Morgunblaðið - 24.11.1994, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR/PRÓFKJÖR
Að semja sér í
UNDANFARIÐ hefur umræðan
um ESB farið vaxandi í þjóðfélag-
inu. Þar veldur mestu um væntan-
leg innganga hinna Norðurlanda-
ríkjanna í Evrópusambandið. Há-
værar raddir eru uppi um nauðsyn
þess að við sækjum þegar í stað
um inngöngu í sambandið, annars
muni illa fara fyrir okkur.
Ég verð að játa að ég hef tals-
verðar efasemdir um ágæti ESB,
svo og nauðsyn þess að við sækjum
þegar um aðild þar. Kemur þar
margt til. Áður en jafn afdrifarík
ákvörðun er tekin þarf að meta
hlutlægt kosti og galla aðildarinn-
ar, þ.e.a.s. hvað þurfum við að
láta af hendi, og hvað fáum við í
staðinn.
Lítum fyrst á hvað við verðum
væntanlega að láta af hendi til að
fá fulla aðild að sambandinu. Tals-
menn aðildar okkar hafa bent á
samninginn um sjávarútvegsmál
sem Norðmenn hafa nýlega gert,
og ýmsum þykir einn ágætasti
samningur sem gerður hefur verið
í samanlagðri veraldarsögunni.
Nýlega kom fram í fréttum Rík-
isútvarpsins að breskir sérfræð-
ingar um hafréttarmál telja, þrátt
fyrir þennan stórgóða samning
Norðmanna, að ef Norðmenn sam-
þykkja aðild í þjóðaratkvæða-
greiðslunni muni Norðmenn sjálfír
einungis hafa fullt og óskorað
vald yfir 12 mílum af núverandi
landhelgi sinni, þar sem ESB við-
urkennir einungis 12 mílna fisk-
veiðilögsögu. Þetta þýðir í raun
að aðrar þjóðir í sambandinu munu
fá fullan aðgang að þeim fiskimið-
um Norðmanna, sem liggja milli
12 og 200 mílna í núverandi land-
helgi þeirra, eftir að fimm ára
umsömdum aðlögunartíma lýkur.
Eftir þessi fimm ár verður sókn í
núverandi norska fisk-
veiðilögsögu stjórnað
frá Brussel. Ég skal
fúslega játa að hvað
þetta varðar hef ég
töluverða trú á að
bresku hafréttarsér-
fræðingarnir viti hvað
þeir eru að fjalla um.
Og nú eru Spánverj-
ar og Portúgalir að
hóta að koma í veg
fyrir formlega inn-
göngu Svía í samfélag
„útvalinna" verði ekki
aðganga spænskra og
portúgalskra að fiski-
miðum hinna ESB-
þjóðanna stóraukin.
Þá er rétt að nefna að eftir þjóð-
aratkvæðagreiðsluna í Finnlandi
viðurkenndu þarlendir ráðamenn
að aðild Finna að ESB þýddi í
raun að 65% finnskra bænda
myndu fara á hausinn á næstu
árum, og allur finnskur matvæla-
iðnaður muni leggjast af. íslenskir
bændur hafa sl. áratug gengið í
gegnum geysilegt samdráttar- og
erfiðleikaskeið. Mér er þess vegna
til efs að þeim veitist léttar en
Finnum að standa af sér holskeflu
óhefts matvælainnflutnings.
Ein röksemd talsmanna aðildar-
innar er að við munum einangrast
ef við stöndum utan við samband-
ið; við munum ekki geta komið
framleiðsluvörum okkar í verð án
þess að greiða háa tolla inn á þenn-
an sameiginlega markað. Hvað
þetta varðar er rétt að benda á
að til eru fleiri markaðir en ESB-
markaðurinn. Nægir í því sam-
bandi að benda á Norður- og Suð-
ur-Ameríku, Japan og Suðaustur-
Asíu.
Þá hefur því verið haldið fram
að íslenskur iðnaður
muni fara að blómstra
við óheftan aðgang að
ESB-markaðinum.
Hvað það varðar vil ég
minna á að ámóta rök-
semdum var haldið til
húns þegar væntanleg-
ur EFTA-markaður
var lofsunginn sem
mest hérna um árið.
Hvemig væri að spyrja
iðnverkafólkið og iðn-
aðarmennina, sem
störfuðu við útflutn-
ingsiðnaðinn á þeirri
tíð, hver sé þeirra
reynsla af efnahags-
bandalögum?
Meginkosturinn við aðild er sá
að öll verslun okkar við ESB-ríkin
verður mun auðveldari en nú er,
tollar falla niður og viðskipti milli
landa verða mun greiðari en nú er.
Mergurinn málsins er að engri
stétt mun skína eins mikið gott
af aðild okkar að ESB og versl-
unarstéttinni. Sem fyrrverandi
trúnaðarmaður í VR vil ég veg
verslunarstéttarinnar sem mestan.
Ég vil þó gjarnan benda á að til
þess að fyrmm félagar mínir í
verslunarstéttinni njóti góðs af
ESB-aðildinni til frambúðar, þá
þurfa að vera til staðar verðmæti
sem hægt er að versla með. Raun-
verðmæti verða ekki til í bönkum'
eða verðbréfafyrirtækjum. Verð-
mætin sem við byggjum á verða
til í sjávarútvegi, landbúnaði og
iðnaði. Með þessum orðum er ég
ekki að varpa neinni rýrð á þá sem
fást við þjónustustörf í landinu;
aðeins að benda á að sjávarútveg-
urinn, landbúnaðurinn og iðnaður-
inn verða að búa við vænleg skil-
yrði svo að verslun og önnur þjón-
Ágúst Sigurðsson
hag
íslenskir bændur þola
aðild að Evrópusam-
bandinu engu betur en
finnskir, að mati
Agústs Sigurðssonar,
sem segir finnska ráða-
menn gera ráð fyrir að
65% bænda fari á haus-
inn á næstu árum.
ustustarfsemi í landinu megi
blómgast.
Því hefur verið haldið fram að
engin stétt muni njóta ESB-aðildar
í jafn ríkum mæli og íslenskir
bændur ef af yrði, hér sé um að
ræða jaðarsvæði og þess vegna
yrðu styrkirnir sem í okkar hlut
falla veruleg búbót. Að óbreyttu
held ég að þetta sé rétt. í þessu
sambandi er þó rétt að hafa í húga
að forráðamenn ESB leita nú með
logandi ljósi að leiðum til að losna
við að niðurgreiða landbúnaðar-
vörur á sambandssvæðinu. Þar
kemur margt til. Má þar nefna
að gífurleg offramleiðsla varð á
vínum, m.a í Frakklandi á liðnu
sumri, það mikil að víni þessu var
hellt niður svo mörgum tugum
milljóna lítra skipti. Geysilegum
ijárhæðum var varið til niður-
greiðslna á þessu víni, fjárhæðum
sem runnu úr sameiginlegum sjóð-
um ESB.
Þá er rétt að minna á að tals-
menn ESB hafa lýst því yfir að
sambandið stefni að frekari land-
vinningum í austurátt. I þeirri átt-
inni eru fyrrum kommúnistaríki,
og í þeim ríkjum flestum er nú
ríkjandi efnahagslegt öngþveiti
svo vægt sé til orða tekið. Til þess
að þessi ríki geti orðið vænlegt
markaðssvæði fyrir ESB þarf að
koma til verulegur efnahagslegur
stuðningur, og þegar að því kemur
að raða verkefnum í forgangsröð
hjá ESB þá óttast ég að hvað sem
öllum „jaðarsvæðum" líður verði
hagsmunum 260 þúsund íslend-
inga fórnað fyrir vonina um veru-
legan ábata í Austur-Evrópu síðar
meir.
Líka má á það minna að sagan
endurtekur sig. Síðastliðin þúsund
ár hafa verið stofnuð þó nokkur
Evrópusambönd, reyndar misjafn-
lega yfirgripsmikil. Öll hafa þessi
sambönd átt það sammerkt að
standa tiltölulega skamman tíma.
Endalok þeirra hafa yfirleitt verið
hávaðasöm og afdrifarík, oft fyrir
þá sem síst skyldi, og er óþarft
að rekja þann feril frekar.
Vera má að eftir lestur greinar-
korns þessa álíti menn að ég telji
aðild íslands að ESB alveg fráleita
um alla framtíð. Svo er ekki. Auð-
vitað geta kringumstæður breyst.
Svo kann að fara að aðild íslands
geti orðið fýsilegur kostur, jafnvel
knýjandi nauðsyn. Þegar, og ef,
að því kemur að sækja um aðild
okkar að Evrópusambandinu, þá
skulum við gera það á íslenskum
forsendum, sameiginlegum for-
sendum okkar allra. Samningur-
inn, sem Norðmenn greiða senn
atkvæði um, hentar hreint ekki
okkar hagsmunum, og það eru
einmitt íslenskir hagsmunir sem á
að setja ofar öllu þegar ef til slíkra
samninga kemur af okkar hálfu.
Með íslenskri kveðju úr Húna-
þingi.
Höfundur er bóndi á Geitaskarði
og þátttakandi í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins í
Norðurlandskjördæmi vestra.
Hvernig' getum við
skapað ný störf?
ATVINNULEYSI
var ekki til hér á landi
svo að neinu nam fyrr
en ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokks og Al-
þýðuflokks tók við
stjórnartaumunum fyr-
ir tæpum fjórum árum.
Á síðustu mánuðum
hefur það heldur
minnkað, en hætt er
við að það muni aukast
á ný þegar líður á vet-
urinn.
Það sem skiptir okk-
ur öll mestu máli er að
hafa vinnu og unga
fólkið sem er að ljúka
skólanámi verður að
hafa það á tilfinningunni að það
sé þörf fyrir starfskrafta þess í
þjóðfélaginu, að það sé beðið eftir
því til að taka þátt í verðmæta-
sköpuninni.
Byrjun í skólanum
Skólinn gegnir mikilvægu hlut-
verki, hvort heldur er leikskóli,
grunnskóli, framhaldsskóli eða
háskóli. Það er hins vegar verðugt
umhugsunarefni fyrir foreldra,
kennara og stjórnmálamenn hvort
við gerum nóg í því að ýta undir
sköpunargleði bama og ung-
menna þannig að hæfileikar
þeirra komi í ijós og nýtist eins
og best verður á kosið. Það hefur
vakið athygli að fámennur gmnn-
skóli í Mýrdal hefur undanfarin
ár átt nemendur sem hafa skarað
framúr í nýsköpun og hafa hlotið
sérstaka viðurkenn-
ingu á því sviði. Mér
er kunnugt um að í
þeim skóla er sérstök
áhersla lögð á að nem-
endur finni sjálfir hug-
myndirnar, sem þeir
svo sjálfir vinna úr,
hvort heldur er í bók-
eða verknámi.
Nýtum mannauðinn
Mörg störf eru
þannig að litla sem
enga hugsun þarf til
þess að framkvæma
þau. Þannig störf eru
ekki hvetjandi fyrir
fólk, þegar til lengri
tíma er litið. Stórfyrirtæki erlend-
is sem vilja nýta mannauðinn
hafa fundið leið sem hefur gefið
góða raun. Starfsfólkið er beðið
að koma með hugmyndir um það,
hvað mætti bæta í fyrirtækinu til
þess að gera vöruna þróaðri og
eftirsóknarverðari. Ótrúlegur
árangur hefur náðst á þessu sviði
í sumum fyrirtækjum. Á meðan
hafa önnur framleiðslufyrirtæki
staðnað. Þannig vinnubrögð
hljóta að auka áhuga starfsmanna
og bæta árangur fyrirtækisins.
Vinnu fyrir aiia
Það hlýtur að vera forgangsmál
í þjóðfélaginu að allir geti haft
vinnu og séð sér og sínum far-
borða. Að vera atvinnulaus lengri
eða skemmri tíma brýtur hvern
mann niður andlega.
Tryggjum atvinnulaus-
um nokkurra tíma vinnu
á dag, segir Unnur
Stefánsdóttir, og vill
að þeir haldi bótum
þrátt fyrir þ^ð vinnu-
framlag.
Mín skoðun er sú að við eigum
að kanna nýjar leiðir í þessum
efnum. Ein leiðin væri sú að
tryggja atvinnulausum nokkurra
tíma vinnu dag hvern þannig að
þeir finni sig þátttakendur í at-
vinnulífinu. Þrátt fyrir þetta
vinnuframlag myndu þeir halda
atvinnuleysisbótum. Þetta gæti í
mörgum tilfellum hjálpað fólki til
þess að komast fyrr í launavinnu.
Þessa hugmynd er breski Verka-
mannaflokkurinn að viðra við sína
umbjóðendur og þykir framsækn-
asta tillaga sem komið hefur fram
í Bretlandi á þessum sviðum í
áraraðir. Hvers vegna ættum við
ekki að taka hana upp hér, ef það
gæti tryggt manneskjulegra og
ánægjulegra samfélag?
Höfundur er leikskólakennari og
tekur þátt í prófkjöri
framsóknarmanna á Reykjanesi.
Unnur
Stefánsdóttir
Ungt fólk
í fyrirrúmi
ATVINNUMÁL verða
án efa stærsta kosninga-
málið fyrir alþingiskosn-
ingarnar í vor. Það að
hafa atvinnu er í hugum
flestra ef ekki allra ís-
lendinga lífsnauðsyn. Án
atvinnu er hver maður
bjargarlaus eða því sem
næstv Atvinnuleysisbæt-
ur á íslandi eru skamm-
arlega lágar, það lágar
að ekki er nokkur leið
að lifa af þeim. Á þeirri
forsendu segi ég að at-
vinnulaus maður er
bjargarlaus maður. ís-
land er fámennt land þar
sem atvinnuleysi á ekki
að þekkjast. Því segi ég „útrýmum
atvinnuleysi". Það verður ekki auð-
velt eftir þá stöðu sem Sjálfstæðis-
Stjórnvöld á íslandi,
segir Anna Margrét
Valgeirsdóttir, verða
að hafa fólk í fyrirrúmi.
flokkur og Alþýðuflokkur eru búnir
að koma okkur í, en það er eina raun-
hæfa markmiðið sem stjórnvöld
framtíðarinnar geta sett sér. Mark-
aðshyggja frjálshyggjuflokkanna er
ekki svarið til að hér þrífist heilbrigð
þjóð, forsjárhyggja ríkisvaldsins yfir
öllum þáttuin er ekki heldur það
rétta. Það er hins vegar stjómvalda
að skapa heilbrigt umhverfí til að
heilbrigð atvinnustarfsemi geti þrif-
ist. En það er ekki nægjanlegt að
atvinnulífið sé heilbrigt, einstakling-
arnir sem standa á bak
við fyrirtækin, hvort sem
er verið að tala um
stjórnendur eða verka-
fólk, verða líka að lifa
við heilbrigðar aðstæður.
Skilyrðin sem almenn-
ingi hafa verið sköpuð
hér undanfafin ár eru
ekki til þess fallin að
fólkið sem byggir landið
geti liðið vel. Maður sem
er þjakaður af áhyggjum
yfir því hvort hann missi
eigur sínar næstu mán-
aðamót eða hvort hann
geti fleytt sér enn ein
mánaðamótin líður ekki
vel. Manni sem þegar
hefur misst eigur sínar og veit ekki
hver náttstaður hans verður um
næstu mánaðamót líður heldur ekki
vel því hann er þjakaður af áhyggj-
um, áhyggjum af því hvað framtíðin
ber í skauti sér. Þessari mynd verður
að breyta. Stjórnvöld á íslandi verða
ávallt að hafa fólk 5 fyrirrúmi. Frjáls-
hyggjuflokkarnir eru ekki Iíklegir til
þess. Það umhverfi sem verður mót-
að á íslandi á næstu árum er það
umhverfi sem ég og mín kynslóð eig-
um eftir að lifa við næstu 50 árin.
Því hlýtur það að vera krafa okkar
unga fólksins að eiga fulltrúa ofar-
lega á listum stjómmálaflokkanna
fyrir næstu alþingiskosningar. Það
erum við sem eigum að erfa landið.
Veljum ungt fólk til forystu því það
er okkar mál hvemig ísland lítur út
næstu 50 árin.
Höfundur er húsmóðir og tekur
þátt í prófkjöri Framsóknar-
flokksins á Vestfjörðum.
Anna Margrét
Valgeirsdóttir