Morgunblaðið - 25.01.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 25. JANÚAR 1995 B 3
VEIÐAR OG VÍSINDI
Fiskifræðmgum standa
í raun aliar dyr opnar
Viðtal
Geir Oddsson heitir ungur maður sem leggur stund
á doktorsnám í fiskifræði við University of Was-
hington í Bandaríkjunum. Orri Páll Ormarsson
kom að máli við hann og bar margt á góma; má
þar nefna námið, starfsmöguleika, sjávarútveg í
Bandaríkjunum og hvalveiðar.
„FISKIFRÆÐINGUM standa í
raun allar dyr opnar. Þekkingin
sem maður aflar sér í náminu
getur víða komið í góðar þarfir
og orðið að gagni á hinum ýmsu
sviðum. Fáir hafa sérhæft sig í
fiskifræði miðað við margar aðrar
greinar og starfsmöguleikarnir eru
því mjög góðir,“ segir Geir Odds-
son sem leggur stund á doktors-
nám í fiskifræði við University of
Washington í Seattle í Bandaríkj-
unum. „Þar að auki er það afar
mikilvægt að íslendingar afli sér
sem mestrar menntunar á þessu
sviði; sjávarútvegur er einu sinni
okkar lifibrauð!"
Geir lauk á sínum tíma BS-
prófí í líffræði frá Háskóla íslands
en starfaði bæði með námi og að
því loknu innan vébanda Hafrann-
sóknastofnunarinnar. Áhugi hans
á fískifræði jókst jafnt og þétt og
árið 1991 hóf hann mastersnám
við University of Washington -
School of Fisheries, sem er ein
stærsta háskóladeild í heimi á sviði
fískifræða. 37 prófessorar starfa
við deildina auk þess sem tíu til
viðbótar sem komnir eru á eftir-
laun, taka virkan þátt í rannsókna-
störfum í tengslum við hana. Um
100 nemendur stunda nám á BS-
stigi við deildina og um 140-150
eru í framhaldsnámi. Þótt School
of Fisheries sé stór deild á sínu
sviði er hún einungis agnarsmá
eining innan University of Was-
hington en 35.000 nemendur eru
skráðir í skólann - þar af tæplega
10.000 í framhaldsnám.
Skoðar hlna fræðilegu hlið
flskvelðlstjórnunar
Geir segir að mastersnám í fiski-
fræði sé byggt upp á iíkan hátt
og flest annað nám á þessu stigi
í Bandaríkjunum; hann sat því
námskeið og leysti verkefni jöfnum
höndum. Að sögn Geirs lætur
School of Fisheries allt lífríki í
ferskvatni og sjó sig varða. Innan
deildarinnar eru hinar ýmsu stofn-
anir auk þess sem hún er í nánu
samstarfi við fjölda annarra
skyldra deilda innan University of
Washington og víðar. Nemendur
skipta sér í hópa eftir áhugasviðum
og hefur hópurinn sem Geir starfar
mest með dálæti á því að skoða
hina fræðilegu hlið fiskveiðistjórn-
unar.
Lokaverkefni í mastersnámi
eiga að vera viðamikil og byggja
á rannsóknum. Geir kaus að ein-
beita sér að aukaafla en rannsókn-
ir á því sviði eru mjög ofarlega á
baugi nú um stundir. Verkefnið -
sem var í því fólgið að skoða auka-
afla og úrkast á Kyrrahafslúðu í
togveiðum við Alaska - var að
hans mati verðugt. „Málið á sér
nokkra forsögu. Fiskveiðilöggjöfín
er þannig að lúða sem veiðist í öll
veiðarfæri, nema línu tvo daga
ársins, er ólöglegur fiskur. Það
verður því að kasta henni útbyrðis
óháð því hvort hún er lifandi eða
dauð; það er því um verulegt magn
að ræða,“ segir Geir og seilist í
fórur sínar eftir tölum frá 1993
málinu til stuðnings; þá var lúðu-
úrkast 8.500 tonn. „Þetta er miðað
við lúðuveiði í Norður-Kyrrahafi
sem er svona 40-45 þúsund tonn.
Úrkastið er því verulegur hluti af
heildaraflanum."
Allt er þetta tekið inn í veiðiráð-
gjöfina sem Alþjóðakyrrahafslúðu-
nefndin hefur með höndum en hún
er ein elsta nefnd sinnar tegundar
í heiminum. Nefndin ákveður heild-
arafla og áætlar aukaafla og
dánartíðni fyrir fískveiðiárið. Að
sögn Geirs er gegnumsneitt gert
ráð fyrir því að rúmlega helmingur
úrkastsins drepist.
Kannaðl lífslíkur úrkastsins
Mastersverkefni Geirs fólst í því
að rannsaka lífslíkur físksins sem
kastað er útbyrðis. Hann segir að
verkefnið hafi verið stórt og
strembið en margar athyglisverðar
niðurstöður hafí hins vegar legið
fyrir þegar upp var staðið. „Það
skiptir verulegu máli að komast
til botns í þessu máli og átti ég
þess kost að beita öllum nýjustu
aðferðum fiskifræðinnar við rann-
sóknirnar auk þess sem ég beitti
lífeðlisfræðilegum aðferðum við
að mæla streituþætti í blóði fisks-
ins og reyndi að finna samsvörun
við þætti á borð við aflamagn,
togtíma og flokkunartíma."
Verkefnið féll í góðan jarðveg
innan deildarinnar og var Geir
óspart hvattur til að láta kné fylgja
kviði og taka upp þráðinn á vett-
vangi doktorsnáms. Það hefur
hann nú gert. „Ég er reyndar í
tveimur verkefnum eins og er;
annað er útvíkkun á mastersverk-
efninu sem verður trúlega doktors-
ritgerðin mín. Þar verður fleira
skoðað, svo sem línuveiðar, áhrifin
á fiskinn til lengri tíma litið og
útkoma úr merkingum."
Þar sem Geir hefur uppfyllt all-
ar kröfur um námskeiðasetu felst
nám hans á þessu stigi eingöngu
í verkefnum. Hann hefur prýðilega
vinnuaðstöðu og hefur til að
mynda skrifstofu að miklu leyti
út af fyrir sig. Það stafar af því
að sá sem hann deilir henni með
er mikið fjarverandi vegna ann-
arra verkefna.
Geir lætur þess getið að verk-
efnið sé ekki eingöngu einstakl-
ingsframtak hans. Prófessorar
innan skólans hafa eðli málsins
samkvæmt haft hönd í bagga en
auk þess hefur stofnun sem kall-
ast National Marine Fisheries
Service komið að verkefninu.
Veiðistjórnun, stofnstærðarathug-
anir og rannsóknir á sjávarlífver-
um í Bandaríkjunum eru meðal
þess sem sú stofnun hefur á sinni
könnu. Geir segir að mikið sam-
starf sé á milli NMFS og skólans
sem sé af hinu góða. Þá hefur
Alþjóðakyrrahafslúðunefndin lagt
sitt af mörkum til að veita rann-
sóknum Geirs brautargengi.
Að sögn Geirs standa aðilar í
einkageiranum straum af miklum
hluta rannsókna á sviði fiskveiða
í Bandaríkjunum án þess þó að
hlutur ríkisins sé minni en al-
mennt tíðkast. „Ef við lítum til
að mynda á rannsóknir á aukaafla
þá sér iðnaðurinn sér hag í því
að rannsóknir séu gerðar og að
almenn þekking aukist.“ Sjálfur
hefur Geir ekki farið varhluta af
þessu en hann hefur þegið styrki
til rannsóknastarfa frá aðila í
bandarísku atvinnulífi.
Fiskífræði rótgrólA fag
Geir segir að stórkostlegar
breytingar á stjórnun fiskveiða séu
framundan í Bandaríkjunum.
„Stefnt er að því að stjórna físk-
veiðum í gegnum einstaklings-
bundna og jafnvel framseljanlega
kvóta. Þessi breyting hefur legið
í loftinu í nokkur ár og hefur fallið
í misgóðan jarðveg. Meðal þeirra
sem hafa lagst gegn henni eru
ýmiss náttúruverndarsamtök sem
eru vídd í Bandaríkjunum sem
þekkist ekki á íslandi."
Að auki segir Geir að náttúru-
verndarlöggjöfin hafi verið tekin
til endurskoðunar en hún fjallar
um tegundir í útrýmingarhættu,
svo sem laxinn á Kyrrahafsströnd-
inni. Fiskifræðingar þar vestra
hafa því í mörg horn að líta um
þessar mundir og er Geir sann-
færður um að hann sé í réttu fagi
á réttum tíma.
Togaraútgerð Bandaríkja-
manna hófst ekki að nokkru gagni
á Vesturströndinni fyrr en 1984
en fram að því sóttu erlendir fiski-
menn miðin úti fyrir ströndinni,
Morgunblaðið/RAX
Geir Oddsson segir að það sé
mikilvægt fyrir Islendinga að
afla sér sem mestrar menntun-
ar á sviði fiskifræði enda sé
sjávarútvegur okkar lifibrauð.
annað hvort fyrir atbeina heima-
manna eður ei. Að sögn Geirs er
þó nokkur hefð fyrir útgerð í Se-
attle, í það minnsta á bandarískan
mælikvarða, en megnið af stærri
veiðiskipum í Alaska er gert út
þaðan. Þá segir hann að laxveiði
sé mjög umfangsmikil. Fiskiskipa-
stóllinn er því stór á þessum slóð-
um. „Þetta er ástæðan fyrir því
að svona deild þrífst á þessum
stað en þess má til gamans geta
að hún varð 75 ára gömul á síð-
asta ári.“
Fiskifræði er því rótgróið fag í
Bandaríkjunum enda hafa Banda-
ríkjamenn, að sögn Geirs, alltaf
verið spenntir fyrir sjávardýrum
og áhuginn fer vaxandi, ekki síst
eftir að þeir tóku veiðamar yfir
sjálfír. „Þetta eru heldur engar
smáveiðar. Á síðasta ári voru til
dæmis veiddar um 1,4 milljónir
tonna af Alaskaufsa."
Gott að vera íslendingur
„Það er gott að vera íslendingur
í Seattle. Fólk veit töluvert um
ísland og ímynd landsins er góð;
ekki síst meðal fólks á aldrinum
30-50 ára. Margir prófessorarnir
við School of Fisheries hafa áhuga
á Islandi og sumir eiga í sam-
starfi við íslenska aðila á sviði físk-
eldis. ísland er vel inni á kortinu
í þessu sambandi enda tiltölulega
sterkt á alþjóðavettvangi."
Geir hleypir þó brúnum þegar
hvalveiðar berast í tal. „Maður
reynir að tala sem minnst um hval-
veiðar enda er andúð á þeim nokk-
uð almenn í Bandaríkjunum. Ég
held að það stafi þó mikið af
áróðri. Fagfólk lítur þetta allt öðr-
um augum enda hefur það meiri
skilning á málinu."
Geir vonast til að geta lokið
námi innan tveggja til þriggja ára
en að öðru leyti er framtíðin
óskrifað blað. Hann hefur hug á
að snúa heim og segir að Ha-
frannsóknastofnunin sé vænn
kostur sem starfsvettvangur; þar
á bæ séu margir áhugaverðir hlut-
ir að gerast. Geir neitar því hins
vegar ekki að honum hafi verið
gerð girnileg tilboð ytra sem
freistandi sé að íhuga. „Menntun
er virkilega metin til fjár í Banda-
ríkjunum og maður verður þess
var í launaumslaginu sínu. Því
miður er slíkt hið sama ekki alltaf
uppi á teningnum hvað ísland
varðar. Þegar þrefalt hærri
grunnlaun eru í boði ytra hlýtur
maður að hugsa sig um. Á móti
kemur hins vegar að ég á tvö
börn sem ég vil helst að alist upp
og hljóti sína menntun á íslandi.
Það verður því haldið heim á end-
anum, það er klárt mál.“
Ný gerð
af Kraftfloti
Að loknu þróunarstarfi hefur Hampiðjan hafið sölu
á nýrri gerð Kraftflots.
Hlífðarkápan er fléttuð úr kraftþráðum. Hún er efnismikil
og tognar því lítið en hefur mikið slitþol. Flotmergurinn
er hannaður og framleiddur með það að markmiði að
gera flotteininn lipran og meðfærilegan.
Nýja Kraftflotið er framleitt í 12, 14 og 16 mm sverleikum
og hentar sérlega vel fyrir grásleppu- og ýsunet.

“‘'v

Kraftflotið minnkar netaslit, eykur öryggi,
sparar tíma og jafnar áferð netanna.
Blldshölða 9 112Reykjav(k