Morgunblaðið - 24.11.1994, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Tungnaár-
jökull í
framhlaupi
TUNGNAÁRJÖKULL vestan í Vatnjökli
er í framhlaupi og orðinn mjög sprung-
inn. Jökulröndin, þar sem jökullinn
skríður fram við Jökulheima á breiðu
svæði, er há og hrikaleg og hausanir,
þar sem hann fer yfir hæðir, standa upp
úr jöklinum með gapandi stórsprungum.
Greinilega má sjá að jökullinn er allur
á hreyfingu, hann er kolsprunginn alla
leiðina frá Pálsfjalli og niður að jökul-
rönd. Mælingafólk frá Orkustofnun
mældi um síðustu helgi 10-12 metra
framskrið á dag en ennþá virðist jökull-
inn hrannast meira upp en síga fram.
Af rannsóknum undanfarinna ára,
undir forustu Helga Björnssonar jökla-
fræðings, er orðið ljóst að allir skriðjö-
klar sunnan og vestan í Vatnajökli hlaða
á sig meiri snjó en þeir losna við í árn-
ar, safna því upp kryppu inni á jöklin-
um, sem endar með að undan lætur og
allur jökullinn skríður fram með tilheyr-
andi sprungum og jafnvel flóðum.
Tungnaáijökull hljóp síðast 1942.
Talið er að síðan hafi hann verið að
hörfa um alls þijá og hálfan kilómetra
á þessum 50 árum. Gátu félagar í Jökla-
rannsóknafélaginu, sem fylgst hafa með
þessu og árlega farið þarna upp
Tungnaáijökul á Grímsfjall til rann-
sókna, þekkt hæðir framan í jöklinum
sem höfðu verið orðnar að auðum sand-
hólum, en nú skaga sem gígantískir jök-
Morgunblaðið/EPá
JÖKULRÖNDIN skríður fram og hrynja ísklettar úr henni. Bílar og menn verða fjarska litlir við svona aðstæður.
ulhausar, alsettir djúpum sprungum,
upp úr jöklinum þegar hann sígur með
miklum þunga fram yfir þær. Röndin
er víðast há og hrynur úr henni. Má
heyra stöðuga smelli og skruðninga í
jöklinum í framskriðinu. Þarf fólk að
vara sig að koma ekki of nálægt, því
ísklettar geta hrunið hvenær sem er.
Ekki virðist þetta þó hreint framskrið
því greina mátti rauð mælingaflögg sem
sett voru í lok september uppistandandi
langt uppi í jöklinum og virðist því jök-
ullinn hafa oltið þar fram undir yfir-
borðinu.
Bryndís Brandsdóttir var um helgina
að mæla jarðskjálfa, sem bæði mælast
í jöklinum sjálfum þegar hann ryðst
fram og spryngur, og einnig skjálfta í
jarðlögunum, bæði inni undir jökli og
eins norður af Jökulheimum. Mældist
einn um helgina þrír og hálfur á Ric-
hter-kvarða á mælum veðurstofunnar.
Ekki verður á næstu árum hægt að
fara hefðbundna leið upp Tungnaáijök-
ul, svo umturnaður sem hann er. Hve
langt hann á eftir að hlaupa fram er
erfitt að spá. Hægt er að komast að
röndinni inn af skála Jöklarannsóknafé-
lagsins i Jökulheimum á best útbúnum
fjallabílum.
Samkomulag um sameiningu Borgarspítala o g Landakots í Sjúkrahús Reykjavíkur
Samkomulag um samn-
ingsstjóm á Sjúkrahúsinu
SIGHVATUR Björgvinsson heil-
brigðisráðherra kveðst afar ánægður
með það samkomulag sem nú hefur
verið staðfest af samningsaðilum, um
sameiningu Borgarspítalans og
Landakotsspítaia. Akveðið hefur ver-
ið að eftir sameiningu, hinn 1. jan-
úar 1996, heiti sjúkrahúsið Sjúkra-
hús Reykjavíkur. Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir borgarstjóri segist sömu-
leiðis vera ánægð með að þetta mál
skuli nú komið í höfn eftir að vera
búið að velkjast í kerfinu í nokkur ár.
Sighvatur sagði að samningurinn
hefði verið kynntur í ríkisstjórn á
þriðjudagsmorgun og samþykktur.
Sömuleiðis hefði borgarráð sam-
þykkt samninginn síðdegis í fyrradag
og búið væri að kynna hann fulltrú-
um starfsmannafélaga, sem væru
ánægðir, eins og stjómendur sjúkra-
húsanna.
„Ekki síður er ég ánægður með
samninginn við borgarstjórann í
Reykjavík, Ingibjörgu Sólrúnu Gísla-
dóttur, um að stefnt verið að því að
taka upp samningsstjómun við rekst-
ur Sjúkrahúss Reykjavíkur," sagði
ráðherra í samtali við Morgunblaðið
1 fyrradag.
Sjúkrahúsið fær ákveðna
fjárhæð
Samningsstjómun felur það í sér,
að sjúkrahúsið og eigendur þess, þ.e.
ríki og borg, munu gera samning við
stjómendur sjúkrahússins, um þá
fjárhæð sem sjúkrahúsið hefur til
ráðstöfunar á einu ári, eins og ráð-
herrann lýsti hér í samtali við Morg-
unblaðið fyrr í haust. Verði sjúkra-
húsið rekið fyrir lægri fjárhæð, en
umsamda íjárhæð, kemur slíkt
sjúkrahúsinu til góða. Náist það ekki,
verði sjúkrahúsið sjálft að leysa þann
vanda.
Sighvatur sagði að þegar yrði sett
ný stjóm yfir sameinuð sjúkrahúsin,
frá 1. janúar 1995 og hún fengi
m.a. það verkefni að gera drög að
samningi um samningsstjómun á
hinu nýja Sjúkrahúsi Reykjavíkur.
„Þetta þýðir það, að hér verður
einn öflugur spítali, þar sem hægt
verður að skipuleggja og framkvæma
á mun skynsamlegri hátt en nú tíðk-
ast. Landakotsspítali verður nú meira
nýttur fyrir biðlistaaðgerðir og fleira
og læknar af Borgarspítala geta nú
flutt biðlistaaðgerðir sínar vestur á
Landakot, sem er mjög vel til þess
fallið. Það mun skapa aukið svigrúm
fyrir bráðaþjónustu á borgarspítalan-
um og skapa honum ýmsa aðra
möguleika sem hann hefur ekki haft
hingað til,“ sagði heilbrigðisráðherra
er hann var spurður hvaða hag hann
sæi fyrst og fremst í sameiningunni.
Allir mega vel við una
Ingibjörg Sólrún sagði að und-
anfarin ár hefði ríkt mikil óvissa
fyrir báða spítalana. Borgarspítalinn
hefði í ársbyrjun 1992 tekið að sér
bráðavaktir en ekki losnað við aðra
starfsemi á móti sem hann hefði
þurft, og það hefði orsakað mikið
álag á spítalann. Sömuleiðis hefðu
mál starfsfólks Landakotsspítala og
framtíðarstaða þess verið í mikilli
óvis_su.
„í þetta er nú komin niðurstaða
sem ég held að allir megi vel við una
og ég er mjög ánægð með,“ sagði hún.
Fyrirvari um lífeyr-
isskuldbindingar
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri sendi fjármálaráð-
herra og heilbrigðisráðherra bréf
í fyrradag í tilefni af drögum að
samningi um sameiningu Borgar-
spítala og Landakotsspítala, þar
sem bent er á að borgaryfirvöld
hafi fyrirvara um að fallist verði
á þann skilning að reikna beri
þann hluta lífeyrisskuldbindinga
starfsmanna Borgarspítalans,
sem stofnuninni sé gert að endur-
greiða, sem rékstrarkostnað við
ákvörðun rekstrartekna spítalans.
Ingibjörg Sólrún sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að þarna
væri í rauninni um gamalt deilu-
mál milli borgarinnar og fjármála-
ráðuneytisins að ræða. Ráðuneyt-
ið hefði haldið því fram að sá sem
stofnar til lífeyrisskuldbindinga
eigi að greiða þær, en borgin
hafi litið svo á að lífeyrisskuld-
bindingar sem falli til vegna Borg-
arspítalans séu liður í rekstri spít-
alans.
„Lífeyrissjóður borgarinnar
stendur undir helmingi lífeyris-
greiðslna til þeirra sem fá eftir-
laun frá Borgarspítalanum, en
síðan þarf spítalinn að greiða
helminginn. Við höfum litið svo á
að þetta sé hluti af rekstrarum-
fangi spítalans og eigi þar af leið-
andi að greiðast af ríkinu eins og
annar rekstur. Við höfum vísað
til þess að t.d. litið er á þær lífeyr-
isskuldbindingar sem falla til
vegna Landakotsspítala sem hluta
rekstrarkostnaðar spítalans og
þær greiddar af ríkinu. Það sama
ætti að gilda um Borgarspítal-
ann,“ sagði Ingibjörg Sólrún.
Hún sagði að borgaryfirvöld
settu þann fyrirvara í bréfinu til
ráðherra að fallast verði á þennan
skilning borgaryfirvalda til þess
að af sameiningu spítalanna geti
orðið.
„Við getum ekki farið að bæta
á okkur borgarstarfsmönnum og
þar með skuldbindingum fyrir rík-
issjóð. Þetta mál verður að leysa,
og ef við hugsum okkur að þessi
rekstur fari yfir til ríkisins þá er
alveg klárt að lífeyrisskuldbind-
ingamar falla þá á ríkið,“ sagði
hún.
Forstöðumaður rannsóknarstofu Hollustuvemdar segir unnið að hertu gæðaeftirliti í kjúklingarækt
Salmonellamengrin
á Islandi allt of mikil
FRANKLÍN Georgsson forstöðu-
maður rannsóknarstofu Hollustu-
vemdar ríkisins segir að salmon-
ella mengun í kjúklingum á íslandi
sé allt of mikil. Hafa úttektir á
bakteríunum salmonella og cam-
pylobacter í hráum frystum alifugl-
um verið gerðar á vegum Hollustu-
vemdar með reglulegu millibili frá
1984 en báðar valda iðrasýkingum
með svipuðum sjúkdómseinkenn-
um.
Litið til Svía og Norðmanna
Um áramótin 1989-1990 reynd-
ust 27% sýna sem rannsökuð voru
innihalda salmonella, ári síðar var
hlutfallið 6%, það lægsta sem mælst
hefur, og um síðustu áramót reynd-
ust 18% sýna jákvæð. Rannsóknir
á tíðni campylobacter í kjúklingum
hérlendis gefa til kynna mjög háa
tíðni. Í könnun frá 1991 reyndust
88% sýna jákvæð og segir í skýrslu
um rannsóknir Hollustuvemdar frá
1991-1994 að hugsanlega sé um
Evrópumet að ræða.
Fram kom í Morgunblaðinu síð-
astliðinn föstudag að könnun sem
gerð var á kjúklingakjöti í Evrópu
hafi leitt í ljós 40% líkur væru á
að kjötið innihéldi bakteríur sem
valdið geti iðrasýkingum og reynd-
ist ástandið best í Svíþjóð og Nor-
egi. „Við viljum stefna á það sama
og Norðmenn og Svíar en þeir eru
með mjög gott eftirlit í alifuglaeld-
inu,“ segir Franklín Georgsson.
„Þeir tryggja að hjörð sé ekki leidd
til slátrunar ef fuglamir em með
salmonella. Þá er gripið til sér-
stakrar hreinlætisslátrunar þar
sem fuglarnir eru strax steiktir eða
soðnir á eftir og nýttir í kjúklinga-
rétti og fara þannig út á markað-
inn',“ segir hann.
Eftirlit í eldi og vinnslu
Franklín segist telja óraunhæft
að Hollustuverndin taki sýni í
„tíma og ótíma“ af fullunnum
kjúklingum og búið sé að skapa
grundvöll til þess að efla innra
gæðaeftirlit í alifuglaeldi og
-vinnslu og þar sé til dæmis hægt
að taka umhverfissýni til þess að
henda reiður á bakteríum. Einnig
segir í skýrslu Hollustuverndar
að þótt sett hafi verið reglugerð
og skapaðar starfsreglur láti
árangur af bættu eftirliti enn á
sér standa.