Morgunblaðið - 04.01.1995, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 4. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Kínverjar vilja ekki efna til skyndikynna, Saló mín. Þeir vilja kynnast framtíðarfólki á Alþingi, góða.
Skertar bætur húseigenda sem ekki byggja upp eftir bruna
Heimilt að miða
við markaðsverð
BREYTINGAR á nýlegum lögum um
brunatryggingar húsa, sem gerðar
voru til að styrkja lagagrundvöll
undir reglugerð tryggingamálaráð-
herra frá því í haust, voru samþykkt-
ar á Alþingi fyrir áramót. Þar með
er búið að lögfesta umsýslugjaldið
umdeilda sem rennur til Fasteigna-
mats ríkisins frá og með áramótum.
Við afgreiðslu frumvarpsins gagn-
rýndu Svavar Gestsson og fleiri
ákvæði frumvarpsins um að vátrygg-
ingafélögum verði heimilt að hafa
markaðsverð húsa til viðmiðunar við
greiðslu bóta þegar eigandinn kýs
að byggja húsið ekki upp að nýju.
Vegna umræðna við 2. umræðu
frumvarpsins skilaði heilbrigðis- og
trygginganefnd framhaldsnefndar-
áliti. Þar kemur m.a. fram að bruna-
tryggingar byggist á þeirri reglu að
hús sé byggt upp að nýju á sama
grunni ef tjón verður og bótafjárhæð-
in þá miðuð við brunabótamat. Þegar
húseigandi kjósi að byggja ekki upp
að nýju eigi að draga 15% af bótafjár-
hæð. Dögg Pálsdóttir, skrifstofu-
stjóri í heilbrigðis- og tryggingaráðu-
neytinu, segir að það sé gert til að
stuðla að endurbyggingu. Ef ekki er
unnt að endurbyggja af skipulags-
ástæðum eða öðrum ástæðum sem
ekki eru á valdi húseiganda fær hann
bótafjárhæð óskerta.
í álitinu kemur einnig fram, og
það er nýtt í lögum, að ef húseig-
andi kýs ekki að byggja upp aftur
og markaðsverð hússins er greinilega
lægra en brunabótamatsverð er vá-
tryggingafélagi heimilt að miða við
markaðsverðið. 15% reglunni sé hins
vegar ekki beitt samtímis. Segir að
þessi regla sé m.a. byggð á þvi sjón-
armiði að óeðlilegt sé að húseigendur
verði betur settir en áður ef húseign
þeirra brennur og sé hún í samræmi
við meginreglur skaðabótaréttar.
Fá tilvik
„Hér er á því byggt að löggjöf
megi ekki vera þannig úr garði gerð
að sá sem verður fyrir því að hús
hans brennur geti hagnast umtals-
vert umfram aðra íbúa á svæði þar
sem markaðsverð er lágt,“ segir í
nefndarálitinu. Jafnframt kemur
fram að markaðsviðmiðuninni verði
ekki beitt ef samkomulag næst um
uppbyggingu innan sama sveitarfé-
lags. Loks má geta þess að í lögunum
er ákvæði þess efnis að ef til ágrein-
ings kemur um þessar undantekning-
arreglur á gerðardómur að leysa úr.
Tryggingafélögin hafa beitt 15%
reglunni og að sögn Ingvars Svein-
björnssonar hrl. hjá Vátryggingafé-
lagi íslands eru aðeins 1—5 tilvik á
ári þar sem húseigendur kjósa að
byggja ekki upp aftur og þá hefur
reglunni yfirleitt verið beitt. Hann
telur að tryggingafélögin hafi einnig
haft heimild til að beita markaðs-
viðmiðuninni en viljað fá þessi
ákvæði skýr í lögin. Framkvæmdin
yrði því óbreytt.
Forðað frá freistni
Tilgangur ákvæðisins virðist öðr-
um þræði vera sá að minnka freist-
ingar manna til að hagnast á því að
kveikja í eigin húsi. „Tilgangurinn
er að koma í veg fyrir að menn geti
hlaupið frá brunarústunum með bæt-
urnar," segir Ingvar og segir vitað
um slík tilvik. Einnig eru dæmi um
að menn veðsetji verðlitlar eignir út
á brunabótamat.
Morgunblaðið/Arni Sæberg
Menntaskólinn
flóðlýstur
KVEIKT var á flóðlýsingu við
Menntaskólann í Reykjavík sl.
föstudag, en lýsingin er framlag
Rafmagnsveitu Reykjavíkur
vegna 50 ára afmælis lýðveldis-
ins. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
borgarstjóri, tendraði ljósin og
flutti ávarp, en að því loknu flutti
Guðni Guðmundsson, rektor,
þakkarávarp. Á stærri myndinni
sést MR flóðlýstur, en á minni
myndinni er Ingibjörg Sólrún
ásamt Guðna rektor.
Seyðisfjarðarkaupstaður 100 ára
Sagabæjar-
ins einkennist af
öldugangi
Seyðisfj arðarkaupstaður
fagnaði aldarafmæli
sínu á nýársdag, en
1. janúar 1895 fékk bærinn
kaupstaðarréttindi og bætt-
ist þá í hóp þriggja annarra
kaupstaða á landinu,_Reykja-
víkur, Akureyrar og ísafjarð-
ar. ATmælisins verður minnst
frekar á þessu ári og rís
hæst þriggja daga afmælis-
hátíð frá 30. júní til 2. júlí
næst komandi.
- Saga Seyðisfjarðar er
væntanlega um margt mark-
verð?
„Það er ekki ofmælt.
Frumherjar hér voru siíkir
framfara- og athafnamenn
að við nútímamennirnir
stöndum alveg gáttaðir. Þar
ber fyrstan að telja mann
sem við köllum stundum föð-
ur Seyðisíjarðar, Ottó
Wathne, en Norðmenn komu
hér mjög við sögu fyrir aldamótin
og síldveiðarnar voru stór þáttur
í henni, ásamt verslun og viðskipt-
um sem því fylgdu. Upp úr þess-
ari mold erum við sprottin, en síð-
an birtist hvert stórmennið á fætur
öðru tilbúið að takast á við verk-
efni hvers tíma. Ottó Wathne
stendur þó hiklaust upp úr.
Hér er vagga ritsímans á ís-
landi, í því húsi sem skrifstofa
mín er í, og sæstrengurinn sem
lagður var á land 1906 er eigin-
lega beint undir stólnum sem ég
sit í. Fyrsta riðstraumsvirkjun,
Fjarðarnesvirkjun í Seyðisfirði, var
sett hér upp 1913. Bærinn var
feikileg uppspretta hugmynda og
íbúar virtust einstaklega fijósam-
ir. Hér voru gefín út þrjú vikublöð
um aldamótin seinustu. Gefin voru
út blöð eins og Austri og Bjarki,
sem ekki ómerkari menn stýrðu
en Þorsteinn skáld Erlingsson og
Skapti Jósefsson. Þeir tókust gíf-
urlega á í þessum blöðum.
Hér var byggt sjúkrahús 1898-9
og tekið í notkun 190.1, sem var
stórt og mikið framfaraspor í þess-
um landsfjórðungi og þjónaði
Austfirðingum í 40 ár. Hér var
stofnaður kvennaskóli fyrir alda-
mót, einn sá fyrsti í landinu og
þannig mætti lengi telja.
Við Austfirðingar höfum aldrei
viljað útnefna einn stað öðrum
fremur sem höfuðstað Austur-
lands, því að það er ljóst að Seyð-
isfjörður var höfuðstaður Iangt
fram eftir öldinni en
tapar síðan vissri for-
ystu þegar vegurinn er
lagður yfir Fagradal
niður á Reyðarfjörð og
Eskiljörð, vegna þess
að verslun og viðskipti
fluttust í töluverðum mæli þangað
yfír. Landleiðin, þ.e. Fjarðarheiðin,
hefur alltaf verið þungdræg fyrir
þróun Seyðisfjarðar. Ekki leikur
nokkur vafí á að ef við hefðum
beina braut upp til Héraðs, hygg
ég að staða bæjarins væri enn
sterkari en hún er í dag, því að
við þykjum því miður frekar ein-
angrað byggðarlag. Þetta hefur
þó skánað til muna, énda alltaf
verið að bæta vegsamgöngnr.
OlÍum finnst sinn fugl fagur,
en eitt sýnir ágætlega hversu vel
Seyðisfjörður er vel staðsettur með
tilliti til samgangna á sjó, að hann
er eini bærinn á landinu þar sem
verið hafa feijusiglingar til út-
landa langtímum saman, eða tutt-
ugu sumur, í samvinnu við Færey-
inga. Fjörðurinn er mjög öruggur
fyrir öll skip og styttra til Evrópu
héðan en annars staðar, sem stað-
festir að styrkleiki Seyðisfjarðar
► Þorvaldur Jóhannsson er
fæddur 1940 á Siglufirði. Hann
er menntaður handmennta-
kennari frá Kennaraskólanum
1959 og íþróttakennari frá
íþróttakennaraskólanum 1960,
sama ár og hann hóf störf sem
handmennta- og íþróttakennari
við Seyðisfjarðarskóla. Árið
1975 varð hann skólastjóri þar
og gegndi þeirri stöðu þangað
til hann varð bæjarstjóri Seyðis-
fjarðar 1984. Þorvaldur hefur
gegnt fjölda trúnaðarstarfa á
vegum félagasamtaka og sam-
taka sveitarfélaga. Hann er
kvæntur Dóru Sæmundsdóttur
og á sex börn, þar af þrjú fóstur-
börn.
um aldamótin var engin tilviljun."
~ Hyggjast bæjarbúar blása til
sérstaks ferðamannaátaks í ár?
„Hér verður gert heilmikið í þá
veru og þeir sem starfa í bænum
að ferðamannaiðnaði ætla að taka
höndum saman og gera ýmislegt
að kalla hingað fólk. Hér er mikil
umferð ferðalanga, ekki síst út af
feijunni, en líka af öðrum ástæð-
um. Oft eru hér á sama tíma
margfalt fleiri ferðamenn en íbú-
ar. Því miður hefur íbúum fækkað
seinustu ár, í samræmi við þróun-
ina í flestum öðrum sjávarplássum.
Atvinnan virðist ekki lengur vera
frumforsendan fyrir búsetu, þar
sem fækkunin á sér ekki síður
stað í byggðarlögum þar sem nóga
atvinnu er að finna.
Lífsmynstur manna
virðist vera að breytast
og alls konar þjónusta
sem minni sveitarfélög
eiga erfitt með að veita,
virðist kalla sterkar á
fólk en atvinnan."
- Verður haldið upp á 200 ára
afmæli bæjarins, miðað við núver-
andi byggðarþróun?
„Ég held að það sé ekki nokkur
vafí á að haldið verði upp á 200
ára afmæli Seyðisfjarðar, en við
þurfum að sækja fram og komast
úr þeirri vörn sem við höfum verið
í allt of lengi. Verkefni okkar á
næstu öld eru ekki síst að halda
uppi merki frumheijanna og fjölga
íbúum að nýju. Saga Seyðisfjarðar
hefur alla tíð einkennst af miklum
öldugangi; hér hafa verið góðar
tekjur og mikið að gera, eins og
þegar síldin óð um miðin á sjöunda
áratuginum, og einnig öidudalir,
eins og sá sem við erum í nú um
stundir. Við erum þó á leið upp
úr honum að ég hygg, og er bjart-
sýnn á frekari vöxt. Svo lengi serfl
sjórinn er gjöfull, þarf ekki að
óttast um líf Seyðisfjarðar.
Var feikileg
uppspretta
hugmynda