Morgunblaðið - 03.01.1995, Blaðsíða 46

46 ÞRIÐJUDAGUR 3. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
OTTÓ J. ÓLAFSSON
+ Ottó J.
son,
andi fulltrúi
Innflytjendasam-
bandinu, fæddist í
Kaupmannahöfn 7.
mars 1902. Hann
lést á heimili sínu í
Reykjavík á jóla-
dag, 92ja ára að
aldri. Foreldrar
hans voru __ hjónin
Jón A. Olafsson
húsgagnasmíða-
meistari og Guðrún
Jónsdóttir húsmóð-
ir.
Hinn 28. maí j932 kvæntist
Ottó Borghildi Ólafsdóttur, f.
16. október 1905, d. 11. október
árið 1989. Þeim varð þriggja
dætra auðið en þær heita Heba,
Guðrún Sigríður og Helga
Kristín.
Ottó fluttist barn að aldri til
íslands og starfaði ungur sem
loftskeytamaður, meðal annars
hjá Landhelgisgæslunni. Einn-
ig starfaði hann hjá fyrirtæki
föður síns, Jón Halldórsson og
kompaní, en varð síðar fulltrúi
hjá Innflytjendasambandinu og
var þar til starfsloka um 85 ára
aldur. Ottó var gerður að heið-
ursfélaga hjá Verslunarmanna-
félagi Reykjavíkur fyrir störf
að félagsmálum árið 1981 og
hjá styrktar- og sjúkrasjóði fé-
lagsins árið 1992. Hann starfaði
einnig í Sjálfstæðisflokknum og
átti meðal annars sæti í full-
trúaráði flokksins um langt
skeið.
Útför Ottós fer fram frá
Dómkirkjunni í dag.
„ÞVí að enginn af oss lifir sjálfum
sér og enginn deyr sjálfum sér, því
að hvort sem vér lifum, lifum vér
drottni, hvort sem vér þess vegna
lfium eða deyjum, þá erum vér
drottins." (Rómverjabréfið 14.7 8)
Síminn í Sörlaskjóli 12 hafði ver-
ið óvenju mikið á tali á jóladags-
kvöldið. Ég hafði verið að bíða eft-
ir að hlusta á „Óðinn til gleðinnar"
þegar síminn hringdi og mér var
tilkynnt um lát vinar míns Óttós.
Það var sérstakt, á jóladags-
kvöld, við óminn af „Óðnum til gleð-
innar“ sveif andi vinar míns á braut
„meira að starfa Guðs um geim“.
Við Ottó vorum búnir að þekkj-
ast lengi. Hann var einn af fyrstu
loftskeytamönnum og var loft-
skeytamaður á fyrsta varðskipinu,
Óðni, sem byggt var í Kaupmanna-
höfn 1926. Hinn 15. mars 1928 kom
ég 15 ára gamall sem dekksdrengur
á það ágæta skip. Síðan höfum við
Ottó þekkst og síðustu 30 árin eða
svo höfum við verið
nánir vinir. Ottó var
mikill og traustur vin-
ur vina sinna. Eftir að
ég hætti að sigla, hið
síðara sinnið, en það
var 1966, jókst sam-
gangur okkar mikið.
Við hittumst oft í viku.
Við fórum saman á
fundi í Frímúrararegl-
unni, sjálfstæðisfélög-
unum og hittumst
nærfellt hvern helgan
dag í Neskirkju.
Gunnar bróðir minn
og ég vorum nágrann-
ar Ottós, hann í Sörlaskjóli en við
bræður á Ægisíðu 90.
Ottó vann í áratugi við skrifstofu-
störf hjá „Impuni“ í Hafnarhúsinu.
Þaðan voru tveir km vestur í Sörla-
skjól. Ottó gekk fram og til baka
í vinnuna og heim í hádeginu. Við
bræðurnir „kepptumst" um að taka
Ottó upp í á leiðinni Tryggva-
götu/Ægisíðu.'Okkur þótti báðum
þægilegt að vera í nálægð hans. ■
Ottó var maður gleðinnar og lífs-
þróttarins. Ég minnist þess að hann
gekk hraðgöngu á bátaþilfarinu á
gamla Óðni, ég held að hann hafi
farið í tvær hálftíma göngur á dag,
þegar veður var skaplegt. Hann
gekk mikið alla tíð, og hratt, svo
nálgaðist hlaup. Sund stundaði
hann af nautn og lét sig ekki muna
um að ganga út á Seltjarnarnes til
þess að njóta laugarinnar þar, en
sú laug líkaði honum best.
Nú er langri lífsgöngu lokið. Ottó
J. Ólafsson hefur þjónað út sinn
tíma, með reisn.
Kristín dóttir Ottós á heiður skil-
inn fyrir að annast föður sinn af
kostgæfni frá því hann veiktist
síðastliðið sumar og í mjög erfiðum
veikindum síðustu vikurnar.
Ég fel í forsjá þína,
Guð faðir, sálu mína,
því nú er komin nótt.
Um ljósið lát mig dreyma
og ljúfa engla geyma
öll bömin þín, svo blundi rótt
(M.Joch.)
Við Brynhildur og fölskylda okk-
ar sendum fjölskyldu Ottós innileg-
ar samúðarkveðjur.
Ingólfur Möller.
Vinur minn Ottó J. Ólafsson er
látinn.
Það eru aðeins tvær eða þijár
vikur síðan ég sá hann á gangi niðri
í Austurstræti. Ég var að flýta mér
og hugsaði: Ég tala bara við hann
næst þegar ég sé hann. En það
verður aldrei úr því.
Ég kynntist Ottó fyrir um þijátíu
og fimm árum, en við vorum báðir
+
Útför
RANNVEIGAR GUÐMUNDSDÓTTUR
frá Skörðum,
Laugarnesvegi 90,
sem lést á hjúkrunarheimilinu ‘Sunnuhlíð 24. desember, verður
gerð frá Kópavogskirkju miðvikudaginn 4. janúar kl. 13.30.
Vandamenn.
t
SIGURJÓN ODDGEIR GUÐJÓNSSON,
sem andaðist 24. desember verður jarðsunginn frá Bræðratungu-
kirkju, Biskupstungum, miðvikudaginn 4. janúar kl. 14.00.
Systkininfrá Holtakotum.
MINNIIMGAR
áhugamenn, bæði í Verzlunar-
mannafélagi Reykjavíkur og Frí-
múrarareglunni, og þar hittumst
við oft í gegnum. tíðina, en ef til
vill kynntist ég honum bezt í Lands-
bankanum. Þar hittumst við dag-
lega í fjölda mörg ár, er við vorum
að sinna störfum okkar, sem gjald-
kerar hjá þeim fyrirtækjum, sem
við unnum hjá hér áður fyrr.
Þrátt fyrir um þijátíu ára aldurs-
mun hjá okkur fannst mér við allt-
af vera á svipuðum aldri og allar
sögurnar sem hann sagði mér frá
sinni löngu ævi, þær voru bæði fróð-
legar og alveg ógleymanlegar.
Ég þakka þessum heiðursmanni
allar samverustundirnar á liðnum
árum og bið Guð að fylgja honum
á þeim leiðum, sem hann nú hefur
lagt út á.
Guðmundur R. Karlsson.
í dag er kvaddur hinstu kveðju
heiðursmaðurinn og vinur minn,
Ottó J. Ólafsson, fyrrverandi full-
trúi. Með honum er horfinn enn
einn Reykvíkingur hinnar gömlu,
góðu kynslóðar aldamótaáranna,
sem átti hvað ríkastan þátt í að
byggja upp og móta íslenskt þjóðfé-
lag á fyrstu áratugum þessarar ald-
ar. Ottó fæddist árið 1902 í Kaup-
mannahöfn en fluttist barn að aldri
til íslands. Á þeim tíma voru íbúar
Reykjavíkur innan við 10.000
manns. Þá ortu stórskáldin eldheit
ættjarðarkvæði og ungir fullhugar
hösluðu sér völl í togaraútgerð eða
lögðust í víking erlendis og öfluðu
íslendingum viðskiptasambanda
sem voru upphaf fijálsrar verslunar
í höndum Islendinga sjálfra.
Á langri ævi, en Ottó féll frá 92
ára að aldri og starfaði á vettvangi
viðskiptalífsins til 85 ára aldurs,
var starfsvið hans einkum tengt
þessum tveimur meginþáttum þjóð-
lífsins, sjósókn og verslun. Ungur
að aldri varð hann loftskeytamaður
og má líta á Ottó sem einn af frum-
heijum þeirrar mikilvægu þjónustu
fyrir íslenskan siglingaflota. Á þeim
tíma réði það oft örlögum hvað
varðaði líf og farsæld áhafnar að
hafa vökulan loftskeytamann um
borð. Ottó J. Ólafsson var einn þess-
ara manna og þessi eðliskostur
fylgdi öllu lífi hans og starfi, sam-
ferðarmönnum til heilla. Gaman var
að hlusta á þá vinina Ottó J. og
Hilmar heitinn Norðfjörð rifja upp
minningar frá sjósókn og ævintýr-
um upphafsára íslenskrar loft-
skeytastéttar. Það var hluti af skóla
lífsins sem styrkti betur tengslin
við íslenskt umhverfi og raunveru-
leika daglegs lífs í þessu ágæta
landi.
Þótt allverulegur aldursmunur
væri á milli mín og Ottó J. vinar
míns, lágu leiðir okkar víða saman,
bæði í beinni og óbeinni merkingu
þess orðs. Ottó tilheyrði ungu kyn-
slóðinni, þeirri framsæknu, á fyrstu
áratugum aldarinnar. Þá voru
Reykvíkingar ekki fleiri en svo að
þeir hefðu allflestir getað talið sér
það til ágætis að vera Vesturbæing-
ar og KR-ingar. Faðir minn, bræður
hans og síðar tengdafólk mitt var
einnig hluti þessarar kynslóðar
Reykvíkinga. í þessu litla samfélagi
þekktust flestir og leiðir þessa fólks
lágu víða mjög náið saman í lífi og
starfi. Þetta fólk þekktist vel og
fann ég það oft, þegar samstarf
okkar Ottós varð nánara í Verslun-
armannafélagi Reykjavíkur og
Sjálfstæðisflokknum. Naut ég þess
í mörgu sem seint verður fullþakk-
að. Sá sem átti Ottó J. Ólafsson
að vini og trúnaðarmanni gekk ekki
einn.
Tiltölulega ungur að aldri tók
undirritaður við forustu í félagi
verslunar- og skrifstofumanna, VR,
árið 1957. Þá var flest í mótun á
Islandi eftir kreppuárin 1930-1940
og seinni heimsstyijöldina. íslend-
ingar voru enn í viðjum hafta og
skömmtunarkerfis og kommúnistar
og róttækir vinstri menn börðust
hatrammri baráttu gegn aðild ís-
lands að Atlantshafsbandalaginu.
Oft var samtakamáttur verkalýðs-
hreyfingarinnar misnotaður í póli-
tískri baráttu. Það var m.a. í þessu
umhverfi sem verslunarmenn hófu
skipulagða sókn fyrir rétti sínum
til samninga um betri kjör og að-
stöðu í íslensku samfélagi. Ottó J.
Ólafsson var einn af hinum eldri
sem myndaði þessa sóknarsveit.
Lífsreynsla hans, yfirvegun og
skilningur á mannlegum samskipt-
um var okkur yngri fullhugum
ómetanleg.
Ottó skipaði sæti í stjórn VR og
var gjaldkeri stjórnar í nokkur ár
í formannstíð undirritaðs. Var það
sæti vel skipað og fjárhagur félags-
ins traustur undir handleiðslu hans
og skrifstofustjóra félagsisns.
Ottó J. Ólafsson var mikill sjálf-
stæðismaður í orðsins fyllstu merk-
ingu. Hann skipaði sæti í fulltrúa-
ráði Sjálfstæðisflokksins á áratugi
og lét sig aldrei vanta í baráttunni.
Ottó J. var mikill aðdáandi Bjarna
heitins Benediktssonar, formanns
Sjálfstæðisflokksins og Birgis heit-
ins Kjarans, hagfræðings og alþing-
ismanns. Fylgdi hann þeim fast að
málum innan flokks sem utan. Sem
fyrrverandi formaður Fulltrúaráðs-
ins leyfi ég mér að þakka Ottó J.
fyrir mikið og gott starf í þágu
Sjálfstæðisflokksins í Reykajvík í
áratugi. Ottó J. fyllti þann hóp
stuðningsmanna sem átti hvað
drýgstan þátt í kosningasigrum
flokksins á liðnum árum. Þeir
þekktu rætur Sjálfstæðisflokksins
og nutu trausts og trúnaðar Reyk-
víkinga.
Ottó J. Ólafsson var einstakt ljúf-
menni, orðvar og umtalsgóður.
Umhverfi sínu mætti hann með
bros á vör og glettni í augum, en
alvörúþunga þegar nauðsyn krafði.
í vissum skilningi var hann fagur-
keri og naut þess að vera í góðum
félagsskap. Ottó J. kunni frá mörgu
að segja, var oft gamansamur og
glettinn. Hann varð þeirrar ham-
ingju aðnjótandi að vera ungur í
anda allt til hins síðasta. Ottó J.
fylgdist vel með gangi mála og lét
sig ekki vanta þar sem skyldan
kallaði. Honum var mjög umhugað
um ijölskyldu sína og vini.
Með Ottó J. Ólafssyni er genginn
góður maður sem var þjóð sinni og
samferðamönnum til heilla. Hann
var gæfumaður.
Við Ragnheiður þökkum einlæga
vináttu og minnumst Ottós J. Ólafs-
sonar með söknuði. Dætrum og
öðrum vandamönnum eru sendar
innilegar samúðarkveðjur.
Guðmundur H. Garðarsson.
Einn af elstu félagsmönnum og
heiðursfélagi Verzlunarmannafé-
lags Reykjavíkur, Ottó J. Ólafsson,
andaðist á heimili sínu á jóladag.
Ottó var fæddur 7. mars 1902 og
var því kominn hátt á nítugasta og
þriðja aldursár þegar hann lést.
Ottó var einn af traustustu og
virkustu félagsmönnum VR allt frá
því að vinnuveitendur gengu úr fé-
laginu 1955 og það varð einungis
skipað launþegum. Ottó var kjörinn
í stjórn félagsins 1957 og sat í
stjóm þess til 1964. Hann var gjald-
keri stjómarinnar frá 1960 til 1964.
Hann átti sæti í trúnaðarmannaráði
félagsins frá 1957 allt til dauða-
dags.
Eg naut þeirrar gæfu, að eiga
samleið með Ottó í nærri 35 ár.
Þeir sem nutu vináttu og tryggðar
Ottós voru ekki einir. Tryggð hans
við stéttarfélag sitt var einstök.
Hann mætti á alla fundi, sem félag-
ið hélt nema óviðráðanlegar ástæð-
ur hömluðu. Þrátt fyrir háan aldur
lét hann sig ekki vanta á fundi hjá
félaginu. í þau fáu skipti, sem Ottó
gat ekki komið á fundi hjá VR,
veittu menn því athygli; það vant-
aði mikið ef Ottó var ekki mættur.
Slíkan sess hafði hann skapað sér
í félaginu.
Hann sat flest öll þing Landssam-
bands ísl. verzlunarmanna frá
stofnun þess 1957, það síðasta fyr-
ir tæpum tveimur ámm, þá níutíu
og eins árs að aldri. Hann sat einn-
ig flest öll ASÍ-þing frá því verslun-
armenn fengu aðild að ASÍ-1964.
Ótrúlega miklar breytingar hafa
orðið á öllum sviðum á þeim tæp-
lega fjörutíu árum, sem liðin eru
frá því að Ottó kom til forustu í
VR. Þegar ég kom til starfa hjá
VR 1960, var Ottó gjaldkeri félags-
ins. Þá var félagið og umfang þess
mjög lítið miðað við í dag. Starfs-
menn voru þá einn allan daginn og
einn hálfan daginn, en í dag eru
þeir tuttugu og tveir. Félagsmenn
voru á þessum tíma um 1.000 en
nú eru um 16.000 manns á félaga-
skrá. Ég minnist þess, að þegar
reikningar félagsins voru gerðir við
hver áramót, fór Ottó, sem félags-
legur gjaldkeri, yfir hvern einasta
reikning og kynnti sér efni þeirra
áður en þeir voru sendir endurskoð-
anda félagsins. Nú skipta fylgiskjöl-
in þúsundum og allt er tölvuvætt
og yfirfarið af löggiltum endurskoð-
anda.
Með starfi sínu í VR hefur Ottó
séð miklar breytingar verða á starf-
semi félagsins. Hann sá VR verða
stærsta og öflugasta stéttarfélag
landsins. A þessum árum hafa mikl-
ar breytingar orðið á kjörum fólks,
þó Ottó, eins og aðrir, hefði auðvit-
að viljað að oft hefði meira náðst
fram. Með hinni einlægu þátttöku
sinni í starfi félagsins átti Óttó þátt
í að móta og fylgja eftir þeirri
stefnu, sem fylgt hefur verið í sókn
til bættra Iífskjara. Af breytingum,
sem orðið hafa á kjörum fólks á
þeim tíma sem Ottó hefur verið í
forustusveit félagsins og hann hef-
ur átt þátt í að móta og fylgja eft-
ir til sigurs, má sem dæmi nefna
styttingu dagvinnutímans úr 48
stundum í 38 stundir, lengingu or-
lofs úr tveimur vikum í rúmar fimm,
stofnun Lífeyrissjóðs verzlunar-
nianna, sem nú er einn stærsti og
traustasti lífeyrissjóður landsins,
aðild að Atvinnuleysistrygginga-
sjóði, sem nú greiðir mánaðarlega
um 30 milljónir króna til átta hund-
ruð atvinnulausra félagsmanna VR,
stofnun orlofssjóðs, sem á orðið 40
orlofshús, sem stuðlar að því að
félagsmenn geti notið hvíldar í sum-
arfríum sínum, stofnun sjúkrasjóðs,
sem hefur gert mögulegt að stór-
auka tryggingavernd félagsmanna,
sérstaklega þeirra sem um lengri
tíma eru frá vinnu vegna veikinda
eða slysa. Sjúkrasjóðurinn hefur
einnig staðið að byggingu umönn-
unar- og hjúkrunarheimilisins Eir-
ar, þar sem aldraðir félagsmenn
VR njóta aðhlynningar og umönn-
unar, þegar heilsunni hefur hrakað.
Þessi upptalning, sem ekki er tæm-
andi, gefur nokkra mynd af þeim
miklu breytingum, sem orðið hafa
á kjörum fólks á þeim tíma sem
Ottós naut við og hann átti þátt í
að móta og fylgja eftir til sigurs.
Ottó var sæmdur gullmerki VR
á 70 ára afmæli hans og hann var
gerður að heiðursfélaga VR á 90
ára afmæli félagsins 1981, fyrir
mikil og góð störf í þágu félagsins
á liðnum áratugum.
Ég hygg að öllum sem kynntust
Ottó hafi þótt vænt um hann. Hann
var einstakt ljúfmenni í öllum sam-
skiptum. Hann var ævinlega glaður
í bragði og mér fannst alltaf, þegar
ég sá hann, að það ljómaði af hon-
um. Nærvera Ottós hafi góð áhrif
á umhverfið.
Ottó var lengst af við góða heilsu
og bar aldurinn mjög vel. Sjónin
var þó orðin döpur síðustu árin, en
hann lét það ekki aftra sér frá að
mæta á fundi hjá VR eða fara í
gönguferðir og stunda sitt reglu-
lega sund. Hann var mikill fjöl-
skyldumaður. Hann kvæntist Borg-
hildi Ólafsdóttur 1932, en hún lést
1989. Þau áttu þrjár dætur; Hebu,
Guðrúnu Sigríði og Helgu Kristínu.
Síðustu árin bjó Helga Kristín
heima hjá föður sínum og annaðist
hann af mikilli umhyggju.
Nú þegar kemur að kveðjustund
vinar míns Ottós J. Ólafssonar,
færi ég honum einlægar þakkir
Verzlunarmannafélags Reykjavíkur
fyrir mikil og góð störf í þágu fé-
lagsins og sérstaklega þá vináttu
og ræktarsemi, sem hann sýndi
félaginu í allri sinni göngu. Ég sendi
einnig kveðjur og þakklæti frá
Landssambandi fsl. verzlunar-
manna, en Ottós mun verða saknað
á næsta þingi sambandsins, sem
haldið verður í maí nk.
Ég sendi dætrum hans og fyöl-
skyldum þeirra einlægar samúðar-
kveðjur.
Magnús L. Sveinsson.