Morgunblaðið - 24.11.1994, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1994 35.
AÐSENDAR GREINAR/PRÓFKJÖR
Útflutningur á þjónustu
til Evrópusambandsins
MIKLAR breytingar hafa orðið
í Evrópu á síðastliðnum árum og
þróunin í ríkjum Austur-Evrópu
hafa verið mjög örar. í Þýska-
landi hefur verið og er mikið um
að vera í þeim greinum sem taka
þátt í uppbyggingu Austur-
Þýskalands. Sem dæmi má nefna
að í byijun þessa árs var áætlað
að það vantaði 5.000 verkfræð-
inga í Þýskalandi og fyrirsjáan-
legur skortur á þeim á næstu
árum. Þetta segir aðeins litla sögu
af því sem þarna vantaði af vinnu-
afli í byggingariðnaðnum.
Þá er verið að undirbúa og setja
í gang verkefni um alla austan-
verða Evrópu, þó ekki gangi eins
hratt og í Austur-Þýskalandi.
Þjónustufyrirtæki, t.d. í Skandin-
avíu, eru þar um allt að afla sér
verkefna og hefur mörgum orðið
töluvert ágéngt.
í ljósi nýja samningsins okkar,
þ.e.a.s. EES samningsins, hlýtur
að vakna sú spurning hvort ís-
lensk þjónustufyrirtæki séu ekki
þar á ferðinni líka, þar sem Evr-
ópa er nú okkar heimamarkaður.
Ekki skal þeirri spurningu svarað
hér en því miður er væntanlega
hægt að telja þau fyrirtæki á
fingrum annarrar handar.
Þetta hlýtur að vekja hjá okkur
þá spurningu af hverju
íslensk þjónustufyrir-
tæki leggi svo litla
áherslu á útflutning til
Evrópu. Þetta hlýtur
líka að vekja hjá okkur
áhyggjur því við horf-
um upp á það að fleiri
og fleiri erlend fyrir-
tæki sækja inn á ís-
lenska markaðinn og
ná til sín sneið af
markaðnum án þess
að íslensku fyrirtækin
finni sér nýja markaði
í staðinn.
Gott dæmi um þetta
eru tryggingafélögin.
Eftir að EES samningurinn tók
gildi hafa íjölmörg erlend trygg-
ingafélög fengið starfsleyfi hér
og öll taka þau hluta af markaðn-
um. íslensku tryggingafélögin
eru því komin í glerharða sam-
keppni við þessi erlendu trygg-
ingafélög á götunum í Reykjavík.
Við hljótum því að spyija okkur
af hveiju geta íslensku trygg-
ingafélögin ekki verið í þessari
samkeppni á götunum í Kaup-
mannahöfn eða í Ósló?
Nákvæmlega sömu spurning-
arnar hljótum við að spyija okkur
varðandi önnur íslensk þjónustu-
fyrirtæki, við erum að
fá yfir okkur sam-
keppni á öllum sviðum
og þeirri þróun verður
ekki snúið við og henni
viljum við ekki snúa
við. Jafnvel gamalgró-
in einkasölufyrirtæki
eins og olíufélögin
titra þessa dagana
vegna þess að hér
verður e.t.v. í fyrsta
sinn um samkeppni að
ræða á olíumarkaðn-
um.
Ástæður þess að lít-
ið sem ekkert sést til
íslenskra þjónustufyr-
irtækja í Evrópu eru sjálfsagt
ýmsar. Ein þeirra er þó sinnu-
leysi. Það kann einhver að taka
þetta illa upp en þetta er því mið-
ur tilfellið, á sama hátt og það
var ekkert annað en sinnuleysi
að við vorum ekki fyrir löngu
byijaðir að veiða í Smugunni eins
og Færeyingar og Grænlendingar
en þeir hafa veitt þarna í mörg ár.
Ein ástæðan er fjárhagsleg.
Markaðsetning erlendis er
kostnaðarsöm og tímafrek, það
er því miklu auðveldara og ein-
faldara að halda sig við heima-
markaðinn. Fyrir samfélagið
Friðrik Hansen
Guðmundsson
skiptir það hins vegar meginmáli
að þessi fyrirtæki afli gjaldeyris
í stað þess að vera altlaf að velta
sömu krónunum hér heima. Fyrir-
tækin eru hins vegar alltaf skatt-
lögð með sama hætti hvort sem
þau vinna við útflutning eða ekki.
Það er hins vegar ekki raunin
með erlenda samkeppnisaðila
okkar. Lönd Evrópu hafa ýmsan
háttinn á, hvernig þau meðhöndla
þau fyrirtæki sem stunda útflutn-
ing, eða réttara sagt hvernig þau
meðhöndla gjaldeyristekjur fyrir-
tækjanna.
Sem dæmi má nefna að ef
danskt fyrirtæki sendir starfs-
menn sína til starfa utan Dan-
Skapa þarf þjónustuiðn-
aði í útflutningi sömu
skilyrði, segir Friðrik
Hansen Guðmunds-
son, og hann hefur í
Evrópu.
mörku og þeir starfa þar lengur
en sex mánuði þá eru þeir skatt-
lausir. Ef íslenskt ráðgjafafyrir-
tæki tekur þátt í tilboði í verk í
Þýskalandi þar sem meginhluti
vinnunnar skal vinnast þar, þá
sjáum við hver samkeppnisstaða
íslensku ráðgjafanna er miðað við
þá dönsku. Við það að vinna er-
Íendis hækka laun starfsmann-
anna um 30 til 40% eða meira
vegna þessara skattaívilnana og
það sem mest er um vert er að
menn eru þá tilbúnir til að fara
og samkeppnisstaða fyrirtækj-
anna sjálfra er mjög sterk.
Annað dæmi sem má nefna er
að Byggingarfyrirtækið Ár-
mannsfell hefur verið með átta
menn í í Þýskalandi við bygging-
arvinnu. Þeir eru þar að sjálf-
sögðu í samkeppni við danska
iðnaðarmenn og þessir dönsku
iðnaðarmenn eru þar allir skatt-
fijálsir og þar með fá þeir miklu
meira út úr þeirri vinnu en ís-
lensku iðnaðarmennirnir. Ár-
mannsfell þarf væntanlega að
greiða íslensku starfsmönnum
sínum sérstaktar álagsgreiðslur.
til að taka að sér slíkt starf fjarri* *’*'
heimilum sínum. Þetta verður fyr-
irtækið að gera til að tryggja að
þeir hafi góða starfsmenn. Að-
stöðumunur fyrirtækja frá þess-
um löndum er augljós.
Það þarf að koma í veg fyrir
að það sem gerðist með skipaiðn-
aðinn endurtaki sig í öðrum at-
vinnugreinum. Það þarf að skapa
þjónustuiðnaðinum sem starfar
við útflutning samskonar skilyrði
og hann hefur í Evrópu. Það þarf
að ganga þannig frá málum að
það verði fýsilegt að fara í út-
flutning og þá mun fjármagnið
leita þangað og athafnamennirn-
ir. Þetta mun síðan skapa fleiri
störf í þessu landi og aukin um-
svif og tekjur.
Höfundur er verkfræðingur og
þátttakandi í prófkjöri
Sjáifstæðisflokksins í
Norðurlandskjördæmi vestra.
Styrkjum byggð í Norð-
urlandi vestra
Hjálmar Jónsson
LAUGARDAGINN
kemur, 26. nóvember, fer
fram prófkjör Sjálfstæð-
isflokksins í Norður-
landslcjördæmi vestra.
Eins og víða hefur komið
fram sækist ég eftir kjöri
í 1. sæti listans.
Ég hef búið og starfað
í kjördæminu allt frá því
ég lauk námi og hef átt
því láni að fagna að vera
hér í góðu samfélagi fólks
alla tíð. Það samfélag vil
ég eiga og treysta enn
frekar komi til þess að
ég verði valinn til forystu
flokksins í kjördæminu.
Að teknum þessum
ákvörðunum læt'-ég hér getið nokk-
urra mála sem mér eru hugleikin.
• Þótt aðild að Evrópusambandinu
sé hvorki möguleg né æskileg núna
verður umræðan ekki stöðvuð hér á
landi. Viss öfl í þjóðfélaginu standa
fýrir henni bæði leynt og ljóst. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur mótað farsæla
stefnu í Evrópumálum og Davíð Odds-
son hefur kynnt hana með eindregn-
um hætti. Eg styð forsætisráðherra
heils hugar í því máli. Flest annað
er mikilvægara í stjómmálum á ís-
landi en sýndarviðræður um hugsan-
lega aðild að ESB. Sambandið verður
mikið breytt um næstu aldamót þegar
möguleiki opnast fyrir okkur að taka
afstöðu. Meira að segja gæti það þá
hafa liðast í sundur. Enn era margir
á lífi, sem greiddu atkvæði með sam-
bandsslitum við Dani 1944. Þeir litu
svo á að við værum að verða sjálfstæð
fullvalda þjóð. Heyrst hefur að sjálf-
stæði fslands felist nú í því að ganga
í bandalag, sem færir stjómmála-
mönnum í Brussel ákvarðanavald um
okkar brýnustu hagsmunamál. Slíkar
skoðanir virðast fram settar af alvöru
þótt deila megi um dómgreindina sem
að baki liggur.
• Við, íslendingar, höfum gengið
gegnum vissar efnahagsþrengingar á
undanfömum ámm. Á þeim hefur
verið tekið og er árangur að koma í
ljós. Allir hafa tekið á sig byrðar af
þessum sökum. Með batnandi efna-
hag er brýnast að bæta kjör og lífsaf-
komu láglaunafólks og
þeirra annarra, sem búa
við kröppust kjör. Skatt-
fijálsar 70.000 kr. á mán-
uði væri góð byijun. Um
það á að takast þjóðar-
sátt. Norðurland vestra
er mesta láglaunasvæði
landsins samkvæmt nýrri
samantekt úr skattfram-
tölum landsmanna. Lífs-
kjör hér þurfa að batna
og er brýnt að allir þeir
aðilar sem áhrif geta haft
taki höndum saman um
að lyfta kjördæminu upp
af botninum í þessu til-
liti. Skuldir heimilanna
hafa stóraukist af þess-
um sökum.
• Norðurland vestra er blandað a,t-
vinnusvæði. Okkur hefur tekist vel
að halda okkar hlut í sjávarútvegi.
Við verðum að halda fast við þá stefnu
okkar að vemda og stækka fiskistofn-
ana. Þar er þorskstofninn auðvitað
mikilvægastur, en karfastofninn er í
nokkurri hættu og nauðsynlegt að
bregðast við svo ekki fari illa.
• Landbúnaðurinn gengur gegnum
samdráttarskeið. Sauðfjárbændur
eiga í erfiðleikum svo miklum að stöð-
ugt gengur á eignir. Margir þeirra
hafa lágar tekjur og geta naumast
haldið í horfi og hafa á orði, að eftir
tvö til þijú ár verði þeir að sjá fram
á bættan hag með auknum fram-
leiðslurétti, annað sé sama og þrot.
Ekki sé endalaust hægt að hagræða
til að mæta lækkuðu verði. Fram-
leiðslukerfi í kúabúskap er stómm
betur heppnað. Markaðssetning hefur
þar tekist betur og sífellt er unnið á
vömþróun.
• Loðdýraræktin býr við batnandi
hag og er útlit fyrir að greinin eflist
á komandi ámm eftir miklar þreng-
ingar.
• Ferðaþjónusta hefur styrkt búsetu
í sveitum. Hestamennska er einnig
vaxandi atvinnugrein og tengd auk-
inni þjónustu við ferðamenn. Mikil-
vægt er að halda því fmmkvæði sem
náðst hefur í hrossarækt á Norður-
landi vestra og stuðla að því að sú
listgrein eflist og dafni.
• Samgöngumál em mikilvægur
þáttur í búsetuskilyrðum á lands-
byggðinni. Samgöngubætur hafa á
undanfömum ámm miðast við að
tengja betur saman byggðir. Þannig
stækka atvinnusvæðin og breytast.
Auðveldara verður um vik að sækja
vinnu lengri veg og þannig styrkist
hin stijála byggð. Félagsþjónusta
færist þannig nær og verður um leið
ömggari.
• Þegar rætt er um búsetuskilyrði
er nauðsynlegt að gefa gaum ýmsum
Sj álfstæðisflokkurinn
hefur mótað farsæla
stefnu í Evrópumálum
segir Hjálmar Jónsson,
og ég styð hana ein-
dregið.
þáttum fleirum en þeim sem hin hörðu
gildi meta stærst. Ymiss konar menn-
ingar- og félagsstarf gefur lífinu lit
og ljóma. Þá em menningar- og
menntamál nátengd hugtök. Skipulag
menntamála miðast nú við það að
færa grunnskólahald til sveitarfélaga
landsins. Breytingin miðar að því að
færa ábyrgð og stjómun til þeirra sem
eiga hlut að máli. Pólitískur ágrein-
ingur er ekki mikill um þessa til-
færslu. Þess þarf þó vel að gæta að<^»
efnaminni sveitarfélögin geti veitt
bömum sömu tækifæri til náms eins
og hin stóm. Góð menntun er gmnd-
vallaratriði í mótun framtíðar og í
velfamaði bamanna. Allur aðbúnaður
fjölskyldnanna og sú umgjörð sem
lögin setja þarf ætíð að vera í brenni-
depli.
• Lesandi góður. Ég vona að þú finn-
ir það margt sameiginlegt með okkur
að þú viljir styðja mig í fyrsta sæti
í prófkjörinu á laugardaginn.
Höfundur er sóknarprestur og
tekur þátt í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins i
Norðuriandskjördæmi vestra.
hagtöluárbók Hagstofunnar
í þessu riti er að finna yfirlitstöflur um land og
þjóð, umhverfismál, atvinnuvegi, utanríkis-
verslun, laun og tekjur, orkumál, verslun,
samgöngur, verðlag og neyslu, fjármál hins
opinbera, banka- og peningamál, þjóðhags-
reikninga, heilbrigðis-, félags- og menntamál,
rannsóknir og þróunarstarfsemi auk kosninga.
Landshagir 1994 nýtast fólki í viðskiptum,
opinberri stjómsýslu, við rannsóknir, skóla-
fólki og öllum almenningi. Landshagir 1994
fást einnig á disklingum í Excel fyrir PC.
Verð 2.100 kr.
Hagstofa íslands, Skuggasundi 3,150 Reykjavík.
Sími 91- 60 98 60 eða 60 98 66, bréfasími 91- 62 33 12