Morgunblaðið - 21.01.1995, Blaðsíða 2

2 C LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 1995 C 3
ákveðið á vordögum að gert skyldi
og ég átti að skila handriti í október-
byijun. Það tókst, að minnsta kosti
að nafninu til. Ég hef að vísu ekki
áður kynnst sviðsvinnu nema sem
áhorfandi og gerði mér grein fyrir
því, og við öll, að ýmislegt þyrfti
að betrumbæta og slípa eftir því
sem hlutir gengju upp á sviði. Ég
hafði ekki hugsað út í leiktæknileg
atriði og átti það til að skilja persón-
ur eftir í reiðileysi á miðju sviði, svo
eitthvað sé nefnt.
sem hitta í hjartað
Fyrstu vikurnar á haustdögum
gekk þetta því í gegnum töluverðar
breytingar í samvinnu við leikstjóra
og eftir því sem þetta gekk upp hjá
leikurunum. Það er því ljóst að sem
sviðsverk er stofninn Davíðs, ég vel
úr og raða saman, en endanleg úr-
vinnsla er leikstjórans, Þráins
Karlssonar, og leikaranna. Það hef-
ur verið ákaflega skemmtileg
reynsla að fylgjast með þessu verki
mótast, sjá þetta lifna með þeim
hætti sem maður vonaðist eftir.
Ólgandi líf og tilfinningahiti
Þegar þú sérð verkið tilbúið til
sýningar, hvaða mynd finnst þér
sjálfum hafa tekist að draga þarna
upp? ,
- Ég verð að svara þessu með
því sem haft er eftir Davíð og sum-
ir eigna Einari Ben. og enn aðrir
Gröndal: „Mitt er að yrkja, ykkar
að skilja.“ Nema ég yrki kannski
minnst í þessu tilviki. Þetta er um-
fram allt ekki ljóðalestur eða ljóða-
dagskrá. Það er hins vegar löngun
mín að birta þetta ólgandi líf sem
í ljóðum Davíðs er, þennan tilfinn-
ingahita, andstæður og einlægni,
beina skírskotun. Þennan einfald-
leika ljóðanna sem gerir það að þau
höfða svo beint til svo margra. Éin-
faldleikann, sem sumir vildu kalla
veikleika hjá skáldinu.
Annars er það andstætt kveðskap
Davíðs Stefánssonar að skilgreina
hann mikið. Það þarf ekki að skil-
greina ljóð sem hitta í hjartað.
Þeirra njóta menn og ég vona að
sú meðferð sem þau fá þarna, klippt
sundur og skeytt saman, eigi þátt
í að viðhalda lífi þeirra.
Nóg að segja ef
einhver vill hlusta
Oft eru höfundar spurðir á svona
tímamótum hvort þeir séu með fleiri
verk á takteinum.
- Ég ætla nú að koma þessu frá
og hætta að ganga með það í hug-
anum áður en ég svara spurningum
af þessu tagi. Þetta er frumraun
hjá mér, enda ber ég annan fyrir
mig, skýli mér á bakvið hann. Þetta
eru bein orð Davíðs að hér um bil
öllu leyti, ég hef afskaplega litlu
við bætt, aðallega tengt, skorið og
skeytt. Ef þetta gengur upp verður
það hins vegar auðvitað hvatning
til að prófa eitthvað annað. Það er
nóg efni og nóg að segja ef maður
gefur sér tíma til að hugsa - og
ef einhver vill hlusta.
Frumsýnt í kvöld
Frumsýning Á svörtum fjöðrum
verður í kvöld klukkan 20.30 og
tvær sýningar verða á morgun,
sunnudag, klukkan 16.00 og 20.30.
Leikendur eru Aðalsteinn Bergdal,
Bergljót Amalds, Dofri Hermanns-
son, Rósa Guðný Þórsdóttir, Sigur-
þór Albert Heimisson, Sunna Borg
og Þórey Aðalsteinsdóttir. Atli Guð-
laugsson er tónlistarstjóri og syngur
ásamt Jóhannesi Gíslasyni, Jón-
asínu Arnbjörnsdóttur og Þuríði
Baldursdóttur. Birgir Karlsson ann-
ast hljóðfæraleik. Búninga hefur
Ólöf Kristín Sigurðardóttir gert og
Ingvar Bjömsson stýrir lýsingu. Þrá-
inn Karlsson er, auk þess að vera
leikstjóri, höfundur leikmyndar.
+
Tónmálid lýsir
skrefum Krists
niður til okkar
RAGNAR Björnsson
orgelleikari leikur Das
Orgelbiichlein eftir J.S.
Bach á tvennum tón-
leikum á næstu dögum.
Á morgun, sunnudag-
inn 22. janúar, leikur
Ragnar á nýja íslenska
orgelið í Digranes-
kirkju og hefjast þeir
tónleikar kiukkan 17.
Seinni tónleikamir
verða þriðjudaginn 25.
janúar í Kristskirkju og
hefjast þeir klukkan
20.
Nýja íslenska orgelið
í Digraneskirkju er
Ragnar
Björnsson
smíðað af Björgvini Tómassyni orgel-
smið og segir Ragnar hljóðfærið
mjög vel heppnað og að það standist
fyllilega samjöfnuð við tilsvarandi
orgel erlend. Tónleikamir á sunnu-
daginn verða eins konar vígslutón-
leikar orgelsins og verður fróðlegt
að heyra hvemig það skilar þessum
44 sálmforleikjum Bachs. Tónleik-
amir, sem hefjast klukkan 17, eins
og áður segir, standa til klukkan 19,
með tveimur hléum. Skýringar á for-
leikjunum mun organisti kirkjunnar,
Smári Ólason, lesa áheyrendum, auk
þess sem skýringar verða í efnisskrá.
I Kristskirkju verða tónleikamir
þriðjudaginn 25. janúar klukkan 20.
Frobeniusarorgelið í Kristskirkju
þarf vart að kynna. „Það er eitt besta
orgel sem ísland á, en orgel er ekki
bara orgel, heldur hljóðfæri og rými
samanlagt," segir Ragnar. Leifur
Þórarinsson, tónskáld, mun kynna
orgelforleikina á tónleikunum í
Kristskirkju.
Das Orgelbuchiein eða Litlu orgel-
bókina flutti Ragnar í Dómkirkjunni
fyrir tæpum 24 ámm. „Ég man að
ég gerði ekki ráð fyrir mörgum
áheyrendum á tónleikana þá og varð
undrandi þegar kirkjan hálffýlltist
af fólki,“ segir Ragnar. „Það hefur
oft síðan verið nefnt við mig að end-
urtaka þessa efnisskrá og ætla ég
að láta verða af því um næstu helgi
og spila þá forleikina á tvö ólík org-
el, sem gefa forleikjunum hvort sitt
yfirbragðið."
Ragnar segir Hallgrímskirkjuorg-
elið hafa verið upphaflega inn í
myndinni til þessa flutnings, „en leig-
an á krikjunni reyndist
svo há að ég gaf það frá
mér. Þessar háu greiðsl-
ur sem kirkjan fer fram
á fyrir afnot af kirkju
og orgeli em vafasamar.
ISlenskir orgelleikarar
hafa hingað til ekki
grætt peninga á tónleik-
um sínum hér heima og
það hafa sóknamefndir
skilið og því hafa þær,
flestar, ekki tekið neitt
gjald fyrir að lána kirkj-
urnar undir slíka tón-
leika. í sumum tilfellum
hafa þær þó tekið lítils-
háttar gjald fyrir hús-
SAMSÝNINGU félags-
manna í Nýlistasafninu, sem
haldin er í tilefni 17 ára af-
mælis safnsins, lýkur sunnu-
daginn 22. janúar. Nýlista-
safnið er til húsa á Vatnsstíg
3b í Reykjavík.
í tilefni afmælisins var
stofnað til þessarar samsýn-
ingar sem prýðir veggi og
gólf við Vatnsstíginn. Félög-
um hefur fjölgað frá stofnun
safnsins. Um þessar mundir
eru þeir 115. Safninu var
skipt upp í 115 reiti og nöfn
Samsýning
Nýlistasafnsmanna
félagsmanna í stafrófsröð
látin ráða niðurröðun verka.
Stöku verk eru þó þannig
gerð að þau standa á gólfi
eða eru á myndbandi og í
þeim tilvikum eru þau ekki
á sínum stað á veggnum.
í 17 ár hefur stefna fé-
lagsins, leynt og Ijós, verið
að standa við bakið á núlist
í landinu, bæði með því að
safna henni og reka aðstöðu
RAGNHEIÐUR Ragnarsdótt-
ir. „Bleikt & blátt“ 1995.
til sýningarhalds. Nú hefur
félagsskapurinn efnt til
einnar samsýningar „og þar
með er hin ósýnilega uppi-
staða orðin sýnileg" að
þeirra sögn. Margir lista-
menn eiga verk á sýning-
unni.
Ragnheiður Ragnarsdótt-
ir, Níels Hafstein og Pétur
Örn Firðriksson aðstoðuðu
við undirbúning sýningar-
innar og Áslaug Thorlacius
og Eygló Harðardóttir eru
umsjónarmenn sýningarinn-
ar 17 „ár“.
vörslu og þrif.
Þessi háa leiga þýðir að hvorki
erlendir né íslenskir organistar, aðrir
en þeir sem sérstaklega eru boðnir
af kirkjunni, geta leyft sér að halda
sjálfstæða tónleika á orgel kirkjunn-
ar. - Var það ekki öll þjóðin sem
sló saman í orgaelkaupin? Þau rök
að orgelið hafi verið svo dýrt að þess
vegna þurfí að taka þetta háa leigu-
gjald standast illa. Hvers vegna ætti
að vera auðveldara fyrir átta þúsund
manna söfnuð að kaupa 20 radda
orgel fyrir rúmar 20 milljónir - kaup-
verð er gjaman rúmlega milljón fyr-
ir rödd - en okkur öll hin að kaupa
72j_a radda orgel fyrir 80 milljónir? .
Ég held að farsælast væri fyrir
okkur öll að þetta leigugjald mætti
falla í annan farveg."
Fyrir allmörgum árum lék Ragnar
Litlu orgelbókina fyrir færeyska út-
varpið á fjögur færeysk-smíðuð orgel
og skipti þá forleikjunum niður á
þessi fjögur orgel, þannig að hvert
orgel fékk sitt tímabil kirkjuársins.
„Færeyska útvarpið gerði hljóðupp-
tökur á þessu fyrirbæri og mér skilst
að þessar upptökur hafi nýst vel,“
segir Ragnar. En hvað getur hann
sagt um verkið?
„Sálmaforleikir Litlu orgélbókar-
innar eru hlaðnir táknmáli þar sem
tónmálið lýsir skrefum Krists niður
til okkar mannanna, ferðum engl-
anna milli himins og jarðar, krossin-
um og þjáningum Krists á krossinum
og svo framvegs. Ef þetta er ekki
prógrammúsík í hæsta gæðaflokki,
þá veit ég ekki hvar annars staðar
hún verður fundin."
SÓLVEIG Eggertsdóttir.
NlELS Hafstein. „Mikilvægi
þess að vera á réttri hillu“
1995. Blandað efni.
Rússneskt háð á spottprís
TONLIST
Sígildir diskar
DMITRI S JOSTAKOVITS J
Dmitri Sjostakovitsj: Sinfóníur nr.
1-15. Tékkóslóvakíska útvarpss-
infóníuhljómsveitin í Bratislövu
u. stj. Ladislaus Slovak. Upptök-
ur: DDD, útvarpstónleikahöllinni
í Bratislövu nóv. 1986 — marz
1991. Naxos 8.550623 - 8.550633.
Lengd (11 diskar) alls 11.40:32.
Verð (2 box) alls 6.480 kr.
DMITRI Sjostakovitsj (1906-
1975) var afgreiddur í vestri sem
dyggur fullt.rúi sovétmenningar og
kommúnistaflokksins allt fram á 9.
áratug. En hann hefur nú ekki aðeins
fengið uppreisn æru, heldur mun
hann metinn af flestum sem merk-
asta sinfóníuskáld Rússa á 20. öld.
Það er einkum viðtalsbókin „Testim-
ony“ eftir Solomon Volkov sem valdið
hefur þessum straumhvörfum og
smám saman sannfært Vestur-
landabúa um, að tónskáldið hafi,
þvert á móti opinberu fasi, verið and-
spyrnumaður á laun, og að jafnvel
yfirlýstir hollustuóðar hans til bolsé-
vismans hafí verið gegnsýrðir duldu
háði og biturleika gagnvart kúgun
kerfisins almennt og Jósepi Stalín
sérstaklega. Bókin og ummæli kunn-
ingja tónskáldsins, einkum eftir hrun
Sovétríkjanna, hafa afhjúpað, að
Sjostakovitsj bjó við stöðuga lífshættu
nærri síðustu 20 valdaár Kremlar-
bóndans; vinir Dmitris allt í kring
„hurfu“ hver á fætur öðrum, og sjálf-
ur varð hann hvað eftir annað að
þola sundurlimandi gagnrýni frá æðri
stöðum fyrir burgeisahátt, andbylt-
ingarhyggju og „formalisma". Að
Sjostakovitsj skuli við þessar aðstæð-
ur hafa teflt oftar en einu sinni á
tæpasta vað og tætt flokk, vald og
Stalín niður í tónrænu háði, er eftir
því ótrúlegra (dæmi: „Sigurhljóm-
kviðan“ frá 1945, er ætlazt var til
að vegsemaði „stríðsafrek“ Stalíns,
en reyndist aftur á móti svo opin-
skátt írónísk, að taka varð hana strax
úr umferð; Sjostakovitsj samdi ekki
sinfóníu eftir það fyrr en að einræðis-
herranum látnum, 1953).
Ásamt strengjakvartettunum
(einnig 15 að tölu) eru sinfóníurnar
fimmtán meginstoðirnar í sköpun-
arverki Sjostakovitsjs. Þær spanna
nær hálfrar aldar feril, allt frá hinni
undravert þroskuðu frumsmíð hins
19 ára gamla unglings, nr. 1 frá
1926, til hinnar dularfullu 15. sinfón-
íu frá 1971. Fyrsta meistaraverkið
er óefað nr. 4 (1935), en hún féll til
skamms tíma í skuggann fyrir nr. 5
(1937), enda höfundurinn þá nýfallinn
í ónáð vegna þess hve Stalín mislík-
aði óperan Katerina Ismailova; var
þá nr. 4 dregin til baka í hasti og
III
SHOSTAKOVICH
.SynipV.unU’v (CoiYipIetc)
V<4.2
N<* í.X.'Á 1n, U Tíw Viarof I
. 1.‘ ' llabi Y hi" vn4 M
( SHOSTAKOVICH |
S>TOphoni« (CompUtc)
VoJ.l
Nos. 1,2 A "TSr Ur*( <J M»j",
+ 7 ' J2 “Tl>t Vwof (Vir wxl 1<
Czo.'kosNlov.iJ. KadSo Nymphony Orvlnvlra ((IralWi.'i.)
LadKUv Stovitl.
heyrðist ekki meir næsta aldarfjórð-
ung. Nr. 5 bar svo undirtitilinn „Við-
brögð sovétlistamanns við réttmætri
gagnrýni“ (!) og bjargaði Sjostako-
vitsj fyrir horn næstu árin, enda
gætti hann þess að verkið félli í kram-
ið hjá valdhöfum með hæfilegum
skammti af sósíalískri bjartsýni.
Sú sinfónía sem aflaði Sjostako-
vitsj mestrar heimsfrægðar var þó
nr. 7 (1941), „Leningrad-hljómkvið-
an“, samin að hluta meðan á umsátri
Þjóðveija um borgina við Nevu stóð.
Þetta verk varð Bartók tilefni til að
senda hinum rússneska kollega sínum
kveðju með tilvitnun til „Maxiin“-
stefsins (er sjálft er tilvitnun Sjos-
takovitsjs til Lehárs) í Konsertinum
fyrir hljómsveit (II).
Ef fis-léttasta verkið í hinu annars
að mestu leyti alvörugefna safni er
9. sinfónían, þá er einna mestur
óhugnaður fólginn í hinni bitru, per-
sónulegu útfararkveðju til Stalíns, nr.
10 (1953), og harmrænasta viðfangs-
efnið birtist óefað í 13. sinfóníunni,
Babi Jar, við samnefnt ljóð Évtúsén-
kós um fjöldamorð Þjóðverja á gyð-
ingum í Kiev í seinni heimsstyijöld,
eitt magnaðasta meistaraverkið af
mörgum í langri ópusaröð. Nr. 14 er
m.a. sérkennileg fyrir að vera samin
fyrir kammersveit og 2 einsöngvara
— og fyrir að vera sú eina sem ekki
stendur í tiltekinni tóntegund. Hún
er tileinkuð Benjamin Britten.
Þannig mætti lengi telja. Sinfón-
íurnar 15 eru ekki allar jafn merkileg-
ar — e.t.v. er einna sízt þeirra nr. 2
(„Oktobr“, 1927); svo virðist einnig
hafa verið skoðun höfundar. En
margar þeirra leyna á sér og vinna
á með aukinni hlustun, enda oft djúpt
á gráu gamni, svörtum biturleika og
sárum harmi. Það er eftirtektarvert,
hversu miklum áhrifum Sjostakovitsj
nær með æ einfaldari stílbrigðum, og
virðist hann þar hafa gert dyggð úr
nauðsyn, enda hefði hann ugglaust
gerzt mun framúrstefnulegri, hefðu
samfélagsaðstæður ekki strekkt á
tjóðrinu.
Hljómplötuútgáfan Naxos hefur
gert það sama fyrir sígilda plötueign
og Henry Ford gerði fyrir útbreiðslu
sjálfrennireiðarinnar með formúlunni
lítið verð, mikil gæði. Og heildarút-
gáfan á sinfóníum Sjostakovitsjs er
síður en svo meðal lökustu tilboða frá
litla óháða þýzka plötumerkinu, er
varð að stórveldi á 8 árum. Undirrit-
aður hefur að vísu stundum heyrt
miðlungsgóðan flutning á Naxos-
diski, en í umræddu 11 diska safni
er spilamennskan vel fyrir ofan með-
allag. Samanburður á 9. og 15. sinf-
óníu með Konunglegu Fílharmóníu-
hljómsveitinni undir stjórn Ashkenaz-
ys (Decca 430 227-2) kom t.d. all-
hagstætt út fyrir Bratislövusin-
fóníuna og Slovák; þó að hröðu
tempóin væru ívið hraðari hjá Bret-
unum, var snerpan meiri hjá Slóv-
ökunum, og Naxos-upptökurnar bæði
færari og nálægari. Jafnvel óháð
verðsamanburði er Naxos-settið mjög
frambærilegt, og þegar sést, að yfir
11 klst. úrvalstónlist í úrvalsflutningi
fæst fyrir innan við 7.000 kr. þá er
úrskurðurinn í mínum huga ótvíræð-
ur: Kostakaup.
Ríkarður Ö. Pálsson.
Píanótónleikar
ÞETTA er eins konar frum-
kvöðlastarf, það er engin 300
ára hefð fyrir því hvað maður á að
spila. Tíminn á eftir að kveða upp
sinn dóm en verkin verða náttúrlega
að heyrast til að það sé hægt. Þau
liggja reyndar ekki alltaf á lausu,
ég hafði talsvert fyrir því að fínna
nótur að nokkrum þeirra. Kannski
spilar þar inní að tónskáldin eru
konur. Ég hef svo oft haldið tón-
leika eingöngu með verkum eftir
karla og ákvað í sumar að gera
alveg öfugt.“ Valgerður Andrés-
dóttir píanóleikari leikur verk sjö
kvenna á tónleikum í Norræna hús-
inu í dag. Þeir hefjast klukkan 16
og standa í um klukkustund.
Valgerður valdi saman verkin
fyrir tónleika á kvennaþinginu Nor-
disk Forum í Finnlandi síðasta sum-
ar. Þá var henni boðið að spila þau
í Danmörku og Svíþjóð nú I febrúar
og upp úr því ákvað hún að koma
líka til íslands. Valgerður býr í
Kaupmannahöfn, segist hafa ílenst
á leiðinni heim frá Berlín. Hún var
þar í framhaldsnámi við Listahá-
skólann og útskrifaðist 1992. Síðan
hefur hún unnið fyrir sér með
kennslu og tekið þau tónleikaverk-
efni sem boðist hafa. Hún segist
standa á eigin fótum og það taki
tíma að gera sig gildandi. I Dan-
mörku hafi samtök tónlistarmanna
ekki umboðsþjónustu eins og til
dæmis í Svíþjóð. Hver sjái um sig
líkt og hér.
Á efnisskrá tónleikanna í dag eru
verk eftir Gudrunu Lund, Áse
Hedstrom, Jacquelin Fontyn, Jór-
unni Viðar, Kerstin Jeppsen, Karól-
ínu Eiríksdóttur og Sofiu Gubaidul-
ina. Hún er rússnesk og er að sögn
Valgerðar að verða vel þekkt víða
um heiminn. Annars eru tónskáldin
norræn, utan Fontyn, sem er belg-
ísk. Verkin eftir útlendu höfund-
Óperur og ballettar
Á næstu mánuðum verður unnið við að koma
balletttónlistinni við ljóðabálk Steins Steinars,
Tíminn og vatnið eftir Atla Heimi Steinsson, á
geisladisk. Verk þetta var frumflutt á Listahátíð
í júní síðast liðnum af Kammersveit Reykjavíkur,
kór og einsöngvurum undir stjórn Paul Zukofsky.
Ymislegt fleira er í deiglunni hjá Atla Heimi
Sveinssyni. Guðrún Guðlaugsdóttir ræddi
við Atla Heimi um það helsta.
Tíminn og vatnið er
tæplega þriggja
tíma verk. Frumflutn-
ingur þess á Listahátíð
gekk vel. Menntamála-
ráðuneytið og einkaað-
ilar ákváðu að styrkja
útgáfu verksins á
geisladisk og nú er
unnið að klippingu
verksins, en hljóðritun
fór fram i Langholts-
kirkju að frumflutn-
ingi loknum. Við vor-
um í fjóra sólarhringa
að hljóðrita verkið og
til eru 32 klukkustund-
ir af tónlist í 1200
bútum, sem þarf að
klippa saman,“ sagði Atli Heimir
þegar hann var inntur eftir nánari
upplýsingum. „Ekki hefur verið frá
gengið hver verið útgefandi en ef
allt gengur vel ættu tveir geisla-
diskar með þessari tónlist að geta
komið út í haust.“
Tónlistin við Tímann og vatnið
var flutt á tónleikum á Listahátíð
en verkið hefur ekki verið sett upp
á sviði með dönsurum. „Nú er _að
sjá hvort listahátið 1996 og ís-
lenski dansflokkurinn hafa áhuga
á að gera það þegar tónlistin liggur
fyrir á geisladisk,“ sagði Atli Heim-
ir ennfremur.
Atli Heimir hefur
mörg járn í eldinum
um þessar mundir.
„Eitt af því sem fyrir
liggur er að semja
stóran píanókonsert.
fyrir tónlistarhátið í
Stokkhólmi. Verkið á
að vera tilbúið í haust
og það verður frum-
flutt vorið 1996.
Einleikari er mjög
efnilegur sænskur
píanóleikari, Love Der-
vinger að nafni. Hann
hefur m.a. leikið tón-
list á geisladisk með
Áshildi Haraldsdóttur
fluturleikara,“ sagði
Atli Heimir.
„Þá má nefna sellókonsert fyrir
Erling Blöndal Bengtson, sem lengi
hefur staðið til að semja. Ég hef
skrifað fyrir hann áður einleiks-
verkið Úr ríki þagnarinnar, sem
hann hefur leikið víða. Einnig er
ég tilbúinn með nýja óperu, Síðasta
ástin, sem væntalega verður frum-
flutt erlendis á þessu ári. Ég skal
ekki segja hvernig fólki finnst
músikin en mér likar titillinn vel,
þetta er hinn dæmigerði óperutitill.
Sagan er undurfagurt ævintýri eft-
ir hina miklu frönsku skáldkonu
Marguerite Yourcenar. Hún er ný-
Atli Heimir
Sveinsson
lega dáin. Þetta ævintýri hennar
er til á íslensku í bókinni Austur-
lensk ævintýri, í snilldarþýðingu
Thors Vilhjálmssonar. Ævintýrið
fjallar um mann sem er að und-
irbúa sig undir að deyja, þá kemur
kona til hans sem hefur alltaf elsk-
að hann. Sem sagt, ástin kom til
hans.
Önnur ópera í
burðarliðnum
Loks er ég langt kominn með
aðra óperu, sem ég skrifa á norsku,
sem heitir Hartervig. Ég lýk þvx
verki væntanlega á næstu mánuð-
um. Óperutextinn er tilbúinn, en
höfundur hans er Paal-Helge
Haugen. Hann er afburða ljóð-
skáld, læknir og sálfræðingur.
Hartervig var einskonar norskur
Kjarval, menn vissu ekki hvort
hann væri snillingur eða geðbilað-
ur, fúskari eða brautryðjandi. Nú
eru menn hins vegar á því að Hert-
ervig hafí verið merkur brautryðj-
andi. Haugen hefur kynnt sér sögu
Hartervig mjög vel, m.a. kynnti
hann sér gamlar sjúkraskýrslur
hans, en Hartervig var um tíma á
geðsjúkrahúsi.
Ymis smærri verkefni eru einnig
framundan" sagði Atli Heimir einn-
ig. „En þau geta verið eins tíma-
frek og stærri verkin.“ Núna, þann
5. janúar s.l. var flautukonsert
Atla Heimis fluttur á Sinfóníutón-
leikum, en Atli Heimir fékk einmitt
Norðurlandaverðlaun á sínum tíma
fyrir þann konsert. „Það var mjög
gaman að hlusta á þetta gamla
verk, það sem var framandi og
nýstárlegt fyrir tuttugu árum er
núna fullkomlega eðlilegt," sagði
Atli Heimir. „Hljómsveitin spilaði
þetta eins og klassik og fiautuleik-
arinn, Kolbeinn Bjarnason, lagði í
þetta alveg nýjan og persónulegan
skilning. Það er mér mikið gleði-
efni að hann ætlar að leika þetta
verk í Svíþjóð og Finnlandi á næst-
unni,“ sagði Atli Heimir að lokum.
Valgerðar Andrésdóttur í Norræna húsinu í dag
Tilraunir
Morgunblaðið/Sverrir
VALGERÐUR á æfingu í Norræna húsinu í vikunni.
anna hafa ekki heyrst hér áður á
tónleikum eftir því sem Valgerður
veit best.
Öll er tónlistin frá síðari hluta
þessarar aldar, elsta verkið frá
1962 og það nýjasta frá 1989. Það
er danskt og heitir Fimm díalógar.
Höfundurinn Gudrun Lund er fædd
1930. Hún lýsir í hveijum þætti
verksins ákveðinni skapgerð og var
að sögn Valgerðar ánægð með
flutning hennar. „Það lá beinast við
að spila fyrir hana,“ segir Valgerð-
ur aðspurð um samráð við tónskáld-
in. „Óneitanlega er erfítt að spila
fyrir höfundinn, en gaman að vita
að maður skilji músíkina líkt og hún
var hugsuð. Annars hef ég mótað
þetta sjálf.
Flytjandi nýrrar tónlistar er eig-
inlega að gera sömu tilraunir og
tónskáldið, hann hefur ekki eins og
í verki eftir Beethoven fyrirfram
gefnar reglur um túlkunina. Ekki
nema að vissu marki og raunar
gefa sumir höfundar algjört fijáls-
ræði um flutninginn. Aðrir lýsa
ákveðnum vilja í athugasemdum við
nóturnar, belgíska tónskáldið veitir
þannig innsýn í vissa stemmningu.
Þetta finnur maður þegar farið er
að vinna með verkið.“
Annað verkið á efnisskránni heit-
ir Chain eða Keðja og höfundurinn
er Áse Hedstram frá Noregi. Hún
er fædd 1950. Valgerður segir bar-
áttu í verkinu og óvíst sé undir lok-
in hvort úrslitatilraun takist til að
losna úr einhveijum viðjum.
Næst kemur Ballaða eftir Jacqu-
eline Fontyn, mikið stemmningar-
verk að sögn Valgerðar. Fontyn er
þar ekkert að hlífa flytjandanum.
Hún er fædd 1930.
Eftir hlé kemur að Hugleiðingum
um fimm gamlar stemmur eftir
Jórunni Viðar. Þar er tilbrigðaform,
keðjusöngur og dans með breytileg-
um takti. Jórunn er fædd 1918.
Draumur eftir Kerstin Jeppsen
frá Svíþjóð er eins konar saknaðar-
ljóð. Einn hljómur geng-ur gegnum
verkið allt, ásækir þann sem dreym-
ir og leysist upp að lokum. Jeppsen
er 46 ára gömul.
Rhapsody eftir Karólínu Eiríks-
dóttur býr yfir áberandi andstæð-
um; hamagangi og hreyfingu á
móti algerri kyrrð. Karólína er fædd
1951. Sofía Gubaidulina er tuttugu
árum eldri. Hún þykir höfða meira
til hjartans en heilans með tónlist-
inni og hefur sjálf yfír sér sérstaka
ró eða útgeislun þess sem er sáttur
við tilveruna.
„Ég hitti hana í Danmörku og
fann að hún er mjög sérstök kona,“
segir Valgerður. „Verkin hennar
eru mörg afar áhrifarík og oft
gætir trúarlegra eða mystískra
þátta í þeim. Það gildir einmitt um
Chaconne, síðasta verkið á tónleik-
unum.“