Morgunblaðið - 12.11.1994, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1994
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
30 maóist-
ar falla
í Perú
ÞRJÁTÍU skæruliðar maóista
og þrír stjórnarhermenn féllu í
átökum hers og liðsmanna
skæruliða Skínandi stígs í af-
skekktum dal í suðausturhluta
Andesfjalla í Perú á miðviku-
dag. Bardagarnir áttu sér stað
í Apurimac-dalnum sem skæru-
liðar reyndu að ná aftur á sitt
vald. Þeim var stökkt þaðan á
brott í fyrra en hefur tekist að
ná fótfestu þar aftur. Rúmlega
27.000 manns hafa týnt lífi í~
ofbeldisaðgerðum í Perú frá því
Skínandi stígur sagði stjórn-
völdum stríð á hendur í maí
1980.
Romm fyrir
lægst setta
HINN dæmigerði breski romm-
drykkjumaður er gamall, ein-
hleypur Skoti og býr í leiguhús-
næði á vegum borgarinnar.
Ungir og velstæðir Lundúnabú-
ar dreypa hins vegar helst á
léttvíni. Þetta kom fram í könn-
un sem gerð var á áfengissölu
í Bretlandi í fyrra og kynnt var
á dögunum. Sagði í tilkynningu
fyrirtækisins sem hana gerði,
að romm væri drykkur hinna
lægst settu en yfirstéttin kysi
gin.
Pennavinir
bannaðir
ÍRÖNSK yfirvöld hafa hand-
tekið mann, sem er sakaður
um að hafa stofnað pennavina-
klúbb. Er hann sagður hafa átt
þátt í því að kynna pennavini,
undir því yfirskini að þeir gætu
æft sig í erlendum málum. Um
30 íranir hafa viðurkennt að
hafa átt í bréfasambandi við
útlendinga fyrir milligöngu
klúbbsins. Ráðuneyti íslamska
menningararfsins bannaði fyrr
í mánuðinum starfsemi penna-
vinaklúbba. í yfirlýsingu ráðu-
neytisins segir: „Vestræn
menning léitast við að grafa
undan íslam og fjölskyldugild-
um, sérstaklega hjá ungu fólki.
Ein af aðferðunum er rekstur
pennavinaklúbba, sem er jafn-
an í höndum fjárplógsmanna."
Eru karl-
menn fitandi?
STÆRSTI vandi þeirra kvenna
sem eiga í baráttu við aukakíló-
in er ekki súkkulaði og ís, held-
ur karlmenn, að sögn breska
tímaritsins Slimming Magaz-
ine. Þar segir að karlar ættu
með réttu að vera með sér-
stakan stimpil sem á segði:
Varúð, einn af þessum getur
valdið því að þú fitnir. Ástæðan
sé sú að þegar konur verði ást-
fangnar hafi þær tilhneigingu
til þess að borða meira og elda
oftar. Fari ástarsambandið í
hundana leiti þær huggunar í
ísskápnum. Giftingar og þung-
un valdi því einnig að konur
bæti á sig kílóum.
Umdeild lög
NEÐRI deild rússneska þings-
ins samþykkti í gær lög sem
skylda erlenda ferðamenn til
að gangast undir alnæmispróf
þrátt fyrir hörð mótmæli mann-
réttindahreyfinga og stjórnar-
erindreka í Moskvu. Efri deildin
á eftir að samþykkja lögin og
Borís Jeltsín forseti þarf að
undirrita þau.
Hollensk rannsókn á áhrifum sjónvarpsefnis á börn
Sjónvarpsgláp dreg-
ur úr sköpunargáfu
London. The Daily Telegraph.
HOLLENSKIR sálfræðingar hafa
komist að þeirri niðurstöðu að
engin þeirra kannanna sem gerð-
ar hafa verið um áhrif sjónvarps-
efnis á börn, styður þá fullyrðingu
að það örvi ímyndunarafl barna.
Hins vegar eru fjölmargar sann-
anir þess að sjónvarpsgláp dragi
úr sköpunargáfu þeirra og að það
ýti undir tilhneigingu barna að
dreyma dagdrauma, oft á tíðum
markaða af ofbeldi.
Áhyggjur af áhrifum sjónvarps-
efnis á börn eru ekki nýjar af
nálinni. Árið 1951 fullyrtu vísinda-
menn að börn frá heimilum þar
sem sjónvarp væri, léku sér um
90 mínútum skemur en þau sem
ekki horfðu á sjónvarp. Þá var
einnig fullyrt að tennur barna sem
horfðu á sjónvarp myndu skemm-
ast vegna mikils þrýstings á góma
barnanna er þau hvildu hökuna í
lófunum um leið og þau horfðu,
auk þess sem áhrif sjónvarpsgláps
á augu barna hafa verið viðvar-
andi áhyggjuefni.
Það var hins vegar ekki fyrr
en um miðjan níunda áratuginn,
sem augu manna beindust að
áhrifum sjónvarps á sköpunarg-
áfu barna.
Bornar saman 17 kannanir
Nú hafa Hollendingarnir Patti
Valkenburg og Tom van de Vo-
ort, sálfræðingar við Miðstöð
barna- og fjölmiðlarannsókna í
Leiden, kannað allar þær rann-
sóknir sem gerðar hafa verið á
efninu síðustu fjörtíu ár. Niður-
stöðurnar eru alvarlegar.
Valkenburg og Voort könnuðu
sérstaklega rannsóknir þar sem
borin voru saman börn frá heimil-
um þar sem sjónvarp var og þar
sem það var ekki. Þau tóku 17'
kannanir fyrir, þar sem fjallað var
um mörg hundruð börn á aldrin-
um 3-16 ára.
Engin þessara kannana færði
sönnur á það að sjónvarpsgláp
ýtti undir sköpunargáfu en tíu
þeirra sýndu fram á tengsl sjón-
varps og minni sköpunargáfu. I
tveimur kannananna kom í ljós
að miklar líkur voru á að það
drægi úr sköpunargáfu barna sem
horfðu oft á ofbeldisefni í sjón-
varpi.
I Kanada komust vísindamenn
að því að börn í bæ þar sem ekk-
ert sjónvarp var, stóðu sig mun
betur á prófum þar sem reyndi á
sköpunargáfu en jafnaldrar
þeirra úr bæ af svipaðri stærð,
sem aðgang höfðu að sjónvarpi.
Tveimur árum eftir að sjónvarp
hélt innreið sína í bæinn, var til-
raunin endurtekin og þá var
frammistaða barnanna lakari og
mjög svipuð því sem gerðist hjá
öðrum börnum sem horfðu á sjón-
varp.
Segja Hollendingarnir að niður-
stöðurnar bendi til eftirfarandir
skýringa á áhrifum sjónvarps á
börn:
■ myndir úr sjónvarpi hverfa oft
ekki úr huga barna og koma í veg
fyrir að börn noti ímyndunaraflið.
■ Ofbeldisefni eykur óróleika
sem veldur því að börn eiga erfitt
með að einbeita sér.
■ Þann tíma sem fer í að horfa
á sjónvarp, mætti nota til mun
uppbyggilegri hluta. Kannanir
sýna fram á að lestur og útvarps-
hlustun ýta undir fijótt ímyndun-
arafl.
Volkenberg lagði áherslu á það
að niðurstaða rannsóknar sinnar
væri ekki sú að banna ætti börnum
að horfa á sjónvarp. Slíkt gæti
orðið til þess að þau fyndu til ein-
angrunar og það væri ekki af hinu
góða.
Delors
nær for-
skotiá
Balladur
París. Reuter.
JACQUES Delors, fráfarandi for-
seti framkvæmdastjórnar Evrópu-
sambandsins (ESB), nýtur nú í
fyrsta sinn meira fylgis en Edou-
ard Balladur, forsætisráðherra
Frakklands, samkvæmt nýrri skoð-
anakönnun um
stuðning við
hugsanlega
frambjóðendur í
forsetakosning-
unum í Frakk-
landi á næsta ári.
Hvorki Delors,
sem er sósíalisti,
né Balladur hafa
lýst því yfir að
þeir gefi kost á
sér í forsetaemb-
ættið. Samkvæmt könnuninni hef-
ur Jacques Chirac, leiðtogi gaul-
lista og flokksbróðir Balladurs,
dregist langt aftur úr þótt hann
hafi tilkynnt framboð sitt í kosn-
ingunum skömmu áður en könnun-
in var gerð.
50% aðspurðra í könnuninni
sögðust myndu treysta Delors ef
hann gegndi embættinu, sem er
sama hlutfall og í samskonar könn-
un fyrir mánuði.
Stuðningurinn við Balladur
minnkaði hins vegar um sex pró-
sentustig, í 45%.
Þetta er í fyrsta sinn sem Del-
ors nýtur meira fylgis en Balladur,
en áður höfðu þeir staðið jafnir að
vígi, með stuðning 50% aðspurðra.
Fylgi Chiracs er 35%, ef marka
má könnunina, en var 36% fyrir
mánuðL
Baliadur hefur átt í vök að vetj-
ast vegna spillingarmála innan
stjórnarinnar og einnig vegna sí-
harðnandi baráttu hans við Chirac,
Delor
I
I.
L
I
l
»
t,
I
I
í
I
ft
!
Skjótur frami Chandrika Bandaranaike Kumaratunga nýkjörins forseta Sri Lanka
Heitir að leggja embætti for-,
seta í núverandi mynd niður F
Colombo. Reuter.
FRAMI Chandrika Bandaranaike
Kumaratunga, sem sigraði í for-
setakosningunum í Sri Lanka í
fyrrinótt, hefur verið óvenju skjót-
ur. Þrátt fyrir nokkuð reikulan
málflutning og máttlitla kosninga-
baráttu frá því hún leiddi flokk sinn,
Þjoðarbandalagið, til sigurs í þing-
kosningum í ágúst sl., vann hún
yfirburðasigur í ekkjuslagnum.
Kumaratunga hlaut 62% at-
kvæða og er fyrsta konan til þess
að gegna embætti þjóðhöfðingja á
Sri Lanka, en hún er ekkja. Sver
hún embættiseið í dag og tekur við
forsetastarfinu af Dingi Banda
Wijetunga.
Mótframbjóðandi Kumaratunga
var önnur ekkja, Srima Dissanay-
ake, sem bauð sig fram fyrir
stærsta stjórnarandstöðuflokkinn,
Sameinaða þjóðarflokkinn, í stað
eiginmanns síns sem myrtur var
fyrir þremur vikum.
Skjótur frami
Kumaratunga hlaut
stjórnmálaáhuga í
vöggugjöf. Foreldrar
hennar, Solomon og
Sirima Bandaranaike,
gegndu báðir starfi
forsætisráðherra.
Hún hóf í raun ekki
opinber afskipti af
stjórnmálum fyrr en á
þessu ári er hún var
kosin héraðsstjóri á
Vestursvæðinu í
sveitarstjórnarkosn-
ingum í maí sl.
Stjómarandstæð-
ingar unnu þá sinn
stærsta sigur í 16 ár
C. B. Kumara-
tunga
kjöri til þessa.
Sigur sinn á Kum-
aratunga að miklu leyti
að þakka minnihluta-
hópum á borð við músl-
ima og tamíla. Mynd-
aði hún kosninga-
bandalag með múslim-
um í þingkosningunum
16. ágúst sl. og eftir
að hún varð forsætis-
ráðherra hóf hún frið-
arviðræður við upp-
reisnarmanna Tamíla
sem beijast fyrir sjálf-
stæði á norður- og
austurhluta Sri Lanka.
Hún bauð
og Kumaratunga skóp sér sess sem
stjórnmálamaður og flokksforingi.
Undir hennar forystu batt Þjóðar-
bandalagið svo enda á 17 ára vald-
atíð Sameinaða þjóðarflokksins i
þingkosningunum í ágúst sl.
Hlaut stuðning
minnihlutahópa
einum
helsta leiðtoga Tamíla, S, Thonda-
man, sæti í ríkisstjórn sinni. Afleið-
ingin er sú að Tamílar binda mest-
ar vonir við hana til þess að ná
samningum um hagsmunamál sín
og lyktir borgarastríðs sem geysað
hefur í 11 ár.
Vill semja við Tamíla
„Það er ekki ég sem sigra. Miklu
fremur lýðræðið og stofnanir þess.
Þetta er stuðningur við þá friðarvið-
leitni sem ríkisstjórnin hefur hrund-
ið í framkvæmd," sagði hún þegar
sigur hennar var ljós.
Stjórnmálaskýrendur voru sam-
mála um það, að sigur Kumara-
tunga í forsetakosningunum hafi
verið miklu stærri en þá hafði órað
fyrir. Hefur enginn frambjóðandi
fengið jafn mörg atkvæði í forseta-
við Tamíla hafi Kumaratunga misst
eitthvað af fylgi miðstéttafólks.
Einnig njóti hún ekki mikils trausts
kaupsýslumanna sem efast um
frjálslyndi hennar í efnahagsmál-
um. Loks er talið að hún hafi ekki
hlotið mörg atkvæði meðal her-
manna vegna gagnrýni hennar í
garð herafla landsins.
Kumaratunga er tveggja barna
móðir. Hún stundaði á sínum tíma
nám í París. Faðir hennar var myrt-
ur er hún var 14 ára og árið 1988
myrtu vinstri sinnaðir uppreisnar-
menn mann hennar, Vijaya.
Tekur móðirin við?
Hét Kumaratunga í gær að
stuðla að réttlátum friði í landinu.
Sagði hún þó að hagsmunir sínhala
yrðu ekki fyrir borð bornir í samn-
ingaviðræðum við Tamíla.
Talið er að vegna friðmælingar
s
Forseti Sri Lanka hefur gífurleg
völd og hefur Kumaratunga heitið
því að leggja embættið niður í þeirri
mynd sem það er á næsta ári.
Segir hún það bjóða misnotkun
og spillingu heim að svo mikil völd
safnist á einni hendi.
Búist er við að móðir hennar,
Sirima Bandaranaike, taki við hlut-
verki þjóðhöfðingja sem verður
valdalaus og hefur fyrst og fremst
táknrænu hlutverki að gegna.
Sirima braut blað er hún tók
fyrst kvenna í heiminum við starfi
forsætisráðherra árið 1960. Því
starfi gegndi hún einnig 1970-77.