Morgunblaðið - 24.11.1994, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
V_
FIMMTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1994 33
AÐSENDAR GREINAR
Fjárfesting
í útlöndum
er öllum frjáls
Arni Brynjólfsson
TALIÐ er sjálfsagt
að fyrirtæki og ein-
staklingar, jafnvel líf-
eyrissjóðir, fjárfesti er-
lendis í mistryggum
fyrirtækjum og bréf-
um. - Þegar sömu aðil-
ar fjárfesta heima
verður að tryggja bak
og fyrir, verðtryggja
með hæstu vöxtum og
helst með ríkisábyrgð.
Um áhættufé til ný-
framleiðslu er varla að
ræða, þar á ríkið að
blæða. Til þessa liggja
ýmsar ástæður, t.d.
vanmat á eigin getu
og uppeldi við pólitíska fyrirgreiðsla
úr sameiginlegum sjóðum. Við vilj-
um ógjaman byija smátt, því er
óþarfa áhætta tekin. - Það taka
fáir mark á manni sem byijar í bíl-
skúr.
Verksmiðjurekstur í útlöndum
Langt er síðan stofnaðar voru
fiskréttaverksmiðjur í Bandaríkjun-
um, helmingaskiptareglan gagn-
vart SÍS var þá í fullu gildi og
mótaðilinn var Sölumiðstöð hrað-
frystihúsanna (SH). Þarna hafa
verið rekin myndarleg fyrirtæki
mönnuð útlendingum. Um þetta
leyti og til skamms tíma, mátti
venjulegt fólk ekkert eiga í útlönd-
um og mjög takmarkaðan gjald-
eyri. Fróðlegt væri að vita, eftir öll
þessi ár sem atvinnurekstur hefur
verið stundaður þarna fyrir vestan
og raunar um tíma í Bretlandi,
hvaða ábata við höfum haft af þess-
um rekstri. Okkur varðar þetta
vegna þess að segja má að landinu
hafi verið stjórnað í þágu þessa
atvinnuvegar um áraraðir, genginu
breytt til samræmis við þarfir sem
reiknaðar eru út í höfuðstöðvum
starfsgreinarinnar. Hvergi hefur
safnast saman eins mikill auður í
einni starfsgrein, mikið í ofíjárfest-
ingum.
og búinn bestu tækjum
til veiða við strendur
Ameríku, en fékk þar
aldrei kvóta. Að þvi
stóðu merkir fjárafla-
menn, sem ekki athug-
uðu fyrr en á fiskislóð
var komið, hinum meg-
in á hnettinum, að fisk
máttu þeir ekki úr sjó
draga. - Grandi hf. er
með útgerð í Suður-
Ameríku, sem lítið hef-
ur heyrst af, en fróð-
legt væri að heyra
hveiju sú fjárfesting
hefur skilað hingað
heim til okkar, þar á
meðal til Granda.
Allt er betra í útlöndum
Þetta eru í stuttu máli frásagnir
af nokkrum fjárfestingum í útlönd-
um sem raunar ber ekki mikið á,
en væri fróðlegt að vita hvað hafá
kostað og skilað. - Við erum hissa
á að útlendingar skuli vera ófúsir
til að fjárfesta „í okkar fagra landi,
þar sem næg er orka og allt er svo
hreint“. Við héldum að erlendir fjár-
festar myndu verða í biðrðum þegar
höftum var aflétt, en svo reyndist
ekki vera. - Hvernig er hægt að
búast við því að útlendingar fjár-
festi hjá okkur þegar innlendir fjár-
festar telja arðvænlegra að fjár-
festa í vafasömum erlendum fyrir-
tækjum? Verður nokkurn tíman líf-
vænlegt í þessu landi ef áfram verð-
ur allt betra í útlöndum, almenning-
ur kaupir ódýrari vörur í verulegu
íslensk fyrirtæki hrekj-
ast úr landi vegna af-
dalaháttar innfæddra,
segir Arni Brynjólfs-
son, og erlendum fyrir-
tækjum settir afarkostir.
Erlend útgerðarævintýri
SH kaupir ásamt indverskum tvo
togara til veiða við Indland þrátt
fyrir matgtugginn taprekstur í sjáv-
arútvegi, samdrátt og niðurskurð.
Þessi fjárráð benda til góðrar af-
komu hjá SH og raunar má segja
að sífelld skjpakaup, breytingar og
kaup á dýrustu tækjum, beri ekki
vott um eins slæma afkomu útvegs
og sagt er. - Af kaupum Utgerðar-
félags Akureyringa á meirihluta í
þýsku útgerðarfélagi mætti þó
draga einhvern lærdóm, en þar virð-
ist hafa verið lagt í fjárfestingu
þrátt fyrir óhagstæða þýska kjara-
samninga og umdeild íslensk lög
um landanir erlendra skipa. Hver
skyldi arðsemi þessara ijárfestingar
verða? Við drúpum höfði þegar
Samheiji hf. kaupir færeyska
frystitogaraútgerð og rekur í Fær-
eyjum.
Flotkví á Akureyri
Nú er búið að fjárfesta í fljót-
andi þurrkví sem smíða á í Litháen
og er þar um talsvert málmmann-
virki að ræða, sem auka á atvinnu-
möguleika á Akureyri. Sú spurning
vaknar hvort ekki,mætti smíða
þetta hér heima, jafnvel þótt það
yrði eitthvað dýrara, eða er málm-
iðnaðinum ekki treyst? Kaupin eru
gerð a.m.k. að hluta fyrir almanna-
fé og skattgreiðendur eiga því rétt
á skilmerkilegu svari, heiðarlegu
og án allra hagsmunatengsla við
seljendur eða kaupendur. - Því má
ekki gefa upp verðið?
Útgerð í Ameríku
magni í erlendum verslunum, út-
lendar vörur seljast betur, nánast
öll skip eru byggð eða þeim breytt
í útlöndum. - íslensk fyrirtæki
hrekjast úr landi vegna afdalahátt-
ar innfæddra og erlendum fyrir-
tækjum eru settir afarkostir.
„Menntun menntunar-
innar vegna“
Við spyijum: Hvað er að? - Því
er ekki auðsvarað, líklega má því
um kenna að við höfum lengi verið
í fjötrum forsjárhyggju, sem hentað
hefur vel þeim öflum sem hér ráða,
fátt hefur mátt gera nema að
fengnu leyfí yfírvalda og þá helst
í skjóli flokka eða fjölskyldna. Þeg-
ar loks sér rofa til í myrkri ofstjórn-
ar fá hemjulítil fijálshyggjuöfl byr
undir báða vængi og þá fer að halla
á hina hliðina. Hagtölur verða æðri
mannlegum viðhorfum. - Við eyð-
um óhemju fé í að mennta þjóðina
og er það vel, en spurning er hve
arðsöm þessi menntun hefur verið,
hve vel hún hefur nýst til frum-
þarfa þjóðarinnar. Sú var tíðin að
skólamenn vildu ekki viðurkenna
beint samhengi á milli menntunar
og þarfa atvinnulífsins, en nú hrópa
þeir sömu: „Meiri tengsl milli at-
vinnulífs og skóla, meira fé til rann-
sókna“. Fáir benda á í hveiju þetta
á að felast eða hvað eigi að rann-
saka. - Fjárfestingar í útlöndum
leysa engan vanda, þær geta svalað
gróðafíkn, en íslensk framleiðsla
verður alltaf grundvöllur velmegun-
ar, hjá því verður ekki komist, en
hana þarf að vera hægt að selja.
Þótt nokkuð sé um liðið minn-
umst við togarans sem keyptur var
Höfundur er framkvæmdastjóri
Verktaknvals.
- Ijomandi gatt
mm
mBBM
Jólabaksturinn veröur að ánægjustundum
meö góöu hráefni. Ljóma smjörliki fæst
nu í sérstökum jólapakkningum, ^
tvö stykki i pakka. MeÖ Ljóma
jólapakkningu gefst þér tækifæri
til að taka þatt i auðveldri getraun
VINNINGARNIR ERU
harðduglegar UClKJLdlLiCiijjZOiJtli
^ hrærivélar, liprar eldhúsvegir,
RSai ~ Sodastream-tæki og ávaxtasafar
w )
i litravis. Dregið verður
daglega a Bylgjunni fra
^ ^ ^ desember og
3 n°fn vinningshafa
<m birt jafnoðum 1 DV.
Gleðileg jáli