Morgunblaðið - 04.11.1994, Síða 28

28 FÖSTUDAGUR 4. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
4
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: \Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MAKALAUSAR
UTANFERÐIR
SKATTGREIÐENDUR í Bretlandi báru á síðastliðnu ári
kostnað af sex utanlandsferðum maka brezkra ráð-
herra. Kostnaðurinn var samtals um 1,2 milljónir íslenzkra
króna. Frá þessu var sagt á forsíðu dagblaðsins The Inde-
pendent og þingmenn stjórnarandstöðunnar gagnrýndu það,
sem þeir kölluðu óhóflega eyðslu í ráðuneytum. Sú gagn-
rýni byggist auðvitað á því að makar ráðherra eru ekki
fulltrúar ríkisstjórnarinnar og óeðlilegt að greiða ferðalög
þeirra nema færa megi rök fyrir að þeir séu í opinberum
erindagjörðum.
Strangar reglur gilda um það í Bretlandi við hvaða tæki-
færi megi greiða kostnað vegna ferðalaga maka ráðherra
af opinberu fé. Leita þarf leyfis forsætisráðherra í hvert
sinn sem maki fer með ráðherra í opinbera heimsókn til
útlanda. Greiða má ferðakostnað maka „einstaka sinnum",
ef ljóst er að það þjóni hagsmunum ríkisins.
Hér á landi eru reglur um ferðalög maka með ráðherrum
augljóslega of slakar. Raunar segir í reglum um ferðalög
opinberra starfsmanna að ekki eigi að greiða kostnað vegna
maka nema um sé að ræða opinbera heimsókn eða mjög
sérstakar aðstæður. Hvað varðar maka ráðherra virðast
hins vegar engar skráðar reglur vera til um það hversu oft
teljist eðlilegt að þeir fari með ráðherrum til útlanda, við
hvaða kringumstæður eða hver eigi að leyfa slíkt. Þegar
svo makar eru með í för, fá þeir greidda hálfa dagpeninga
ráðherra.
Það er sláandi staðreynd að hér er eytt margfalt meiru
af fé skattgreiðenda vegna utanferða maka ráðherra ríkis-
stjórnarinnar — og það í krónum talið — en í Bretlandi,
milljónaþjóðfélagi þar sem ráðherrar eru margfalt fleiri en
í ríkisstjórn íslands! Árin 1989-1991 var að meðaltali eytt
fjórum milljónum króna á ári vegna ferðalaga maka ís-
lenzkra ráðherra til útlanda. í Bretlandi þykir rúm milljón
mikið!
Það er ljóst að löngu er kominn tími til að spurt sé hvort
nauðsynlegt sé að makar fylgi ráðherrum eða öðrum opinber-
um starfsmönnum á ferðalögum á kostnað almennings. Ef
spurt væri í hversu mörgum tilfellum slíkt þjónaði beinlínis
hagsraunum ríkisins, er hætt við að fátt yrði um svö|\
Reglum um greiðslu ferðakostnaðar maka þarf þess vegna
að breyta og eðlilegast væri að fella niður dagpeninga til
maka og ferðagreiðslur einnig, nema í einhveijum þeim tii-
fellum, þar sem um opinbera heimsókn er að ræða. Og þá
þurfa að vera til skýrar reglur um hvernig ákvörðun um
slíkt er tekin.
EFTIRLIT MEÐ
OFBELDISMYNDUM
MENNTAMÁLARÁÐHERRA, Ólafur G. Einarsson, hefur
kynnt í ríkisstjórninni frumvarp um skoðun kvik-
mynda og bann við ofbeldiskvikmyndum.
Menntamálaráðherra segir í Morgunblaðinu í gær að
ætlunin sé að koma eftirliti með kvikmyndum á sterkari
lagagrunn, en mikilvægasta nýmæli frumvarpsins sé að
heimilt verði að leggja tölvuleiki að jöfnu við kvikmyndir.
Eftirlit með tölvuleikjum, sem fram að þessu hefur verið
lítið, er mikilvægt í því ljósi að í mörgum leikjum er leikand-
inn sjálfur kominn í hlutverk dráparans í stað þess að vera
aðeins áhorfandi og er verðlaunaður fyrir ofbeldisverkin.
Tilgangur kvikmyndaeftirlits er fyrst og fremst að vernda
börn og óharðnaða unglinga fyrir skaðlegum áhrifum ofbeld-
ismynda. Allt tal um að ofbeldi í sjónvarpi hafi ekki áhrif
á börn, er út í hött. Ef svo væri, væri jafntilgangslaust að
sýna uppbyggjandi sjónvarpsefni, sem gefur gott fordæmi.
Hafa ber í huga að börn eiga erfitt með að gera greinarmun
á réttu og röngu og leika það stundum eftir, sem þau hafa
séð í kvikmyndum, nema forráðamenn þeirra uppfylli þá
skyldu sína að benda þeim á hið rétta.
Nýleg brezk rannsókn leiddi í ljós að aðgangur barna að
ofbeldisefni á myndbandsspólum er mun auðveldari en talið
hafði verið. Niðurstöður könnunarinnar leiddu jafnframt. í
Ijós að foreldrar vanræktu oft að leiðbeina börnum um það
hvað þau mættu horfa á og hvað ekki, eða fylgdust yfirhöf-
uð ekki með því á hvers konar sjónvarpsefni og kvikmynd-
ir þau horfðu.
Þess vegna er brýnt að minnka ofbeldisefni í sjónvarpi,
en það tekur ekki frá foreldrum ábyrgð á að sinna þörfum
barna sinna að þessu leyti og uppfylla með því grundvallar-
skyldu.
SJÁVARÚTVEGUR
VINNSLUSTÖÐIN HF. Vestmannaeyjum, gegnir lykilhlutverki í þeirri valdabaráttu á milli fyriri
Dó Sambandi
Þótt það hljómi ótrúlega, virðist sem margir
úr viðskiptalífinu líti fyrst og fremst á kaup
ÍS á stórum hlut í Vinnslustöðinni út frá póli-
tísku sjónarhomi, en ekki viðskiptalegu. Þessu
lýsir Agnes Bragadóttir m.a. í síðari grein
-----——--------------;?-----------------------
sinni, um áhrif þess, að Islenskar sjávarafurð-
ir hf. keyptu 30% hlut í Vinnslustöðinni í
Vestmannaeyjum. Einnig er fjallað um þær
tvær fyrirtækjablokkir, sem líklega munu tak-
ast á af meiri hörku í viðskiptalífínu hér innan-
lands, eftir að ÍS, ESSO, VÍS og Samskip
hafa haslað sér völl í Eyjum.
Verða h<
ÍS auka veltu sína um 15%
með kaupum sínum á hluta í
Vinnslustöðinni.
AF
INNLENDUM
VETTVANGI
AÐALFUNDUR Vinnslu-
stöðvarinnar verður hald-
inn í Vestmannaeyjum síð-
degis á morgun. Þar verður
m.a. greint frá því, að fyrirhugað er,
að hlutabréf fyrirtækisins verði skráð
á verðbréfaþingi fyrir lok þessa mán-
aðar. Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins hefur stjómendum fyrir-
tækisins gengið þokkalega að útvega
hlutafjárloforð, upp í þá 400 milljóna
króna hlutafjáraukningu, sem heimil-
uð var á aðalfundi félagsins fyrir ári.
,Ekki liggur enn ljóst fyrir hversu há
upphæð verður í hlutafjárútboðinu,
þegar fyrirtækið verður skráð á mark-
aði, þar sem að endanleg pphæð mun
ráðast af því hversu f margir nýta sér
forkaupsrétt að hlutafjáraukningunni
og að hve miklu leyti, þannig að raun-
ar fer fram lokað hlutafjárútboð á
bréfum Vinnslustöðvarinnar fram
undir miðjan"mánuð.
Sighvatur Bjamason, fram-
kvæmdastjóri Vinnslustöðvarinnar,
segir, að þær tölur sem Friðrik Páls-
son, forstjóri SH, hefur gefið upp, um
að framleiðsla Vinnslu-
stöðvarinnar á sl. ári hafí
vegið 5,05% af tekjum SH,
fái ekki staðist; „Á síðasta
reikningsskilaári veltúm við
1.671 milljón króna í fryst-
ingu (fob, sem er nettó-verð, að frá-
dregnum umboðslaunum og fleiru.
Þannig að óhætt ætti að vera að bæta
við um 10%, til þess að fá út söluverð-
ið - innskot blm.), þannig að við höf-
um a.m.k. staðið undir 7% tekna SH,“
segir Sighvatur.
Mest velta ly'á SH
Sölumiðstöðin hefur alltaf verið
mun stærra fyrirtæki en ÍS og áður
sjávarafurðadeild Sambandsins, enda
,er SH nú með mesta veltu allra fyrir-
tækja á landinu. Velta SH árið 1993
var 21,5 milljarðar króna, en IS 14
milljarðar króna. Bilið á milli sölufyrir-
tækjanna hefur aukist til muna, það
sem af er þessu ári, því fyrstu 10
mánuði þessa árs jókst velta SH um
40% miðað við sama tímabil í fyrra
og var í ár, eftir 10 mánuði, rúmir
25 milljarðar króna, en rúmir 18 millj-
arðar frá janúar til októberloka í fyrra.
Á þessu ári hefur framleiðsla hjá fyrir-
tækjum sem framleiða fyrir
SH aukist um 13% miðað
við sama tíma í fyrra, en
hjá ÍS-framleiðendum fyrstu
níu mánuðina dróst fram-
leiðslan aftur saman um
9,3% á þessu ári, miðað við sama tíma
í fyrra. Því hafa stærðarhlutföllin á
milli fyrirtækjanna breyst frá því í
fyrra, en þá voru þau 63% á móti 37%,
í að vera 67% hjá SH á móti 33% hjá ÍS.
Við það að framleiðsla Vinnslu-
stöpvarinnar færist nú í umboðssölu
til ÍS minnkar bilið á milli frajnleiðend-
anna i að vera tæplega 40% hjá ÍS-
framleiðendum á móti rúmum 60% hjá
SH-framleiðendum.
Sighvatur Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri Vinnslustöðvarinnar,
hefur sýnt fram á það, frá því hann
tók við stjórn Vinnslustöðvarinnar, að
Horft á máliA
með pólltísk-
um gleraugum