Morgunblaðið - 19.01.1995, Blaðsíða 14

14 D FIMMTUDAGUR 19. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
10\FERÐAÞJÓNUSTA
ar |
Mörg teikn eru á lofti um öran vöxt í íslenskri ferðaþjónustu á næstu árum
Þurfum að halda sjó
í markaðssetningu
FERÐAÞJÓNUSTA er ótvírætt
ein bjartasta vonin í íslensku
atvinnulífi um þessar mundir
því horfur eru á að straumur erlendra
ferðamanna hingað til lands eigi eftir
að þyngjast verulega. Því er spáð að
fjöldi þeirra eigi eftir að fara yfir 200
þúsund á þessu ári úr 180 þúsund í
fyrra. Til samanburðar má nefna að
rétt tæplega 100 þúsund erlendir
gestir komu hingað árið 1985.
Haldi áfram sem horfir verða
ferðamenn sem hingað koma á
hveiju ári orðnir jafnmargir lands-
mönnum fyrir aldamót. Raunar hefur
Magnús Oddsson, ferðamálastjóri,
lýst því yfir að gera megi ráð fyrir
að íslensk ferðaþjónusta þurfi að búa
sig undir að taka á móti rúmlega
einni milljón erlendra ferðamanna
fram að aldamótum. Það sé von
þeirra sem starfi við atvinnugreinina
að hún muni þá skila um 20% af
heildargjaldeyristekjum þjóðarinnar.
Þetta samsvarar því að greinin hefði
skilað 28 milljörðum króna í tekjur
árið 1993 í stað 15 milljarða.
Spár í ferðaþjónustu í heiminum
gefa vísbendingar um að umsvifin
muni tvöfaldast á næstu fimmtán
árum. „ísland hefur allar forsendur
til þess að fá sinn skerf af þeirri
aukningu miðað við þær spár sem
fyrir liggja um hvert þetta ferðafólk
muni fara,“ segir Magnús.
„Rekstrarumhverfið þarf hins vegar
að vera þannig að fyrirtækin skili
hagnaði og geti endumýjað fjárfest-
ingamar. Ef fyrirtækin græða ekki
verðum við ekki samkeppnisfærir og
gætum setið uppi með 20 ára gamlar
íjárfestingar eins og flugvélar, rútur
og hótelherbergi."
Útlit fyrir verulega
iippbyggingu í afþreyingu
Með auknum fjölda ferðamanna
ásamt meiri dreifingu þeirra yfir árið
er þörf á að fjölga möguleikum á
afþreyingu. Nokkur fyrirtæki hafa
náð mjög athyglisverðum árangri í
því að þróa nýja þjónustu fyrir ferða-
íslendingar þurfa að
vera viðbúnir því að
hingað komi um ein
milljón ferðamanna
fram að aldamótum,
eins og Kristinn Briem
komst að raun um
menn. Þetta á t.d. við um íshesta
sem skipuleggja hestaferðir fyrir
ferðamenn. Þá hafa fyrirtækin Addís
og Jöklaferðir skipulagt ferðir upp á
jökla í vélsleðum og jeppum. Þessi
fyrirtæki gætu t.d. orðið fyrirmynd
annarra í uppbyggingu afþreyingar.
„Menn hafa áttað sig á því að það
þýðir ekkert að byggja eingöngu
hótel heldur þarf að koma til sam-
vinna allra þátta, þ.e.a.s. hótela,
flutningsaðilans og afþreyingaraðil-
ans. Það verður veruleg uppbygging
í afþreyingu þar sem samgöngu- og
gistiþátturinn er nú þegar fyrir
hendi,“ segir Magnús.
Bjart útlit í ráðstefnuhaldi
Alþjóðlegar ráðstefnur, fundir fyr-
irtækja og svonefndar hvataferðir
eru dijúg tekjulind fyrir fyrirtæki í
ferðaþjónustu enda staldra þátttak-
endur jafnan stutt við en eyða hlut-
fallslega meiri fjármunum en aðrir í
gistingu og aðra þjónustu. Síðasta
ár var metár á þessu sviði og bókan-
ir fyrir árin 1995-1997 lofa mjög
góðu. Virðast mörg teikn á lofti um
að ísland eigi góða möguleika á
þessu sviði í framtíðinni, ekki síst
þar sem þróunin í heiminum hefur
verið í þá átt að þátttakendum fer
að meðaltali fækkandi á hverri ráð-
stefnu. „Samkvæmt nýjustu könnun
Union of Intemational Assoiations
eru þátttakendur fæiri en 500 á um
80% af öllum alþjóðaráðstefnum í
ERLENDIR FERÐAMENN í 10 ÁR
179.241
200þúsund
150
100
Gert er ráð
fyrir allt að
2Ó0 þús.
erlendum
ferða-
mönnum á
0 næsta árí
heiminum," segir Ársæll Harðarson,
framkvæmdastjóri Ráðstefnuskrif-
stofu íslands. „Við ráðum því við
megnið af alþjóðlegum ráðstefnum.
Þá hefur ráðstefnutíminn styst um
hálfan dag að rheðaltali sl. tíu ár og
sú þróun á eftir að halda áfram.
Þetta getur aukið veltuhraðann og
þarf ekkert að vera verra þó kröfur
muni aukast um að við séum snör í
snúningum og ör tíðni sé í flugi.
Vegna færri þátttakenda og styttri
fundartíma hefur það síðan gerst að
alþjóðasamtök halda í auknum mæli
minni fundi til viðbótar við ráðstefn-
ur sem í meira en 90% tilvika eru
með færri en 100 þátttakendur. Það
er mikill vöxtur í smáfundunum og
þar eigum við mikil tækifæri, eins
og í hvatningarferðunum og fyrir-
tækjafundum."
Vantar sérhæfða
ráðstefnumiðstöð
íslendingar standa hins vegar
frammi fyrir þeirri staðreynd að hér
er ekki að fínna sérhæfða ráðstefnu-
miðstöð. „Ég tel að ef við verðum
ekki búin að taka ákvörðum um þetta
á næstu tveimur árum gætum við
orðið eftirbátar annarra. Boltinn er
hjá stjórnvöldum í þessu máli og við
þurfum að fá fram hvort þau hafi
vilja til að taka þátt í þessu.“
Ársæll leggur einnig þunga
áherslu á að Islendingar þurfi að
halda sjó í markaðssetningunni.
Sömuleiðis þurfi að auka samvinnu
og hefja hana fyrr um stærri verk-
efni á borð við Heimsmeistaramótið
í handknattleik en á það hafi skort
í upphafi. Loks þurfi að auka mögu-
leika á þjálfun og fræðslu í ferðaþjón-
ustu til að tryggja gæði í þjón-
ustunni, ekki síst við ráðstefnugesti.
„Ef við gerum þetta er ég sannfærð-
ur um að við eigum eftir að sjá tals-
verðan vöxt í þessari grein.“
En það er á engan hallað þó full-
yrt sé að Flugleiðir eigi stærstan
þátt í þeirri jákvæðu þróun sem við
blasir í íslenskri ferðaþjónustu. Með
öflugu markaðsstarfi, gæðaþjónustu
og auknu framboði hefur félaginu
tekist að stórbæta sína stöðu og er
því betur í stakk búið til að mæta
fjölgun ferðamanna á næstu árum.
Næsta sumar verða t.d 20 ferðir á
viku til Kaupmannahafnar og Ham-
borgar í stað 18 ferða í fyrra jafn-
framt því að framboð verður aukið
til Óslóar, Stokkhólms og Amster-
dam á árinu. Pétur J. Eiríksson,
framkvæmdastjóri markaðssviðs
Flugleiða, er í litlum vafa um að fjöldi
ferðamanna fari yfir 200 þúsund á
þessu ári og allt bendi til þess að
ferðamannastraumurinn haldi áfram
að aukast hröðum skrefum á næstu
árum. „Mér finnst ekkert benda til
annars en að aukningin eigi eftir að
vera umfram meðaltalsaukningu í
Evrópu. Auðvitað gæti skortur á
hótel- eða flutningsrými hindrað
þessa þróun. Flugleiðir og sjálfsagt
fleiri aðilar munum sjá til þess að
flutningurinn verði ekki hindrun.
Hótelrými getur að hluta til verið
hindrun sérstaklega vegna ráð-
stefnuhalds á vorin og haustin."
Ná þarf betri tökum á
sölukerfinu erlendis
Innan ferðaþjónustunnar er því
haldið fram að íslendingar þurfi að
ná betri tökum á sölukerfinu erlend-
is sem er að stórum hluta í höndum
erlendra aðila. Raunar hafa Flugleið-
ir mjög hvatt til þess að Islendingar
setji upp ferðaskrifstofur erlendis. í
þessu sambandi er bent á að hags-
munir erlendu fyrirtækjanna felist
oft í því að fleyta ijómann á háanna-
tímanum. Sömuleiðis sé hætta á
stöðnun á mörkuðunum ef sala til
íslands sé í höndunum á mjög fáum
aðilum án þess að eðlileg endumýjun
eigi sér stað. í Bretlandi sjást t.d.
ákveðin merki um stöðnun í sölu ís-
landsferða um þessar mundir. Stöðn-
unarmerki sáust í Þýskalandi fyrir
fáum árum en eftir að íslendingar
fóm að starfa sjálflr á markaðnum
t.d. með stofnun Island Tours tók
hann við sér og stækkaði verulega.
Þá hafa tvær íslenskar ferðaskrif-
stofur í Svíþjóð stækkað sænska
markaðinn.
En í markaðsstarfinu horfa menn
einnig til þess að ríkið leggi eitthvað
af mörkum enda em erlendir ferða-
menn dtjúg tekjulind fyrir ríkissjóð
j gegnum ýmiskonar skatta og gjöld.
í fyrra lagði samgönguráðuneytið til
40 milljónir í sérstakt 100 milljóna
landkynningarátak á móti 50 millj-
óna framlagi Flugleiða og 10 milljóna
framlagi Framleiðnisjóðs. Árangur-
inn virðist ótvíræður því fjölgun
ferðamanna í fyrra mátti nær ein-
göngu rekja til svæða sem átakið
náði til. Núna er ætlunin að leggja
til 40 milljónir samtals í svipað átak.
Er augljóst að spár um fjölgun ferða-
manna munu aðeins ná fram að
ganga ef umtalsverðum íjármunum
verði varið til slíks markaðsstarfs á
næstu árum.
FYRIRTÆKIÐ Island Tours í
Þýskalandi er líklega eitt skýrasta
dæmið um hvemig hugmyndarík-
ir athafnamenn í ferðaþjónustu
geta náð mjög góðum árangri með
því að fara ótroðnar slóðir. Fram
til ársins 1986 höfðu íslendingar
að mestu leyti látið erlendum
fyrirtækjum það eftir að annast
sölu íslandsferða.
Þeir Ómar Benediktsson, Skúli
Þorvaldsson og Böðvar Valgeirs-
son voru hins vegar þeirrar skoð-
unar að Islendingar ættu góða
möguleika í rekstri ferðaheild-
sölufyrirtækis í Þýskalandi sem
sérhæfði sig í íslandsferðum. Þeir
réðust því í að stofna Island Tours
í Hamborg. Þetta gekk ekki átaka-
laust því mörg fyrirtæki í ís-
ienskri ferðaþjónustu brugðust
ókvæða við og töldu að Island
Tours myndi skaða markaðinn
fyrir íslandsferðir í Þýskalandi.
Raunar bundust flest fyrirtæki í
móttöku erlendra ferðamanna
samtökum um tíma um að skipta
ekki við Island Tours.
En gagnrýnisraddirnar hljóðn-
uðu áður en langt um Ieið enda
kom snemma i Ijós að hrakspárnar
myndu ekki rætast. Þannig hefur
Island Tours vaxið og dafnað und-
anfarin ár og náð því marki að
verða stærsta einstaka ferðaheild-
sölufyrirtækið í Evrópu í sölu
skipulagðra ferða til Islands. Fyr-
irtækið hefur rutt brautina á ýms-
um sviðum, boðið upp á dýrar
hótelferðir um íslands, áramóta-
ferðir og vetrarferðir. Velta hefur
margfaldast undanfarin ár og var
Stöðugt reynt að
finna nýjar glufur
um 800 milljónir króna í fyrra.
Þá hefur verið hagnaður af
rekstrinum.
Fyrirtækið færði út kvíarnar
árið 1989 og stofnaði þá skrifstofu
í Frankfurt og Ziirich. Ári síðar
voru opnaðar skrifstofur í Ziirich
og Amsterdam. Frá þeim tíma
hafa bæst við umboðsmenn í Aust-
urriki og Lúxemborg og í ár teyg-
ir starfsemin anga sína yfír í
flæmska hluta Belgíu. Eru starfs-
menn nú orðnir 13 talsins. Island
Tours á einnig hlut í nokkrum
minni fyrirtækjum í Þýskalandi,
Nordland Tours í Hannover,
Nordwind Reisen í Memmingen
og Lundi Tours í Hamborg.
Þeir Ómar, Skúli og Böðvar
eiga nú 75% hlutafjárins en Flug-
leiðir keyptu 25% hlut árið 1991.
„Þegar við stofnuðum Island
Tours komu hingað til landsins
um 12-13 þúsund þjóðverjar. Á
síðasta ári komu aftur á móti 34
þúsund Þjóðverjar hingað. Til-
koma okkar olli því að aðrir aðilar
í sölu íslandsferða vöknuðu til lífs-
ins, markaðurinn hefur því stækk-
að og flestir geta vel við unað,“
segir Ómar Benediktsson, stjórn-
arformaður.
Hjá Island Tours er stöðugt
verið að reyna finna
nýjar glufur í mark-
aðnum og mjög fjöl-
breytt úrval ferða er
kynnt í bæklingi fyrir-
tækisins. Þar er boðið
upp á ferðir við allra
hæfi, bæði hótelhring-
ferðir, gönguferðir,
tjaldferðir, bilaleigu-
bíla, hestaferðir
o.s.frv. Fyrirtækið
varð fyrst til að gefa
út vetrarbækling yfir
ferðir til íslands og
hefur lagt þunga
áherslu á að lengja
ferðamannatímann.
Stærstu hóparnir sem
hingað hafa komið frá Evrópu
undanfarin tvö ár til að dvelja
yfir áramótin og fylgjast með
flugeldasýningu landsmanna voru
á vegum fyrirtækisins. Stöðugt er
verið að velta fyrir sér nýjum
möguleikum. „Eg tel að það sé
sérstaklega góður möguleiki á að
lengja ferðamannastrauminn i
mars og apríl. Þá er oft mjög fal-
legt veður hér á landi, snjór yfir
öllu landinu og dagurinn orðinn
sæmilega langur,“ segir Ómar.
Nýjasta verkefni Island Tours
er að leigja sumarhús
af Islendingum og
bjóða þau til útleigu
til erlendra ferða-
manna. Þetta segir
Ómar að geri sumar-
bústaðaeigendum
kleift að breyta eign
sinni í arðbæra fjár-
festingu.
En hvernig skyldu
horfurnar vera næsta
sumar? Er útlit fyrir
áframhaldandi aukn-
ingu?
„Já, ég hef trú á því
að það verði aukning
enda setjum við okkur
alltaf markmið um
aukningu á hveiju ári. Á fyrstu
árunum jukum við stöðugt okkar
markaðshlutdeild en núna höldum
við henni eða aukum hana örlítið.
Samkeppnin er hins vegar hörð í
Evrópu og sölukerfin hafa verið
að breytast. Ferðaskrifstofur eru
alltaf að færast á færri og færri
hendur í keðjum. Við leggjum
áherslu að vera númer eitt í sölu
Islandsferða því ferðaskrifstofum-
ar veþ'a alltaf eitt fyrirtæki sem
sérhæfir sig í ákveðnum svæðum.“
Hátt verðlag hér á landi er oft-
Ómar Benediktsson
ast nefnt sem einn meginókostur
íslands sem ferðamannalands en
margir Þjóðverjar og Svisslend-
ingar líta öðruvísi á málið. „Þeir
eru tilbúnir að greiða hátt verð
fyrir ferðirnar ef þeir sjá fram
að fá mikið fyrir sína peninga,"
segir Ómar. „Hins vegar þola þeir
það alls ekki ef reynt er að okra
á þeim. Aðrar þjóðir horfa meira
í peningana en ekki endilega á
það hvað þeir fá út úr ferðunum."
Allt frá fyrstu tíð hefur verið
lögð þung áhersla á að vanda
injög upplýsingagjöf til viðskipta-
vina Island Tours og ekki er reynt
að brejða yfir ókosti þess að ferð-
ast til íslands. „Við bendum fólki
t.d. á að taka með sér lopapeysur
og regngalla afþví að ekki sé allt-
af gott veður á Islandi. Heiðarleg
sölumennska er í fyrirrúmi hjá
okkur og við reynum að sinna við-
skiptavinunum vel. Það held ég
að sé ein meginástæðan fyrir vel-
gengni fyrirtækisins."
Ómar segir ákafiega erfítt að spá
fyrir umjiróunina í fjölda ferða-
manna. Ymsir þættir eins og t.d.
gengisþróun og ófriðarástand á ein-
stökum svæðum geti skipt miklu.
„Miðað við þá uppbyggingu sem
hefur átt sér stað og þá starfsemi
sem er í gangi þá er ég ekki í nokkr-
um vafa um að það á eftir að verða
áframhaldandi aukning á íjölda
ferðamanna. Ég minnist þess að
þegar ég fór fyrst til Þýskalands
spáði ég því að fjöldi ferðamanna
um aldamótin yrði orðinn jafnmik-
ill og íbúafjöldi íslands. Ætli ég
haldi mig ekki við þá spá.“