Morgunblaðið - 17.11.1994, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Skoðanakönnun Morgunpóstsins
Alþýðuflokkurínn
tapar sjö
þingmönnum
- fengi þijá
i m Beta Interferon gefið við MS
Ilíiííííilil i , m
\u, m vW
^ \Wí'
---------SfGMu/v/C?
Skítt með flokkinn, strákar, okkur tókst að tryggja okkur áframhaldandi stjórnarsetu.
Fjallað um sjúkraliðadeiluna utan dagskrár á Alþingi
30 áraiigurslausir
fundir á 14 mánuðum
HALDNIR hafa verið 30 árangurs-
lausir samningafundir í kjaradeilu
sjúkraliða og ríkisins á síðustu 14
mánuðum. Lausn virðist ekki í sjón-
máli. Kristín Á. Guðmundsdóttir,
formaður Sjúkraliðafélagsins, segir
að samningaviðræður liggi í reynd
niðri. Það eina sem hefði komið út
úr síðasta fundi hefði verið sam-
komulag um að halda nýjan fund.
Sjúkraliðadeilan var rædd utan
dagskrár á Alþingi í gær að frum-
kvæði Guðrúnar Halldórsdóttur,
þingmanns Kvennalista. Hún sagði
ófremdarástand hafa skapast á
sjúkrastofnunum, öldrunarheimil-
um og einkaheimilum vegna verk-
fallsins. Því væri mikilvægt að leysa
deiluna sem fyrst. Guðrún gagn-
rýndi afstöðu ríkisvaldsins og sagði:
„Tilboð það um 3% launahækkun
sem sjúkraliðum hefur verið boðið
átti aðeins að gilda fyrir starfsfólk
með fimm ára starfsaldur. Varla
er svona tilboð sett fram í alvöru.
Lægst launaða fólkið virðist ekkert
hafa átt að fá.“
Ekkert gagntilboð
Þorsteinn Pálsson, starfandi fjár-
máiaráðherra, gerði grein fyrir
gangi samningaviðræðnanna.
Haldnir hefðu verið 30 samninga-
fundir frá 20. september 1993.
Fundað hefði verið daglega frá því
verkfallið hófst, að fyrsta verkfalls-
deginum undanskildum.
I minnisblaði sem Þorsteinn fékk
frá samninganefnd ríkisins. um
gang viðræðnanna segir að krafa
Sjúkraliðafélagsins um breytingar
á launastiga sé óljós. Krafa sé gerð
um sambærilegar hækkanir og aðr-
ar heilbrigðisstéttir hafi fengið.
Samninganefndin bendir á að stétt-
irnar hafí fengið mismiklar hækk-
anir. Samninganefndin segist hafa
komið með málefnaleg viðbrögð við
öllum sérkröfum sjúkraliða.
Þorsteinn sagði að tilboð samn-
inganefndar ríkisins um 3% launa-
hækkun hefði ekki falið í sér neitt
Morgunblaðið/Sverrir
FJÖLMARGIR sjúkraliðar voru á þingpöllunum þegar rætt var
um kjaradeilu þeirra utan dagskrár á Alþingi í gær.
lokatilboð. Þess hefði verið vænst
að sjúkraliðar kæmu með gangntil-
boð, en það hefði ekki borist.
Gagnrýnin á gang
viðræðnanna
Þingmenn sem tóku til máls lýstu
skilningi á sjónarmiðum sjúkraliða
og hvöttu til þess að deiluaðilar
gerðu sitt ýtrasta til að ná samning-
um. Þingmenn lýstu furðu á að
ekki skyldi vera búið að leysa deil-
una á þeim 14 mánuðum sem við-
ræður hefðu staðið yfír. Matthías
Bjamason, alþingismaður og fyrr-
verandi heilbrigðisráðherra, sagði
sorglegt að viðræður skyldu hafa
staðið svo lengi án árangurs. Hann
sagði að tilboð ríkisins um 3%
launahækkun væri ekki til þess fall-
ið að leysa deiluna.
Guðrún Helgadóttir, þingmaður
Alþýðubandalagsins, minnti á að
byijunarlaun sjúkraliða í Noregi
væru um 130 þúsund á mánuði.
Byrjunarlaun sjúkraliða á íslandi
væru 56 þúsund á mánuði.
Rafmagnsveita
Reykjavíkur
36 milljónir
vegna rofa-
búnaðar
BORGARRÁÐ hefur samþykkt að
ganga að rúmlega 36 milljóna króna
viðbótarsamningi við Tryggva Þór-
hallsson rafverktaka um kaup á
rofabúnaði fyrir Aðveitustöð 8.
Samþykkt borgarráðs byggist á
samþykkt stjórnar Innkaupastofn-
unar. Stjórnin samþykkti að heimila
samning við Tryggva, en nýi samn-
ingurinn byggist á fyrra tilboði hans
frá árinu 1991 í smíði rofabúnaðar
fyrir Aðveitustöð 5. Þá var sam-
þykkt að kaupa búnaðinn að undan-
gengnu útboði og prófunum.
raunhæf ástæða
er til bjartsýni
MS (Multiple Scler-
osis) er sjúkdómur
í miðtaugakerf-
inu (heila og mænu).
Hann kemur oftast fram
hjá fólki á aldrinum 20 til
40 ára, einmitt þegar það
er að klára nám, stofna
fjölskyldu og eignast hús-
næði og er helmingi al-
gengara hjá konum en
körlum. Fyrstu einkenni
sjúkdómsins eru oftast
væg og hverfa af sjálfu
sér. Þau geta t.d. verið
doði í fæti, sjóntruflanir
eða máttleysi. Sjúkdómur-
inn kemur fram í köstum,
sem eru mis slæm. Ein-
kenni ganga oft til baka
á nokkrum vikum og getur
sjúkdómurinn legið niðri í
vikur, mánuði eða jafnvel
mörg ár. Tæplega 300
manns eru nú með MS á íslandi.
Hvað veldur einkennunuin?
„Orsök MS er mjög fiókin og
ennþá hulin en þrátt fyrir það eru
margar sterkar vísbendingar. Nýj-
ar og flóknar rannsóknaraðferðir
sýna fram á samspil nokkurra
erfðaþátta sjúklings, sem gera
hann næman fyrir umhverfisþætti
eða -þáttum og setja af stað ónæm-
isbólgubletti víðsvegar í miðtauga-
kerfinu. Þessir blettir byija með
leka á vökva og bólgumyndandi
efnum í gegnum smáar heilaæðar
og inn í heilavef, síðan fylgir niður-
brot á taugaslíðri sem umkringir
taugaþræði. Þetta veldur því að
taugarnar geta ekki borið tauga-
boð, þeim seinkar og stoppa jafn-
vel alveg. Bólgan getur gengið til
baka á nokkrum vikum og skilur
eftir sig örvef. Þetta endurtekur
sig oft í gegnum árin og orsakar
einkenni sjúkdómsins."
Hvernig greinist MS?
„Oft er erfítt að greina MS
vegna þess að fyrstu einkenni geta
verið svo væg að sjúklingurinn leit-
ar ekki einu sinni Iæknis. Þá er
oft erfitt að tengja ólík einkenni
sem koma fram með löngu milli-
bili og þess vegna getur greining
tekið mörg ár. Við greiningu er
tekið mið af merkjum um skaða í
miðtaugakerfinu, þ.e. einkennum
eins og dofa eða máttleysi, og ferli
sjúkdómsins en ólíkt því sem ger-
ist með aðra taugasjúkdóma koma
einkenni og fara án fyrirvara hjá
fólki með MS. Síðustu ár hefur
segulómunartæki verið notað í
auknum mæli til að fylgjast með
breytingum á ónæmisbólgublett-
unum í miðtaugakerfinu og hefur
notkun tækisins aukið verulega
skilning á sjúkdómnum."
Hvernig er sjúkdómurinn með-
höndiaður?
„Það hefur aldrei verið til með-
ferð við MS sem fækkar köstum
eða minnkar fötlun. Meðferð hefur
aðaHega falist í lækn-
ingu aukakvilla, auk-
inni þekkingu á endur-
hæfíngaraðferðum og
aðgangi að fullkomnari
hjálpartækjum. __________
Undanfarin ár hafa
reglulega birst fréttir um að orsök
eða lækninf MS sé fundin en þær
hafa því miður ekki reynst á rökum
reistar og ekki orðið til annars en
að vekja falskar vonir hjá fólki.
Nú er hins vegar í fyrsta skipti
komið fram lyf sem hefur áhrif á
gang sjúkdómsins. Það heitir Beta
Interferon og hefur verið rannsak-
að í nokkur ár, m.a. á MS-sjúkling-
um. Þær rannsóknir benda til að
lyfið fækki köstum og mildi þau.“
John E.G. Benedikz
►JOHN E.G. Benedikz fæddist
í Reykjavík árið 1934 en ólst
upp í Englandi. Hann stundaði
nám í Iæknisfræði við St. Barth-
olomew’s Hospital í London og
Háskóla íslands, sérnám í
taugalækningum í Manchester
á Englandi. John hefur stundað
rannsóknir á MS í samvinnu við
ýmsa fræðimenn, aðallega
Hallgrím Magnússon, héraðs-
lækni á Grundarfirði. Sambýl-
iskona Johns er Rósa Marinós-
dóttir rannsóknarmaður.
Byrjað verður
að nota lyfið
hérlendis á
næsta ári
Hvers konar lyf er Beta Interfer-
on?
„Beta Interferon verður til í
mannslíkamanum til að verjast vír-
ussýkingum. í framleiðslu lyfsins
hafa þijár aðalleiðir verið farnar.
Ein tegund þess er búin til úr B
cóli bakteríum, önnur úr veíjum
manna og sú þriðja úr eggjastokk-
um kínverskra hamstra. Enginn
veit fyrir víst hvernig Beta Inter-
feron virkar umfram það að það
bælir ónæmiskerfíð á margvísleg-
an hátt og verndar sjúklinginn fyr-
ir breytingum á því sem geta sett
MS-kast í gang.
Lyfíð er mjög dýrt í framleiðslu.
Áætla má að ársskammtur fyrir
hvern sjúkling kosti 1-1,5 milljón-
ir króna á ári. Á móti verður þó
að reikna með minni læknismeð-
ferð og færri legudögum á sjúkra-
húsum sem kosta mjög mikið.
Mögulegur sparnaður af notkun
lyfsins getur nurnið margföldum
kostnaði vegna sjúkdómsins."
En hvenær fara ísiendingar með
MS að fá lyfið?
„Við vonumst til að geta byijað
að gefa lyfið hér á landi á næsta
ári. Það krefst þó mikils undirbún-
ings, samræmingar og samvinnu á
milli lækna og það verður að fylgj-
ast vel með sjúklingunum og meta
árangurinn af lyfjagjöfinni með
reglulegu eftirliti."
John segir að vegna
þess að engin lyf eða
læknismeðferðir hafi
hingað til reynst gagn-
leg við að halda MS í
skefjum þá séu læknar
alltaf fullir efasemda. Aukaverk-
anir sumra lyfja sem gefín hafí
verið MS-sjúklingum hafi meira
að segja verið alvarlegri en MS-
einkennin sjálf. Nú telur John hins
vegar að Ioks sé komið lyf sem
hafi áhrif á framgang sjúkdómsins
án alvarlegra aukaverkana ogjafn-
vel vísirinn að því að fundin verði
lækning við honum þótt ljóst sé
að lyfið sjálft sé ekki endanlegt
svar við ráðgátunni um MS.