Morgunblaðið - 10.11.1994, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1994
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Fjölgar íslendingum nógu hratt?
MORGUNBLA.ÐIÐ birti grein eft-
ir Elínu Pálmadóttur undir fyrir-
sögninni „Fjölgar íslendingum of
hratt?“ 23. október síðastliðinn. Til-
efnið var viðtal við Reyni Tómas
Geirsson kvensjúkdómalækni, og
langar okkur að mótmæla ýmsu sem
fram kemur í þessari grein.
Sjónarmið Reynis Tómasar
I grein EPá er orðrétt vitnað í
viðtalið við Reyni Tómas og segir
hann meðal annars:
„í sjálfu sér eigum við íslendingar
við fólksfjölgunarvandamál að etja
eins og aðrir á tímum atvinnuleysis
og minnkandi þorskgengdar. ...
Þannig er takmörkun fólksfjölda
okkur hagsmunamál rétt eins og í
þróunarríkjunum. í okkar daglega
lífi kefjumst við þess að geta haldið
uppi ákveðnum lífsgæðum. Til dæm-
is þykir nú hverjum unglingi sjálf-
sagt að eiga bíi. ... Færra fólk nyti
betri efnahags því arðurinn af fisk-
unum sem veiðast dreifist á færri
hendur. Ég tel því að íslendingar
ættu að nota getnaðarvarnir betur
og meira og gera sig ánægða með
tvö eða þijú börn í stað fjögurra eða
fimm.“
Varðandi þessi orð langar okkur
að benda á eftirfarandi:
(a) Höfundur gefur sér að ekki
sé hægt að auka hagvöxt á íslandi
svo neinu nemi, og því sé fólksfækk-
un eina leiðin til bættra kjara fyrir
hvern einstakling. Hann telur með
öðrum orðum að ekki sé hægt að
stækka „þjóðarkökuna". Þessi full-
yrðing er bæði órökstudd og byggð
á úreltri hagfræðikenningu. Óllum
nýlegum skýrslum um framtíðar-
horfur í efnahagsmálum hins vest-
ræna heims ber saman um það, að
auður þjóðanna liggi helst í hugviti
og vel nýttu vinnuafli, en að litiu
leyti í náttúruauðiindum. (b) Hann
ber fólksfjölgun á Íslandi saman við
fólksfjölgun í þróunarlöndum sem
er íáránlegt og villandi, þar sem
íslendingar eru meðal auðugustu
þjóða heims. (c) Hann virðist halda
að hömlur gegn fólksfjölgun geti
verið ráð við atvinnuleysi, sem er
órökstutt og ólíklegt; að minsta kosti
eru mörg dæmi um þjóðir þar sem
atvinnuleysi er meira en hér þótt
fólksfjölgunin sé minni. (d) Loks
mætti nefna að Reynir lætur sem
íslendingar eigi yfirleitt fjögur eða
fimm börn, þegar tölur sýna að hver
íslensk kona (1992) á 2,220 börn
og það þarf 2,08 til að halda mann-
fjölda í landinu óbreyttum (heimild:
Haglýsing íslands eftir Sigurð
Snævarr). Fullyrðing Reynis um að
fæðingar í landinu séu allt að
20-30% of margar bendir því til
þess að hann telji æskilegt að íbúun-
um fækki verulega. Þó að fólksíjölg-
un sé nokkuð mikil á Islandi er vert
að minna á að stöðugt hefur dregið
úr henni allt frá sjötta áratugnum,
er hún var í hámarki.
íslendingar eru afar upplýst og
vel menntuð þjóð og eflaust mjög
fróð um getnaðarvarnir, að minnsta
kosti miðað við þær þjóðir sem glíma
við raunverulegt fjölgunarvandamál,
ólíkt því sem ætla mætti af orðum
læknisins. Benda mætti Reyni á þá
hugsanlegu skýringu á fijósemi ís-
lenskra kvenna, að hér sé tiltölulega
gott að eiga börn, þrátt fyrir skort
á þjónustu á borð við skólamáltíðir
og leikskólapláss - og að konurnar
eignist börnin sín yfirleitt viljandi,
en ekki af slysni, fáfræði eða ábyrgð-
arleysi. Hvarflar það ekki að honum
að það sé jákvæður vitnisburður um
land og þjóð að konur á Islandi nota
Orðsending
frá Lífeyrissjóði Verkfræðingaféiags
íslands
Til sjóðfélaga
Lífeyrissjóður Verkfræðingafélags íslands hefur
sent sjóðfélögum sínum yfirlit yfir móttekin iðgjöld
á tímabilinu 1. janúar til 31. ágúst 1994.
Hafi einhver ekki fengið yfirlit, en dregið hafi verið
af launum hans í Lífeyrissjóð Verkfræðingafélags
íslands, eða ef yfirlitið er ekki í samræmi við frá-
drátt á launaseðlum, þá vinsamlegast hafið sam-
band við skrifstofu sjóðsins nú þegar og eigi
síðar en 20. nóvember nk.
Verði vanskil á greiðslum iðgjalda til lífeyris-
sjóðsins geta dýrmæt réttindi glatast.
Gættu réttar þíns
í lögum um ábyrgðarsjóð launa segir meðal annars:
Til þess að iðgjöld launþega njóti ábyrgðar
ábyrgðarsjóðs launa vegna gjaldþrota, skulu
launþegar, innan 60 daga frá dagsetningu yfirlits
ganga úr skugga um skil vinnuveitenda til við-
komandi lífeyrissjóðs. Séu vanskil á iðgjöldum
skal launþegi, innan sömu tímamarka, leggja
lífeyrissjóði til afrit launaseðla fyrir það tímabil,
sem er í vanskilum. Komi athugasemd ekki fram
frá launþega, er viðkomandi lífeyrissjóður ein-
ungis ábyrgur fyrir réttindum á grundvelli iðgjalda
þessara að því marki sem þau fást greidd, enda
hafi lífeyrissjóðnum ekki verið kunriugt um iðgjal-
dakröfuna.
Lífeyrissjóður Verkfræðingafélags íslands,
Engjateigi 9,105 Reykjavík,
sími 688504, fax 688834.
Ekkert hefur komið fram sem sýnir, segjaþau
Ásta Bjarnadóttir og Arni SigTirjónsson,
að íslendingum væri meiri akkur í fækkun en
fjölgun íbúa í framtíðinni.
pilluna í minna mæli en konur í
nálægum löndum, að fóstureyðingar
eru hér færri og að íslenskar konur
eru tregar til að gangast undir ófijó-
semisaðgerð strax á unga aldri?
Vandséð er til hvers læknirinn
telur (í ^ndursögn EPá) að „fleiri
ættu að láta gera á sér ófijósemisað-
gerðir en verið hefur“. Þó að at-
vinnuleysi sé nú orðið svipað á ís-
landi og það hefur verið í grannlönd-
um okkar um árabil og þótt fjárhag-
urinn gæti verið betri, þykir okkur
kyndugt að prófessor í læknisfræði
leggi til „efnahagsráðstafanir“ í
formi ófijósemisaðgerða.
Úttekt Elínar
í blaðagrein Elínar Pálmadóttur
eru ýmis hæpin rök notuð til þess
að spyrða félagsleg vandamál á borð
við atvinnuleysi og upplausn fjöl-
skyldunnar saman við óábyrgar
barneignir, 'en gersamlega er sneitt
framhjá þeirri grundvallarspurningu
sem svara hefði þurft fyrst, hvort
hægari fólksfjölgun myndi leysa ein-
hver af þessum vandamálum. Grein-
arhöfundur virðist byija á því að
gefa sér að íslendingum fjölgi raun-
verulega of hratt og síðan er leitað
til sérfræðinga úr heilbrigðisstétt-
um, og þeir spurðir hvað sé til ráða.
Engin tilraun er gerð til að svara
þeirri spurningu hvort einhver rök
bendi til þess að færri íslendingum
myndi í framtíðinni vegna betur en
fleiri íslendingum. En þegar spyija
á menn hve marga landið geti borið
má hafa hugfast að til eru auðug
lönd sem hafa litlar auðlindir, og
nægir þar að minna á Japana, sem
byggja velgengni sína á þessari öld
fremur á hugviti .sínu, stjórnkænsku
og dugnaði en náttúrulegum auð-
lindum.
Elín segir að ekki líti nú alltof vel
út með sjávarútveginn, vatnsútflutn-
inginn og rafmagnssöluna. Hér kem-
ur fram sú meginforsenda hennar
(og Reynis), að við getum ekki lifað
á öðru en því að selja hráefni sem
landið gaf okkur. Þessi forsenda er
röng, því enn hafa íslendingar ekki
BISN - Samtök
sérskólanema
BANDALAG ís-
lenskra sérskólanema
(BÍSN) var stofnað 10.
nóvember 1979 og á því
15 ára afmæli nú um
stundir.
í dag er BÍSN hags-
munasamtök 15 sér-
skóla á framhalds- og
háskólastigi og eru skól-
arnir eins ólíkir og þeir
eru margir. Þessir skól-
ar eru: Fiskvinnsluskól-
inn í Hafnarfirði, Fóst-
urskóli íslands, Garð-
yrkjuskóli ríkisins í
Hveragerði, Iþrótta-
kennaraskóli Islands á
Laugarvatni, Kennara-
háskóli íslands, Leiklistarskóli ís-
lands, Myndlista- og handíðaskóli
íslands, Samvinnuháskólinn á Bif-
röst, Stýrimannaskólinn í Reykjavík,
Söngskólinn í Reykjavik, Tónlistar-
skólinn í Reykjavík, Tækniskóli ís-
lands, Tölvuháskóli Verzlunarskól-
ans, Vélskóli íslands og Þroska-
þjálfaskóli íslands.
Nemendafjöldinn í þessum skólum
hefur verið á bilinu 3.000-3.500 í
gegnum árin og þar af leiðandi hef-
ur fjöldi félagsmanna í BISN einnig
verið á þessu bili. Að jafnaði hefur
fjöldinn þó verið kringum 3.500 fé-
lagsmenn.
Hlutverk BÍSN
Lykilhlutverk BÍSN er að gæta
hagsmuna félagsmanna hjá Lána-
sjóði íslenskra námsmanna og að
miðla upplýsingum um námslán til
félagsmanna. Samfara undirritun
þjónustusamnings við
LÍN á síðasta ári gerist
það að skrifstofa BÍSN
verður nokkurs konar
afgreiðsluútibú fyrir
LIN þar sem allir sér-
skólanemar geta leitað
eftir sérhverri þjón-
ustu er tengist starf-
semi LÍN. BISN áfull-
trúa í stjórn LIN og
gegnir hann lykilhlut-
verki í þessu sam-
bandi.
Bandalagið rekur
einnig ýmsar miðlanir,
s.s. atvinnu-, hús-
næðis-, barnagæslu-
og hlutastarfamiðlun.
BISN er einnig málsvari sérskóla-
nema gagnvart stjórnvöldum á
hveijum tíma.
Bandalag íslenskra sérskólanema
er einnig félagasamtök og starfar
náið í samvinnu við nemendafélög
aðildarskólanna. Miðlun upplýsinga
og annars efnis til félagsmanna er
stór þáttur í starfsemi BÍSN. Gefin
er út símaskrá allra skólanna ár
hvert. Fréttabréf er gefið út fjórum
sinnum á ári að jafnaði og Málpíp-
an, málgagn sérskólanema, kemur
út einu sinni á ári. BÍSN stendur
fyrir menningarviku ár hvert. Menn-
ingarviku þar sem reynt er að vekja
athygli á þeim skólum sem aðild eiga
að BISN og efld eru tengsl á milli
nemenda í ólíku námi. Menningar-
vikan gefur nemendum hvers skóla
eða aðildarfélags möguleika á að
koma hugmyndum sínum á fram-
færi.
Þröstur
Sigurðsson
reynt aðrar leiðir af þeirri þolinmæði
og alvöru sem til þarf.
í samtali við Elínu heldur Sóley
Bender hjúkrunarfræðingur því
fram að ákvarðanir íslenskra kvenna
um barneignir séu oft „ómeðvitað-
ar“, og virðist telja að íslenskir for-
eldrar sinni börnum sínum ekki nógu
vel. Hvorugt er rökstutt í greininni,
en þó er þetta látið styrkja þá full-
yrðingu að barneignir séu of miklar
á íslandi.
Dr. Sigrún Júlíusdóttir hefur kom-
ist að þeirri niðurstöðu, að ytri að-
búnaður íslenskra barnafjölskyldna
sé verri en í grannlöndunum. Elín
Pálmadóttir getur þessarar rann-
sóknar og lætur sem hún styrki þá
kenningu að fjölgun barna sé of
mikil á íslandi, meðan hin eðlilega
ályktun væri að bæta þurfi hag
barnafjölskyldna.
Á sama hátt eru orð Helgu Hann-
esdóttur, um að tilfinningaleg og
hegðunarleg vandamál íslenskra
barna séu að aukast, misnotuð sem
röksemd fyrir því að við eigum að
eignast færri börn, þar sem hin eðli-
lega niðurstaða ætti auðvitað að
vera sú að hjálpa þurfi fólki til að
hugsa betur um börn sín. Eða hefur
einhver sannað að sá sem á þijú
börn og hugsar illa um þau mundi
hugsa vel um börnin sín ef hann
ætti bara tvö?
Til að bera í bakkafullan lækinn
fylgja þessu öllu kveinstafir um
„rofnar fjölskyldur“. Enn er verið
að kenna börnunum um þjóðfélags-
vandamál - eða eru einhveijar líkur
til að þeir sem eiga færri börn lendi
síður í „rofinni fjölskyldu" en hinir
sem eiga mörg?
Félagslegu vandamálin, sem reif-
uð eru í grein Elínar, eiga sér stjórn-
málalegar rætur en eru óháð fólks-
fjölgun. Stjórnvöld á íslandi hafa
ekki valið að eyða fé okkar í lausn
þeirra og þau munu ekki hverfa
þótt okkur fjölgi hægar.
Ekkert hefur komið fram sem
sýnir að íslendingum væri meiri
akkur í fækkun en fjölgun íbúa í
framtíðinni. Vel getur hugsast að
það sé einmitt stórfelld fjölgun sem
kaémi þjóðinni best.
Höfundar búa í St. Paul,
Minncsota, Bandaríkjunum.
Lykilhlutverk BÍSN
er að gæta hagsmuna
félagsmanna hjá Lána-
sjóði íslenskra náms-
manna, segir Þröstur
Sigurðsson, og að
miðla upplýsingum
um námslán til
félagsmanna.
Byggingarfélag námsmanna
Byggingarfélag námsmanna (BN)
er starfrækt af BISN. BN var stofn-
að árið 1989. Með stofnun BN var
stigið fyrsta skrefið í að jafna hús-
næðisaðstæður sérskólanema við
það sem gerist hjá stúdentum við
bæði Háskóla íslands og Háskólann
á Akureyri. BN rekur nú nemenda-
garðinn Höfða við Skipholt með alls
35 herbergjum á þremur hæðum. Á
sumrin er starfrækt þar hótel undir
nafninu Hótel Höfði. Framtíð BN
verður að teljast björt ef vel er hald-
ið á spöðunum og ef framhald verð-
ur á þeim mikla velvilja sem BN
hefur r.otið á undanförnum árum.
Næsta verkefni BN verður bygging
eða kaup á íbúðum fyrir pör eða litl-
ar fjölskyldur, en þar er þörfin hvað
brýnust nú um stundir. Þegar hefur
verið fengið vilyrði fyrir lóð á svæði
Kennaraháskólans, staðsetning sem
hentar mjög vel þorra félagsmanna
BN og BÍSN. Það er vonandi að
stjórnvöld sjái sér fært að styðja við
bakið á þessu málefni því þörfin er
brýn eins og áður hefur komið fram.
Höfundur er formaður BÍSN.