Morgunblaðið - 27.11.1994, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 27. NÓVEMBER 1994 13
Morgunblaðið/RAX
ANDSTÆÐINGAR og fylgismenn aðildar hafa haft sig mikið í frammi síðustu daga.
Hér hveija námsmenn til þess að aðild verði hafnað.
séu fulltrúar valdastéttarinnar.
Hann bendir á að háskólaprófessor-
ar séu formenn bæði Evrópuhreyf-
ingarinnar og Nei við ESB. Forystu-
menn ESB-andstæðinga séu stjórn-
málamenn, sem hafi haft atvinnu
sína af stjórnmálum og séu alls
ekki síður hluti af valdakerfinu en
stuðningsmennirnir. En við þennan
málflutning sé erfítt að ejga: „Ef
menn segja fólkinu að þeir standi
með því gegn hinum sameiginlega
óvini, valdastéttinni, hafa þeir alltaf
eitthvað upp úr því. Það eru mörg
dæmi um slíkt í sögu Evrópu - ég
þarf ekki að segja ykkur hver þau
eru.“
Röksemdir ESB-andstæðinga um
að ESB sé andsnúið lýðræði og þar
séu ákvarðanir teknar í lokuðum
fundarherbergjum ráðherraráðsins,
hafa líka náð fótfestu víða. „Málið
snýst um að varðveita lýðræðið, á
sama tíma og mörgum Evrópubúum
finnst að stjórnmálamennirnir séu
að fjarlægjast þá og þeir séu hafð-
ir útundan," segir John Dale, þing-
maður Miðflokksins og einn helzti
hugmyndafræðingur ESB-and-
stæðinga. „Kannski mun óánægjan
bijótast út í einhvers konar byltingu
í Evrópu.“
Jan Petersen, formaður Hægri-
flokksins, segir hins vegar: „Að því
gefnu að alþjóðlegt samstarf sé
nauðsynlegt - sem ég held að við
séum öll sammála um - þá er ekk-
ert lýðræðislegra form til á alþjóða-
samstarfi en einmitt Evrópusam-
bandið. Enginn getur sýnt fram á
annað.“
Páfinn, dýrið og náð Guðs
Ekki má gleyma trúmálunum,
sem sett hafa svip sinn á norsk
stjórnmál. Víða á landsbyggðinni
eru þær röksemdir hafðar uppi gegn
ESB-aðild að páfinn muni öðlast
vald í Noregi með ESB-aðild og að
ESB sé jafnvel hið illa í dulargervi,
dýrið úr Opinberunarbókinni (þessi
sjónarmið eru reyndar ekki sér-
norsk og komu fram í lesendabréfi
til Morgunblaðsins nýlega). Prestur
nokkur í Norður-Noregi segir að
Norðmenn muni glata
náð Guðs, samþykki
þeir aðild. Þessa dag-
ana halda sumir söfn-
uðir eldheitar bæna-
samkundur, þar sem
þeir biðja um að verða ekki leiddir
í Evrópusambandið.
Þetta eru ekki bara röksemdir
sérvitringa. Anita Apelthun Sæle,
þingmaður Kristilega þjóðarflokks-
ins, sagði nýlega í blaðaviðtali:
„Guð setti landamæri milli þjóð-
anna.“ Þau landamæri vildi þing-
maðurinn ekki þurrka út með inn-
göngu í ESB.
Inge Lönning, sem er guðfræði-
prófessor við Oslóarháskóla, segist
telja að röksemdin um vald páfans
hafi verið mikilvæg árið 1972, en
sé á undanhaldi. „Árið '1972 var
Rómarsáttmálinn mikið í umræð-
unni og það ruglaði sumt fólk, sem
var á móti Rómarvaldinu," sagði
Lönning í svari við spurningu Morg-
unblaðsins. „En hin samkirkjulega
þróun í Evrópu hefur breytt þessu.
Flestir Norðmenn hafa séð og rætt
við kaþólikka og átta sig á að þeir
eru ekki mikið öðruvísi en við. Rök-
semdir um dýrið, heimsendi og það
allt eru erfiðari við að eiga. Þær
eiga einkum hljómgrunn hjá ofsa-
trúarsöfnuðum, sem hafa náð fót-
festu hér á undanförnum árum.“
Trúmálaumræðunni tengjast
röksemdir templara, sem óttast að
ódýrt áfengi flæði yfir Noreg með
ESB-aðild og hinna siðprúðu, sem
telja að alls konar saurlifnaður
muni færast í vöxt. „Þetta eru sjón-
armið, sem hafa verið á undan-
haldi, en virðast hafa magnazt upp
í ESB-umræðunum,“ segir Bernt
Aardal.
Vinstrimenn vinna
velferðarumræðuna
Enn einn gamall og nýr klofn-
ingsþáttur í norsku þjóðlífi, sem
ESB-umræðan magnar nú upp, er
milli vinstri- og hægrimanna,
Vinstrimenn á nei-vængnum halda
því gjarnan fram að velferðarkerfið
muni bíða mikinn hnekki, gangi
Noregur í ESB. Þær hömlur, sem
aðildin setji norskum ríkisfjármál-
um, muni hafa í för með sér niður-
skurð kerfisins. Röksemd þeirra,
sem styðja aðild að ESB, er hins
vegar sú að aðildin tryggi hina efna-
hagslegu undirstöðu velferðarkerf-
isins. Paul Chaffey, talsmaður Sós-
íalíska vinstriflokksins í utanríkis-
málum, benti á það á fundi með
erlendum blaðamönnum, að í raun
hefðu vinstrimenn unnið mikinn
sigur hvað þetta varðaði. „Takið
eftir að hægrimennirnir, sem hafa
viljað niðurskurð velferðarkerfisins,
segja nú að við verðum að viðhalda
því. Við erum hins vegar ósammála
þeim um að ESB-aðild sé rétta leið-
in,“ segir Chaffey.
Andstæðingar aðildar
benda á hin jákvæðu ein-
kenni norsks samfélags og
efnahagslífs í dag og að ekk-
ert sé líklegt til að breyta
þeim. Það, sem Norðmenn
hafi, verði ekki frá þeim tekið -
og flestir séu ánægðir með það, sem
þeir hafi. „Náttúruauðlindirnar fara
ekki neitt. Það er bara spuming
um hvernig við nýtum þær sem
bezt,“ segir Paul Chaffey.
Ekki lengur hægt að smyrja
olíu á sárin
Aðrir segja að þetta sé ekki svona
einfalt. Bemt Aardal segir að Norð-
menn séu orðnir svolítið kærulausir
vegna þess að plíupeningamir hafi
streymt inn og þeir hafi lítið þurft
að hafa fyrir lífinu. Brundtland for-
sætisráðherra segir að þótt ríkis-
stjórn hennar hafi staðið sig vel,
sé það ekki ástæða til að sofa á
verðinum. „Olíutekjurnar hafa náð
hámarki. Eftir nokkur ár munu þær
minnka.
Við þurfum á bættri samkeppnis-
stöðu að halda og auknum fjárfest-
ingum í hagkerfinu á fastalandinu,"
segir hún. „Eftir 1972 gátum við
treyst á ‘olíuna, en það getum við
ekki lengur.“
Grær aftur um heilt?
Norska þjóðin er augljóslega
þverklofin í afstöðunni til ESB. Á
hvorn veginn, sem fer í þjóðarat-
kvæðagreiðslunni á mánudaginn,
Já
HELZTU rök stuðningsmanna
aðildar að Evrópusambandinu
eru í stuttu máli þessi:
• NORÐMENN fá atkvæðisrétt
í Evrópu. Við munum fá að taka
þátt í að taka mikilvægar ákvarð-
anir, sem snerta okkur og aðrir
taka í dag. Aðild veitir aukin
áhrif.
• ATVINNULÍFINU verða búin
stöðug skilyrði og möguleikar til
útflutnings aukast. Þetta mun
leiða til fjölgunar starfa og
tryggja fjármögnun opinberrar
velferðarþjónustu.
• NOREGUR verður pólitískt og
efnahagslega einangraður,
stöndum við utan ESB, þar sem
Danmörk, Finnland og Svíþjóð
verða aðildarríki. Norrænu sam-
starfi er bezt fram haldið í Evr-
ópusambandinu.
Nei
ANDSTÆÐINGAR ESB færa
þessi rök fyrir málstað sínum, í
stuttu máli:
Y ESB-AÐILD ógnar lýðræðinu.
Ákvörðunarvaldið færist frá
Stórþinginu til lokaðra stofnana
ESB, sem ekki er hægt að draga
sameiginlega til ábyrgðar.
Y VELFERÐARRÍKIÐ mun bíða
hnekki og atvinnuleysið aukast.
Takmarkaðar auðlindir og aukin
samkeppni munu leiða til að sam-
staðan í samfélagi okkar, og með
þróunarlöndunum, mun veikjast.
Y UMHVERFIÐ mun verða fyrir
skaða vegna hagvaxtarheim-
speki Evrópusambandsins. Sam-
þjöppun framleiðslunnar leiðir
til flutningastarfsemi, sem skað-
ar umhverfið. Fjórfrelsið hindr-
ar að einstök lönd geti haft
strangari kröfur um umhverfis-
vernd.
Þýtt úr upplýsingum frá Evrópuhreyf-
ingunni og Nei við ESB.
er ljóst að mjög stór minnihluti
verður sáróánægður. Hveijar eru
líkurnar á að grói aftur um heilt
fljótlega?
Bernt Aardal segir að eftir at-
kvæðagreiðsluna 1972 hafi ástand:
ið komizt í samt lag furðufljótt. í
kosningunum 1975 hafi stuðningur
við flokka til dæmis verið kominn
aftur á sama ról og fyrir 1972,
burtséð frá afstöðu þeirra til Evr-
ópusamstarfs. Eins og Brundtland
bendir hann á að eftir 1972 hafi
ríkisstjórnin „smurt olíu á sárin“.
Nú sé veruleikinn annar.
Aardal segir að sennilega muni
Norðmenn sættast fyrr, verði svarið
í þjóðaratkvæðagreiðslunni nei.
Gangi Noregur hins vegar í ESB,
muni nei-hreyfingin, með Miðflokk-
inn í farabroddi, halda andstöðunni
við ESB áfram.
Fljótlega komi til Evrópuþings-
kosninga, þar sem aftur verði skrið-
ið ofan í gömlu skotgrafirnar. Krist-
en Nygaard tekur í sama streng
og bætir við: „Ef við göngum inn,
verða mörg þau ráð, sem við gætum
beitt til að sætta þjóðina á ný, tek-
in af okkur.“
Vonir bundnar við
samstöðustjórnmálin
En margir benda einnig á að
þrátt fyrir allan félagslegan klofn-
ing - og kannski einmitt hans
vegna - hafi norskir stjórnmála-
menn yfirleitt lagt sig í framkróka
að skapa sem breiðasta samstöðu
um helztu mál. Þessi eiginleiki nor-
skra stjórnmála er það, sem margir
binda vonir sínar helzt við.
En þessari snörpustu viðureign í
norskum stjórnmálum um langt
skeið er ekki lokið með þjóðarat-
kvæðagreiðslunni á morgun. Búast
má við hörðum deilum í Stórþing-
inu, verði aðild samþykkt. Þar er
líklegt að mörg stór orð verði látin
falla.
„Ef þið haldið að þið komist heim
á þriðjudaginn, hafið þið rangt fyr-
ir ykkur,“ sagði Paul Chaffey við
erlenda blaðamenn. „Þetta er rétt
að byija.“
Ráðstefna Evrópusambandsins og Alþýðusambands íslands
Hótel Saga 2. desember 1994
EIGUM VIÐ ERINDl VIÐ
EVRÓPUSAMBANDIÐ ?
11:45 Innritun
12:00 Hádegisverður í Átthagasal
13:20 Rannveig Guðmundsdóttir, félagsmálaráðherra, flytur ávarp
Erindi í Arsal:
14:00 Aneurin Rhys Hughes, sendiherra Evrópusambandsins á íslandi og
í Noregi
14:20 Benedikt Davíðsson, forseti Alþýðusambands íslands
15:00 Ari Skúlason, framkvæmdastjóri ASÍ
15:20 Kaffihlé - veitingar
15:40 Ivor Lloyd Roberts, semfer með samskipti á sviði verkalýðs- og
félagsmála innan framkvœmdastjómar ES
16:00 Hansína A. Stefánsdóttir, form. Alþýðusambands Suðurlands
16:20 Elsa Þorkelsdóttir, framkvæmdastjóri Jafnréttisráðs
16:40 Wim Bergens, yfirmaður upplýsinga- og fjölmiðlamála Evrópu-
sambands verkalýðsfélaga (ETUC)
17:00 Umrœður, fyrirspumir og svör
17:30 Aneurin Rhys Hughes flytur samantekt og lokaorð
Ráðstefnustjóri: Aneurin Rhys Hughes, sendiherra.
Ráðstefnugjald, sem innifelur hádegisverð og kaffi, er kr. 2.500. Vinsamlegast tilkynnið
þátttöku til skrifstofu ASÍ í síma (91)81 30 44 eða með faxi (91)81 30 44 eða
til KOM hf. í síma (91) 62 24 11 eða með faxi (91) 62 34 11.
Ræður erlendra ræðumanna verða túlkaðar samtímis af ensku á íslensku.
Ráðstefnan er haldin í samvinnu við Landsbanka íslands
Skipuleggjendur ráðstefnunnar áskilja sér rétt til að breyta
dagskrá vegna ófyrirsjáanlegra orsaka
Aðstoð við skipulag og umsjón: Kynning Og Markaður - KOM hf.
v______________________________________;__________________________________j
Líklegt að
mörg stór orð
muni falla