Morgunblaðið - 24.11.1994, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
ÞJÓÐARATKVÆÐIÐ í IMOREGI
Bréfsprengj-
ur og hótanir
Brundtland og leiðtogi já-manna
fengu byssukúlur í pósti
Ósló. Morgunblaðið.
KOSNINGABARATTAN fyrir
þjóðaratkvæðagreiðsluna um ESB-
aðild í Noregi harðnar eftir því sem
nær dregur kjördeginum. Fremur
ógeðfelld atvik hafa átt sér stað
seinustu daga og virðast einkum
beinast að stuðningsmönnum aðild-
ar, en andstæðingamir segjast
einnig hafa fengið sinn skammt. Á
þriðjudag fengu bæði Gro Harlem
Brundtland, forsætisráðherra,: og
Inge Lonning, formaður Evrópu-
hreyfingarinnar, byssukúlur í pósti.
I báðum tilvikum var um riffíl-
skot af algengri gerð að ræða og
fylgdi engin orðsending. Morgun-
blaðið spurði Lonning hvort honum
hefði orðið illa við er hann opnaði
umslagið með sendingunni. Hann
tók því fjarri. „Það verður alltaf
til geðtruflað fólk, sem gerir svona
lagað. Kosningabaráttan verður til
þess að afbrigðileg hegðun brýzt
út, þannig að eftir 28. nóvember
býst ég við að sálarástand manna
komist í samt lag,“ sagði hann.
Lonning viðurkenndi hins vegar
að skemmdarverk á eignum Evr-
ópuhreyfmgarinnar, sem hefur
meðal annars orðið fyrir rúmlega
tveggja milljóna króna tjóni vegna
þess að 2.000 kosningaveggspjöld
hafa verið eyðilögð, væru tæplega
verk geðsjúklinga eingöngu.
Olav Versto, stjómmálaritstjóri
Verdens Gang og eindreginn
stuðningsmaður ESB-aðildar, fékk
bréfsprengju í pósti um seinustu
helgi. Honum fannst pakkinn
gmnsamlegur og kveikti í honum
í garðinum við hús sitt, þar sem
sprengiefnið brann og skaðaði eng-
an. Málið er í rannsókn hjá lögregl-
unni.
Nei-menn fá líka hótanir
Talsvert hefur verið um að
stuðningsmenn ESB-aðildar hafi
fengið nafnlausar hótanir í síma.
Á seinustu dögum hafa talsmenn
andstæðinga aðildar skýrt frá því
að þeirra liðsmenn hafi jafnframt
fengið hótanir af ýmsu tagi.
Kristen Nygaard, einn af leið-
togum Evrópuandstæðinganna,
varaði í gær Gro Harlem Brandt-
land við því að láta í það skína að
byssukúlan í póstinum hefði komið
frá liðsmanni samtaka hans. „Nei
við ESB“, eins og samtökin heita,
hefði aldrei og myndi aldrei beita
slíkum baráttuaðferðum.
„Við höfum hikað við að segja
frá því fyrir hveiju við sjálf höfum
orðið,“ sagði Nygaard í samtali við
VG. „Nei við ESB hefur fengið
bréf, sem ekki era mikið geðfelld-
ari og við höfum líka orðið fyrir
tilraunum til skemmdarverka, sem
hafa aðallega verið hlægilegar. En
við höfum kosið að segja ekki frá
þessu til að ýta ekki undir slíka
framkomu.“
Forsvarsmenn Evrópuhreyfing-
arinnar og Nei við ESB gáfu í
gærkvöldi út sameiginlega yfirlýs-
ingu þar sem þeir skoraðu á stuðn-
ingsmenn hvors málstaðarins sem
væri, að láta af skemmdarverkum
og hótunum.
Reuter
INGE Lonning, formaður norsh»7Evrópuhreyfingarinnar, sýnir
fréttamönnum bréf sem hann fékk byssukúlu í.
IVKiele EIRVÍK #
heimilistæki hf.
_____Suðurlandsbraut 22,108 Reykjavík, sími 91 -880200.
Þarf að breyta
EES-samningnum?
Kjartítn Jóhannsson:
EES-samningurinn
getur staðið óbreytt-
ur þótt aðildarríkjum
EFTA fækki.
Hans van den Broek:
EES-samningurinn er
uppsegjanlegur með
tólf mánaða fyrir-
vara.
Grethe Knudsen, viðskipta-
ráðherra Noregs, sagði í sam-
tölum við norska fjölmiðla í
gær að ummæli van den Broek
um uppsegjanleika EES yllu
sér vonbrigðum. „Hann var
varkár í yfirlýsingum en ég
tek það sem þýðingarmikil
skilaboð að hann sjái ástæðu
til að leggja áherzlu á hugsan-
lega uppsögn samningins,"
sagði Knudsen í samtali við
Dagens Næringsliv.
Hún vildi ekki tjá sig um
hvort hún teldi líklegt að ESB myndi
segja samningnum upp, felli Norð-
menn EES-aðild í þjóðaratkvæða-
greiðslu, en sagði að þetta væri í
fyrsta sinn sem þessi tónn væri í
framkvæmdastjóm ESB.
Dvínandi áhugi í Brussel
Fréttaritarar norsku blaðanna í
Brussel segja að þar á bæ fari áhug-
inn á EES-samningnum mjög dvín-
andi. Dagbladet segir að í Brussel
reikni enginn með að Noregur og
ísland geti staðið undir eftirliti með
efndum á samningnum.
Aftenposten segir að dvínandi
áhugi sé á því á Evrópuþinginu að
viðhalda EES-samningnum, verði
Noregur og ísland ein eftir í EFTA.
Blaðið hefur eftir þingmönnum að
jafnvel þótt samningnum yrði breytt,
gæti reynzt erfítt að fá‘"þingið til að
samþykkja hann.
Fréttaritari blaðsins, Morten
Fyhn, minnir á að spænski Evrópu-
málaráðherrann, Carlos Westerdorp,
hafi farið fram á að EES-samningur-
inn verði tekinn upp. Nú hafi formað-
ur utanríkismálanefndar Evrópu-
þingsins, Spánverjinn Abel Matutes,
beðið þýzku ríkisstjómina, sem fer
svo að aðeins Noregur og ísland
verði eftir í EFTA.
Aftenposten segist jafnframt hafa
heimildir fyrir því að hugmynd Jacqu-
es Delors, forseta framkvæmdastjóm-
ar ESB, um að Austur-Evrópuríkin
geti fengið aðild að EES áður en þau
verða tekin inn í sambandið, muni
ekki ná fram að ganga. í undirbún-
ingi fyrir leiðtogafund ESB í Essen
í Þýzkalandi í næsta mánuði sé ekki
gert ráð fyrir þeim möguleika. Aust-
ur-Evrópuríkin vilji hann heldur ekki
sjálf. Þau líti á EES- aðild sem hliðar-
spor á leiðinni inn í ESB.
Ekkert ósamkomulag hjá
EFTA
Dagens Næringsliv vitnar til orða
Kjartans Jóhannssonar, fram-
kvæmdastjóra EFTA, á blaðamanna-
fundi í Ósló fyrir skömmu, þar sem
hann sagðist telja að EES-samning-
urinn gæti staðið óbreyttur þótt
fækkaði í Fríverzlunarsamtökunum
og aðeins þyrfti að breyta innra fyrir-
komulagi stofnana EFTA. Fréttarit-
ari blaðsins í Brussel, Tellef Ögrim,
segir að starfsmenn framkvæmda-
stjórans honum ekki sammála, því
að í skýrslu, sem fimm lögfræðing-
Morgunblaðið spurði Inge
Lönning, formánn norsku Evr-
ópuhreyfingarinnar, hvort ekki
væri með sífelldum áróðri um
að EES-samningurinn yrði
gagnslaus ef ESB-aðild yrði
ekki samþykkt, verið að grafa
undan trúverðugleika samn-
ings, sem Norðmenn gætu
þurft að sætta sig við ef þeir
gengju ekki í ESB.
Lönning sagði að hvemig
sem færi, yrði ekki mikil pólitísk
þungavigt í því, sem eftir yrði
af EFTA. „Texti EES-samningsins
er fyrir hendi, en lagatexti er eitt og
spumingin um pólitísk áhrif og hags-
muni annað. I mínum augum er aug-
ljóst að verði ísland og Noregur ein
eftir í EFTA verða það fámenn sam-
tök. Auk þess eru erfíðleikar í sam-
skiptum Islands og Noregs. ESB-
megin eru ríki með 380 milljónir íbúa.
Þetta ójafnvægi mun valda vandræð-
um á komandi árum. Það er allsendis
óvíst að ESB muni gefa EES for-
gang.“
Lönning bætti við að það væri
alls ekki ömggt að EES-samningur-
inn héldi af Noregs hálfu, ef aðild
yrði felld. „Tveir flokkar á Stórþing-
inu (Sósíalíski vinstriflokkurinn og
Miðflokkurinn, innsk. Mbl.) hafa sagt
að þeir muni beijast gegn EES-
samningnum á öllum vígstöðvum og
reyna að fá hann felldan úr gildi.
Þurfí að semja um EES upp á nýtt,
gæti ríkisstjórnin þurft að leita eftir
samþykki þingsins fyrir breyttum
samningi. Til þess gæti þurft sam-
þykki þriggja fjórðu hluta þing-
manna samkvæmt 93. grein stjórnar-
skrárinnar. Fari svo, verða nei-flokk-
amir í aðstöðu til að hindra sam-
þykkt samningsins.“
Ummæli talsmanns framkvæmdast]' ómar
ESB á Evrópuþinginu um framtíð EES-
samningsins hafa valdið taugatitringi í Nor-
*
egi. Olafur Þ. Stephensen skrifar frá Osló
að margir séu uggandi um að taka þurfí
samninginn upp að nýju.
ar, undir forystu fyrrverandi yfír-
manns lagadeildar EFTA, Sven Nor-
berg, skíluðu á síðasta ári, komi fram
að fækki mikið í samtökunum verði
að semja um EES upp á nýtt.
Per Mannis, norskur yfírmaður
skrifstofu EFTA í Brussel, sagði í
samtali við blaðamann Morgunblaðs-
ins í gær að ekki væri neinu ósam-
komulagi fyrir að fara milli Kjartans
Jóhannssonar og lögfræðinga EFTA.
Sven Norberg væri fyrrverandi lög-
fræðingur EFTA og nú dómari við
EFTA-dómstólinn. „EFTA hefur aðra
lögfræðinga núna, sem hafa skoðað
hlutina í núverandi Ijósi og gera eng-
an ágreining við skoðanir fram-
kvæmdastjórans," sagði Mannis.
Hvað ummæli Hans van den Broek
varðaði, sagði Mannis að fram-
kvæmdastjórinn hefði ekki gefíð skýr-
ar yfirlýsingar. „Eg tel að fram-
kvæmdastjóm ESB . hafi já-
kvæða og sanngjarna afstöðu
til EES,“ sagði hann. „EFTA-
stoðin mun veikjast, en við telj-
um að formlega getum við upp-
fyllt samninginn. Hér hjá EFTA
viljum við ekki skapa óþarfa
óvissu um framtíðina. Eins og
andrúmsloftið er í Noregi núna
er hins vegar eðlilegt að óvissan
sé dregin fram í dagsljósið.“
Nei-flokkar á móti EES
UMMÆLI Hans van den Broek, sem
fer með utanríkismál í framkvæmda-
stjórn Evrópusambandsins, hafa
valdið taugatitringi í Noregi. Van
den Broek sagði í umræðum á Evr-
ópuþinginu í fyrradag að stofnanayf-
irbygging EES-samningsins yrði allt-
of þung í vöfum og þyrfti
breytinga með, færi svo að
aðeins Noregur og ísland yrðu
eftir í EFTA, Fríverzlunar-
samtökum Evrópu. Hann benti
jafnframt á að EES-samning-
urinn væri uppsegjanlegur
með tólf mánaða fyrirvara.
„Efnisatriði EES-samningsins
munu halda sér. En hvemig,
það veit ég ekki,“ sagði van
den Broek.
með formennsku í ráðherraráði ESB,
um skýrslu um framtíð samningsins,
sem skilað verði í desember. Blaðið
vitnar í Gary Titley, brezkan Evrópu-
þingmann, sem segir að EES-samn-
ingurinn verði eins og fótboltalands-
leikur milli Brasilíu og Færeyja, fari
Pólitísk skilaboð?
UNGIR andstæðingar aðildar Norðmanna að Evrópusambandinu á mótmælagöngu í Tromso.
Norðmenn ugg-
andi um EES