Morgunblaðið - 15.11.1994, Blaðsíða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Svíar samþykkja aðild að Evrópusambandinu
Baráttan gegn
atvinnuleysi
réð úrslitum
- sagði Ingvar Carlsson
forsætisráðherra
Stokkhólmi. Reuter.
„BARÁTTAN gegn atvinnuleysi og
fyrir friði og lýðræði hefur ráðið
úrslitum,‘, sagði Ingvar Carlsson
forsætisráðherra Svíþjóðar eftir að
meirihluti sænskra kjósenda hafði
samþykkt aðild Svía að Evrópusam-
bandinu (ESB) í fyrrakvöld. 2,79
milljónir Svía eða 52,2% greiddu
atkvæði með aðild en 2,52 milljónir
eða 46,9% sögðu nei og 48.179
manns skiluðu auðu. Mikill meiri-
hluti íbúa dreifbýlishéraða, einkum
norðan heimskautsbaugs, var and-
vígur aðild en stuðningsmenn í
stóru borgunum vógu það upp.
„Blað hefur verið brotið í sænskri
sögu. Þetta er mikilvægasta
ákvörðun sem sænska þjóðin hefur
tekið eftir stríð,“ sagði Ánita Grad-
in, fulltrúi Svíþjóðar í framkvæmda-
stjóm ESB þegar úrslitin lágu fyrir
á sunnudagskvöldið.
Niðurstöðunni fagnað
Sænskir fjölmiðlar fögnuðu nið-
urstöðunni og sögðu að Svíar hefðu
komist að þeirri niðurstöðu að efna-
hagslegur ávinningur af aðilð væri
meiri en óttinn við að glata sjálfsá-
kvörðunarrétti í hendur höfuðstöðv-
anna í Brussel.
Meirihluti Svía varð við þeirri
áskorun stjómmálaleiðtoga og at-
vinnurekenda að s^mþykkja aðild
og lagði trúnað á þær fullyrðingar
að nei við aðild myndi hafa í för
með sér einangrun, minni fjárfest-
ingar og aukið atvinnuleysi.
„Hin nýja Svíþjóð" stóð í risafyr-
irsögn á forsíðu Aftonbladet sem
fylgir jafnaðarmönnum að málum.
„Svíar þorðu að taka stökkið," sagði
blaðið og birti mynd af ljóni stökkva
í gegnum gjörð inn í ESB. „Við
vildum ekki vera utangátta. Við eru
alþjóðlega sinnaðir," bætti blaðið
við.
Samkvæmt könnun sem Afton-
bladet gerði meðal 100 stærstu fyr-
irtækja Svíþjóðar og birti í gær,
sögðust 68% fyrirtækjanna ráða
fleira fólk til vinnu samþykktu Svíar
aðild að ESB í þjóðaratkvæðinu.
Úrslitin tákna að Svíar fá aðild
að ESB 1. janúar næstkomandi
ásamt Austurríkismönnum og Finn-
um en það ræðst 28. nóvember
Ingvar Carlsson greiðir aðild
að ESB atkvæði.
hvort Norðmenn verða einnig í þeim
hópj.
Úrslitin í þjóðaratkvæðinu í Sví-
þjóð þykja auka líkur á að Norð-
menn samþykki einnig aðild.
„Margir Norðmenn munu líta til
úrslitanna í Svíþjóð og komast að
þeirri niðurstöðu að nei myndi þýða
að þeir yrðu einir og yfirgefnir utan
sambandsins," sagði Gro Harlem
Brundtland forsætisráðherra Nor-
egs í gær.
Carl Bildt fyrrverandi forsætis-
ráðherra tók höndum saman við
Carlsson síðustu vikumar fyrir
þjóðaratkvæðið og hvatti Svía til
að samþykkja aðild.
Lagði hann áher
Ásakanir um hræðsluáróður
Gudrun Schyman, sem var í fylk-
ingarbijósti andstæðinga aðildar,
var vonsvikin þegar niðurstaðan lá
fyrir og sakaði sænsku stjórnina
um að hafa beitt hræðsluáróðri til
þess að vinna fylgi við aðild. „Þeir
sögðu að vextir myndu hækka og
grípa þyrfti til mikils niðurskurðar
ríkisútgjalda ef aðildin yrði felld.
Það hefur auðvitað áhrif á venju-
legt fólk sem á í erfiðleikum með
að standa skil á húsakaupalánum,"
sagði hún.
STUÐNINGSMENN ESB-aðild-
ar í Stokkhólmi fögnuðu niður-
stöðu þjóðaratkvæðagreiðslunn-
ar í Svíþjóð þegar úrslit lágu
fyrir á sunnudagskvöld. Meiri-
hluti Svía varð við þeirri áskor-
un stjórnmálaleiðtoga og at-
Fagna sigri
vinnurekenda að styðja aðild og
tók mark á því að nei myndi
hafa í för með sér einangrun,
minni fjárfestingar og aukið at-
Reuter
vinnuleysi. Á lokasprettinum
komst meirihlutinn að þeirri nið-
urstöðu að efnahagslegur ávinn-
ingur af aðild væri meiri en ótt-
inn við að glata sjálfsákvörðun-
arrétti í hendur höfuðstöðvanna
í Brussel.
Andstæðingar og stuðningsmenn ESB hittast í Tromsö
Umræðurnar ofsafengnar
og til finningarnar heitar
Tromsö. Morgunblaðið.
TROMSO var í gær brennidepill
norsku ESB-umræðunnar, þegar
bæði andstæðingar og fylgjendur
aðildar vöktu athygli á málstað sín-
um og notuðu sér athyglina, sem
Norðurlandaráðsfundurinn hlýtur,
auk þess sem að stórfundur var
haldinn í bænum í gær, þar sem
mættu Gro Harlem Brundtland for-
sætisráðherra og aðrir stjórnmála-
menn. Hér sprönguðu um götur sam-
an í búningum sínum, sjómenn og
fylgjendur í rauðum göllum og um-
ræðurnar voru bæði háværar og til-
finningaþrungnar.
Allan daginn í gær stóð útifundur
andstæðinga á aðaltorgi bæjarins,
sem er við höfnina. Þar lágu fiskibát-
arnir fyrir akkerum, því sjómennirn-
ir höfðu ákveðið að taka þátt í mót-
mælunum. Á þá voru strengdir borð-
ar, þar sem á stóð letrað „Nei gegn
ESB“ og „Já við fiskinum en nei
gegn ESB“. Andstæðingar voru mun
meira áberandi en fylgjendur, þrátt
fyrir að þeir bæru rauða galla sem
á stóð: „Já við ESB - nei gegn ein-
angrun". Orðum sínum til áherslu
höfðu stuðningsmenn aðildar komið
upp þriggja metra háum múr, sem
þeir sprengdu í loft upp á táknrænan
hátt síðdegis. Heimagerð slagorð
voru hugmyndarík, eins og: „ESB
er sagan um nýju fötin keisarans."
Á söluborðum við torgið voru rússn-
eskir ferðamenn, sem seldu rússn-
eska minjagripi og samar, sem seldu
hreindýrapyslur.
Vilja segja sig úr lögum við
S-Noreg
Á einu borði var verið að safna
undirskriftum og fjárframlögum til
stuðnings því að Norður-Noregur
segði sig úr lögum við Suður-Noreg,
þegar landið gengi i ESB. Forsp-
rakki söfnunarinnac sagði hvetjum
sem heyra vildi að Norður-Noregur
væri fjórða ríkasta svæði Evrópu og
að engin ástæða væri til að Norður-
Noregur héldi suðurhlutanum uppi.
Þegar tvær ungar stúlkur í rauðum
göllum stuðningsmanna ESB nál-
guðust hvessti hann sig við þær og
kallaði þær „pabbastelpur", sem
skorti lífsreynslu til að vita um hvað
þær töluðu. Annar andstæðingur
slóst í hópinn, sagðist hafa unnið frá
tólf ára aldri og nú ætlaði ESB að
gleypa Noreg. Þar sem hóparnir tóku
tal saman virtist iðulega liggja við
handalögmálum.
Ekki hlustað á menntamenn
Það er enginn efi á að hvorki í
Finnlandi né í Svíþjóð hafa ESB-
umræðurnar verið neitt nálægt því
jafn háværar og í Noregi og rök-
semdir andstæðinganna hafa á tíð-
um verið hinar furðulegustu. Fyrir
helgi ákvað Karl Glad framkvæmda-
stjóri samtaka atvinnuveganna að
hætta að taka þátt í umræðum, en
hann hefur verið einn helsti formæ-
landi ESB-aðildar. Það hlustaði
hvort eð er enginn á hann og and-
stæðingarnir sneru út úr því sem
hann segði, en í staðinn bað hann
þá, sem frekar næðu eyrum almenn-
ings, að beita sér af krafti. Með
þessum orðum dró Glad athyglina
að því að ESB-umræðumar hafa
verið birtingarmynd norsks menn-
ingarlífs að því leyti að menntafólk
og pólitískir frammámenn ná ekki
eyrum almennings.
Norskablaðið VG velti fyrir sér áhrifum jáyrðis Svía á ákvörðun Norðmanna í 14 síðna umfjöllun
Nær sænski sveip-
urinn til Noregs?
Tromsö. Ósló. Morgunblaðið. Reuter.
NORÐMENN
hafa vart rætt um
annað undanfama
daga en hver yrðu
áhrif þess að Svíar
samþykktu aðild
að Evrópusam-
bandinu. Fyrir-
bærið hefur verið
nefnt „svenskesu-
get“, sem þýða
mætti sem
„sænski sveipur-
inn“ vísar til þess
hvort sænskt já
hrífí Norðmenn með sér. Gro Harlem
Brundtland forsætisráðherra Norðmanna
sagði eftir niðurstöðurnar að eflaust hefðu
margir Norðmenn beðið sænska svarsins,
sem væri gleðilegt, en breytti ekki boðskap
hennar um aðild Norðmanna. Almennt hefur
verið álitið að vonlaust væri að Norðmenn
samþykktu aðild, ef Svíar höfnuðu henni,
en að sænsk aðild myndi auka líkurnar.
Ljóst var Gro Harlem Brundtland var létt
þegar niðurstöðumar lágu fyrir og sagði hún
að niðurstaðan væri sögulegur sigur fyrir
Svíþjóð og Norðurlöndin. Hún ráðlegði lönd-
um sínum áfram að styðja ESB-aðild Norð-
manna en lagði áherslu á að Norðmenn
veldu það sem þeir teldu að væri þeim fyrir
bestu, ekki vegna þess að Svíar hefðu sam-
þykkt aðild. „Það sem skiptir mestu máli
er hvar Noregur á heima, ekki hvert og eitt
smáatriði.“
Flestir Norðmenn eru á því að ef Svíar
hefðu sagt nei, hefðu norskir stuðningsmenn
ESB-aðildar varla átt sér viðreisnar von.
Nú er búist við að sænska niðurstaðan hleypi
auknu fjöri og hörku í norsku umræðurnar,
sem fyrir hafa verið þær mögnuðustu, miðað
við finnsku og sænsku umræðurnar. í Sví-
þjóð voru það þéttbýlissvæðin í kringum
Stokkhólm og Málmey, sem drógu landið inn
og búist er við að sama skipting komi í ljós
í Noregi, nefnilega andstaða dreifbýlis og
þéttbýlis.
Vorkenna Svíum
Anne Enger Lahnstein, formaður Mið-
flokksins, sem er í forystusveit ESB-and-
stæðinga, sagðist í gær telja að Norðmenn
myndu hafna samningnum þrátt fyrir að
Svíar hefðu samþykkt hann. „Nú taka við
tvær erfiðar vikur, sem munu einkennast
af hræðsluáróðri, hótunum og gylliboðum.
Það verða allir að búa sig undir. Ég tel að
ef allir standa fastir á sínu, munum við vinna
sigur enn á ný.“
Lahnstein sagðist hafa búist við því að
Svíar myndu samþykkja aðild og að hún
væri í raun fegin því að niðurstaða þeirra
væri fengin. Norðmenn mættu hins vegar
ekki láta Svía taka ákvörðun fyrir sig.
Evrópusambandið yrði ekki lýðræðislegra
þótt Svíar gengju í það.
Kristen Nygaard, formaður hreyfingar
ESB-andstæðinga, kvaðst í gær vorkenna
Svíum. Sænska þjóðin væri klofin 'og að
klofningurinn myndi aukast með hveijum
þeim degi sem Svíþjóð væri í ESB.
Margir ESB-andstæðingar telja að nú
muni fylgismenn samningsins auka mjög
áróður sinn. Segir Erik Solheim, formaður
Sósíalistaflokkins, að þess sé nú að vænta
að ESB-fylgismenn muni nú leggja mikið fé
í auglýsingaherferð, sem muni einna helst
minna á kosningaáróður í Bandaríkjunum.