Morgunblaðið - 29.11.1994, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 29. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
MARTIAL Nardeau og Guð-
rún Birgisdóttir
flautuleikarar..
Barokk-
flautur
á háskóla-
tónleikum
Á HÁSKÓLATÓNLEIKUNUM á
miðvikudag 30. nóvember kl.
12.30 koma fram Martial Nardeau
og Guðrún Birgisdóttir flautuleik-
ari og munu þau leika á barokk-
flautur á tónleikunum.
Martial og Guðrún hófu að leika
saman sem flautudúó árið 1981.
Þau hafa haldið marga tónleika
saman og meðal annars leikið tví-
leikskonsert með Kammersveit
Reykjavíkur.
Á síðastliðnum árum hafa þau
verið að auka þekkingu sína á
barokktónlist með því að spila 17.
og 18. aldar tónlist á upprunaleg-
ar tréflautur. Og á tónleikunum í
Norræna húsinu á miðvikudag
leika þau á barokkflautur tvíleiks-
verk eftir Georg Philipp Telemann,
Jacques Hotteterre og Wilhelm
Friedmann Bach.
-----------
Hallgrímskirkja
Jólatónleikar
Kvennakórs
Reykjavíkur
Reykjavíkur held-
sína í Hallgríms-
kirkju á morgun
miðvikudaginn
30. nóvember og
föstudaginn 2.
desember kl.
20.30. Efnisskrá-
in er að þessu
sinni helguð jóla-
nóttinni og er yf-
irskrift _ tónleik-
anna „Ó helga
nótt“.
Einsöngvarar
með kórnum að
þessu sinni verða
Björk Jónsdóttir
sópran og Þorgeir
Andrésson tenór,
en einnig leikur
Ásgeir Stein-
grímsson á
trompet og félag-
ar úr Karlakórnum Fóstbræðrum
syngja. Stjórnandi kórsins er sem
fyrr Margrét J. Pálmadóttir og
Svana Víkingsdóttir píanóleikari
sér um undirleik.
KVENNAKÓR
ur jólatónleika
Björk
Jónsdóttir
I»orgeir
Andrésson
Blab allra landsmanna!
-kjami máhins!
LISTIR
HVERS VEGNA KOM EKKI
ÚT FRAMHALD
ÍSLENSKRAR MENNINGAR?
BOKMENNTIR
Fornar mcnntir
Dagskrá um dr. Signrð Nordal
og verk hans.
ÚT ER kominn seinasti
^þluti heildarútgáfu verka Sig-
urðar Nordals, þriggja binda
verk sem nefnist Fornar mennt-
ir. I því eru ritsmíðar hans um
íslenskar fornbók-
menntir og menn-
ingu Islendinga,
m.a. Fragmenta
Ultima sem er
framhald íslenskr-
ar menningar,
þeirrar frægu bók-
ar. Áður eru kom-
in út Mannlýsing-
ar og List og lífs-
skoðanir sem
hvort um sig er
einnig þriggja
binda verk.
Af þessu tilefni
efndi Stofnun Sig-
urðar Nordals til
dagskrár um Sigurð Nordal og
verk hans laugardaginn 26. nóv-
ember og var húsfyllir á þessari
efnismiklu dagskrá í hátíðarsal
Norræna hússins.
Þrír fræðimenn fluttu erindi
um Sigurð Nordal og verk hans:
Dr. Jónas Kristjánsson, fyrrver-
andi forstöðumaður Árnastofn-
unar, ræddi sérstaklega Islenska
menningu, dr. Gunnar Karlsson
flutti erindi um sagnfræði Sig-
urðar og dr. Gunnar Harðarson
flutti erindi sem hann kallaði
yíslensk menning eða menning
Islendinga". Auk þess var lesið
úr verkum Sigurðar Nordals.
Hér verður erindi Jónasar
Kristjánssonar lítillega reifað en
hann nálgaðist viðfangsefnið,
Sigurð Nordal og íslenska menn-
ingu, á persónulegan hátt. Það
er erfitt fyrir þá sem nú eru
uppi að gera sér grein fyrir því
hve gagnger áhrif Sigurður Nor-
dal hafði á samtíð sína, ekki ein-
göngu stúdenta sína og aðra
háskólamenn heldur _ á þjóðina
alla. Jónas nefndi að íslendingar
hefðu nánast verið bergnumdir
af honum.
Þetta átti sér ákveðnar ástæð-
ur, m.a. drukku menn í sig það
sem hann skrifaði um íslenskar
bókmenntir, t.d. ritgerðirnar um
verk Stephans G. Stephanssonar
og Gríms Thomsen en helst af
öllu var það þó útgáfa Sigurðar
á íslenskri lestrarbók sem hélt
nafni hans hátt á lofti. Varanleg-
ust voru áhrif Sigurðar á ís-
lenskukennslu við háskólann. Sé
litið til þess hve lengi hann
stundaði háskólakenn
slu er þetta meira en trúlegt.
Sigurður var prófessor í ís-
lenskri málfræði og
menningarsögu 1918
til 1945 og eftir það
án kennsluskyldu.
Arftaki Sigurðar,
Steingrímur J. Þor-
steinsson, vann í anda
læriföður síns. Jónas
Kristjánsson telur því
að áhrifa hans hafi
gætt í íslenskudeild
alveg fram undir
1970. Þetta þýðir að
flestir íslenskukennar-
ar á þessari öld, eru
og hafa verið, undir
beinum og óbeinum
áhrifum af hugmynd-
um Sigurðar Nordals.
Fræðistörf Sigurðar Nordals
einkennast mikið af því að skoða
og skilgreina viðfangsefni út frá
andstæðum. Jónas minnti á að
lífshlaup Sigurðar einkenndist
einmitt af andstæðum. Hann er
piltur úr alþýðustétt sem komst
til metorða en fór snemma til
útlanda og nam þar bæði fræði
og framandi siði. Jónas telur að
á Sigurði Nordal hafi verið mik-
ið aðalsmannssnið, samt var
hugur hans ætíð bundinn við
menningararf alþýðunnar, þjóð-
sögur voru honum hjartkærar.
Þessi aðferð Sigurðar að nálg-
ast viðfangsefnin út frá and-
stæðum má segja að hafi verið
helstu einkenni hans. Oft og
lengi hafa menn spurt hvers
vegna Sigurður lauk ekki við
íslenska menningu en eins og
flestum er kunnugt kom aðeins
út fyrsta bindi heildarverksins
þótt Sigurður hafi samt oftar en
einu sinni gert atlögu að því að
ljúka verkinu. Fragmenta ultima
skrifaði hann 1958-59, eftir að
hann kom frá sendiherrastarfi í
Danmörku, þá sjötugur. Jónas
spyr hvers vegna Sigurður hafi
hætt við að gefa út framhald
Islenskrar menningar. Hann tel-
ur að afstaða Sigurðar til verks-
Sigurður
Nordal
FJÖLMENNI var á námstefnu um Sigurð Nordal og verk
hans á laugardaginn. Fremst á myndinni situr sonur Sigurð-
ar, Jóhannes Nordal, ásamt dóttur sinni, Beru Nordal.
Morgunblaðið/Þorkell
JÓNAS Kristjánsson talar um Sigurð Nordal í Norræna húsinu.
ins hafi tekið breytingum í
vinnuferiinu og má vera að það
hafi gerst í beinu framhaldi af
eðlislægum þankagangi hans
sem vísindamanns. I huga Sig-
urðar hafi verið togstreita milli
andstæðra viðhorfa til fornsagn-
anna, togstreita sem ekki hafi
hlotið neina lausn. Ósættanleg
viðhorf til sannfræði þeirra, bók-
festu- og sagnfestukenninga og
erlendra og innlendra áhrifa hef-
ur truflað fræðimanninn í að
ljúka verkinu með þeim hætti
sem hann ætlaði sér.
Ingi Bogi Bogason
í Hégómlandi
LEIKUST
LcikfcIag Kcflavíkur
SYNDASELURINN
SNORRI
Eftir Júlíus Guðmundsson og Sigurð
Eyberg Jóhannesson. Leikstjcri:
Halldór Björnsson. Aðalleikarar:
Ólafur Ólafsson, Hafsteinn Gíslason.
Tónlistarflutningur: Nemendur í
Tónlistarskólum Keflavíkur og
Njarðvíkur. Sýnt í Félagsbíói, Kefla-
vík. Fimmtudaginn 17. nóvember.
STUNDUM er sagt að sam-
keppnin í henni Ameríku sé dýrs-
leg enda ku vera eftir talsverðu
að slægjast. Veraldlegum auði.
Og ef maður er poppari, frægð.
Þessi söngleikur fjallar um syndas-
elinn og poppsöngvarann Snorra
og ófarir hans í Ameríku. Höfund-
arnir vita hvað þeir syngja því
þeir reyndu á sínum tíma að leggja
Bandaríkin að fótum sér sem með-
limir hljómsveitarinnar Deep Jimi.
Þessi söngleikur gerist í dýra-
ríkinu. Syndaselurinn Snorri býr í
Hégómlandi og lætur sig dreyma
um frægð og frama. En Skífusel-
urinn einokar alla lýsissölu (lýsi:
tónlist) á landinu og hefur alla
Koppara (popptónlistarmenn) á
mála: Subba kóng, Nebba Nilm-
ars, Frídag Helbjörns og Ríkarð
Trópí. Þeir framleiða tónlist með
því að kreista á sér spikið. Hégóm-
lendingar hella því svo í eyru sér
og hafa nautn af. En þar kemur
að syndaselurinn Snorri setur
stefnuna á USA ...
Syndaselurinn Snorri er mann-
mörg sýning. Á þriðja tug leikara
tekur þátt í henni og eru sumir í
mörgum gervum. Ljósabúnaður og
tæknibrellur allskonar eru meira
áberandi en tíðkast í áhugaleik-
húsi, og ferst leikhópnum sú fram-
kvæmd vel úr hendi. Syndaselur-
inn er því ábúðarmikil sýning.
Tónlistin er kraftmikil, stundum
falleg, og oftast vel flutt. Sá fjöl-
háefi Hafsteinn Gíslason bregður
sér í ýmissa líki á sviðinu og tekst
vel til. Framsögn hans var skýr,
en því miður var stundum erfitt
að skilja það sem meðleikarar
hans sögðu. Ólafur Ólafsson lætur
minna yfir sér sem syndaselurinn
Snorri, enda er sú persóna eitthvað
á reiki. Maður veit aldrei hvort
hann er gerandi eða þolandi.
Eitthvað er söguþráðurinn líka
á reiki. Hvert atriðið rekur annað
og samhengið milli þeirra ekki
með öllu ljóst. í verkinu má sjá
og heyra glefsur úr mörgum söng-
leikjum. Við því er í sjálfu sér
ekkert að segja í áhugamannaleik,
en verra er að Syndaselurinn skuli
aldrei taka á sig sjálfstæða mynd.
Til þess hefði þurft meiri samvinnu
leikstjóra og höfunda. Meiri tíma
til að greina verkið og raða því
saman áður en til sýninga kæmi.
Og þar kemur einmitt að þeim
vanda sem öll áhugamannaleikhús
þurfa að glíma við þegar upp eru
sett ný verk. Til þess að sæmilega
megi takast til þarf gríðarlegan
tíma, peninga og styrka hönd æfðs
leikstjóra.
Guðbrandur Gíslason