Morgunblaðið - 04.01.1995, Blaðsíða 25

24 MIÐVIKUDAGUR 4. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 4. JANÚAR 1995 25
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
FORSENDUR
FRIÐ ARÞRÓUN AR
*
ASAMA tíma og efnahags- og viðskiptalíf heimsins hélt
áfram að renna saman í eina heild á síðasta ári, meðal
annars með nýju GATT-samkomulagi og nánara samstarfi
Apieríkuríkja, urðu takmörk hinnar pólitísku alþjóðavæðingar
skýrari.
Tilraunir á liðnu ári til að binda enda á ófrið í Bosníu og
Sómalíu fóru út um þúfur fyrst og fremst vegna þess að
ekkert ríki var reiðubúið að taka á sig þá ábyrgð og ekki
síður þær fórnir er fylgja umfangsmiklum hernaðarlegum
afskiptum.
Sveitir SÞ hafa nú að mestu dregið sig til baka frá Sómal-
íu og alvarlega hefur verið rætt um hvort kalla eigi friðar-
gæsluliða í Bosniu heim.
Þegar blóðbaðið hófst í Rúanda var að sama skapi enginn
reiðubúinn til að skakka leikinn. Viðbrögð umheimsins tak-
mörkuðust við mannúðaraðstoð við þá er tókst að flýja víg-
völlinn þó að Frakkar hafi gert skammvinna og árangurslitla
tilraun til að grípa í taumana.
En þó að umheimurinn hefði verið reiðubúinn til aðgerða,
óháð fórnarkostnaði í mannslífum ogfjármunum, hefði árang-
urinn varla orðið mikið meiri til lengri tíma litið. Það er álita-
mál, hvort hægt hefði verið að kæfa átökin í þessum ríkjum
ef herafla Vesturlanda hefði verið beitt af fullum krafti.
Reynsla Bandaríkjamanna í Víetnam gefur ekki tilefni til að
fullyrða um slíkt. En alla vega er ljóst, að slíkar aðgerðir
hefðu ekki leyst þann ágreining er að baki átökunum liggur.
Miklu hefði orðið að kosta til og ávinningurinn reynst skamm-
vinnur.
Sums staðar var þróunin jákvæðari og gefur ákveðna vís-
bendingu um hvað líklegt sé til árangurs.
í Mið-Austurlöndum héldu ísraelar og arabískar nágranna-
þjóðir þeirra áfram að treysta friðinn sín á milli þrátt fyrir
að öfgamenn á báða bóga hafi reynt að spilla fyrir þeirri
þróun með blóðugum hermdarverkum.
ísraelar og Jórdanir undirrituðu friðarsamkomulag og
grunnur var lagður að efnahagslegri samvinnu ísraels og
arabaríkjanna með afnámi viðskiptahindrana þeirra á milli.
Jafnvel milli ísraela og Sýrlendinga áttu sér stað þreifingar
um friðarsamkomulag.
Á Norður-írlandi vaknaði einnig von um varanlegan frið
á síðasta ári. írski lýðveldisherinn lýsti í lok sumars einhliða
yfir vopnahléi og öfgasamtök mótmælenda fylgdu í kjölfarið.
Þetta vopnahlé hefur haldið þrátt fyrir að nokkurrar spennu
hafi gætt í samskiptum IRA og breskra stjórnvalda og leiðin
að friðsamlegu samkomulagi þar með verið vörðuð.
Slíkt samkomulag náðist fyrir nokkru í Suður-Afríku milli
hins hvíta minnihluta og meirihluta blökkumanna. Á liðnu
ári var skrefið loks tekið til fulls. Fyrstu fijálsu kosningarn-
ar voru haldnar þar sem atkvæði hvítra og svartra vógu jafn
þungt og að þeim loknum tók Nelson Mandela, leiðtogi Áfr-
íska þjóðarráðsins, við forsetaembætti landsins.
Aldrei áður í mannkynssögunni hefur lýðræði verið jafn
útbreitt og árið 1994 þó að vissulega sé það ekki alls staðar
fullkomið í okkar vestræna skilningi. í þeim 187 ríkjum, sem
aðild eiga að Sameinuðu þjóðunum, voru lýðræðislegir stjórn-
arhættir ríkjandi í 108 á síðasta ári.
Við verðum greinilega vör við þessa þróun í Evrópu þar
sem þau ríki, er fyrir einungis hálfum áratug voru helst tal-
in ógna öryggi okkar, knýja nú á um aðild að lýðræðislegum
stofnunum Vestur-Evrópu.
Lýðræði og lýðréttindi eru í sókn í heiminum. Um það
verður ekki deilt. En einmitt þess vegna er erfiðara að sætta
sig við þau blóðugu átök er geisa meðal annars í Evrópu og
engin lausn virðist finnast á.
Deilurnar í Mið-Austurlöndum, á Norður-írlandi og í Suður-
Afríku voru lengi vel með þeim hatrömmustu í heiminum og
virtust líkur á að hægt væri að ná þar sáttum hverfandi.
Það tókst hins vegar er deiluaðilar létu af sínum ýtrustu
kröfum. Ef Palestínumenn krefðust enn tortímingar Israels-
ríkis og ísraelar neituðu að viðurkenna rétt Palestínumanna
til sjálfstjórnar og sjálfsagðra lýðréttinda hefði ekkert friðar-
samkomulag verið undirritað. Það sama hefði gerst ef menn
hefðu ekki slegið af kröfum sínum jafnt á Norður-írlandi og
í Suður-Afríku.
Leiðin til sátta liggur í því að menn fallist á að deila völd-
um milli ólíkra hópa. Það á jafnvel við í fyrrverandi Júgóslav-
íu, Rúanda, Sómalíu og Tsjetsjníju.
Það hefur reynst vænlegast til árangurs þegar hlutverk
hins alþjóðlega samfélags hefur verið að ýta undir viðræður
deiluaðila og aðstoða við að finna lausn.
Þróun ratsjárgagnakerfis Flugmálastjórnar
Aukíð
öryggiá
flugsljóm-
arsvæðinu
Vinna við þróun nýs áfanga ratsjárgagnakerf-
is flugstjómarmiðstöðvarinnar í Reykjavík er
—
að hefjast. A það að auka öryggi í flugi á
flugstjórnarsvæðinu og auðvelda flugumferð-
arstjómm vinnuna. Helgi Bjarnason kynnti
sér nýja kerfíð og samvinnu Flugmálastjómar
og Kerfísverkfræðistofu Háskólans.
AF
INNLENDUM
VETTVANGI
FLUGMÁLASTJÓRN hefur í
tæplega hálfa öld rekið
flugumferðarþjónustu fyrir
vélar sem fara milli Evrópu
og Ameríku og er úthafsflugstjórn-
arsvæðið það næststærsta í heimin-
um. Starfsemin er rekin samkvæmt
samningi við Alþjóðafiugmálastofn-
unina og greiða flugfélögin fyrir þjón-
ustuna. Alþjóðlega flugþjónustan er
í flugstjórnarmiðstöðinni í húsnæði
Flugmálastjórnar á Reykjavíkurflug-
velli en miðstöðin verður síðar á árinu
flutt í nýtt hús þar skammt frá'.
Nýtt húsnæði flugstjórnarmið-
stöðvarinnar er tilbúið en ekki hefur
verið lokið við tölvukerfin sem starf-
semin byggist á. Fluggagnakerfi, sem
tekur á sjálfvirkan hátt við staðartil-
kynningum flugvéla, er í framleiðslu
hjá CAE Electronics í Kanada, fjar-
skiptastjórnkerfi er framleitt af Int-
elect í Bandaríkjunum og flugupplýs-
ingakerfi er hannað af Fjarhönnun
hf. í Reykjavík. '
Samstarf við Kerfis-
verkfræðistofu í áratug
Þá hefur Kerfisverkfræðistofa HÍ
unnið að þróun ratsjárgagnakerfis í
náinni samvinnu við starfsmenn Flug-
málastjórnar. Kerfið er nú þegar í
notkun í gömlu flugstjórnarmiðstöð-
inni og verður notað í þeirri nýju.
Upphaf samstarfs þeirra að verk-
efninu má rekja til ársins 1986. Flug-
málastjórn átti þá tiltölulega nýtt
ratsjárgagnakerfí sem miðaðist við
notkun einnar ratsjár, á Miðnesheiði.
Ný ratsjá sem setja átti upp á Stokks-
nesi við Hornafjörð kallaði á tækni
sem gerði kleift að skipta
á miíli stöðva. Ekki var
hægt að fá þennan búnað
erlendis frá nema með mikl-
um kostnaði við hönnun og
ákvað Flugmálastjóm að fá
aðstoð Kerfisverkfræðistofu Háskól-
ans til að þróa viðbót við þann búnað
sem fyrir var. Áður hafði verið sam-
starf milli þessara aðila um hönnun
skeytadreifingarkerfis í flugstjórn-
armiðstöðinni og er enn í notkun.
Þorgeir Pálsson prófessor, sefn nú
er flugmálastjóri, var þá forstöðumað-
ur Kerfisverkfræðistofunnar. Hann
segir að tölvukerfí fyrir ratsjámar
hafí verið sérhæft verkefni sem fram
til þess tíma hafi aðeins verið á færi
örfárra stórfyrirtækja úti í heimi. Með
nettengingu tölva sem kom á markað-
inn um miðjan níunda áratuginn og
UNIX-stýrikerfinu hafí þetta hins veg-
ar breyst. Nýja skiptistöðin var tekin
í notkun 1988. Nú nú er hægt að skipta
á milli sex ratsjáa, fimm eru á íslandi
og ein í Færeyjum.
Lokið við að endurnýja
allt vinnslukerfið
Vegna þess hvað þetta verkefni
gekk vel var farið út í frekari þróun
kerfisins. Næsta skref var að setja inn
svokallaða ferilreikninga, þ.e. mögu-
leika fyrir flugumferðarstjóra að
reikna út hraða og stefnu flugvél-
anna. Einnig kom til sögunnar skrán-
ing allrar umferðar á geisladiska.
Þegar ratsjárstöðin í Færeyjum var
tengd við fiugstjórnarmiðstöðina var
sett upp sérhönnuð tölva í Færeyjum
til að taka við gögnum frá stöðinni
og senda til íslands. Með fjölgun rat-
sjánna kom upp þörf fyrir ratsjárskjái
til að nota til hliðar við þá eldri og
var enn ákveðið að þróa þá tækni hér
og stuðst við reynsluna sem Kerfis-
verkfræðistofan fékk við hönnun sjálf-
virkrar tilkynningaskyldu fískiskipa.
Síðan hafa verið gerðar ýmsar endur-
bætur á hugbúnaðinum.
„Þegar nýja skjákerfið var tekið í
notkun var búið að þróa allt ferlið,
þ.e. frá því gögnin koma frá ratsján-
um um símalínu til þess að flugum-
ferðarstjórinn les þau af skjánum,"
segir Þorgeir. „Enn vantar þó upp á
að þetta geti kallast fullkomið ratsjár-
gagnakerfi. Nýi áfanginn sem nú hef-
ur fengist heimild fyrir á einmitt að
bæta úr því.“
Afurðirnar teknar í notkun
jafnóðum og þær verða til
Enduruppbygging kerfisins hefur
verið þróuð smám saman á Iöngum
tíma og afurðirnar hafa verið teknar
í notkun jafnóðum og þær hafa verið
tilbúnar. „Það er forsendan fyrir því
að hægt hefur verið að
vinna þetta hér. Við hefðum
aldrei ráðið við heilt kerfi
í einu. Þessi aðferðafræði
hefur reynst vel og eru stór-
ar stofnanir eins og Flug-
málastjórn Bandaríkjanna til dæmis
að taka hana upp því þær hafa lent
í miklum erfiðleikum með sín stóru
og gríðarlega flóknu verkefni," segir
Þorgeir. Hann segir að með því að
vinna þessa vinnu hér hafi orðið til
miki! þekking í landinu. Það komi
Flugmálastjórn afar vel, bæði fjár-
hagslega og tæknilega, að geta feng-
Hægt verður
að minnka að-
skilnað véla
ÍSLENSKA flugstjórnarsvæðið er næststærsta úthafsflugstjórnarsvæði heims, samtals 5,4 milljónir fer-
kílómetra. Árið 1993 fóru alls um 65 þúsund flugvélar um svæðið og er áætlað að 13 til 14 milljón far-
þegar hafi verið um borð. Mesta umferðin er á daginn þegar vélarnar frá Evrópu fara vestur um haf og
í minna mæli á nóttunni þegar þær fara austur um. Myndin sýnir umferðina yfir Grænlandi og Islandi
og hafinu í kring á háannatima að degi til. Yfir 70 vélar frá fjölda flugfélaga sjást á skjánum, flestar
á vesturleið. Sem dæmi má nefna nyrstu vélarnar yfir Grænlandi. DLH sýnir að þær eru frá þýska flug-
félaginu Lufthansa og er kallmerki þeirra skráð þar á eftir. Ferhyrningurinn sýnir staðsetningu þeirra
og stutta strikið út úr honum sýnir að báðar vélarnir eru á vesturleið, þær stefna yfir norðurhluta Kanada
á leið til San Francisco og Los Angeles. F350 482 sýnir að flugvélin sem á undan er (DLH 454) er í 35
þúsund feta hæð og flýgur á 482 hnúta hraða. Boeing 747 risaþota er um þijár og hálfa klukkustund
að fljúga gegnum svæðið frá mörkum þess við Noreg í austri og að Kanada í vestri.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ÁRNI Baldursson flugumferðarstjóri t.v. og Bergur Þórisson tölv-
unarfræðingur í flugstjórnariniðstöðinni. A bak við þá sést Pétur
Jónsson flugumferðarstjóri að störfum.
Þorgeir Pálsson flugmálastjóri,
áður prófessor og forstöðumað-
ur Kerfisverkfræðistofu HÍ.
ið leyst úr þeim tæknilegu erfíðleikum
sem ávallt komi upp í rekstri flókinna
hugbúnaðarkerfa og þurfa ekki alltaf
að leita til útlanda með þau.
Ámi Baldursson, flugumferðar-
stjóri, er verkefnisstjóri fyrir hönd
Flugmálastjórnar. Hann segir að þró-
un kerfisins hafi auðveldað stofn-
uninni að veita ratsjárþjónustu á stór-
um hluta flugstjórnarsvæðisins. „Um-
ferðin hefur aukist gríðarlega mikið
á þessum tíma og má segja að við
hefðum ekki getað veitt viðunandi
þjónustu nema með þeim breytingum
sem orðið hafa á ratsjárgagnakerf-
inu,“ segir Árni.
Það er einnig einkenni þessa verk-
efnis, að mati Þorgeirs, hversu góð
samvinna hefur verið milli notenda,
það er flugumferðarstjóranna, og
tölvumannanna sem þróað hafa bún-
aðinn. „Við erum öfundaðir af þessu
samstarfi því eitt af vandamálunum
við þróun kerfa af þessari stærð er
hvað erfitt er að brúa bilið milli not-
enda og þeirra sem vinna þróunar-
vinnuna," segir hann. Bergur Þóris-
son, tölvunarfræðingur hjá Kerfis-
verkfræðistofunni, segir að þessi sam-
vinna hafi skilað góðum árangri og
Árni Baldursson tekur undir það.
Samstarfið er þannig að Árni ann-
ast þarfagreiningu og kemur með
óskir notendanna til tölvumannanna
í Kerfisverkfræðistofu. Þeir ákveða í
sameiningu notendasnið búnaðarins.
Við hönnunarvinnuna þarf einnig að
taka tillit til annarra jiátta, til dæmis
að uppfylla staðla. Árni fylgist með
vinnunni og staðfestir að íokum að
kerfið sé eins og til var ætlast.
Allt á einum tölvuskjá
ásamt nálgunarvara
Alþjóðaflugmálastofnunin hefur
samþykkt að ráðist verði í nýjan
áfanga í þróunarvinnunni sem áætlað
er að kosti tvær milljónir Bandarikja-
dala eða um 140 milljónir íslenskra
króna. Tuttugu ársverk eru í hugbún-
aðarvinnunni. Hafist verður handa á
næstunni og áætlað að vinnan taki
þrjú og hálft til fjögur ár. Að sögn
Árna verður henni skipt niður í þrjá
áfanga sem verða teknir í notkun jafn-
óðum. Næsta vor er stefnt að því að
taka fyrstu útgáfu að sameinaðri
mynd í notkun og verður
það mikil breyting fyrir
flugumferðarstjórana, að
sögn Áma. Þá verða upp-
lýsingar frá öllum ratsjár-
stöðvunum settar upp á
einn hólfaskiptan tölvuskjá og þurfa
flugumferðarstjórar því ekki lengur
að skipta á milli ratsjánna til að fylgj-
ast með umferðinni. Það á að auka
öryggi í flugumferðarstjórn. í loka-
áfanganum á að vera kerfisferill sem
vinnur upplýsingar frá öllum ratsjár-
stöðvunum og býr til eina mynd af
því svæði sem ratsjárnár ná yfir.
Bergur segir að með því að vinna
saman gögn um staðsetningu flugvéla
frá fleiri en einni ratsjá fáist meiri
nákvæmni í staðsetningu þeirra. Árni
segir að vissulega aukist öryggi en
engar ákvarðanir hafi verið teknar
um að leyfa minni aðskilnað flugvéla
en nú er krafist. Líklega verði ratsjár-
aðskilnaðarreglur einfaldaðar. Jafn-
framt mun tölvukerfið á sjálfvirkan
hátt vara við hættu á of mikilli nálg-
un flugvéla. Loks má geta þess að
samskipti í flugstjórnarmiðstöðinni
verða skilvirkari því menn munu geta
sent upplýsingar um vélarnar á milli
sín í tölvunum. Til þess að ná þessum
markmiðum þarf að vinna mikla und-
irbúningsvinnu og styrkja mjög
grundvöll kerfísins, að sögn Bergs.
Bergur segir að rekstraröryggi
kerfis sem þessa sé mikilvægur þátt-
ur. Samkvæmt Evrópu-
stöðlum megi það ekki detta
út í meira en tíu sekúndur
í einu og ekki meira en sex
mínútur samtals á ári. Því
verði að fylgjast mjög vel
með og útbúa kerfið þannig að það
geti sjálft gert ráðstafanir til að starf-
semin haldi áfram þó eitthvað komi
uppá. Til þess að auðvelda það er
ætlunin að viðhaldsdeild Flugmála-
stjórnar fái góðar upplýsingar um
ástand ýmissa þátta kerfisins og
möguleika til að fylgjast með ástandi
þess.
Árangur
vegna góðrar
samvinnu
l
Spegill í til-
veruvanda
Hörð átök hafa veríð inn-
anhúss á þýska tímarit-
inu Spiegel vegna
ágreinings um stefnu og
hefur nýr ritstjóri tekið
við stjórn þess. Stein-
grímur Sigurgeirsson
segir deilurnar endur-
spegla djúpstæðari til-
veruvanda tímaritsins á
sjónvarpsöld.
VIKURITIÐ Der Spiegel er
ekki bara tímarit. Á þeim
48 árum, sem liðin eru
frá stofnun þess, hefur
tímaritið Spiegel öðlast sess sem ein
af stofnunum þýsks samfélags sam-
hliða Die Zeit og Frankfurter Allge-
meine Zeitung. í desembermánuði
hrikti hins vegar í stoðum þessarar
stofnunar er Rudolf Augstein,
stofnandi blaðsins, núverandi útgef-
andi og.aðalstjórnandi, krafðist þess
að skipt yrði um ritstjóra.
Fyrri hluta desembermánaðar
birtist í Spiegel -forystugrein um
Bosníu sem fór óstjórnlega í taug-
arnar á Augstein. Hann boðaði í
sömu viku Hans Werner Kilz rit-
stjóra á sinn fund og yfir málsverði
greinir hann Kilz frá því að hann
sé óánægður með hvernig hann
haldi á málum. Augstein segist vera
þeirrar skoðunar að Kilz eigi að
láta af störfum og að Stefan Aust,
sem stjórnað hefur sjónvarpsþátt-
unum Spiegel TV, taki við.
Ritstjórn blaðsins var Augstein
hins vegar ekki sammála og lýsti
yfir stuðningi við Kilz. Gott og vel
sagði Augstein og sagðist þá mundu
draga sig í hlé sem útgefandi og
framkvæmdastjóri og láta strika
nafn sitt úr haus blaðsins. Að auki
myndi hann hætta að rita í það
nema í hæsta lagi minningargrein-
ar. Eftir nokkurra daga deilur var
fallist á kröfur hans. Augstein rit-
aði nýja forystugrein um Bosníu-
deiluna sem bar hina táknrænu yfir-
skrift „Faðir allra hluta“ og Áust
ritstýrði fyrsta blaði þessa árs.
En þó að það hafi verið grein um
Bosníu sem leysti átökin úr læðingi
endurspegluðu þau einungis mun
djúpstæðari tilveruvanda.
Breytt fjölmiðlaumhverfi
Tímaritið var stofnað árið 1947
af Augstein og hefur frá upphafi
fylgt mjög fastmótaðri stefnu. Það
er fijálslynt og vinstrisinnað en þó
fyrst og fremst gagnrýnið á vald-
hafa hveiju sinni og kerfið. Stíllinn
þungur, litprentun ekki áberandi
fyrr en á síðustu árum. Greinar
langar og á flóknu máli eða kannski
miklu frekar mállýsku sem stundum
hefur verið nefnd Spiegel-þýska.
Reksturinn hefur oftast gengið
vel, stundum mjög vel. Undanfarið
hafa aftur á móti blikur verið á lofti
vegna breytinga á þýsku fjölmiðla-
umhverfi. Eftir því sem sjónvarps-
stöðvunum fjölgar og samkeppnin
um áhorfendur verður harðari hefur
eðli fréttaflutningsins breyst. í stað
hins þunga, ítarlega og kannski ei-
lítið þurra fréttaflutnings þýska rík-
issjónvarpsins hefur nýr stíll rutt
sér til rúms. Stíll, sem í anda
bandarískrar sjónvarpsfrétta-
mennsku, einkennist öðru fremur
af hraða og yfirborðsmennsku.
Skyndibitafréttir. í kjölfarið hefur
komið á markaðinn urmull tímarita,
sem gerir út á þessa nýju tegund
fréttaflutnings. Þau eru litskrúðug,
glæsileg en kafa ekki djúpt. „Sjón-
varp á prenti,“ svo notuð sé lýsing
Theo Sommer, sem ásamt Helmut
Schmidt er útgefandi Die Zeit.
Vandaðast þessara tímarita og
jafnframt það sem (flestum að óvör-
um) hefur gengið mjög vel er tíma-
ritið Focus. Það tímarit, sem er eins
konar millistig sjónvarpsprentmiðl-
anna og þungavigtarmiðla, var
stofnað til að keppa við Spiegel, sem
um áratugaskeið hafði einokað
þýska tímaritamarkaðinn.
Við þessari samkeppni hefur
Spiegel greinilega reynt að bregð-
ast. Auk „alvarlegra" viðfangsefna
hefur blaðið ávallt látið tiðarandann
eða einhver ögrandi málefni (oftast
tengd kynlífi eða ofbeldi á einn eða
annan hátt) til sín taka. Samkvæmt
útreikningum Die Zeit hafa að með-
altali um tólf forsíður Spiegel verið
lagðar undir einhver slík málefni á
undanfömum árum. Frá því að Foc-
us hóf sigurgöngu sína hefur
„ögrandi“ forsíðum af þessu tagi
fjölgað um helming.
Þungur rekstur
Þrátt fyrir það hefur rekstrar-
staða Spigel versnað verulega. Upp-
lag tímaritsins dróst saman um allt
að 50 þúsund eintök á síðasta ári,
miðað við 1993, en hélst þó í að
meðaltali 1,1 milljón eintaka á þriðja
ársfjórðungi 1994. Fjórum sinnum
í lok ársins náði upplagið hins vegar
ekki milljón eintaka markinu.
Alvarlegri er hins vegar sam-
drátturinn í auglýsingatekjum.
Heilsíða í lit í Spiegel kostar 84
þúsund mörk (um 3,4 milljónir
króna) en einungis 47 þúsund mörk
í Focus (rétt tæpar tvær milljónir
króna). Þó að sérfræðingar telji að
Focus geti varla skilað miklum
hagnaði með þetta ' lágu auglýs-
ingaverði hefur þetta leitt til að
auglýsingablaðsiðum í Spiegel
fækkaði úr 7.000 árið 1993 í 6.000
í fyrra. Bendir flest. til að enn
muni draga úr auglýsingamagni á
þessu ári.
Hagnaður Spiegel er ekki gefinn
upp opinberlega (frekar en flestra
annarra þýskra fjölmiðlafyrirtækja)
en almennt er gengið út frá þvi að
rekstur tímaritsins hafi skilað 80
milljóna marka hagnaði árið 1992.
Hann hefur liins vegar stöðugt far-
ið minnkandi og verður fyrirtækið
líklega rekið á núllinu á þessu ári.
Þó að ekki sé búist við taprekstri
gerir uppbygging fyrirtækisins það
að verkum að það hefur mjög alvar-
legar afleiðingar ef hagnaður er
enginn. Þegar vinstribylgjan reis
sem hæst í Þýskalandi, árið 1974,
ákvað Augstein að koma til móts
við baráttuglaða sósíalista og taka
upp vinnustaðalýðræði innan fyrir-
tækisins. Hann afhenti starfsmönn-
um helming hlutafjárins, ákvörðun
sem hann hefur haft ástæðu til að
sjá eftir síðar.
Takmörk starfsmannalýðræðis
Vegna þessara áhrifa gátu starfs-
menn sett sig upp á móti Augstein
(sem nú á einungis fjórðung hluta-
fjárins) er hann vildi skipta um rit-
stjóra á dögunum. Þetta skipulag
setur fyrirtækið einnig í erfíða stöðu
að öðru leyti. Hagnaður er ekki
lagður í varasjóði til að mæta erfið-
leikatímabilum heldur greiddur út
samstundis. Þegar vel gengur, líkt
og árið 1992, gat það þýtt allt að
40 þúsund marka arðgreiðslu á
starfsmann. Ef reksturinn er á núlli
fá starfsmenn ekkert og ef tap er
á rekstrinum verða þeir að greiða
með fyrirtækinu.
Fyrir nokkrum árum voru uppi
hugmyndir um að starfsmenn og
Augstein létu hlutafé af hendi til
óháðrar stofnunar, sem þar með
réði yfir 75% hlutafjárins. I staðinn
yrði starfsmönnum greidd upphæð,
sem samsvaraði hagnaðarhlut
þeirra fram að 65 ára aldri. Af þessu
varð ekki, ekki síst vegna innbyrðis
ágreinings og vantrausts meðal
starfsmanna.
Þessi ágreiningur og innbyrðis
togstreita kom aftur upp á yfirborð-
ið í átökum desembermánaðar um
ritstjórastólinn. Að þessu sinni hafði
Augstein betur.
Eftir á að koma í ljós hvaða
breytingum Spiegel mun taka méð
Aust. Hann hóf feril sinn sem mjög
vinstrisinnaður blaðamaður og
fylgdist grannt með ferli hryðju-
verkakonunnar Ulrike Meinhof og
það var ekki fyrr en 1988, er hann
tók við stjórn Spiegel-TV, að hann
sagði skilið við hlutverk upp-
reisnarmannsins. Sjónvarpsþætt-
irnir (sem eru fréttatengdir þættir
þar sem nokkur mál eru tekin fyrir
í hvert skipti) hafa notið mikilla
vinsælda, en þeir eru sýndir á
einkasjónvarpsstöðvum.
Væntanlega mun hann létta eitt-
hvað á ímynd Spiegel. Það er aftur
á móti ólíklegt og allt að því óhugs-
andi að fyrir Augstein vaki að draga
Spiegel niður í lágkúru skyndibita-
fréttamennskunnar.