Morgunblaðið - 12.11.1994, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1994 29
Morgunblaðið/Þorkell
tilkynnti um hann hefði lagt fram lausnarbeiðni sína.
gær sem félagsmálaráðherra
)AN
lÐI
VIÍN
mnafundi í gær, sem
rir ástæðum lausnar-
’ kjölfar skýrslu Ríkis-
k hans
ur gagn sem ráðherrar gætu óskað
eftir umsögnum um mál. „Ég minni
á, að ekki fyrir margt löngu í umræðu
um hans stöðu, lagði einstakur ráð-
herra til að embætti hans yrði lagt
niður. Ég minnist einnig þess að ann-
ar ráðherra í kjötmáli taldi niðurstöðu
hans algerlega út 5 hött. Það gerði
ég ekki. Ég mat hana og vóg og niður-
staða mín var þessi,“ sagði .Guðmund-
ur Ámi. Hann vísaði þarna til um-
mæla Jóns Baldvins Hannibalssonar
utanríkisráðherra um embætti ríkis-
lögmanns á síðasta ári.
Siðferðisdómar
Ríkisendurskoðun gagnrýnir einnig
uppgjörið við Bjöm, en Guðmundur
Árni sagði að það hefði verið mál til
þess bærra embættismanna. „Þá legg-
ur Ríkisendurskoðun sitt siðferðislega
mat á hvort rétt hafí verið
að óska eftir starfskröftum
þessa einstaklings við sér-
verkefni. Um það ætla ég
ekki að fjölyrða en spyr
samt hvort það sé á verk-
sviði Ríkisendurskoðunar að
Brotið blað í
stjórnmála-
sögunni
kveða upp slíka dóma. Ég gerði það
hins vegar sjálfur á blaðamannafundi
fyrir rúmum mánuði og sagði þá að
að vandlega athuguðu máli hefði ég
ekki átt að gera þetta og hefði því
gert mistök. Það get ég endurtekið
hér,“ sagði Guðmundur Árni.
Ríkisendurskoðun setur spurning-
armerki við 345 þúsund króna greiðslu
til Hrafnkels Ásgeirssonar fyrir
þriggja og hálfrar blaðsíðu langt lög-
fræðiálit og dregur einnig í efa þörf
á því að fá utanaðkomandi lögmann
til að semja umrætt álit. Guðmundur
Ámi sagði að stundum væri eðlilegt
að kalla á utanaðkomandi aðstoð.
Lögmenn ráðuneytisins væm yfirleitt
höfundar lagafmmvarpa og reglu-
gerða sem ráðuneytið setur og við
endurmat á því væri æskilegt að sækja
álit út fyrir stofnunina.
Ríkisendurskoðun setur einnig
spurningarmerki við verksamning við
upplýsingafulltrúa heilbrigðisráðu-
neytisins. Guðmundur benti á að slík-
ir verksamningar færðust í vöxt innan
ráðuneyta og á því kynnu að vera þær
eðlilegu skýringar að ráðherrar vildu
hafa rýmra spil en ella um starfslok.
Spilin á borðið
Guðmundur Árni sagðist síðan vera
ánægður með skýrslu Ríkisendurskoð-
unar í öllum meginatriðum. „Ég sagði,
þegar ég bað um þessa skýrslu, að
Ríkisendurskoðun yrði aldrei hinn
endanlegi dómari í þeim álitaefnum
sem hér eru upp komin. Megintilgang-
urinn var sá að ég hafði lagt spilin á
borðið og vildi gera það með fullkom-
lega skýlausum hætti. Það hefur eng-
inn ráðherra, hvorki fyrr né síðar,
gert svipað þessu. Og ég vil nota
tækifærið og hvetja eindregið kollega
mína, fyrr og síðar, til þess að við-
hafa svipuð vinnubrögð og ég hef
gert og opinbera stjórnsýslu sína.
Ekki síst vil ég beina þeim ábending-
um til þeirra einstaklinga, sem sér-
staklega hafa staðið upp og gagnrýnt
mig og mín störf. Þar nefni ég sérstak-
lega formann Alþýðubandalagsins
sem gegndi embætti fjármálaráðherra
frá 1988 til 1991,“ sagði Guðmundur
Árni.
Hann sagði að Ríkisendurskoðun
hefði gert úttektir á gerðum ýmissa
annarra ráðherra og nefndi nokkur
tilvik þar sem komið hefði fram hörð
gagnrýni frá stofnuninni á embættis-
verk þeirra. „Ég minnist þess ekki að
nokkur hafi beðið um afsögn ráðherra
af þessum sökum eða að þeim hafi
dottið í hug eitt andartak að taka
þessa einkunn Ríkisendur-
skoðunar með þeim hætti
að þeim bæri að fara frá.
Þetta er athyglisvert í ljósi
þeirrar einkunnar sem Rík-
isendurskoðun gefur' mér
og mínum störfum þegar
umræðan hefur þvert á móti farið í
þann farveg af hálfu fjölmiðlamanna
og ákveðinna stjómarandstæðinga, en
ekkert væri annað í spilum félags-
málaráðherra en segja af sér,“ sagði
Guðmundur Árni Stefánsson.
Fjárhagsendurskoðun á heilbrigðisráðuneytinu
Veittir styrldr í ráðu-
neyti eftir synjun
Tryggingastofminar
Ríkisendurskoðun gagmýnir ýmis atríði í
rekstri og fjármálum heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytisins í skýrslu sem kynnt
viðeigandi leiðréttingarfærslur í bók-
haldi og viðkomandi aðilar endurkr-
afðir eftir atvikum eða kallað eftir
þeim gögnum sem vantar.
Mest auglýst í Alþýðublaðinu
var í gær. Fram kemur að einstaklingar sem
Tryggingastofnun hefur ekki talið ástæðu til
að aðstoða fá styrki af ráðstöfunarfé ráðherra
og ráðuneytið auglýsir mest í Alþýðublaðinu
þó verð auglýsinga sé hæst þar og útbreiðsla
lítil. Helgi Bjamason skoðaði skýrsluna.
IBEIÐNI fyrrverandi og núver-
andi heilbrigðis- og trygginga-
málaráðherra, Guðmundar
Árna Stefánssonar og Sig-
hvats Björgvinssonar, 4. október síð-
astliðinn var farið fram á það að
Ríkisendurskoðun kannaði ásakanir
á hendur Guðmundi Árna í
ljósi skýringa í greinargerð
sem hann lagði fram. Sér-
staklega var óskað eftir því
að komist yrði að niðurstöðu
um hvort embættisfærsla
hans hafí verið í samræmi
við viðurkenndar stjómsýslu-
reglur og venjur.
Ríkisendurskoðun telur að
athuganir .á öðrum þáttum
embættisfærslu starfsmanna
ríkisins en þeim sem tengjast
fésýslu séu utan verkahrings
stofnunarinnar. Hún ákvað
að framkvæma fjárhagsend-
urskoðun á heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytinu
vegna tímabilsins 1. janúar
1993 til loka september 1994.
Guðmundur Árni var í ráðu-
neytinu eitt ár af þeim tíma
en Sighvatur bæði áður og
eftir hans tíma.
í samræmi við þetta skipt-
ist endurskoðunarskýrsla
Ríkisendurskoðunar aðallega
í tvennt. í fyrri hlutanum eru
helstu niðurstöður vegna
endurskoðunar hjá aðalskrif-
stofu ráðuneytisins. í seinni
hlutanum er lagt mat á þau
atriði sem Guðmundur Árni
fjallaði um í greinargerð sinni
í lok september og Ríkisend-
urskoðun telur að lúti að
meðferð á almannafé. Sá
hluti er birtur í heild á bls.
34-35.
Stofnunin tekur fram að þær at-
hugasemdir, sem fram koma í skýrsl-
unni, og lúta að frágangi bókhalds-
gagna og því að reglum um fjármál
ríkisins sé ekki fylgt, séu í stórum
dráttum þær sömu og iðulega hafi
verið gerðar við stofnanir ríkisins á
undanförnum árum.
Fram kemur að ráðuneytið hefur
í heildina haldið sig innan íjárheim-
ilda á síðasta ári og útlit er fyrir að
svo verði einnig í ár.
Óæskilegt að ráðherra
áriti reikninga'
í umfjöllun um skipan bókhalds-
mála og áritun reikninga kemur fram
að Ríkisendurskoðun telur að al-
mennt sé fyrirkomulag á áritun og
samþykki reikninga til greiðslu ekki
í nægilega föstum skorðum hjá heil-
brigðisráðuneytinu. Leggur stofnun-
in áherslu á að settar verði skýrar
reglur um áritun reikninga hjá ráðu-
neytum.
Ríkisendurskoðun segir eðlilegt
að reikningar vegna hefðbundinna
rekstrarútgjalda séu áritaðir af deild-
arstjóra í íjármáladeild. Alla reikn-
inga, sem ekki teljist til venjubund-
inna útgjalda, ætti á hinn bóginn að
árita til greiðslu af ráðuneytisstjóra
MorgunDlaOio/Porkell
GUÐMUNDUR Arni Stefánsson, félagsmála-
ráðherra, með skýrslu Ríkisendurskoðunar á
fundinum í gær.
Kostnaður við ýmsa sérfræðiþjón-
ustu og kynningarstarfsemi svo og
auglýsingakostnaður hefur verið að
aukast á þessu ári.
Frá ársbyijun 1993 til loka sept-
ember sl. var mest auglýst í Alþýðu-
blaðinu sem fékk tæpar 463 þúsund
kr. fyrir 19 auglýsingar. Morgun-
blaðið fékk 276 þúsund fyrir 14 aug-
lýsingar, Tíminn tæp 269 þúsund
fyrir 13 auglýsingar, Dagur tæp 228
þúsund fyrir 12 auglýsingar, DV rúm
165 þúsund fyrir 11 auglýsingar og
Vikublaðið 19 þúsund fyrir 2 auglýs-
ingar.
Ríkisendurskoðun reiknar út með-
alverð á hverja birta auglýsingu og
er það 20 þúsund að meðaltali fyrir
allar auglýsingar. Fram kemur að
meðalverðið er hæst hjá Alþýðublað-
inu, 24.362 kr., sem er tæplega 22%
hærra en hjá öðrum dagblöð-
um.
Ríkisendurskoðun spurði
bæði ráðherrana og starfs-
menn ráðuneytisins hvort sér-
stök tilmæli hefðu verið gefin
um birtingu auglýsinga í Al-
þýðublaðinu en segir að allir
hafi verið sammála um að svo
hefði ekki verið.
Að mati Ríkisendurskoð-
unar er óeðlilegt að ráðuneyt-
ið auglýsi hlutfallslega mest
í því blaði þar sem það er
dýrast, einkum í ljósi þess að
það hefur tiltölulega tak-
markaða útbreiðsíu. Yfir-
stjórn ráðuneytisins er hvött
til að móta skýrar reglur um
birtingu auglýsinga og eftirlit
með kostnaði vegna þeirra.
Fram kemur að talsvert er
um auglýsingastyrki til blaða
ýmissa félagasamtaka svo og
flokkspólitískra blaða og að
ekki hafi verið ætlast til þess
að sumar auglýsinganna yrðu
birtar. Ríkisendurskoðun seg-
ir að það sé ekki hlutverk
aðalskrifstofu ráðuneyta að
stunda styrktarstarfsemi af
þessu tagi.
Fá styrk hjá ráðherra
eftir synjun
Tryggingastofnunar
eða staðgengli hans. Ríkisendur-
skoðun segir óæskilegt að ráðherra
eða aðstoðarmaður hans áriti reikn-
inga til greiðslu.
Dregst að ganga frá
ferðareikningum
Ráðuneytið átti í lok september
síðastliðinn kröfur vegna óuppgerðs
ferðakostnaðar að fjárhæð liðlega
6,2 milljónir kr. Athugun Ríkisend-
urskoðunar á viðskiptamönnum
leiddi í ljós að talsvert er um eldri
mismuni sem sumir hafa staðið
óhreyfðir í nokkur ár.
Ríkisendurskoðun segir ljóst að
ekki sé fylgst nægilega vel með því
að ráðherrar og starfsmenn ráðu-
neytisins gangi frá ferðareikningum
vegna ferða til útlanda innan tilskil-
ins frests, þ.e. innan mánaðar frá
því ferð lýkur. Þeim tilmælum er
beint til ráðuneytisins að nú þegar
verði staða allra viðskiptamanna
könnuð og í framhaldi af því gerðar
Hluti af styrkjum sem heil-
brigðis- og tryggingamála-
ráðuneytið veitir af ráðstöf-
unarfé ráðherra fer til einstaklinga
vegna læknismeðferðar eða fjár-
hagserfiðleika sámfara veikindum.
Við athugun Ríkisendurskoðunar
kom í ljós að nokkrir þeirra höfðu
leitað til Tryggingastofnunar og
fengið synjun þar sem ekki voru
taldar forsendur fyrir aðstoð.
Ríkisendurskoðun telur óeðlilegt
að ráðherra eða ráðuneyti veiti styrki
til einstaklinga sem hafa fengið synj-
un hjá þeim stjórnsýsluaðila er með
lögum hefur verið falið að fara með
viðkomandi málaflokk. Ef vilji ráð-
herra eða ráðuneytis standi til þess
að breyta reglum í því skyni að
tryggja tiltekna fyrirgreiðslu, ætti
það að beita sér fyrir laga- eða reglu-
gerðarbreytingum, þannig að sá að-
ili innan stjómsýslunnar sem fer með
viðkomandi málaflokk geti afgreitt
slík tilvik á formbundinn og málefna-
legan hátt. Með þeim hætti ætti að
vera tryggara að allir sem eins er
ástatt um sitji við sama borð.