Morgunblaðið - 27.11.1994, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 27. NÓVEMBER 1994 21
færaleikarar æfðu marsana sína á
sunnudagsmorgnum í bjórkjöllur-
um og þar sátu karlarnir í kringum
börnin og drukku bjór og hvöttu
þau óspart til að þjálfa hergöngu-
lögin og tóku sjálfir rösklega und-
ir marsana í orði og æði. Svo það
kom vel á vondan friðarboðskapur-
inn í Lýsiströtu.
Leikaramir sem ég fékk komu
víða að úr Þýskalandi. Blandað var
saman nokkrum stórstjörnum og
fólki sem ekki hafði leikið ámm
saman en fengið eitt og eitt hlut-
verk á þessari vertíð. Mikil stétta-
skipting ríkti og rígur á milli hópa,
fínni leikarar kölluðu hina sem
máttu sín minna „Aus dem Wald“.
Heima á íslandi hafði ég sterka
leikara í kóranum, þar hafði ég
jafnbestu leikarana og lét fólk leika
á víxl stór og smá hlutverk. í Bad
Herzfeld vora hátt borgaðar stór-
stjörnur og svo bara þrælar sem
komu á eins konar síldarvertíð til
að afla sér fjár.
Geirlaug Þorvaldsdóttir, sem
hafði verið nemandi minn í Leik-
listarskóla Þjóðleikhússins og leik-
ið hjá mér í Lýsiströtu, fékk vinnu
sem aðstoðarmaður minn í Þýska-
landi, en þýski aðstoðarmaðurinn
minn ætlaði hana lifandi að drepa,
slík var baráttan um athyglina og
vinnuna. Geirlaug lét það samt
ekkert á sig fá, einbeitti sér bara
að því að hugsa sem best um okk-
ur Atla svo við fengjum frið til að
vinna og nóg að borða.
í þessu dómkirkjugímaldi sakn-
aði ég sannarlega merarinnar
minnar því leiksviðið var svo stórt
að ég hefði helst þurft að vera á
litlum íslenskum hesti og ríða um
flæmið. Þarna var ég kölluð le
petit Napoleon. Mér fannst ægilegt
að vera kölluð litli Napóteon, en
þetta var kompliment hjá Þjóðveij-
unum - þeir þorðu ekki að kalla
mig litla Hitler ...
Sá sem valdi mig til þessa verk-
Brúðkaupsmynd 21. febrúar
1969.
Brynja í hlutverki íkornans í
leikritinu Mjallhvít og dverg-
arnir sjö og Erlingur í hlut-
verki Marcos.í Lík til sölu.
efnis hét Ulrich Erfurth, ljómandi
leikstjóri frá Hamborg og var jafn-
framt framkvæmdastjóri hátíðar-
innar í Bad Herzfeld. Hann setti
upp Maríu Stúart í Þjóðleikhúsinu
árið áður og ég lék hjá honum.
Þá sá hann Lýsiströtu og varð
svona yfir sig hrifinn.
Búningamir fylgdu uppsetning-
unni minni frá Þjóðleikhúsinu og
þar með taldir vora gijónapung-
arnir. Þjóðveijamir reyndust hafa
allt annan smekk en Islendingar.
Þorpsstjómin var eins konar leik-
húsráð og þeir vora svo reiðir þeg-
ar þeir sáu hvemig ég niðurlægði
hermennina að þeir vildu óðir klippa
burt pungana, en ég neitaði og
sagðist fara án þess að setja sýning-
una upp ef þeir skiptu sér af þessu.
Og ég komst upp með þetta - ég
framsýndi en daginn eftir að ég fór
klipptu þeir þessa gijónapunga af
og settu í staðinn stór fíkjublöð
framan á öldungana. Hver veit
nema þetta uppátæki þeirra hafi
stutt enn betur hugmyndir mínar
um friðarboðskap.
Þessi uppsetning í Bad Herzfeld
þótti ógurlega djörf og ég fékk
hræðilega dóma - þetta þótti al-
gjört fíaskó, en ekki leikhúslegt
hneyksli heldur siðferðilegt
hneyksli, klám.
Eg fór í viðtal við þýska sjón-
varpið þar sem vangaveltur voru
um hvort við Ingmar Bergman,
ættum nokkurt erindi inn í þýskt
menningarlíf og hefur mér nú aldr-
ei verið líkt við meiri snilling. En
á umsögnum um sýninguna kemur
glögglega í ljós að það hefur farið
í taugamar á þýskum að sýningin
skyldi koma frá smáplássinu
Reykjavík, ekki bara leikstjórinn
heldur allir-búningar, leikmunir og
músíkin í ofanálag.
Ég mátti alls ekki láta gyðjuna,
sjálfa Sáttina sem birtist í lokin,
vera með ber bijóst. Leikkonan
sem lék Lýsiströtu, Nicole Heest-
ers, heimtaði að vera í glærum
búningi þannig að sæist í nærfötin
hennar, það þótti henni bæði sexí
og fallegt, en samkvæmt mínum
skilningi átti slíkur klæðnaður best
heima í hórahúsh Þetta var svona
nærfatasýning. Ég sigldi þessu í
höfn, en auðvitað varð ég að hafa
samráð við aðalhlutverkið.
Heima hafði ég víða skipt texta
á milli leikenda. Hún mótmælti
því, þessi stóra stjama, hún vildi
hafa sinn texta og sitt aðalhlut-
verk, enda jók ég við það þegar
ég sá að hún hafði rétt fyrir sér -
hún bar af .hinum leikkonunum.
Ég held að uppfærslan hafi
heppnast mjög vel, því ég kom við
kaunin á'þeim. Þetta var í kalda
stríðinu, og þarna var hemaðar-
samfélag. I þorpsstjórninni voru
margir gamlir nasistar og þeir urðu
bijálaðir þegar ég leyfði mér að
vanvirða herinn, eða öldungana í
Lýsiströtu, því að þeir héldu því
fram að ég myndi hafa áhrif á
unga hermenn þess tíma. Lýsistr-
ata var friðar- og kærleiksboð-
skapur, en honum vora þeir andsn-
únir, svo einfalt var það.
Ég skil þetta núna þegar ég rifja
upp viðbrögðin. Þeir keyrðu mig
að landamæram Austur- og Vestur-
Þýskalands og bentu mér ógnandi
á þessa hundrað þúsund skriðdreka
sem beindu hlaupum sínu að vestur-
þýsku þjóðinni og myndu drepa
hana af minnsta tilefni, þannig að
þeir yrðu að hervæða sig og hafa
meðbyr þjóðarinnar og viðhalda
þessu sterka hernaðarveldi sem
Þýskaland var. Þetta þótti því al-
gjört hneyksli að einhver íslending-
ur og kvenmaður að auki skyldi fá
að koma með þessar skoðanir og
túlkun, en skoðanirnar vora auðvit-
að fyrst og fremst Aristofanesar.
• Brynja og Erlingur fyrir opnum
tjöldum er 287 blaðsíður. útgefandi:
Mál ogmenning. Verð: 3480 krónur.