Morgunblaðið - 04.01.1995, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ
GREINAR
MIÐVIKUDAGUR 4. JANÚAR 1995 B 7
Ráðist
ALLTAF þegar byrjað er að tala
urn ofveiðar og vannýtingu sjávar-
afla virðast spjótin beinast að króka-
og smábátunum. Frá því að togara-
öldin hófst hefir fiski verið hent í
sjóinn og virðast allir hafa vitað af
þessu nema menn sem hafa verið
kosnir til Alþingis en þá hafa þeir
gleymt. Enda hafa menn hlotið frægð
þar fyrir gleymsku. Eg verð samt
að segja að það gleður mig hins veg-
ar að ráðamenn eru kannski loks að
taka við sér í þessum efnum en samt
hryggir mig þessi aðför gegn króka-
og smábátaútgerðinni og að það skuli
hafa tekið heilan mannsaldur fyrir
Alþingi að sjá þetta er mér óskiljan-
legt mál eða er þetta hentugleikamál
meðan verið er að finna loðnuna sem
hvarf úr hinum örugga íslands-
banka?
Smábátar björguðu afla
Þegar lög og kerfi eru vitlaus leið-
réttir fólkið það með heilbrigðri skyn-
semi. Suðursveitamenn fengu gefins
fisk úr togurunum í gamla daga
áður en honum var hent. Voru smá-
bátasjómenn sekir á þessum tímum?
Hvað með dæmi úr okkar nútíma
þegar loðnuskipið setti í þorsktorfu
út við Suðurnesin og bátarnir fengu
að taka afla eins og þeir gátu í sig
látið, hvort var glæpur að hirða afl-
ann eða henda honum? Halda menn
að það sé eitthvað einsdæmi að
loðnuskip setji í þorsktorfu? Þorskur-
inn er líka að veiða loðnu.
Sjómenn voru hættir að þurfa að
blóðga fiskinn í smugunni ef þeir
héldu sig fyrir aftan verksmiðjutog-
ara. Það er engin spurning í augum
fólksins, lög geta ekki bannað fólki
að hirða dauðan fisk sem flýtur í
sjónum, sama hvað Alþingi segir.
Eg hef sjálfur horft á hundruð tonna
af fiski fljótandi í sjónum þar sem
engir smábátar komust nálægt sem
hefði betur mátt. En það er fymt
og ekki sagt frá nánar né hvar.
Hver einasti togarasjómaður gæti
sagt sömu sögu í hvaða landi sem
er. En það er engin ástæða fyrir sjáv-
arútvegsráðuneytið að fara að rann-
saka núna hve miklu hefir verið hent
nema þeir vilji sérstaklega eyða flár-
munum í það sem alþjóð veit.
Kannski væri það gott til að sanna
að krókabátar voru ekki þar að verki.
Grásleppuútgerðin
Grásleppubátar hafa lent í þorsk-
göngu með grásleppunet sín. Á að
taka af þeim leyfið vegna þess að
þeir hafa ekki kvóta fyrir þorsk né
geð til að henda þorskinum? Grá-
sleppuútgerðarmaður er ekki að gera
út á þorsk frekar en aðrir útgerðar-
menn sem nota net eða togvörpur
eru að gera út á grásleppu, en þessi
veiðarfæri hafa engan valmöguleika
eins og króka- og línuveiðarfæri og
er þá ekki nema eðlilegt að fiskimenn
fái annan afla en ætlað var. Ég álít
að í stað þess að gera menn að lög-
bijótum ætti að gera aflann upptæk-
an fyrir ríkissjóð og er þetta einfalt
mál með því að menn stundi aðeins
eina tegund veiða og landi engum
afla á sinn reikning nema sem leyfið
sýnir og aukaaflinn fari í ríkissjóð.
Þökk sé fiskmörkuðunum að þetta
er mögulegt.
Gömul tillaga tll Alþingis
Ég hefi sent síðustu árin sömu
tillöguna til Alþingis (aldrei fengið
svar). í sumar sá ég svipaða tillögu
á blaði að mig minnir frá Vestfirð-
ingi. Hvet ég hann til að senda hana
Alþingi. Tillaga sem ég sendi. Al-
þingi er í stórum dráttum svona:
1. Allur afli sem kemur upp úr
sjó og er hæfur sem markaðsvara
skal verkaður og geymdur til lönd-
unar á markað innanlands.
2. Sá hluti aflans sem ekki er til
kvóti fyrir né leyfi skal gerður upp-
tækur til ríkissjóðs. Sem aðhald á
lið 1. og 2. kemur liður 3. og 4.
3. Hásetar á skipunum skulu hafa
ákveðna prósentu fyrir að gera afl-
ann að markaðsvöru.
4. Útgerð og yfirmenn, skipstjór-
ar, stýrimenn, vélstjórar, matsveinar
o'g þeir aðrir sem koma ekki nálægt
verkun fisksins að staðaldri skulu
að smábátum
„Ég hef sjálfur horft á hundruð tonna af fiski
fljótandi í sjónum þar sem engir smábátar kom-
ust nálægt sem hefði betur mátt,“ skrifar
Valdimar Samúelsson hér.
ekki fá neitt.
Hér til að skýra sál-
fræði á bak við þessa
tillögu mínar nánar.
Ríkissjóður yrði að
borga hásetum jafn
mikið eða meira en út-
gerðin myndi borga
sömu hásetum til þess
að þeir sjái sér hag í
að afla sé ekki hent
aftur í sjóinn.
Með því að borga
hvorki útgerð né yfir-
mönnum á veiðiskipun-
um gera þeir allt sem
þeir geta til að halda sér
frá afla sem þeir hafa
ekki leyfí né kvóta fyrir.
Þetta eitt skapar aðhald.
Sögusagnir um krókabáta
Ég hef verið að reyna að setja
mig í spor þeirra krókabáta sem
sagt er að sigla með afla kvótabáta
í iand og hvað þeir mundu græða á
því? Fá þeir fraktgjald samkvæmt
taxta Eimskips? Hvað mundi ég
sjálfur vilja borga krókabát fyrir ef
ég ætti kvótabát með afla sem þyrfti
ao koma fram hjá kerfinu? Svo spyr
ég líka sjálfan mig ef ég ætti króka-
bát hve mikið ég mundi vilja fá fyr-
ir að flytja físk fyrir kvótabát í landi
fram hjá kerfinu? Ég get svarað því
sem krókabátamaður að það væri
enginn grundvöllur fyrir svoleiðis
viðskipti þar sem ég fengi meira
fyrir fiskinn sem ég veiddi sjálfur
og hef ekki það mikið umframpláss
né vilja til að taka áhættu á að flytja
fisk í land fyrir leyfissviptingu þótt
mér væri gefinn fiskurinn. Að láta
sér detta í hug að einhver sé svo
vitlaus að stunda fraktflutninga á
litlum krókabát er út í hött og
mætti segja í öðrum orðum að þetta
væri eins og að flytja vöru fyrir þjóf
sem er stolin af manni sjálfum, þ.e.
þýfið kemur af heildarkvóta flutn-
ingsbátsins, þ.e. krókabátsins.
Krókabátamenn passa þetta sjálfir!
Það væri kannski hægt að nýta
krókabáta sem fraktara á stoppdög-
unum með leyfi ráðherra. Hér er nú
verið að slá á léttari strengi og
kannski ekki en það er ansi hvim-
leitt að þegar mikill vandi steðjar
að sjávarútveginum skuli alltaf ráð-
ist á krókabátana, þessu verður að
linna.
VIA verðum að fá alþingismenn
til þess að berjast fyrir okkur
Tugþúsundum tonna af afla úr
fiskiskipaflotanum er hent hér á
landi. Afla sem er meiri en heildar-
afli krókaveiðibáta í tonnum talið
er hent og ef við breytum öllum fiski
sem hent er í sjóinn í þorskígildi þá
mætti áætla að það myndi duga sem
afli fyrir allan bátaflotann undir 50
tonna stærðinni. Mig langar til að
sýna smá úrdrátt úr nýrri skýrslu
sem ekki er búið að gefa út en hún
er upp á 291 blaðsíðu, gerð af fjórum
sjávarlífsvísindamönnum og kostuð
af ameríska ríkinu ásamt aðilum í
sjávarútveginum sjálfum. Þetta er
alþjóðaúttekt á afla sem hent er úr
fiskveiðiskipum sem stunda veiðar í
hinum ýmsu höfum, já ásamt Norð-
ur-Atlantshafi. Þessi útdráttur kom
í National Fishermann USA, en þeir
kostuðu einnig þessa rannsókn.
1. Byijum á heildaraukaafla sem
fer beint í sjóinn á heimsmælikvarða
en hann er 27 milljón tonn eða gróf-
lega 30% af heildarafla heimsins (lík-
lega of lág tala segja vísindamenn-
irnir).
2. Álitið að ekki meira en 2% af
fiskinum sem hent er lifi af.
3. Rækjuveiðiflotinn hendir í hafið
9 milljónum tonnum af aukafla af
þessari heildartölu.
4. Norðvestur-Kyrrahafsflotinn á
8,2 milljónir tonna af þessari synd.
5. Botnvörpungar á
Georgs-banka henda
80% af aflanum (skilj-
anlegt að fískur sé horf-
inn þar).
6. Almennt á botn-
vörpu er frá 4 prósent-
um upp í 251.
7. Rækjutroll al-
mennt er frá 20 pró-
sentum upp í 1.100 (já,
fjórir stafir).
8. Breska Columbía
Canada. Botnvörpung-
ar henda þar 2,51 kílói
fyrir hvert kíló af afla
(251%).
Aðalástæðan fyrir að
minnst 27 milljón tonn-
um er hent í sjóinn er sú að menn
mega ekki koma með afla í land eða
það hentar ekki útgerðini. Jú, það
eru fleiri skip í skýrslunni en togar-
ar en þeir eru mest áberandi, þegar
menn eru búnir að átta sig á þessu
skulu alþingismenn og ráðherrar
spyrja sjálfa sig af hverju ráðumst
við á krókabátana? Af hveiju eru
allir þessir banndagar í krókakerfinu
sem eiga eftir að aukast? Af hveiju
hefur kvótinn horfið af bátum undir
10 tonna mörkunum? LÍÚ-maður
þeirra togaramanna í Ameríku að
nafni Joe Blum, en þeir styrktu líka
þessa rannsókn, segir: Sannleikurinn
er að þetta er staðreynd og við verð-
um að gera eitthvað í þessu, fyrst
gagnvart almenningsálitinu síðan á
pólitískum grundvelli. Það er óveij-
andi að koma með þá tillögu að
hægt sé að horfa fram hjá þessu!
(Hann minnist ekki orði á krókabát-
ana eins og sumir gera.)
Króka- og línuveiðar frjálsar
Það er hægt að spyija sjálfan sig
endalaust en það er bara ein eðlileg
lausn og hún er sú að allar veiðar
á króka og línu verði gefnar fijáls-
ar. Þetta eru einu veiðarfærin sem
gefa valmöguleika. Landssamband
smábátaeigenda en þeir hafa barist
mest fyrir verndun og réttri nýtingu
sjávarfangs hér á landi og hafa
verið talsmenn frjálsra króka- og
línuveiða og talsmenn útgerða-
manna sem eiga bát undir 10 tonna
mörkunum. Aðalbaráttumál þeirra
er að endurheimta krókaleyfi fyrir
báta undir sex tonnum en kvóti
þeirra er nær uppurinn í skerðingu
síðustu ára. Einnig finnst mér að
það ætti að leyfa bátum upp í 10
tonn sem vilja leggja inn kvótann
sinn í skiptum fyrir krókaleyfi að
gera svo. Það eru alltaf háværar
raddir á hveiju ári með óskir um
að Landssamband smábátaeigenda
taki að sér alla báta upp í 50 tonna
mörkin þetta er sjálfsagt vegna
óánægju þeirra við LÍÚ ég tel þetta
góða pólitíska lausn. En þá er kom-
inn flokkur allra heimalöndunar-
báta í eitt félag og þar með meiri
aðgreining milli strandveiðiflotans
og úthafsflotans. Þetta er kannski
tvíeggjað þar sem úthafsflotinn
okkar er oft fyrir innan smábátana
og kannski_ endar þetta með að
krókabátar Islendinga verða komnir
út fyrir 200 mílurnar til þess að
veiða í verksmiðjuskip, menn hafa
talað um þetta sín á milli. En ef
einhveijir þarna á Alþingi vilja
heyra í okkur þá erum við með
okkar félag og vil ég benda á svona
til öryggis að það er ekki LÍÚ:
Ameríski LÍÚ-maðurin sagði við
verðum að byija á að laga almenn-
ingsálitið og viðurkenna ágang tog-
aranna á grunnmiðin. Hugsið ykkur
að 27 milljón tonnum hefur verið
hent í hafið af dauðum fiski, já á
hverju ári í heiminum og krókabát-
um er nær bannað að veiða á ís-
iandi. Þvílík lausn.
Höfundur cr útgerðarmaður
Valdimar
Smúelsson
ÞORSKINUM LANDAÐ
Morgunblaðið/Snorri Aðaisteinason
Rádningarþjónusta
sjávarútvegsins
Vélstjórar VS-1 og VF-1
1. Óskum að ráða fyrir einn af viðskiptavin-
um okkar fyrsta vélstjóra á frystitogara,
sem gerður er út frá Norðurlandi.
2. Fyrsti vélstjóri (yfirvélstjóri í afleysingum)
óskast á skuttogara. Þarf að geta hafið
störf sem fyrst.
Vinsamlegast hafið samband og leitið
frekari upplýsinga.
LCÍGMiMG HB
EGILL GUÐNI JÖNSSON
RÁÐNINGARÞJÓNUSTA OG RÁÐGJÖF
Skipholt 50c • 105 Reykjavík ■ Símar 5616661 & 5628488 • Fax 552 8058
Fiskmarkaðurinn
í Færeyjum
Sjómenn athugið að notfæra ykkur löndunar-
þjónustu okkar - það borgar sig.
pf Fiskamarknaður Fproya
Ditleif Eldevig
Sími+298 4 99 99 Fax+2984 9899
Stýrimannaskólinn í Reykjavík
30 rúmlesta réttindanám
Innritun daglega í síma 13194 frá kl. 8.00-
14.00. Námskeiðið hefst 12. janúar.
Skólameistari.
KVtilTABANKINN
Vantar þorsk til leigu og sölu.
Sími 656412, fax 656372, Jón Karlsson.