Morgunblaðið - 03.01.1995, Blaðsíða 8
8 ÞRIÐJUDAGUR 3. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Jólasveinar ársins....
Forystumenn félaga atvinnubílstjóra sæmilega
sáttir við frumvörp samgönguráðherra
„Innra eftirlit
má ekki hverfa“
EKKI er tekið á höfuðatriði í frum-
varpi um akstur leigubifreiða sem
samgönguráðherra hefur lagt fram
á Alþingi að sögn Sigfúsar Bjama-
sonar, formanns Bifreiðastjórafé-
lagsins Frama, sehi skipað er 550
félagsmönnum.
„Tryggja þarf innra eftirlit með
leigubílaakstri og Alþingi þarf að
laga þetta í umfjöllun
sinni um frumvörp ráð-
herra, þannig að ekki sé
hægt að brjóta lögin. Ef
frumvarpið verður sam-
þykkt óbreytt, er einfalt
mál að bfjóta lögin. Menn
eiga að nýta atvinnuleyf-
ið fyrir eigin akstur, en
geta fengið undanþágur
fyrir aðra til að aka fyrir
sig, og þannig er hægt
að misnota atvinnuleyfið
á mjög grófan hátt, eins
og hefur t.d. gerst í Sví-
þjóð. Þetta er skilið eftir
opið í frumvörpunum, en
við viljum að ef bílstjóri
tilkynni sig veikan og
vilji fá einhvern til að aka fyrir sig
verði hann að sýna fram á og fylgst
sé með að hann sé raunverulega
veikur.
Mikilvægast gagnvart okkar við-
skiptavinum er síðan að hver sem
er fái ekki að aka í forföllum ann-
arra, og þá er ég sérstaklega að
taia um menn sem hafa komist í
kast við lögin. Það er vandalaust
að loka leiðum á borð við þessar,
en frumvörpin taka ekki á þessum
smugum, sem þarf þó að gera.
Innra eftirlitið er fyrir hendi í dag,
en hverfi það mun starfsemin leggj-
ast af eins og hún er í dag,“ segir
Sigfús.
Aldurstakmörk í lagi
Frumvörp samgönguráðherra
um aks'tur í atvinnuskyni eru þijú
talsins, og taka á akstri leigubif-
reiða, vöru- og sendibifreiða og
fólksflutningabifreiða. Árið 1989
var aldurstakmark sett á leigubíl-
stjóra með þriggja ára aðlögunar-
tíma, en samkvæmt frumvörpum
ráðherra verða allir atvinnubílstjór-
ar að hætta á 71. aldursári hér
eftir. Sigfús segir að menn séu al-
mennt ekki mótfallnir slíkum tak-
mörkunum, en fara verði þær leiðir
sem tryggi öryggi i akstri. „Eftir
aðlögunartímann árið 1989 fengu
sumir undanþágur til að halda at-
vinnuleyfi sínu en aðrir ekki. Sumir
leigubílsyprar eiga vissulega erfitt
með að sætta sig við að hætta, en
flestir vilja eyða óvissunni sem hef-
ur fylgt lögum um akstur leigubif-
reiða og eru sáttir við að lögin taka
af öll tvímæli í þessu sambandi,
þannig að allir hætti á sama tíma,“
segir Sigfús.
Munu óska eftir
undanþágum
Guðlaugur B. Gíslason, formaður
Trausta, félags sendibílstjöra, sem
í eru á fimmta hundrað manns,
segir að félagsmenn séu sæmilega
sáttir við frumvörp ráðherra. Af-
nám félagsskyldu sem þau feli í sér
bjóði vissulega upp á að félagið
veikist, verði flótti frá því, en hann
hafi samt þá trú að menn reyni að
standa saman í einu félagi til að
styrkur þess fari ekki forgörðum.
Aldurstakmörkin breyti ekki miklu,
þar sem aðeins örfáir innan greinar-
innar séu yfir sjötugu,
enda vinnan erfið og
menn reyna að hætta í
henni áður en heilsan
bilar.
Helgi Stefánsson,
formaður Landssam-
bands vörubílstjóra,
sem í eru um 380
manns, segir að í heild
sinni leggist frumvörpin
þokkalega í félags-
menn. Helst hnýti menn
í ströng aldursmörk, þar
sem stærsti hluti vöru-
bifreiðstjóra sé á milli
fimmtugs og sjötugs, og
mönnum sé óljúft að
hætta á sjötugu.
„Margir sem vinna hjá fyrirtækj-
um þurfa að hætta á þeim aldri,
en aðrir sem eru með eigin rekstur
vilja gjarnan halda áfram ef kraftar
leyfa. Ég reikna með að við ræðum
við ráðherra til að reyna að fá und-
anþágur fyrir þá sem vilja, ef þess
er nokkur kostur. Persónulega er
ég þeirrar skoðunar að veita ætti
undanþágur að undangengnu ein-
hvers konar heilsu- og þrekprófi,
því að menn eru misjafnlega í stakk
búnir til aksturs þegar þeir reskj-
ast,“ segir Helgi.
Hann segir bílstjóra verða að
beygja sig undir ákvæði um afnám
stéttarfélagsskyldu, enda ómögu-
legt að deila við dóm Mannréttinda-
dómstóls Evrópu sem féll vegna
máls íslensks leigubílstjóra er vildi
ekki vera í stéttarfélagi sínu.
ATVINNUBÍLSTJÓRAR hafa staðið fyrir mótmælum
við Alþingishúsið og vakið athygli á málstað sínum.
%
Nýr doktor í verkfræði
Framsýni að
fjárfesta í þróun
Helgi Þór Ingason
HELGI Þór Ingason
verkfræðingur varði
15. desember síð-
astliðinn doktorsritgerð
sína í Þrándheimi. Doktors-
verkefni hans var að rann-
saka notkun á holum raf-
skautum við framleiðsiu
kísiljárns og var verkefnið
kostað af Járnblendiverk-
smiðjunni á Grundartanga,
þar sem tilraunir fóru fram,
Norræna iðnaðarsjóðnum
og Elkem í Noregi.
- Um hvað snerust rann-
sóknirnar?
„Ég var að gera tilraunir
sem miðuðust að því að
endurbæta framleiðsluferl-
ið fyrir kísiljárn. Kísiljárn
er framleitt í stórum ofnum
og ofan í hvern þeirra
ganga þijú rafskaut sem
eru 11 metrar á lengd og \'h
metri í þvermál. Skautin leiða raf-
straum niður í hráefnin í ofninum,
en þau eru sett í ofninn í gegnum
mötunarrör á yfirborði hans.
Rafskautin leiða rafmagn niður
í ofnsgiginn þar sem mikilvæg
efnahvörf gerast. í tilraununum
var gert tíu sentímetra miðjugat
í gegnum eitt rafskautið frá toppi
og niður á botn. Nokkuð dýran
vélbúnað þarf til að fæða efnin
úr geymslusílói að toppi rafskauts-
ins. Efnin falla niður í þetta mikil-
væga svæði ofnsins í staðinn fyrir
að vera sett efst og þurfa að fara
í gegnum hráefnisfylluna sem tek-
ur um átta tíma.
Tilgangurinn er að geta komið
þessum efnum niður, því oft er
ekki hægt að setja þau í ofninn á
annan hátt. Þetta á einkum við
um fínkoma efni. Gatið nýttist
aðallega við endurbræðslu á kísil-
jáms-fínefni, en einnig hefur hrá-
efnum verið matað í ofninn í gegn-
um gatið. Hráefnin sem um ræðir
em kvars (Si02) og kolefni (C).“
Þegar kísiljám kemur fljótandi
úr ofninum er það kælt og síðan
malað eftir óskum viðskiptavin-
anna. Helgi Þór segir að við möl-
unina falli til verðminna fínefni.
Nú væri hins vegar komin Ieið til
að nýta fínefnið, en alls framleiðir
einn ofn um 100 tonn á dag, og
þar af falla til allt að 5 tonn af
fínefni.
- Hvað þýða þessar tilraunir
fyrir framleiðsluna?
„Hvað varðar endurbræðsluna
þá hafa tilraunirnar sýnt að þessi
aðferð er mjög góð. Við erum
búnir að leysa erfiðustu vandamál-
in og búið er að sýna fram á það
fræðilega að þetta er í lagi. Ég
er ekki í nokkrum vafa um að
aðferðin verður notuð í endur-
bræðslu á fínefni, ekki bara á ís-
landi, því Elkem-verksmiðjur í
Noregi eru að byija með tilraunir
á þessu sviði.“
- Er tilraunin alveg búin?
„Við eigum eftir mjög mikil-
væga hluti, eins og að geta sett
hráefni niður um gatið. Það hefur
ekki tekist sem skyldi, en við erum
ekkert búnir að gefast
upp. Ef það tekst gæti
það orðið enn meiri
framför."
- / hverju er sú
framför fólgin?
„Þá getur maður notað fínkorn-
uð og ódýrari hráefni í framleiðsl-
una og munar þá mest um kvars-
ið. Kvarssandur er bæði hreinna
og ódýrara hráefni en malað efni.
Þetta opnar einnig nýja mögu-
leika í stýringu á framleiðsluferl-
inu. Framleiðslustýringin gengur
út á það að halda réttu efnajafn-
vægi svo að sem minnst tapist af
kvarsi. Með betri stýringu á nýt-
ingin að aukast."
- Munu þessar tilraunir leiða
►Helgi Þór Ingason er fæddur
árið 1965. Hann lauk stúdents-
prófi frá Menntaskólanum við
Sund árið 1985, prófi í véla-
verkfræði frá Háskóla Islands
árið 1989 og meistaragráðu frá
sama skóla árið 1991. Undan-
farin ár hefur hann lagt stund
á doktorsnám í verkfræði við
Norske Tekniske Ilogskole í
Þrándheimi. Helgi er í sambúð
með Bylgju Scheving, nema við
HI, og eiga þau einn son, Andra
Snæ, tveggja ára.
til sparnaðar á öðrum sviðum?
„Niðurstöður útreikninga
benda til þess. Ég hef notað og
hannað hermilíkön sem svara
spurningum sem ekki er hægt að
gera í beinum athugunum. Þeir
útreikningar hafa leitt í ljós að
hol rafskaut auka rekstraröryggi
ofnsins með því að draga úr skaut-
brotum. Stundum þarf að slökkva
á ofnunum og þá kólna skautin
skyndilega, spenna myndast og
þau vilja brotna. Það er dýrt, en
útreikningar sýna að minni hætta
er á að skaut springi þegar það
er holt og efnum er matað í gegn-
um það.“
- Hvernig kom samstarf þitt
við Járnblendiverksmiðjuna til?
„Þegar ég útskrifaðist úr verk-
fræði frá Háskóla íslands var ég
boðaður á fund með dr. Jóni Hálf-
danarsyni frá Járnblendinu, Þor-
steini Sigfússyni prófessor og
Valdimar K. Jónssyni prófessor.
Þeir buðu mér að fara í styrkt
doktorsnám í Norska tæknihá-
skólanum í Þrándheimi. Þegar ég
var búinn með meistaranámið sló
ég til.“
Námið var kostað af þremur
aðilum. Norræni iðnaðarsjóðurinn
og íslenska járnblendifélagið
greiddu laun og ferðir Helga til
helminga og það síðarnefnda
greiddi einnig vélbúnað ásamt
Elkem. Einnig hefur hann notið
aðstoðar Þorsteins og haft aðstöðu
í Raunvísindastofnun Háskólans.
Er Helgi þriðji íslendingurinn sem
er styrktur af Norræna iðnaðar-
sjóðnum til doktorsnáms
á þennan hátt.
- Hvað finnst þér um
að íslensk fyrirtæki
kostinám ogrannsóknir
á þennan h&tt.
„Það er alveg frábært að ís-
lenskt fyrirtæki eins og Járn-
blendifélagið skuli hafa framsýni
til að setja svona mikið í rannsókn-
ir og þróun eins og þeir gera.
Þetta er dýrt og fyrirtæki verða
að hafa framsýni og bolmagn til
að gera svona hluti. Fyrirtækin
geta þurft að bíða eftir ávinningi
af svona rannsóknum í nokkur ár,
en einhvern tímann skilar hann
sér ríflega til baka.“
Framleiðslu-
ferli kísiljárns
endurbætt