Morgunblaðið - 27.01.1995, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
2 D FÖSTUDAGUR 27. JANÚAR 1995
J
DAGLEGT LIF
Strákar og stelpur
sundur, en ekki saman í bekk?
, ÞÓTT ekki sé ýkja langt síðan
| kynjablöndun í skólastarfi varð
j nánast allsráðandi hér á landi og
l víða annars staðar, eru ýmis teikn
á lofti um að aðgreining kynjanna
eigi eftir að aukast í nánustu fram-
Jgj* tíð í leik- og grunnskólum og e.t.v.
V* í framhaldsskólum. Danir og Svíar
eru einkum hallir undir þessar hug-
myndir og kenna nú stúlkum og drengj-
um í auknum mæli sitt í hvoru lagi.
Viðhorfsbreytingum Dana og Svía í
þessum málum voru gerð nokkur skil
í Kaupmannahafnarbréfi í Morgunblað-
inu sl. sunnudag. í aðalatriðum ganga
þær út á að halda ekki aftur af strákum
þegar þeir vilja ærslast, hamast og
slást, heldur skapa þeim „tryggar að-
stæður“ og hætta að innprenta þeim
að athæfið sé óeðlilegt og rangt. Stelp-
umar fái hins vegar að læra og dunda
sér í friði án þess að verða stöðugt
fyrir áreitni og yfirgangi strákanna. í
greininni segir að danskir kennarar
hafi smám saman fikrað sig áfram með
að skipta blönduðum bekkjum upp að
hluta í skólatímanum, tvo eða fleiri
tíma í viku. Þannig telji þeir auðveld-
ara að ná til nemenda og skapa frið-
sæla kennslustund.
Mörgum kann að virðast sem slíkar
breytingar á skólastarfi séu á skjön við
jafnréttishugsjónina. Öðmm gæti fund-
ist að kynjablöndun hafi haft það eitt
að leiðarljósi að skikka stráka til að
hegða og leika sér eins og stelpur og
þvinga stelpur til að hafa sig í frammi
með ærslum og látum eins og strákum
er tamt.
Emm við komin í hring eða eiga
ofangreind viðhorf ekkert skylt við
jafnrétti? Eru drengir og stúlkur það
ólík að upplagi að nauðsynlegt sé að
skapa þeim svigrúm sitt í hvoru lagi?
Daglegt líf leitaði álits nokkurra ein-
staklinga, sem þekkja til þessara mála
og hafa ákveðnar skoðanir á framvind-
unni.
Margrét Pála
Ólafsdóttir
Ingibjörg
Ásgeirsdóttir
Gyða
Jóhannsdóttir
Elsa
Þorkesdóttir
Margrét Pála Ólafsdóttlr,
leíkskjólastjórl
Strákar
frekjast og
stelpur þola
Kynjaskiptar deildir eru ekki með
öllu óþekkt fyrirbæri hérlendis.
Fyrir rúmum fímm árum vakti
Margrét Pála Ólafsdóttir, leikskóla-
stjóri Hjalla í Hafnarfirði, athygli
fyrir slíka aðgreiningu. „Markmið
mitt er að þjálfa bæði kynin á breið-
ara sviði en hefðbundið kynhlutverk
gerir ráð fyrir. Ég tel kynjaskiptar
deildir vænlegustu leiðina vegna
þess að strákar og stelpur leika sér
á ólíkan hátt og eru ólík að upp-
lagi. Bæði kynin þurfa tækifæri til
að sinna sínum leikjum en jafnframt
æfa sig í fjölbreyttari hlutverkum.
Hér í Hjalla leggjum við ríka
áherslu á samskiptaþjálfun. Þjóðfé-
lagið þarfnast einstaklinga sem
hafa kvenlæga eiginleika eins og
vináttu, samvinnu, nálægð og fé-
lagslega ögun, en búa jafnframt
yfír áræðni, krafti, frumkvæði og
sjálfstæði, sem jafnan teljast til
karllægra gilda.
Blandað skólastarf hefur ekki
gefíð góða raun. Strákar taka meira
rými, þeir þurfa meiri kennslu og
athygli en stelpur framan af skóla-
göngu. Samt standa stelpur sig
yfírleitt betur í námi, þær læra að
vera þolendur meðan strákarnir
frekjast áfram, fínnst þeir vera alls-
endis frábærir, en þó um leið
ómögulegir vegna þess að athyglin,
sem sífellt beinist að þeim, er alla
jafna með neikvæðum formerkj-
um.“
Margrét Pála telur „skandinav-
ísku leiðina", skref í rétta átt, en
gangi þó of skammt. Það vanti að
ráðast gegn hefðbundnum kynhlut-
verkum með sérstakri uppbótar-
vinnu fyrir hvort kyn. Kynjaskipt-
ing án þess geti orðið til þess að
ofuráhersla verði lögð á kvenlegar
dyggðir, sem getur valdið því að
stelpur verði ósjálfstæðar og kjark-
litlar. Sé strákum hins vegar gefínn
of laus taumurinn fari þeir á mis
við vináttu og þá ögun, sem felist
í félagslegri nálægð.
Þrátt fyrir að „skandinavísku"
hugmyndirnar séu ekki nógu rót-
tækar að mati Margrétar Pálu
fmnst henni allt benda til að kynja-
skiptar deildir muni eiga auknu
fylgi að fagna í framtíðinni.
Inglbjörg Ásgelrsdóttlr,
grunnskólakennarl
Ekki alltaf með
læti og ekki
alltaf prúðar
í röðum grunnskólakennara eru
umræður um gagnsemi kynja-
skiptra bekkjardeilda ofarlega á
baugi. Til marks um áhugann segir
Ingibjörg Ásgeirsdóttir, kennari í
Grandaskóla, að 15 kennarar skól-
ans hafí sótt námskeið á vegum
menntamálaráðuneytisins og end-
urmenntunardeildar KHÍ þar sem
þessi mál voru kynnt og nokkrir
grunnskólakennarar hafí tekið þátt
í samnorrænu verkefni, Nordlilia,
um sama efni.
Þrátt fyrir þrengsli og tvísetinn
skóla fínnst Ingibjörgu ómaksins
vert að þreifa svolítið fyrir sér með
því að skipta bekknum sínum upp
eftir kynjum tvær kennslustundir í
viku.
„Skólastarf er og verður vonandi
alltaf í mótun. Hugmyndir um
kynjaskiptingu fínnst mér allrar
athygli verðar. Mín reynsla er sú
að strákar séu ekki alltaf uppi-
vöðslusamir og stelpur ekki alltaf
prúðar og iðnar, eins og danskir
og sænskir kennarar virðast ganga
út frá, samkvæmt umræddri grein
í Morgunblaðinu. Alhæfingar eru
mér ekki að skapi, en þó tel ég
mikilvægt að stúlkur fái tækifæri
til að þroska eiginleika 'sína á já-
kvæðan hátt og sama á við um
drengi. Mín reynsla af kynjaskipt:
ingu í tímum er afar takmörkuð. í
fyrra gerði ég smátilraun með 7
ára nemendur og hef haldið áfram
í vetur með sömu nemendur. Mér
virðist sem börn leyfi sér fremur
að vera eins og þeim er eiginlegt í
slíkum kennslustundum. Þá sýni
þau sínar réttu hliðar; stelpur eru
óragari við að segja skoðanir sínar
og strákar láta fremur af „stælun-
um“.“
Ingibjörg vill taka skýrt fram að
reynsla sín sé e.t.v. ekki nægilega
víðtæk til að segja til um merkjan-
legar breytingar á hegðun nemenda
við þessar aðstæður. í kynjaskipt-
um kennslustundum séu nemendur
helmingi færri en ella og vel geti
verið að tilhneigingar þeirra myndu
koma eins skýrt í ljós í fámennum,
blönduðum bekkjardeildum.
Ingibjörg hefur eins og fleiri sótt
ýmsar hugmyndir um fyrirkomulag
kennslunnar í smiðju Margrétar
Pálu. Henni fínnst sjálfsagt að þróa
hugmyndir um kynjaskiptingu í
bekkjum, en kennarar verði þá jafn-
framt að gera sér grein fyrir
markmiðinu.
Gyða Jóhannsdóttlr,
uppeldisf ræöingur og
skólastjórl Fósturskólans
Uppeldi
manneskjunnar
- ekki drengsins
eða stúlkunnar
Fósturskóli íslands er eitt af
mörgum dæmum um að hefðbundin
kynhlutverk eru enn í fullu gildi ef
tekið er tillit til að einungis örfáir I
karlar hafa stundað þar nám. Gyða
Jóhannsdóttir, skólastjóri og upp-
eldisfræðingur, segir að uppeldi
stúlkna og drengja eigi sér djúpar
rætur í vestrænni menningu. Vænt-
ingar til kynjanna séu mismunandi.
Stelpum leyfist að tala um tilfínn-
ingar, þeim sé ætluð ýmis umönn-
unnarstörf, þær eigi að vera sam-
viskusamar, iðnar o.s.frv. Strákar
eigi hins vegar að vera klárir, harð-
ir af sér og bera ekki tilfinningar
sínar á torg. „Ég tel kynjaskiptingu
í leik- og grunnskólum ekki neina
allsheriarlausn. Þó finnst mér Mar-
grét Pála taka að sumu leyti rétt á
málum, því hún leitast við að koma
mjúku gildunum að hjá strákum og
örva sjálfstæði og þor hjá stúlkum.
Fyrst og fremst vil ég að uppeldið
snúist um manneskjuna og mann-
lega eiginleika, ekki stúlkuna eða
drenginn."
í Fósturskólanum er þó nokkuð
fjallað um kynjamun í uppeldis-
fræðitímum. „Við skoðum þetta frá
öllum sjónarhomum, föram ofan í
saumana á vísindalegum rannsókn-
um, veltum fyrir okkur hvort munur
kynjanna sé líffræðilegs eðlis eða
umhverfístengdur auk þess sem
hver og einn nemandi þarf að átta
sig á eigin viðhorfum."
Gyða segir að jafnrétti sé meira
í orði en á borði þegar kemur að
uppeldismálum. „Ég er ekki viss
um að aukin umræða um jafnrétti