Morgunblaðið - 12.11.1994, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1994 11
LAUSNARBEIÐNI FÉLAGSMÁLARÁÐHERRA
Davíð Oddsson forsætisráðherra
Rétt mat Guðmundar Áma
Stefánssonar að fara frá
DAVÍÐ Oddsson for-
sætisráðherra segir að
ný atriði í skýrslu Rík-
isendurskoðunar
hefðu gert það að
verkum að neikvæð
umræða um verk Guð-
mundar Árna Stef-
ánssonar hefði haldið
áfram. Því hefði
ákvörðun Guðmundar
Árna um að víkja úr
ríkistjórninni verið
rétt.
„Ég fellst á að það
sé rétt mat félags-
málaráðherrans að til
að ríkisstjómin fái
starfsfrið og menn sjái verk henn-
ar í réttu ljósi verði þessu máli
að linna,“ sagði Davíð við Morgun-
blaðið.
Hann sagði að ákveðið hefði
verið að biðja um álitsgerð Ríkis-
endurskoðunar. „Ég hefði kosið
að málið yrði afgreitt fýrr, en þar
sem þessi leið var farin var nauð-
synlegt að álitsgerðin myndi varpa
kyrrð á málið og slétta
úr því. Hún gerir það
ekki þótt segja megi
að álitsgerðin sé ekki
jafn óhagstæð ráð-
herranum og ýmsir
fjölmiðlar höfðu gefið
til kynna. Þarna koma
upp ný atriði, einkum
þó eitt sem gerir það
að verkum, þótt um-
deilanlegt sé, að málið
yrði bersýnilega í nei-
kvæðri umræðu
áfram,“ sagði Davíð.
Hann sagðist að-
spurður eiga við
starfslok tryggingayf-
irlæknis. „Þar kemur fram, sem
ég vissi til að mynda ekki um
áður, að fyrir lá álit ríkislögmanns
um að hægt og rétt væri að veita
þessum tiltekna embættismanni
lausn frá störfum bótalaust,“
Erfið umræða
Þegar Davíð var spurður hvort
hann teldi þau verk, sem Guð-
Davíð Oddsson
mundar Árna, sem Ríkisendur-
skoðun ijallar um, þess eðlis að
hann ætti að víkja úr ríkisstjórn,
sagði hann félagsmálaráðherra
hefði sjálfur viðurkennt að í
ákveðnum tilvikum væri ekki um
rétta embættisfærslu að ræða og
beðist velvirðingar á því.
„Auðvitað verður flestum ef
ekki öllum ráðherrum á í einhveij-
um efnum og kannski myndi eitt
þessara verka eða jafnvel mörg
þeirra ein og sér ekki leiða til
þess að ráðherra yrði knúinn til
afsagnar. En umræðan hefur verið
ráðherranum mjög erfið og á sama
tíma hafa komið upp önnur atvik,
þótt óskyld væru, til að mynda í
Hafnarfirði, sem hafa gert ráð-
herranum mjög erfitt fyrir póli-
tískt. Ekki síst af því hann gegndi
embætti félagsmálaráðherra á
sama tíma. Öll þessi umræða og
allt þetta samandregið er þess
eðlis, að ég held að það hafí verið
rétt mat hjá honum að koma friði
á málið. Það var allt traust hrunið
og hann verður að fá að byggja
sig upp á nýjan leik og afla trausts
sem stjómmálamaður.“
Davíð vildi ekki svara því hvort
hann hefði sjálfur vikið Guðmundi
Árna frá embætti, hefði hann eða
Alþýðuflokkurinn ekki tekið af
skarið. „En ég lagði áherslu á það
við Alþýðuflokkinn að lausn á
þessu máli fengist á [föstudag]
eða [laugardag].“
- Var önnur lausn til en að
hann færi frá?
„Lausn varð að fást; meira vil
ég ekki segja. Og lausn er fengin
eftir ákvörðun ráðherrans sjálfs
og það tel ég farsælast.“
Davíð sagði aðspurður að málið
hefði haft neikvæð áhrif á ríkis-
stjórnina. „Slíkt á heldur ekki að
nægja til að ráðherra víki, en svo
getur ástandið orðið að pólitískt
ráði menn ekki við það. Ég tala
nú ekki um þegar hver forustu-
maður viðkomandi stjórnmála-
flokks á fætur öðrum gerir opin-
bera kröfu um afsögn ráðherr-
ans,“ sagði Davíð Oddsson.
Gunnar Helgi Kristinsson
stjórnmálafræöingur
Einstakt í
stjórnmála-
sögunni
GUNNAR Helgi
Kristirisson dós-
ent í stjórnmála-
fræði við Há-
skóla íslands
segir að afsögn
Guðmundar
Áma Stefáns-
sonar félags-
málaráðherra sé
einstök í stjórn-
málasögunni,
þar sem aldrei
hafi komið fyrir áður að ráðherra
segði af sér vegna embættisfærslna
sinna sem ráðherra.
Gunnar Helgi sagði að tvívegis
hefðu ráðherrar sagt af sér vegna
viðskipta sinna utan ráðherraemb-
ættis, en það voru Albert Guð-
mundsson árið 1987 og Magnús
Guðmundsson árið 1932.
Hann sagði að ráðherraábyrgð á
íslandi hefði verið afar veik og
óvirk. Sagðist hann telja að lausn-
arbeiðni Guðmundar Árna myndi
hafa fordæmisgildi.
„Það verður hægt að vísa í það
í framtíðinni og mál verða borin
saman við þetta mál,“ sagði hann.
Gunnar Helgi
Kristinsson
Morgunblaðið/Sverrir
ÞINGFLOKKUR Alþýðuflokksins kom saman til fundar í kjölfar lausnarbeiðni Guðmundar Árna
Stefánssonar, félagsmálaráðherra, í gær og þar var ákveðið að Rannveig Guðmundsdóttir yrði
félagsmálaráðherra í stað hans.
Merkileg tímamót sem
munu hafa mikil áhrif
Halldór Asgrímsson
„ÉG tel að Guðmundur
Árni hafi gert rétt með
því að segja af sér.
Ráðherra sem ekki hef-
ur lengur traust sam-
starfsmanna sinna,
hvað þá stjórnarand-
stöðu, getur ekki setið
lengur í ríkisstjórn,"
sagði Halldór Ásgríms-
son, formaður Fram-
sóknarflokksins. „Það
eru mikil tíðindi að ráð-
herra segi af sér með
þessum hætti og ég tel
að það aðhald sem hef-
ur komið fram hjá fjöl-
miðlum og almenningi
í þessu máli sé merki-
leg tímamót í íslenskri stjórnmála-
sögu og eigi eftir að hafa mikil áhrif
í framtíðinni.“
„Ég held hins vegar að það sé
ljóst að ríkisstjórnin mun sitja áfram
fram á vorið en á von á að það verði
óróasamt innan hennar. Mér heyrist
Guðmundur Árni fara frá mjög sár
og aðdragandinn hefur verið heldur
óskynsamlegur," sagði Halldór.
„Það var að mínu mati
rangt að biðja um álit
Ríkisendurskoðunar
enda leiddi hún ekkert
nýtt í ljós að því er best
verður séð.“
„Það má ekki líta
þannig á að það að Rík-
isendurskoðun gagnrýni
ráðherra leiði sjálfkrafa
til þess að þeir eigi að
segja af sér. Það er hins
vegar rétt hjá Guðmundi
Áma að það hafa komið
upp ýmis atvik í okkar
stjómsýslu sem eru um-
hugsunarverð í þessu
samhengi. í slíkum til-
vikum hefur ekki verið
krafíst afsagnar mér vitanlega en ég
býst þó við að þetta eigi eftir að breyt-
ast og ef ráðherrar verða uppvisir.
að því að taka óskynsamlegar
ákvarðanir þá megi þeir búast við
því að þurfa að segja af sér.“
„Þetta er ekki í fyrsta skipti sem
spurningin kemur upp um það hvort
ráðherra ætti að segja af sér en
okkur hefur skort betri mælikvarða
Halldór Ásgrímsson
á það hvenær það ætti að gerast,“
sagði Halldór Ásgrímsson.
Ráðherra sjálfur dómbærastur
„Það getur hins vegar enginn
metið betur en ráðherrann sem í
þessu stendur. Um leið og hann er
farinn að skaða sína ríkisstjórn og
finnur að hann nýtur ekki trausts
inn á við og út á við getur hann
ekki annað en farið frá.
Ég held þó að starfsemi Ríkisend-
urskoðunar og aðhald hennar á und-
anförnum árum sé byrjað að hafa
áhrif. Það var hugsunin með stofn-
uninni á sínum tíma að hún væri til
aðhalds með framkvæmdavaldinu.
Ég setti þessa tillögu fram fyrir
alllöngu síðan og er ánægður með
hvaða gagn Ríkisendurskoðun er
farin að hafa. Hún getur ekki verið
allsheijar dómari en beinir athygli
almennings, fjölmiðla og stjórnar-
andstöðu að hlutum sem eiga ekki
að eiga sér stað og það er þá alþing-
is, og fjömiðla og almennings að
fylgja málum eftir," sagði Halldór
Ásgrímsson, formaður Framsóknar-
flokksins.
Kristín Ástgeirsdóttir
Snerist aldrei
um skýrslu Ríkis-
endurskoðunar
„MÉR fannst Guð-
mundur Árni vera með
yfirklór því málið snýst
ekki um fjárhag heil-
brigðisráðuneytisins
eða hvernig fjárrreið-
um þess hefur verið
háttað heldur fyrst og
fremst um hina sið-
ferðilegu hlið á emb-
ættisfærslu ráðherr-
ans og það var vitað
að Ríkisendurskoðun
mundi ekki fella dóm
um það,“ sagði Kristín
Ástgeirsdóttir, þing-
maður Kvennalista,
um afsögn Guðmundar
Árna Stefánssonar úr embætti
félagsmálaráðherra og ræðu hans
þar sem hann gerði grein fyrir
skýrslu Ríkisendurskoðunar og
ástæðum afsagnar sinnar.
„Hann var auðvitað að reyna
að skjóta sér undan ábyrgð, en
það er gott að loksins hefur verið
tekið á málinu og ég tel að það
hefði verið mikið áfall fyrir íslensk
stjórnmál'og stjórnmálasiðferði ef
hann hefði setið áfram og menn
ekki tekið á þessu,“ sagði Kristín
ennfremur.
Kristín Ástgeirsdóttir
mæli eiga auðvitað
rétt á sér en ég vil
minna á að við
kvennalistakonur
kröfðumst þess að
Ólafur G. Einarsson
menntamálaráðherra
segði af sér í kjölfar
Hrafns-málsins og ég
held ég muni rétt að
í umræðunni um SR-
mjöl hafi þess verið
krafist af Þorsteini
Pálssyni sjávarút-
vegsráðherra, sagði
Kristín.
Röðaf
stjórnarathöfnum
„Hins vegar urðu þau mál ekki
eins stór og þessi málasúpa í
kringum Guðmund Árna. Það sem
greinir mál hans frá þeim sem
hann vísar til er fyrst og fremst
það að þar er yfirleitt um einstök
mál að ræða en hjá honum er um
að ræða röð af stjórnarathöfnum
og fortíð hans frá Hafnarfirði sem
er auðvitað ekki hægt að horfa
fram hjá og hann getur ekki kom-
ið sér undan ábyrgð á því fjármála-
sukki."
Reynt að drepa
málinu á dreif
Hún sagði að með því að ræða
málið út frá skýrslu Ríkisendur-
skoðunar væri Guðmundur Árni
að reyna að drepa málinu á dreif,
ræða það á forsendum sem honum
henti best en ættu ekki við. „Við
höfum sagt að skýrslan mundi
ekki breyta hans máli,“ sagði
Kristín.
„Auðvitað 'er það merkilegt
hvernig hann skaut á aðra ráð-
herra og gagnrýndi að hann væri
gerður að blóraböggli meðan aðrir
fengju að sitja áfram. Þau um-
Veikir
ríkisstjórnina
„Ég tel að þetta veiki ríkis-
stjórnina sem hefur verið illa starf-
hæf og verður áfram og ég held
að það hefði verið þjóðinni fyrir
bestu að boða til kosninga og kjósa
sem fyrst,“ sagði Kristín.
Hún kvaðst telja_ að pólitísk
framtíð Guðmundar Árna Stefáns-
sonar, sem lýsti yfir því að hann
mundi einbeita sér að þingstörfum
og varaformennsku í Alþýðu-
flokknum, væri býsna óljós og
Alþýðuflokkurinn væri í sárum
vegna málsins.