Morgunblaðið - 17.11.1994, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 1994
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
f
Elín Guðmundsdóttir komin heim eftir hjálparstarf í Zaire
Hlúði að flóttafólki
í opnu plastskýli
ELÍN Guðmundsdóttir hjúkrunarfræðingur skammtar graut í
flóttamannabúðunum við Goma í Zaire.
„ÞEGAR ég kom til Goma í Zaire
í byrjun ágúst var enn mikill
straumur flóttafólks frá Rúanda
og fjöldi fólks dó vegna sjúk-
dóma og vannæringar. Nú hefur
þessi straumur minnkað og
ástandið í búðunum batnað veru-
lega,“ sagði Elín Guðmundsdótt-
ir hjúkrunarfræðingur, sem kom
til Islands á föstudag eftir
þriggja mánaða starf á vegum
Rauða krossins í flóttamanna-
búðum skammt frá Goma í Zaire.
Við Goma eru átta flótta-
mannabúðir og þar eru samtals
um 850 þúsund flóttamenn frá
Rúanda, sem flúðu þaðan eftir
að borgarastyrjöld braust þar út
í sumar. Þegar straumurinn var
mestur í júlí flúði ein milljón
manna landið á þremur dögum.
Hluti flóttamannanna hefur snú-
ið heim á ný, en tugir þúsunda
hafa látist í búðunum og hafa
flestir fallið fyrir sjúkdómum.
Matarskortur og sjúkdómar
„Búðirnar sem ég starfaði í
eru 28 kílómetra frá Goma,“
sagði Elín. „I byrjun ágúst var
mikill matarskortur í búðunum
og sjúkdómar og vannæring
lögðu marga að velli. Fljótiega
var skipulegri vatnsdreifingu
komið á og þá dró fljótt úr mestu
neyðinni. Fyrstu vikurnar voru
þó veruiega erfiðar."
Elín sagði að fyrstu vikumar
hefði hún unnið í opnu plast-
skýli, þar sem sjúku fólki var
veitt læknisaðstoð. „Þaraa skutu
alls konar farsóttir upp koilinum,
kólera, blóðkreppusótt, malaría
og heilahimnubólga. Fólkið var
veikburða eftir langa ferð frá
Rúanda, hungrað og vannært svo
mótstaðan gegn sjúkdómum var
iíta.“
Vonandi lífs að morgni
Elín og aðrir hjálparstarfs-
menn bjuggu I Goma og þurftu
að yfirgefa búðirnar á kvöldin.
„Við gátum ekki sinnt vöktum
allan sólarhringinn og það var
erfitt að þurfa að fara á kvöidin
og geta ekkert gert nema vona
að þeir sjúklingar, sem höfðu
ekki fengið aðhlynningu, yrðu
enn á lífi daginn eftir. En í búð-
unum var spenna í lofti og tvisv-
ar sinnum þurfti að senda okkur
burt með hraði, því ástandið var
svo óöruggt."
Elín sagði að á siðari hluta
dvalar hennar í Goma hefði verið
búið að reisa þar spítala og að-
staða öll verið miklu betri. „Þá
vorum við þó enn að kljást við
þessa sjúkdóma, en stríðssærðir
voru fáir. Það kom að vísu fyrir
að fólk væri sárt eftir sveðjur,
en sár af völdum skotvopna voru
fá. Þá þurftum við oft að sinna
böraum sem stunduðu þann leik
að hanga aftan í vatnsflutninga-
bílunum, en misstu þvi miður oft
takið og meiddust.“
Hjálparstarfsnienn
sjálfir veikir
Aðbúnaður hjálparstarfs-
manna var ekki eins og best verð-
ur á kosið. „Fyrstu tvo mánuðina
bjuggum við mörg saman í tjöld-
um á litlu svæði. Eldunaraðstaða
var nyög léleg og við voram
meira og minna með hita og nið-
urgang þennan tíma. Það reyndi
mjög á að vinna þegar veikindin
herjuðu á, því við sluppum ekki
við þau frekar en aðrir á svæð-
inu.“
Annar íslenskur hjálparstarfs-
maður fór til Zaire um leið og
Elín, en það er Þór Daníelsson.
Þór verður þar þrjá mánuði til
viðbótar, en hann starfar við
fæðudreifingu. Elín hefur tvisvar
áður unnið í flóttamannabúðum,
í Tælandi og í Kabúl í Afganist-
an. Aðspurð um hvort hún ætli
sér enn að halda utan svaraði
hún að í hvert skipti sem hún
hefði lokið slíku starfi hefði hún
strengt þess heit að fara aldrei
aftur. Hið sama væri upp á ten-
ingnum nú, en af fenginni
reynslu ætti hún vist aldrei að
segja aldrei.
Klipptaf
hundruðum
ökutækja
LÖGREGLAN á Suðvesturlandi er
þessa dagana að klippa númerplötur
af bifreiðum sem ekki hafa verið
færðar til aðalskoðunar og ekki hafa
verið greidd bifreiðagjöld og ábyrgð-
artryggingar af.
Átak lögreglunnar byijaði sl.
sunnudag og hafa skráningarnúmer
þegar verið klippt af hundruðum
ökutækja.
Lögreglan í Reykjavík hafði í
gærkvöldi klippt af 150 ökutækjum
frá því átakið hófst og lögreglan í
Kópavogi af 120 ökutækjum.
Hjá lögreglunni í Kópavogi feng-
ust þær upplýsingar að nú rigndi inn
beiðnum frá tryggingafélögum um
að klippa skráningamúmer af þeim
bifreiðum sem ekki hefðu verið
greiddar af lögboðnar ábyrgðar-
tryggingar. Væri það mjög alvarlegt
mál vegna þess að tryggingafélögin
felldu tryggingar úr gildi að ákveðn-
um tíma liðnum. Þá er eigandi
ótryggðs ökutækis ábyrgur fyrir
tjóni sem hann veldur og ef hann
er ekki borgunarmaður fyrir því þá
situr tjónþoli uppi með það og á enga
kröfu á hendur tryggingafélaginu.
Um næstu helgi beinir lögreglan
á Suðvesturlandi athyglinni sérstak-
lega að þeim sem grunaðir eru um
ölvun við akstur.
------» ♦ ♦-----
Háriö sýnt í 70. skipti
á laugardag
Hátíðarfundur í tilefni gildistöku hafréttarsamníngs Sameinuðu þjóðanna á Jamaíka
Hefur gr’íðarleg- áhrif á
nýtingu auðlinda hafsins
í GÆR hófst hátíðarfundúr á Jamaíka í tilefni gildistöku hafréttarsamn-
ings Sameinuðu þjóðanna sem undirritaður verður á morgun. Gunnar
G. Schram prófessor situr fundinn sem fulltrúi utanríkisráðuneytis og
flutti í gær ávarp fyrir hönd Jóns Baldvins Hannibalssonar utanríkisráð-
herra, þar sem lögð var áhersla á mikilvægi samningsins sem sé „einn
sá mikilvægasti sem gerður hefur verið á vegum Sameinuðu þjóðanna.
Samningurinn mun hafa gífurleg áhrif á friðsamlega nýtingu auðlinda
hafsins um ókomna framtíð og koma „öllum þjóðum til góða“.
Eyjólfur Konráð Jónsson um gildis-
töku Hafréttarsáttmálans
Ánægjulegt skref
en mörg eru eftir
EYJÓLFUR Konráð
Jónsson alþingismaður
segir ánægjulegt að
Hafréttarsáttmáli Sam-
einuðu þjóðanna sé nú
kominn í gildi, en margt
sé eftir óunnið í hafrétt-
armálum íslendinga.
„Ég hef haldið því
lengi fram að við höfum
í raun haft þau réttindi
sem sáttmálinn veitir
síðan við fullgiltum
hann,“ sagði Eyjólfur
Konráð, en hann tók
þátt í gerð Hafréttar-
sáttmálans á sínum
tíma.
Eyjólfur Konráð
sagði að sáttmálinn tryggði hafs-
botnsréttindi íslendinga á Reykja-
neshrygg í 350 mílur þótt erfiðlega
hefði gengið að fá íslensk stjóm-
völd til að ganga eftir
þeim réttindum.
Skelfilegur
seinagangur
„í fjöldamörg ár
hefur hefur verið
skelfilegur seina-
gangur á hafréttar-
málum okkar, þótt við
íslendingar hefðum
verið frumkvöðlar í
þeim málum á sínum
tíma. Fullgilding Ha-
fréttarsáttmálaris nú
er tilefni til þess að
taka málið um
Reykjaneshrygg upp
að nýju og sömuleiðis
Hatton-Rockallhrygginn sem er eft-
ir réttum lögum okkar eign miklu
frekar en annarra á þessu svæði,"
sagði Eyjólfur.
Eyjólfur Konráð
Jónsson
í ræðunni er gert grein fyrir
að samningurinn hafi að geyma
yfirgripsmiklar reglur um mikil-
vægustu málefni varðandi hafið
og veiti jafnt strandríkjum og
landluktum ríkjum tiltekin réttindi
yfir 70% af yfirborði jarðar.
Síðasti
hornsteinninn
Samningurinn felur í sér reglur
um siglingar á hafínu, um vemdun
lífríkis hafsins og réttindi til nýt-
ingar lífrænna og ólífrænna auð-
linda hafsins innan 200 mílna
efnahagslögsögu og á landgrunn-
um. Með stofnun hafréttardóms-
ins, með aðsetur í Hamborg, og
alþjóðahafsbotnsstofnunarinnar á
Jamaíka verði síðasti homsteinn-
inn lagður að árangursríkri fram-
kvæmd hafréttarsamningsins.
ísland
fullgilti fyrst
Gerð er grein fyrir því að ísland
hefði fullgilt hafréttarsamninginn
þegar árið 1985, fyrst allra vest-
rænna ríkja, og var þar til nýlega
eina vestræna ríkið sem það hafði
gert. „Ástæðan fyrir hinni tíman-
legu ákvörðun íslenskra stjóm-
valda var einkum sú að við töldum
afar mikilvægt að tryggja verndun
lífríkis sjávar. Nýta verður auð-
lindir hafsins á ábyrgan og sjálf-
bæran hátt, með varúðarregluna
ætíð að leiðarljósi. í hugum íbúa
þjóðar, sem sé algjörlega háð nýt-
ingu sjávarafurða og fái 80% af
vöruútflutningstekjum sínum af
nýtingu slíkra afurða, sem sé
„hærra hlutfall en hjá nokkru öðru
sjálfstæðu ríki í heiminum, þá er
dagurinn í dag svo sannarlega
mikið fagnaðarefni.“
Óeigingjarnt starf
fárra manna
Loks er lögð áhersla á að haf-
réttarsamningurinn hefði aldrei
litið dagsins ljós ef samfélag þjóð-
anna hefði ekki notið „glögg-
skyggni, óþreytandi og óeigin-
gjarnra starfa tiltölulega fámenns
hóps manna, sem leiddu gerð
samningsins í gegnum langar og
erfíðar samningaviðræður." Þar
af leiðandi væri við hæfi að votta
þeim virðingu sem áttu mestan
þáttu í þessu starfí.
Stórkostlegt framlag
metið um ókomna framtíð
í ræðu utanríkisráðherra segir:
„Ég tel við hæfí þegar við minn-
umst vel unnins verks að votta
þeim virðingu okkar sem áttu
mestan þátt í þessu starfí. Þeir
voru margir, en ég mun aðeins
nefna fáa þeirra á þessari stundu.
Ég vil fyrst nefna starf okkar
fyrsta forseta Shirley Amera-
shinge sendiherra og Tommy Koo
sendiherra, sem tók við af honum
og leiddi starfíð til lykta á árang-
ursríkan hátt. Ég vil einnig bæta
við nöfnum tveggja afburða
stjórnarerindreka og samninga-
manna, þeirra Jens Evensen frá
Noregi og Hans heitins Andersen
sendiherra frá íslandi. Þeir höfðu
meiri áhrif á atburðarásina en
flestir aðrir og við metum stórkost-
legt framlag þeirra að verðleikum
um ókomna framtíð.“
Gestir orðnir
yfir 30 þúsund
SJÖTUGASTA sýningin á söngleikn-
um Hárinu verður í íslensku óper-
unni á laugardagskvöld. Áhorfendur
eru orðnir rúmlega 30 þúsund. Balt-
asar Kormákur leikstjóri staðfestir
að sýningunni hafí verið sýndur
áhugi erlendis frá. Ekki hefur hins
vegar verið gengið frá neinum samn-
ingum.
Baltasar segir að aðsóknin hafí
verið vonum framar. Sýningartíma-
bilið hefði þegar verið lengt mjög
mikið frá því sem fyrst var áformað
en um áramót kæmi að því að óp-
eran þyrfti á húsinu að halda og
hætta yrði sýningum. Enn er ekki
lát á aðsókn.
Hann sagðist ekki vita til að jafn
margir gestir hefðu komið á eina
sýningu á jafn skömmum tíma og á
Hárið, en það var frumsýnt í byijun
sumars. Nefndi Baltasar í þessu sam-
bandi að Kæra Jelena hefði fengið
óvenju góðar viðtökur á Litla sviði
Þjóðleikhússins á sínum tíma. Leik-
ritið hefði verið sýnt 170 sinnum en
vegna minna húsnæðis hefðu gestir
einungis orðið 15.000 eða helmingi
færri en á Hárinu. íslenska óperan
tekur tæplega 500 gesti.
♦ ♦ ♦------
Loðnuskipin
farin af svæðinu
LOÐNUSKIPIN, sem verið hafa við
loðnuleit norður af Langanesi, eru
farin af svæðinu. Að sögn Erlings
Pálssonar, stýrimanns á'Víkingi, er
eingöngu eins árs loðna á svæðinu
og þar að auki (takmörkuðu magni.
Hann sagði að Víkingur hefði kastað
tvisvar í fyrrakvöld og fengið lítið.
Víkingur er nú á leið norður með
landi í loðnuleit.
Fimm eða sex skip héldu af stað
þegar fréttir bárust af loðnu norður
af Langanesi. Skipin köstuðu nokkr-
um sinnum í fyrrakvöld, en í gær
héldu þau flest af svæðinu. Reiknað
er með að skipin hefji loðnuleit á
hefðbundnum loðnu-miðum fyrir
Norðurlandi og norður af Vestfjörð-
um.

I
I
I
I
»
1
V
i
C
i
f
ga
í
I
i
I
í