Morgunblaðið - 19.01.1995, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
101 HÖNIMUN
í tölvuunninni myndlist og þegar
er orðin í hönnuninni.
„Staða hönnunar og prent-
vinnslu í dag er sambærileg við
stöðu myndlistar skömmu eftir að
myndavélin kom til sögunnar og
breytti hlutverki hennar. Áður var
helsta hlutverk listamannsins að
skrá upplýsingar eða að miðla
þeim, list hafði það félagslega hlut-
verk að skrá atburði og skila þeim
til áhorfenda eða að koma einhveij-
um boðskap eða áróðri á framfæri
eins og til að mynda í trúarlegri
list. Þegar myndavélin kom svo til
sögunnar átti myndlistin erfitt
uppdráttar um tíma; listamenn
stóðu á krossgötum og margur
taldi þessa tæknibyltingu hræði-
legt vandamál, en frá sjónarhóli
nútímans var þetta eitt það besta
sem komið gat fyrir því tæknin
lagði sitt af mörkum til þess að
listbyltingar tuttugustu aldarinnar
urðu að veruleika; kúbismi, fútúr-
ismi, dadaismi og súrrealismi, en
allar þessar stefnur spruttu af þörf
myndlistarinnar að finna sér nýtt
hlutverk og nýja stefnu. Eftir Duc-
hamp var myndlist tuttugustu ald-
arinnar endalaust að leita svara
við þessum spurningum á fjöl-
skrúðugan hátt. Stafræn tækni
hefur einnig vakið fjölda spurninga
og sumum finnst sér ógnað og allt
í uppnámi. Ég bíð aftur á móti
eftir því að nýr Duchamp eða nýr
Warhol komi fram og svari þessum
spumingum þannig að svarið liggi
í augum uppi. Ég hef trú á ímynd-
unaraflinu og manninum,“ segir
Malcolm ákveðinn, en slær svo á
léttari strengi: „Ef ég ætlaði að
vera mjög róttækur myndi ég telja
að svarið gæti legið í gervigreind
eða sköpun sem liggur algjörlega
utan mannlegrar skynjunar og
þannig gæti nýr Duchamp, verið
fyrsta hugsunarvélin, eða þess
vegna vitsmunavera frá annarri
plánetu," segir hann og hlær.
Heillandi tvíhyggja
Snar þáttur í þróun upplýsinga-
miðlunar er Internetið, þar sem á
þriðja tug milljóna manna tengist
í alþjóðlegu tölvuneti. Malcolm
segist snemma hafa hrifist af Int-
ernetinu og komið sér upp net-
fangi, en Internetið sé aðeins angi
af stærri þróun; eftir því sem sam-
skipti verða hraðvirkari og örugg-
ari, fyrir tilstilli tölvunnar, því ein-
faldara og algengara verði að fólk
skiptist á upplýsingum og hug-
myndum.
„Sú gamla tugga að heimurinn
fari minnkandi er hárrétt," segir
hann íhugull, „það að ég sé hér á
íslandi og geti tekið þetta mikinn
þátt í íslenskri menningu þann
stutta tíma sem ég er hér örvar
mig mikið og ég tel að menningar-
samskipti fólks um heim allan,
ekki síst fyrir atbeina Intemetsins,
séu eitt það besta við stafrænu
byltinguna. Tvíhyggja hlutanna
heillar mig og þá sú staðreynd að
því lengra sem við göngum í átt
að einsleitri heimsmenningu hafa
þjóðir og þjóðarbrot meiri þörf fyr-
ir að varðveita þjóðerni og menn-
ingu sína.“
Fyrsta alþjóðasamfélagið
„Innan sex ára verða 100
milljónir manna á Internetinu, og
það besta við það er að öllum er
sama hvemig þú ert á litinn, hveiju
þú trúir eða hvers kyns þú ert á
Intemetinu; þú þarft ekkert vega-
bréf eða nafnskírteini í þessu
fyrsta alþjóðasamfélagi. Ég kann
vel að meta frelsið á Internetinu
og skipulagsleysið, ég er í raun
stjórnleysingi innst inni,“ segir
Malcolm og hlær, „raunsær stjórn-
leysingi. Megnið af Intemetinu er
leiðinlegt og þar er margt óvið-
kunnanlegt, en þannig er lífið líka.
Mér fínnst ekki rétt að reyna að
stýra því eða ritskoða, því sagan
hefur sýnt okkur að það er ekki
hægt að stöðva upplýsingastreym-
ið og því þá að reyna það?“
Bókín er dauð?
1988 birtist viðtal við Malcolm
Garret í tímaritinu Graphis sem
vakti mikla athygli, en í því sagði
hann að bókin sé að syngja sitt
síðasta: „Ég er ákveðið þeirrar
skoðunar," segir hann í Graphis-
viðtalinu, „að bókin sé þegar orðin
úreltur upplýsingamiðill. Hún er
mikilsverð sem viðmiðun og sem
skrautmunur sem auðgar lífíð, en
hlutverki hennar sem samskiptam-
iðils er lokið.“ Hann hlær að minn-
ingunni um lætin sem þessi yfírlýs-
ing hans vakti og rifjar upp að í
kjölfarið hafi margir litið á hann
sem hálfgerðan hryðjuverkamann
sem vildi bókina og prentmiðla al-
mennt feiga. „Mér fannst þetta
augljóst; þetta myndi gerast og
það væri ekki undir mér komið eða
nokkrum öðrum. Enginn gæti
komið í veg fyrir þessa þróun sem
var lögu hafin þegar þetta viðtal
birtist, og því tilgangslaust að
reyna að streitast á móti, enda er
tölvutæknin betri miðill að mörgu
leyti. Margir hafa misskilið mig
og mistúlkað, en mér fínnst að
hönnuðir til að mynda verði að
velta fyrir sér þessari einföidu
staðreynd að tölvubyltingin hefur
þegar átt sér stað og heimurinn
mun brejdast fyrir atbeina hennar
hvort sem við viljum eða ekki. Ég
held mikið upp á bækur og á alltaf
í vandræðum með mig í bókabúð,
ég eyði allt of miklu í bækur, þann-
ig að þessi skoðun mín byggist
ekki á andúð á bókum.“
Tölvutæknin hefur ekki síst gert
þeim sem óvanir eru að skrifa og
óöruggir kleift að vinna texta á
einfaldari hátt og þannig opnað
heim sem áður var einungis skipað-
ur menntafólki og Malcolm segir
að tölvan hafi gjörbreytt möguleik-
um hans til að koma frá sér texta.
„Ég hef alltaf átt erfítt með að
skrifa skipulega; ég veð ævinlega
úr einu í annað, líkt og í þessu
viðtali,“ segir hann sposkur, „en
tölvan hefur gert mér kleift að
vinna og skrifa skipulegan texta
og þannig má segja að ómannleg
tækni hafi gert mér kleift að tjá
mannlegar hugsanir á skipulegan
og skýran hátt. Þannig á tölvan
ekki eftir að drepa tungumálið, hún
á einfaldlega eftir að gera okkur
betur kleift að tjá okkur."
Til hvers er bókin?
„Tölvan spyr okkur í dag til
hvers bókin sé, á líkan hátt og
myndavélin spurði um tilgang list-
arinnar á sínum tíma og þróun
myndlistarinnar í kjölfarið ætti að
fylla okkur bjartsýni. Ritstörf og
bókmenntir eiga eftir að verða eins
veigamikil eða veigameiri í fram-
tíðinni en þau eru þegar fyrir til-
stilli tölvunnar. Nú erum við á
vegamótum og margmiðlun snýst
mikið um það að endurvinna prent-
að mál, sem hefur lítinn tilgang í
sjálfu sér, en margt hentar einfald-
lega betur á tölvudisk en prentuðu
máli og þannig dettur engum í hug
að fletta upp í fímmtán binda út-
gáfu The Oxford English Diction-
ary sem þegar hefur aðagang að
henni á geisladisk. Á næstu árum
kemur æ meira út sem einfaldlega
er ekki hægt að prenta; sem ekki
skilar nema broti af þeim upplýs-
ingum sem það skilar á tölvuskjá
sé það prentað á pappír. Tölvan á
ekki síst eftir að gera almenningi
kleift að tjá sig og margir sem
annars hefðu ekkert skrifað eða
samið eiga nú kost á því að koma
hugsun sinni á framfæri. Vitanlega
á lélegt efni eftir að aukast eftir
því sem meira kemur út, en það á
líka eftir að koma meira gott út.“
Stafrænir þjófar
Stafræn tækni gerir ekki aðeins
auðvelt að miðla upplýsingum; í
eðli hennar liggur að fyrir vikið
er auðveldara að afrita hugmyndir
og stela þeim ef svo ber undir.
Malcolm segist reyndar ekki hafa
miklar áhyggjur af því hvort ein-
hver sé að stela frá honum hug-
myndum eða ekki. „Mér er sama
þó menn steli hugmyndum mínum;
mér fínnst það forvitnilegt að ein-
hver vilji stæla það sem ég er að
gera, sérstaklega ef þeir nota hug-
myndir mínar til að skapa eitthvað
nýtt. Ég skil aftur á móti af ekki
hveiju menn ættu að hafa fyrir
því að stela frá öðrum. Tæknin sem
gerir það kleift og auðvelt að stela
frá fólki gerir það líka kleift og
auðvelt að semja sjálfur og þvi
held ég að menn geri of mikið úr
hugmyndaþjófnaði. Ámóti kemur
svo að þeir sem eru á annað borð
það góðir að menn sækjast eftir
því að stela frá þeim eiga ekki í
vadræðum með að vera skrefínu
framar en þjófarnir."
FIMMTUDAGUR 19. JANÚAR 1995 B 29
EGLA bréfabindi
KJOLFESTA
ÍGÓÐU
SKIPULAGI
Við sendum þér bækling óskir þú þess
með myndum af fjölbreyttu úrvali okkar af
þessum vinsælu bréfabindum okkar. Síðan
getur þú pantað það sem hentar fyrirtæki þínu
og færð sendinguna.
Hafðu samband við sölumenn okkar
í síma 68 84 76 eða 68 84 59.
*giiSí
W*icLeústf
vELJIJM lS
Múlalundur
Vinnustofa SÍBS
Sfmar: 628450 688420 688459
Fax 28819
& innkaupi'm i magni, Verið velkomin.
Tæknival
Skeifunni 17 • Sími 568-1665 • Fax 568-0664
BRYNJAR HÖNNUN /1