Morgunblaðið - 19.01.1995, Blaðsíða 22

22 D FIMMTUDAGUR 19. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
með sama hætti hér á síðasta ára-
tug,“ sagði Þorsteinn.
„Ef það tekst t.d. að koma lúðu-
seiðum af kviðpokastigi með þeim
rannsóknum á fóðrun sem eru í
gangi, gæti orðið um að ræða nýtt
skeið í sögu fiskeldis á ísiandi. Það
er erfitt að meta mikilvægi þess til
fulls.“
I nokkuð rökréttu framhaldi af
spjallinu um fiskeldið kom þróunar-
starf íslensks fransks eldhúss upp í
hugann. „Það eru nokkur fyrirtæki
að sækja í sig veðrið á sviði tilbúinna
rétta. Þar er lykillinn að árangri að
sameina matreiðslukúnst og þekk-
ingu á matvælafræði og það hefur
tekist sérstaklega vel hjá íslensk-
franska eldhúsinu."
*
Bjarmi í auga
Morgunblaðið//Sverrir
RANNSÓKNAHÓPUR í eðlisfræði þéttefnis við Raunvísindastofnun Háskólans ásamt prófessor-
unum Þorsteini I. Sigfússyni, til vinstri, og Hafliða P. Gislasyni sem eru fremst á myndinni.
ín Friðriksen ræddi við
Dr. Þorstein I. Sigfússon,
prófessor, um vaxtarsprota
í þekkingariðnaði á íslandi.
egar spurt er um upphafið á
samstarfi Háskóla íslands
og íslensks atvinnulífs kem-
ur í ljós að mörkin eru ekki mjög
skýr. Hins vegar er einn merkur
áfangi mönnum ofarlega í huga.
Fyrir tæpum tveimur áratugum
sömdu þeir Rögnvaldur Ólafsson,
eðlisfræðingur, og Þórður Vigfússon,
verkfræðingur, skýrslu um það
hvemig auka mætti sjálfvirkni í
frystihúsum. Skýrslan var upphafið
að stofnun Marels hf. Fyrirtækið
velti 516 milljónum króna á árinu
1993 og var um að ræða 40% veltu-
aukningu frá árinu áður. A síðasta
ári er gert ráð fyrir að veltan verði
á bilinu 700-750 milljónir sem er
35-45% aukning frá árinu 1993.
Homsteinninn
í framhaldi af skýrslu Rögnvaldar
og Þórðar fengust styrkir til kaupa
á örtölvubúnaði. Undir stjóm Rögn-
valdar var myndaður hópur þar sem
nýútskrifaðir rafmagnsverkfræðing-
ar og nemar unnu að smíði fyrstu
tölvuvoganna.
„Við erum mjög stolt af þessu
framtaki, en skynjum jafnframt að
fyrirtækið Marel hf. hefur vaxið og
dafnað fyrir áhrif annarra mikil-
vægra þátta eins og stjórnunar og
markaðshyggju," sagði Þorsteinn,
sem er stjómarformaður Raunvís-
indastofnunar Háskólans. „Rann-
sókna- og þróunarþátturinn er og
verður homsteinninn í tilvist Marels.
Ef slakað er á kröfum í rannsókna-
þættinum veslast slík fyrirtæki fljótt
upp.“
Fiskar og sjúklingar
Blaðamaður bað Þorstein að láta
hugann reika og nefna hugmyndir
sem hefðu orðið að veruleika, í þessu
tilfelli fyrirtækjum, í tengslum við
rannsóknastarf innan Háskóla ís-
lands. „Upp í hugann kemur m.a.
Vaki-Fiskeldiskerfi sem á nú um 90%
af heimsmarkaðnum í teljurum og
massagreinum í fískeldi og hefur nær
alfarið verið í útflutningi," sagði
Þorsteinn.
Vaki-Fiskeldiskerfi á rætur að
rekja til nemandaverkefnis við raf-
magnsverkfræðiskor Háskóla ís-
lands haustið 1985, en verkefnið
snerist um þarfagreiningu á tækja-
búnaði fyrir fiskeldi. Niðurstaðan var
að þörf væri á búnaði fyrir nákvæma
talningu á fiski af öllum stærðum.
Velta fyrirtækisins var, rúmlega 60
milljónir á árinu 1993 og á síðasta
ári var veltan áætluð um 90 milljónir.
„Ég get líka nefnt Flögu hf. sem
er lítið fyrirtæki sem nýtir sér sam-
starf lækna og verkfræðinga um
hugmyndir á sviði örtækni þar sem
smækkun er mikilvæg. Flaga á ræt-
ur að rekja til rannsóknastofu geð-
deildar við Landsspítalann og eru
hugmyndir forsvarsmanna þess að
skrá líkamsstarfsemi eins og hjarta-
og heilavirkni með litlum vasatækj-
um. Þannig er hægt að fá mælingar
á líkamsstarfsemi sjúklinga í eðlilegu
umhverfi þeirra. Frumgerðir þessara
tækja eru í prófun og lofa góðu.“
Þorsteinn sagðist hafa mikla trú
á að þróttmiklar rannsóknir í lækn-
isfræði hér á landi og samvinna við
mælitækni- og hugbúnaðarmenn
gæti orðið uppspretta góðra hluta.
„Ég gæti ímyndað mér að samvinna
Flögu hf. og Taugagreiningar hf.,
sem er nokkru eldra fyrirtæki, gæti
skilað áhugaverðum niðurstöðum,"
sagði hann, en Taugagreining hefur
hannað hugbúnað á sviði taugarann-
sókna. Fyrirtækið hefur flutt út hug-
búnað frá árinu 1992.
Landvinningar
Annað dæmi úr heilbrigðisgeir-
anum sem Þorsteinn nefndi, er
Gagnalind hf. sem sérhæfir sig í
gerð hugbúnaðar fyrir heilsugæslu-
stöðvar. Hjá Gagnalind hefur verið
unnið náið með læknum, hjúkrunar-
fræðingum og öðru starfsfólki í sam-
vinnu við heilbrigðis- og trygginga-
ráðuneytið. „Ég veit að keifi þeirra
hafa verið kynnt fyrir starfsmönnum
heilsugæslustöðva er-
lendis þar sem þau
hafa fengið góðar við-
tökur,“ sagði Þor-
steinn. Erlendir sam-
starfsaðilar eru nú að
vinna með Gagnalind
að landvinningum utan
íslands.
RKS Skynjaratækni
er fyrirtæki á Sauðár-
króki sem hefur sér-
hæft sig í gerð gas-
skynjara fyrir frysti-
iðnaðinn. Framleiðsl-
una má að hluta til
rekja til tilrauna hjá
Raunvísindastofnun
Háskóla íslands.
„RKS Skynjaratæki
kynnti kerfin sín á
kælitækjasýningunni í
Nurnberg sl. haust og þau fengu
mjög góðar viðtökur þar,“ sagði Þor-
steinn. „Mér er t.d. kunnugt um að
Sabroe kælitæknifyrirtækið hyggst
setja íslensku skynjarana inn í sín
kerfi, en þegar hafa verið sett upp
svona kerfi í þremur Evrópulöndum."
Nú er unnið að því að fullgera
aðra kynslóð skynjarakerfa hjá RKS
sem uppfylla nýjustu kröfur um sjálf-
virkni og kvörðun og eru taldir munu
verða einstakir á heimsmarkaðnum.
Þá tengist RKS áhugaverðum rann-
sóknum Rannsóknastofnunar físk-
iðnaðarins og Háskóla íslands á
gæðamælum fyrir fisk.
Matur
Þorsteinn nefndi Fiskeldi Eyja-
fjarðar sem dæmi um fyrirtæki sem
hann hefði mikið álit á. Þar er sam-
vinna við Háskólann á Akureyri og
Háskóla íslands þáttur í verkefnum.
„Mér þykir þetta fyrirtæki vera til
fyrirmyndar hvað varðar þátt rann-
sókna í þróun fiskeldis. Það hefði
betur verið haldið á fiskeldismálum
Eftir að Þorsteinn hafði rakið fyr-
ir blaðamanni nokkrar hugmyndir
sem höfðu orðið að veruleika í kjöl-
far rannsókna- og þróunarvinnu var
hann beðinn um að nefna dæmi um
hugmyndir sem gætu orðið að veru-
leika þegar fram líða stundir.
„Þú átt við fyrirtæki sem enn eru
nánast bjarmi í auga,“ sagði Þor-
steinn. „Þar tel ég t.d. að megi nýta
nokkurra áratuga þekkingu í málm-
vinnslu hér á landi. íslenska jám-
blendifélagið hefur t.d. selt nokkur
sérhæfð tæki til umhverfismælinga
o.þ.h. í stálverksmiðjum undir nafn-
inu Bresi hf.“
Þorsteinn sagði ennfremur að há-
tæknibúnaður fyrir stál- og álver
gæti verið upplagður vettvangur þar
sem fyrir væri á landinu þekking á
framleiðslunni og fjöldinn allur af
hæfum einstaklingum til þess að
vinna að verkefnum. „Háskóli ís-
lands og Altech hf. verða með fjögur
erindi á alþjóðaráðstefnu í Bandaríkj-
unum i næsta mánuði. Þar verður
m.a. fjallað um tvö verkefni sem
tengjast vöruþróun nýrrar tækni á
sviði álvinnslu."
Sem dæmi um hugmyndir sem enn
væru aðeins bjarmi í auga nefndi
Þorsteinn stýrikerfi fyrir flugumferð,
hitaveitur o.fl., sem þróað hefur ver-
ið í Háskóla íslands og víðar og biði
þess eins að verða að alvöra við-
skiptatækifæram.
Afskriftir
„Auðvitað höfum við séð verkefni
fara öðravísi en vonast var til í upp-
hafi,“ sagði Þorsteinn þegar hann
var spurður um verk-
efni sem ekki hefðu
tekist sem skyldi. „Við
þróunarstarf þarf hug-
rekki að vera til staðar
og oft þurfa menn að
vera tilbúnir til þess
að afskrifa verkefni."
„Sem dæmi um
verkefni sem ekki hafa
tekist að öllu leyti, get
ég nefnt þér Fjöinema
hf.,“ sagði Þorsteinn,
en þar er um að ræða
fyrirtæki á sviði mæli-
tækni í geislavirkni.
„Það verður að bæta
því hér við að það hafa
komið í ljós nýir kostir
sem nú er verið að
skoða. Þá skilst mér
að upprunalegar hug-
myndir um Softis hf. víki nú að
nokkra fyrir nýjum hugmyndum um
möguleika sem hafa komið í ljós á
meðan þróun hefur staðið yfír.“
Aðspurður um framtíðarhorfur
sagði Þorsteinn að ríkisstjóm íslands
hefði gert mjöggóða hluti með nýjum
lögum um Rannsóknaráð íslands.
„Mér sýnist það mál fara vel af stað
þar sem verið er að ráðgera aukn-
ingu framlags til rannsóknasjóðs."
„Þróun vöru er þroskaferill sem
er ekkert mikið auðveldari en upp-
eldi einstaklings," sagði Þorsteinn
ennfremur.
„Ég er einna helst kvíðinn vegna
skorts á áhættufé á hinu mikilvæga
stigi verkefna þegar framrannsókn
er lokið og vöruþróun og markaðs-
rannsókn undirbúin. Ég vonast eftir
því að ríkisstjómin skoði þann mögu-
leika við hugsanlega sameiningu
Iðnlánasjóðs, Iðnþróunarsjóðs og
Fiskveiðasjóðs að þar verði sett á
stofn öflug deild með áhættufjár-
magni til þess að brúa þetta bil í
þróunarsögu hverrar vöru.“
Þróttmiklar
rannsóknir í
læknisfræði
hér á landi og
samvinna við
mælitækni-
og hugbúnað-
armenn
geta orðið
uppspretta
góðra hluta.
Hjá Raimvísindastofnun
Háskóla íslands er unn-
ið mikilvægt rann-
sóknastarf fyrir íslenskt
atvinnulíf. Hanna Katr-
HASKOLINN
*
Samstarf HI og íslensks atvinnulífs hefur skilað athyglisverðum árangri
Fjárfest í þekkingu