Morgunblaðið - 02.11.1994, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 1994
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Úr þungaskatti
í olíugjald
FJARMÁLARAÐ-
HERRA skrifaði nýlega
grein í Morgunblaðið,
með ofanritaðri fyrir-
sögn. Þar skýrir hann
frá því, að ákveðið haif
verið að leggja niður
þungaskattskerfi og
taka upp olíugjald á
dísilbifreiðir. I maí
1992 skipaði fjármála-
ráðherra nefnd til að
kanna þessi mál og
voru í nefndinni fjórir
fulltrúar fjármálaráðu-
neytis og þrír frá Vega-
gerð rikisins. Nefndin
skilaði skýrslu í síðasta
mánuði. Allir voru
nefndarmenn sammmála um að til
skattlagningar á disilbifreiðar væru
þrjár Ieiðir færar:
1. Viðhalda núverandi kerfi með
endurbótum.
2. Taka upp olíugjald með litun
þeirrar olíu, sem ekki ætti að
bera gjaldið, til aðgreiningar frá
gjaldskyldri oliu.
3. Taka upp olíugjald án litunar
þannig að öll dísilolía, sem hægt
er að nota á ökutæki yrði gjald-
skyld, en þeir aðilar, sem ekki
ættu að bera gjaldið fengu það
endurgreitt.
Lengra náði samstaða í nefndinni
ekki. Fulltrúar Vegagerðar töldu að
viðhalda ætti núverandi kerfí og
gera á þvi endurbætur. Ef stjómvöld
væru staðráðin í að koma á olíu-
gjaldi í stað þungaskatts væri litun
olíu eini raunhæfi kosturinn. Fulltrú-
ar fjármálaráðuneytisins lögðu hins-
vegar til að öll olía, sem hægt væri
að nota á ökutæki, yrði gjaldskyld,
en þeir sem ekki ættu að bera gjald-
ið fengju það endurgreitt.
Fjármálaráðherra skýrir frá því í
áðurgreindri blaðagrein, að hann
hafí nú skipað nefnd til þess að semja
lagafrumvarp um olíugjald og í skip-
unarbréfi nefndarinnar sé tekið fram
að farið skuli eftir tillögum meiri-
hlutans í áðurgreindri nefnd m.a.
að tekið verði upp olíugjald án litun-
ar.
Mér fmnst alveg ótrúiegt að
mönnum, sem fást við skattheimtu,
skuli geta dottið í hug að setja upp
slíkt kerfi, sem óhjákvæmilega
myndi hafa í för með sér stórkost-
lega skriffinsku og kostnað auk þess
sem opnaðar væru upp á gátt allar
dyr til undanskots. Þessum orðum
til staðfestu vil ég benda á eftirfar-
andi:
Gert er ráð fyrir að á árinu 1993
hafi sala á dísilolíu, sem hæf er á
ökutæki, numið 185 milljónum lítra.
Þar af er talið að 60 milljónir lítra
Vilhjálmur
Jónsson
hafi verið notaðir á
ökutæki. Gert er ráð
fyrir að olíugjald yrði
rétt innan við 40 krónur
á lítra til þess að það
skilaði álíka tekjum og
nú eru af þungaskatts-
kerfinu. Hér á eftir
verður til hægðarauka
miðað við 40 krónur.
Þá myndi heildarskatt-
lagning nema 7,4 millj-
örðum króna. Til endur-
greiðslu kæmi skattur
af 125 milljónum lítra
eða 5 milljarða króna.
Til þess að ná 2,4 millj-
arða skattheimtu væri
lagður á skattur þrefalt
eða 7,4 milljarðar með allri
sem fylgdi endur-
hærri
þeirri skriffinsku,
greiðslu á tveimur þriðju upphæðar-
innar m.a. til allra útgerðarmanna
báta, smárra og stórra, eigendá
vinnuvéla, allra bænda vegna búvéla
og þeirra, sem hita hús sín með olíu.
Auðvitað myndi ríkisstjóður fá
veltufé með þessu móti frá því olíu-
félag skilar skatti af sölu og þar til
notandi olíunnar fær endurgreitt.
Ég geri ráð fyrir að mönnum þyki
skattheimta orðin það mikil, að
minni og stærri framleiðendur teldu
ekki á það bætandi. Gæta verður
þess, að hér er um stórar upphæðir
að ræða. Bátur, sem fengi afgreidda
20.000 lítra þyrfti að borga 800.000
krónur í skatt af þeirri afgreiðslu,
ef miðað er við 40 krónur á lítra.
Bóndi, sem hefur 5.000 lítra heimil-
isgeymi þarf að leggja út við áfyll-
ingu 200.000 krónur í endurheimt-
anlegum skatti, éf hann á ekki líka
dísilbíl. En hvernig fer bóndinn að,
sem á dísilbíl? Auðvitað dælir hann
á bílinn og dráttarvélina af heimilis-
geyminum. Enginn nema skattgreið-
andinn er til frásagnar um hversu
mikið af skattgreiðslunni er endur-
heimtanlegt. Þetta á auðvitað við
alla þá aðila, sem hafa eiginnot-
kunnargeyma, hvort sem það eru
bændur, fiskverkendur eða verktak-
ar, svo dæmi séu tekin. Fulltrúar
fjármálaráðuneytisins segja í meiri-
hlutaskýrslu sinni: „Gallar við olíu-
gjald án litunar gjaldfrjálsrar olíu
eru þeir helstir að erfitt er að hafa
eftirlit með því hvernig dísilolía er
notuð.“ Þar sem gjaldskyldan fer
eftir notkun hefði kannske verið rétt-
ara að segja: Eftirlit með gjald-
skyldu, annarsstaðar en á bensín-
stöðvum, er nánast útilokað.
Svo sem áður er sagt var niður-
staða nefndarmanna frá Vegagerð
ríkisins sú að þungaskattskerfið sé
í raun réttlátasta kerfið og með
nokkrum endurbótum og auknu eft-
irliti sé hægt að gera það að rétt-
Ég tek undir með full-
trúum Vegagerðar rík-
isins, sem sögðu, að ol-.
íugjald með litun sé eini
raunhæfí kosturinn,
segir Vilhjálmur Jóns-
son, ef yfirvöld eru
staðráðin í því að koma
á olíugjaldi í stað
þungaskatts.
látu og skilvirku skattkerfi. Ef yfir-
völd séu hinsvegar staðráðin í að
koma á olíugjaldi í stað þungaskatts
„sé olíugjald með litun eini raun-
hæfi kosturinn." Án þess að blanda
mér í deilur um hvort þungaskatts-
kerfið eða olíugjaldskerfið sé réttlát-
ara og skilvirkara er enginn vafi í
mínum huga um að litun olíu er
„eini raunhæfi kosturinn" ef taka á
upp olíugjald í stað þungaskatts. Ég
hef hér að framan gert grein fyrir
göllum á endurgreiðslukerfmu og
bent á að þar verði engu raunhæfu
eftirliti við komið. Skal nú vikið að
göllum þeim, sem fulltrúar fjármála-
ráðuneytisins telja á að lita olíuna.
Vinnuhópur frá ráðuneyti og ol-
íufélögunum samdi skýrslu um
kostnað við fjárfestingu og dreifingu
ef tekin yrði upp lituð olía. Komust
þeir að þeirri niðurstöðu að fjárfest-
ingarkostnaður í upphafi sé u.þ.b.
400 milljónir, þar af helmingur
vegna nýrra tankbifreiða, rekstara-
kostnaður 160 milljónir á ári, þar
Hvort viljum við dönsku
eða kannski frönsku
(- með belgískum hreim)?
ÞAÐ er hressandi og andlega
upplyftandi, er hin opinbera umræða
í landinu einstöku sinnum hefur sig
upp yfir kveinstafi og víl okkar allra
vegna erfiðrar lífsbaráttu, sem
skyndilega gerði vart við sig með
þjóðinni, þegar falskur efnahags-
staðall verðbólgu og skyndigróða
hrundi frá henni fyrir nokkrum árum
með þeim hörmulegu afleiðingum,
að hér á landi þurftu menn sem víð-
ast annars staðar að fara að haga
lífsstíl eftir innihaldi pyngjunnar.
Nú hefur á síðustu dögum upphafist
slík umræða, um mál, sem ekki er
beint tengt fjárhagshagsmunum, al-
gjörlega úr öllu samhengi við sið-
ferði stjórnmálamanna og ætti í raun
að vera óviðkomandi sjálfbyrgings-
hegðun okkar á veiðislóðum úthaf-
Sjálfstæðisfóik í Reykjavík
Kærar þakkir!
Ég þakka öllum stuðningsmönnum mínum fyrir það
traust sem þeir sýndu mér í prófkjörinu um síðustu
helgi. Það gladdi mig mikið
að hljóta atkvœði 95,4%
þeirra sem þátt tóku.
Nú snúum við okkur að
nœsta verkefni sem er að gera
veg Sjálfstæðisflokksins og
hugsjóna hans sem mestan í
komandi alþingiskosningum.
Geir H. Haarde
anna ... og þó ...
Eg á við spurning-
arnar sem hafa heyrst
um það hvort danskan
sé hallærisleg og hvort
enskan sé töff.
Tilefni þessara
spuminga eru þær
bollaleggingar, sem
komið hafa fram í
nefndaráliti til mennta-
málaráðherra og fjalla
m.a. um stöðu tungu-
málakennslu. Sam-
kvæmt fréttum af áliti
þessu er það skoðun
þeirra lærðu manna, sem þar hafa
um vélað, að rétt sé að færa dönsku-
kennslu íslenskra skóla skör lægra
en hún hingað til hefur verið sett
og flytja enskukennslu í fyrsta sæti
erlendra mála.
Ekki veit ég nánar um rök þau,
sem kunna að hafa verið borin fram
í greinargerð með tillögum þessum,
önnur en að kennslan hafi ekki ver-
ið markviss og að hún þjóni litlum
tilgangi í nútímaumhverfi okkar ís-
lendinga. Svipuð rök hafa einnnig
heyrst frá utandagskrárumræðum á
Alþingi um þessi efni.
Um hvað er hér verið að fjalla?
Reynum að skoða það frá bæjardyr-
um sögu og menningar, en einnig
frá sjónarhorni líðandi stundar; pólí-
tfskt, efnahagslega, samskiptalega
og menntunarlega. Setjum það þá
líka í samhengi við heitustu umræðu
dagsins í löndum frændþjóða okkar
og nágranna — aðild að Evrópusam-
bandinu eða ekki —
íslenska þjóðin hefur í aldanna
rás verið óumdeilanlegur hluti og
aflvaki hins norræna menningar-
heims. Einkum á yfirstandandi öld
og sér í lagi eftir síðustu heimsstyij-
öld höfum við átt því láni að fagna
að hafa verið tekin inn í hina nor-
rænu samvinnu á sviði menningar,
menntunarmála og ekki síst efna-
Ásmundur
Brekkan
hagsmála á þann hátt,
sem samstarfsaðilum
okkar hefur verið hinn
mesti sómi að, og við
notið þar jafnræðis og
í raun mun meira þrátt
fyrir smæð okkar
dvergríkis.
Allir þeir íslendingar,
sem eiga og hafa átt
einhver samskipti og
samstarf við norræna
frændur okkar, vita að
úr þeirri átt höfum við
nánast eingöngu mætt
vinsemd og ótrúlegum
áhuga á landi okkar og
öllum högum. í raun
vita allir þeir, sem vilja
vita og hafa meira en gripsvit, að
afstaða nágranna okkar til íslands
og alls þess, sem íslenskt er, hefur .
verið mun jákvæðari, fölskvalausari
íslenska þjóðin hefur í
aldanna rás, segir As-
mundur Brekkan, ver-
ið óumdeilanlegur hluti
o g aflvaki hins norræna
menningarheims.
og lausari við hroka og jfirdreps-
skap en afstaða margra Islendinga
til þessara sömu þjóða.
Nægir þar að benda á, að einn
af áhrifamestu fjölmiðlum þessa
lands hefur áratugum saman beint
og óbeint talað skáhallt niðurávið
til stærstu frændþjóðar okkar, Svía,
sem aftur hafa verið duglegastir í
því að styðja við bak okkar, t.d. í
efnahagsmálum á vegum norræna
fjárfestingarbankans og víðar, og
ennfremur tekið hundruð ef ekki
þúsundir ungmenna frá þessu landi
til menntunar og starfsþjálfunar í
háskólum og öðrum menntastofn-
unum. Af nærtækum dæmum má
af 100 milljónir vegna rekstrar nýrra
tankbifreiða.
Heildarmagn af dísilolíu til dreif-
ingar breytist ekkert við litun. Sami
fjöldi tankbifreiða ætti því að geta
dreift olíunni þótt flotanum væri
skipt til dreifingar á litaðri og ólit-
aðri olíu. Auk þess vefengi ég að
ekki megi nota sömu tankbifreiðir
til dreifingar á litaðri og ólitaðri olíu
með góðu eftirliti við tæmingu á
tankbifreiðum, sambanber að sömu
tankbifreiðir dreifa nú bensíni með
mismunandi oktantölu. Sérstaka
birgðageyma þyrfti að hafa fyrir lit-
aða olíu á birgðatönkum á strönd-
inni og myndi kosta nokkurt fé að
reisa þá. Á aðalbirgðastöðvum er til
nóg af tönkum.
Fyrir löngu er kominn tími til að
hætta hér sölu á bensíni með blýinni-
haldi svo sem gert hefur verið víða
um lönd. Ef það væri gert myndi
mega nota það geymakerfi, sem nú
er notað fyrir blýbensín fyrir aðra
tegundina af dísilolíu. Jafnvel þótt
talið yrði óhjákvæmilegt að hafa
sérstaka bíla fyrir litaða olíu, myndi
með góðu skipulagi og smávegis
samvinnu milli olíufélaga, á minni
stöðum út um land, vera hægt að
annast dreifingu á álíka stórum
tankbílaflota þótt kerfin væru tvö.
Ef birgðakerfi á ströndinni, sem nú
er notað fyrir blýbensín, væri tekið
fyrir ólitaða dísilollu á bíla, myndi
stofnkostnaður við þess breytingu
verða tiltöluelga lítill. Allt eftirlit
væri tiltöluelga auðvelt.
Ég tek því undir með fulltrúum
Vegagerðar ríkisins, sem sögðu:
„Olíugjald með litun er eini raun-
hæfi kosturinn ef yfirvöld eru stað-
ráðin í því að koma á olíugjaldi I
stað þungaskatts."
Höfundur er fyrverandi forsljöri
Olíufélagsins hf.
nefna lítt ígrunduð ummæli ýmissa
forsvarsmanna sjómanna og jafnvel
annarra heildarsamtaka um Noreg
og Norðmenn, nú alveg á síðustu
mánuðum. Þá er fljótt að gleymast
bæði Vestmannaeyjagosið, áratuga
stuðningur við skógrækt og sam-
starf í hafrannsókna- og öðrum
menningarmálum.
Hvað um Dani, sem tala þetta
hallærismál, sem mönnum virðist
vera svo uppsigað við þessa stund-
ina? Hafi Svíar (og raunar bæði
Norðmenn og Danir) verið ótrauðir
við að taka við íslenskum náms-
mönnum og styðja við bakið á okkur
á ýmsa lund síðustu áratugina, þá
skulum við aldrei gleyma því, að að
frátalinni fornaldarmenningu okkar
og bókmenntaarfi (sem óneitanlega
bjargaðist að verulegu leyti til Dan-
merkur!), þá hefur meginstraumur
mennta og menningar sem þessi þjóð
byggir á í dag komið til okkar þaðan
um fimm hundruð ár. Við erum
löngu vaxnir upp úr því að þurfa
að nota Dani sem þjóðernisgrýlu,
eins og nauðsynlegt var og afsakan-
legt í þjóðveldisbaráttu fyrri aldar
og snemma á þessari; okkur sæmir
betur að viðurkenna, að Danir og
dönsk yfirvöld voru okkur hvorki
betri né verri en gekk og gerðist
alls staðar í Evrópu á þeim tímum.
Mér líður persónulega illa, þegar
ég verð að vera viðstaddur þær at-
hafnir, að menntaðir íslendingar
skuli láta sér það sæma í norrænu
samstarfi að mæla á enska tungu
og það oft með mjög einhæfum orða-
forða og lélegum framburði. Þetta
er ekkert annað en misskilin fordild
og minnimáttarkennd, því engin
norræn mállýska er skýrari og auð-
skildari um öll Norðurlönd en sú
danska, sem skýrmæltur íslendingur
mælir fram.
Nei, góðir íslendingar, í samfélagi
framtíðarinnar, hvort heldur sem við
lendum innan eða utan Evrópusam-
bandsins, þá eru tengslin við nor-
ræna frændur okkur lífsnauðsynleg,
menningarlega, pólítískt og efna-
hagslega. Látum því það verða fram-
hald af því málræktarátaki, sem nú
er hafið, að hefja Norðurlandamál
til þeirrar virðingar og þess sess, sem
okkur er sómi og nauðsyn að.
-Annar valkostur og raunar lík-
legri en enskan væri franska — með
belgískum hreim.
Höfundur er prófessor.