Morgunblaðið - 04.11.1994, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 4. NÓVEMBER 1994
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
*
A að fækka
Isleiidiiigiim?
Frá Ólafi Ólafssyni:'
Ég er ekki sammála vini mínum '
prófessor Reyni Tómasi Geirssyni
(Mbl. 15.10. 1994) um að alltof j
mörg böm fæðist á íslandi, j
'Þorskur
Nýlíðum.
1
!

'"i'ilip’.l'lllll
TG-MU MD
Það er nú fleira matur en þorskur Reynir minn. Líttu bara á nýliðun kartaflna, ansi
vantar nú marga munna til að torga þeim öllum, góði . . .
Landlæknir um fjölgun penisillín- o g fjölónæmra sýkla
Hvetur eldra fólk til
að láta bólusetja sig
ÓLAFUR Ólafsson landlæknir segir að vegna fjölgunar penisillínónæmra
sýkla undanfarin ár sé áríðandi að eldra fólk notfæri sér bólusetningu
gegn lungnabólgu sem stendur því til boða á öllum heilsugæslustöðvum.
Bólusetning, sem veitt getur 60-70% vörn gegn lungnabólgu, hófst hér
á landi fyrir þremur árum og var ísland fyrsta þjóðin sem hóf slíkar
bólusetningar. Nú hafa um 30% fólks 60 ára og eldri verið bólusett úti
á landsbyggðinni, en rúmlega 12% á Reykjavíkursvæðinu. Verið er að
prófa nýtt bóluefni fyrir ungbörn á Landspítalanum í samvinnu við banda-
rísku heilsufræðistofnunina í Atlanta, og segir Ólafur að ef vel tekst til
með þetta verkefni geti það komið í veg fyrir sýkingu af völdum fjöló-
næmra lungnabólgusýkla.
Ólafur sagði í samtali við Morg-
unblaðið að það væri rétt sem kom-
ið hefði fram upp á síðkastið um
að veruleg fjölgun hefði orðið á
penisillínónæmum sýklum umdan-
farin þijú ár, líklega af völdum ríf-
legrar sýklalyfjagjafar hér á landi.
Hins vegar væri meirihluti sýkla
næmur fyrir flestum öðrum sýkla-
lyfjum, og ef rætt væri um sýkla
sem eru ijolónæmir, þ.e. ónæmir
gegn öllum sýklalyfjum sem gefín
eru í gegnum munn, þá væri þar
um mikinn minnihluta sýkla að
ræða.
Ólafur sagði að ljóst hefði orðið
fyrir um 20 árum að hér á landi
væru sýklalyf gefin ríflega, og land-
læknisembættið og fleiri aðilar
hefðu ítrekað bent á þetta, m.a. í
Læknablaðinu og dagblöðum. Kom-
ið hefði í ljós að sýklalyfjanotkun
var mest í Reykjavík, en minni úti
á landi, og athygli hefði vakið að
það' fýlgdi almennri lyfjanotkun.
Ekki haft árangur sem erfiði
„Það var til dæmis minna gefið
af róandi lyfjum úti á landi en í
Reykjavík, og við drógum gjarnan
þá ályktun að þetta fylgdi ýmsum
breytingum í hegðunarmynstri
fólks og það hefur komið á daginn
að það virðist vera þannig. Nú hef-
ur munurinn á milli landsbyggðar-
innar og Reykjavíkur minnkað, en
þó vitum við að það er sums staðar
enn verulegur munur. Við höfum
bent á þetta rækilega í mörgum
greinum í Læknablaðinu og síðan
höfum við síðastliðin þrjú ár ásamt
lyfjamáladeild heilbrigðisráðuneyt-
isins birt þar mánaðarlega greinar
um lyfjamál, en margar þeirra eru
einmitt í þá veru að benda á þetta.
Það verður hins vegar að segjast
eins og er að við höfum kannski
ekki beint haft árangur sem erfiði.
Það var líka ein ástæðan fyrir því
að við létum það óátalið þó að
greiðslur fyrir sýklalyfjaávísanir
kæmu að öllu leyti frá sjúklingun-
um, því við sáum að annað virtist
ekki hafa áhrif. Það hafði svo í för
með sér að ávísanafjöldinn lækkaði
töluvert,“ sagði Ólafur.
Átölur Innkaupastofnunar Reykjavíkur
„Vísum átölum til föðurhúsa“
„VIÐ vísum átölum Innkaupastofn-
unar Reyjavíkurborgar til föðurhús-
anna,“ segir Gunnar Birgisson, for-
maður bæjarráðs Kópavogs, en
stofnunin hefur fundið að þeirri
aðferð sem kaupstaðurinn beitti við
val verktaka í lokuðu útboði við
fímmta áfanga Hjallaskóla, þar sem
aðeins verktakar með aðsetur í
Kópavogi urðu fyrir valinu.
Gunnar segir að einn þeirra verk-
taka sem var valinn hafi aðsetur í
Garðabæ, þannig að gagnrýnin sé
ekki að fuliu rökstudd, auk þess sem
„Innkaupastofnun og Reykjavíkur-
borg eru engin sérstök lögregla um
aðferðir við tilboð á höfuðborgar-
svæðinu," segir hann. „Ég held þar
að auki að það heyri til undantekn-
inga að fyrirtæki í Kópavogi eða
hinir mörgu hæfu tæknimenn sem
þar eru hafi fengið að vera með í
iokuðum útboðum sem haldin hafa
verið í Reykjavík, og þegar ég hef
spurst fyrir um ástæður þessa, hef
ég fengið þau svör í gegnum tíðina
að þeir þekki ekki nein fyrirtæki í
Kópavogi.“
Lokuð útboð einvalaliðs
„Reykjavíkurborg hefur verið
hörð í að semja beint við fyrirtæki,
samanber Ráðhúsið, og vera með
lokuð útboð fyrir svo kallað einvalal-
ið. Kópavogskaupstaður heldur mik-
ið af lokuðum útboðum, bæði fyrir
gatnaframkvæmdir og annað, og
megnið af þeim fyrirtækjum sem
hafa orðið fyrir valinu eru frá
Reykjavík. Þá heyrist hvorki hósti
né stuna frá Reykjavíkurborg eða
Innkaupastofnun borgarinnar."
Gunnar segist fylgjandi lokuðum
útboðum, þar sem hæfir menn séu
valdir til verka, en Kópavogur muni
halda áfram að blanda saman lok-
uðum og opnum útboðum, enda hafi
sú blanda gefist ágætlega. Hann
geti ekki tekið gagnrýni stofnunar-
innar alvarléga, en henni verði hugs-
anlega svarað á öðrum vettvangi.
Sigurður Hróarsson endurráðinn
Islenskum
verkum fjölgað
Sigurður Hróarsson
FYRIR skömmu sam-
þykkti Sigurður
Hróarsson, leik-
hússtjóri Borgarleikhúss-
ins, boð stjórnar Leikfé-
lags Reykjavíkur um fram-
lengingu ráðningarsamn-
ings um fjögur ár frá og
með 1. september 1995.
Um sama leyti var eins árs
samningum tíu leikara við
LR sagt upp með sex mán-
aða fyrirvara. Auglýsa á
stöðurnar lausar. Sigurður
kveðst þó ekki merkja ann-
að en að starfsandi innan
LR sé jafn góður og fyrr.
- Reyndirðu að fela vilja
til að losna við ákveðna
leikara innan þessa tíu
manna hóps, með því að
segja þeim öllum upp?
„Nei, hefði það eitt vak-
að fyrir mér að segja upp samning-
um tiltekinna leikara vegna þess
að ég mæti stöðuna svo að þeir
hefðu ekki innstæðu fyrir því að
vera á samningi, hefði ég gengið
beint til verks og gert það með
þeim hætti. Fyrir mér er þama
sannarlega verið að hrinda í fram-
kvæmd grundvallarsjónarmiði sem
mér finnst leikhúsinu og leikiistinni
til framdráttar þegar til lengri tíma
er litið. Það var eina ástæðan."
Borgarstyrkur til LR nam 41,1
milljón króna seinasta heila leikár-
ið í Iðnó 1988-1989, sem er fram-
reiknað til núvirðis um 65 milljón-
ir króna og hefur verið um 120
milljónir seinustu tvö leikár, sem
er þrepaskipt hækkun upp á alls
tæp 85% á þessu tímabili. Sam-
kvæmt fjárhagsáætlun Reykjavík-
urborgar eru LR ætlaðar rúmar
120 miiljónir króna til starfsemi
sinnar á þessu ári, sem eru rúm
82% af samanlögðum styrkjum
borgarinnar til menningarmála,
að frátöldu framlagi til Sinfóníu-
hljómsveitar íslands. Velta er um
230 milljónir króna, þar af um
helmingur sjálfsaflafé, og renna
um 80% í launakostnað að jafn-
aði. Ef setja má nokkurs konar
þumalputtareglu um reksturinn,
er hægt að segja að 15% þeirra
verka sem leikhúsið sýnir greiði
kostnað við 85% verka.
- Rekstur LR einkennist af tals-
verðum sveiflum milli ára og þann-
ig var hagnaður af starfseminni
leikárið 1991-92, en um 30 millj-
óna króna tap leikárið 1992-93
og á seinasta leikári var reksturinn
neikvæður um á aðra milljón króna.
Er þetta ekki óviðunandi?
„Ég tel engar líkur á því að LR
geti haldið uppi fullri og metnað-
arfullri starfsemi, með því að
þurfa að treysta í jafnmiklum
mæli á sjálfsaflafé og verið hefur,
og held að stærsta mál-
ið nú sé að fá meiri fjár-
muni til rekstursins.
Knýja þarf fram aukið
framlag frá Reykjavík-
urborg eða öðrum aðilum. Við
fáum ekkert frá ríkinu í augna-
blikinu og þarf að heija á það
aftur eða aðra utanaðkomandi
aðila, því að mér þykir saga LR
sýna fram á að við getum haldið
jöfnu hlutfalli_ milli styrks og
sjálfsaflafjár. Á því tímabili sem
utanaðkomandi fé til leikhússins
hefur tvöfaldast, hefur sjálfsaflafé
hússins gert það einnig og mér
finnst engin ástæða til að ætla
annað en það geti haldist í hendur
áfram, sem er í sjálfu sér dálítið
makalaust. Það er hins vegar röng
stefna að gera sér vonir um að
við getum náð þessu hlutfalli upp
fyrir helming. Við viljum meina
að ef borgarstyrkurinn myndi
hækka upp í 160 milljónir króna,
treystum við okkur til að reka hér
► SIGURÐUR Hróarsson er
fæddur 1956 í Bifröst í Borgar-
firði, ólst upp á Laugum í
Reykjadal, lauk stúdentsprófi
frá MA 1977, stundaði nám í
Bandaríkjunum um eins árs
skeið, lauk BA-prófi í íslenskum
fræðum og almennum bók-
menntum frá HI1982 og cand.
mag. prófi í íslenskum bók-
menntum 1985. Til 1990 starf-
aði hann m.a. sem auglýsinga-
og textasmiður, stundakennari
við HÍ og leikhússtjóri hjá Leik-
félagi Akureyrar.
metnaðarfulla dagskrá án mikillar
áhættu svo langt sem við sjáum.
Borgarleikhúsið var reist af mikl-
um stórhug þeirra stjórnmála-
manna sem að því verki stóðu, en
þeim stórhug hefur ekki verið
fylgt eftir af stjórnmálamönnum
við reksturinn í húsinu. Enn þann
dag í dag er LR, þrátt fyrir um-
fang sitt með tilliti til leikara,
húsakynna og aðsóknar, hvað op-
inberleg framlög snertir, litla leik-
húsið í bænum.“
- Leikdömar um LR seinustu
ár leiða í Ijós mismikla ánægju
með listrænt vaI og stjórn. Er
breytinga að vænta?
„Nú er það blessunaríega þann-
ig í leikhúsi að maður spáir aldrei
alveg rétt. LR hefur um langt
árabil gengið til móts við áhorf-
endur og skilgreint sig í einhverj-
um skilningi sem alþýðuleikhús.
Það þýðir að leikhúsið hefur verið
óhrætt við að setja upp sýningar
sem öðru fremur þjóna þeim til-
gangi að skila aurum í kassann,
jafnvel þó að bæði okkur innan-
húss — að ekki sé minnst á gagn-
rýnendur — fínnist þau verkefni
oftar en ekki af íhaldssamari toga
eða að á bak við þau sé lítill list-
rænn metnaður, í einu
orði skilgreint sem af-
þreyingarefni. Mér
finnst ekkert að því
nema síður sé að halda
þessari stefnu áfram. Hins vegar
ef við lítum yfir 20 vinsælustu
sýningar LR seinustu 20 ár, lætur
nærri að 15 þeirra séu á nýju ís-
lensku efni. Við þykjumst nokkuð
geta séð fyrir hvemig þau verk-
efni eru sem við erum sáttust við
að framleiða og hafa mestar líkur
á að taka inn marga áhorfendur
og verulegar tekjur; þ.e. góð —
þótt slíkt mat sé afstætt - íslensk
verk um íslenskan veruleika. Ég
vil ekki vera með neinar yfirlýsing-
ar um verulega breyttar áherslur
í starfi á þessari stundu, en get
þó sagt að ég hef og mun ráða
fleiri íslenska höfunda til leikhúss-
ins og Ieggja enn meiri áherslu
en verið hefur á frambærilegt
nýtt íslenskt efni. Þess mun greini-
lega sjá stað á næstu árum.“
Auka þyrfti
styrk borgar