Morgunblaðið - 27.01.1995, Side 5

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 27. JANÚAR 1995 D 5
DAGLEGT LÍF
Námskeiö fyrir foreldra og 4-10 mánaða ungbörn
Morgunblaðið/Sverrir
HELGA Björg hefur gert mikið af því að leika við og syngja
fyrir níu mánaða gamla dóttur sína. Hún hefur að sama skapi
sungið mikið fyrir son sinn, sem er að verða fjögurra ára.
Kornabarnið vill
heldur heyra foreldri sitt
syngja en hlusta á lag í útvarpinu
„MEGIN tilgangurinn er að foreldr-
ar syngi meira fyrir og með börnun-
um sínum. Allir geta hafið upp raust
sína og söngur og leikur skapar
samkennd með ungbarninu," segir
Helga Björg Svansdóttir sem er
með námskeið hjá Tómstundaskó-
lanum fyrir hvítvoðunga og foreldra
þeirra. Námskeiðið felst í því að
foifeldri kemur með smábarnið sitt,
sem er á aldrinum 4-10 mánaða,
og með aðstoð Helgu Bjargar lærir
það að syngja og samtímis leika
við það.
„Börnin vilja ekki bara hlusta á
tónlist úr útvarpinu, þau vilja helst
heyra rödd mömmu eða pabba og
finna snertingu frá þeim.“
Helga segir sönginn hafa verið á
undanhaldi síðustu ár, foreldrar
gefi sér ekki eins mikinn tíma og
áður til að rifja upp gömul lög og
raula fyrir börnin sín.
Gott að syngja líka fyrlr
barn f móðurkvlAI
í Svíþjóð eru námskeið af þessu
tagi mjög vinsæl. Frá árinu 1983
hafa samtökin Föreningen för
Barns Musikaliska
Utveckling boðið upp
á svona samveru-
stundir fyrir for-
eldra og börn svo og kennslu fyrir
þá sem vilja gerast leiðbeinendur.
Námskeiðið var þróað út frá
kenningum læknisins John Lind
sem starfaði við Karolinska sjúkra-
húsið í Svíþjóð. Hann barðist fyrir
því að talað og sungið væri fyrir
fóstur í móðurkviði og sagði að þar
sem fóstrið heyrði aðallega í móður
sinni á meðgöngu myndi það síðan
öðlast aukið öryggi við að heyra í
henni áfram eftir að slitið var á
naflastrenginn.
Helga hefur að undanfömu verið
að viða að sér efni hér heima, safna
saman íslenskum þulum og bama-
lögum og hún hefur líka verið að
þýða einföld bamalög úr sænsku.
Höskuldur Þráinsson hefur einn-
ig þýtt lög úr sænsku.
Foreldrarnlr ákveða hvað og
hvernlg þelr syngja
- En þurfa foreldrar ekki að vera
mjög söngelskir til að koma á nám-
skeið og hefja
upp raust
sína?
„Nei, alls ekki og foreldrar ráða
alveg sjálfir hvað og hvemig þeir
vilja syngja fyrir bömin sín, róleg
lög, hröð, einföld, fjömg og svo
framvegis. Ég kem einungis með
hugmyndir að söngvum og leikj-
um.“
Helga segir að á námskeiðinu sé
barninu mggað í takt við lögin,
réttar út hendur þess og fætur, því
lyft upp, dansað með það um gólf
og farið í látbragðsleiki við þulur.
Hljóðfæri segir Helga Björg að séu
fundin úti í náttúrunni, foreldrar
nota til dæmis köngla, steina og
annað sem ekki skapar hvellhljóð.
Leikina þurfa ekki allir að fram-
kvæma á sama hátt, foreldrar geta
sjálfir komið með hugmyndir. Göm-
ul lög em rifjuð upp og farið í hóp-
leiki.
Helga segir að ákveðið hafi verið
að hafa tímana á morgnana og
gert sé ráð fyrir að annað foreldri
komi með börnin þó auðvitað séu
báðir velkomnir.
Örvar málþroska
- Hvaða áhrif hafa þessar sam-
vistir á komabamið?
„Því líður vel í návist foreldra
sinna og söngur og leikur skapar
skemmtileg samskipti milli foreldris
og barns og veitir samkennd", seg-
ir hún.
„Auk þess hjálpa leikimir bam-
inu að þroska tilfinningu fyrir rými
og hreyfigetu líkamans.“ Hún segir
ennfremur að söngur sé talinn mik-
ilvægur fyrir málþroska, það em
oft fleiri blæbrigði í söngmáli en
daglegu talmáli og að sama skapi
er framburður oft skýrari í söng
en talmáli.
Sumir hafa líka haldið því fram
að böm sem byiji snemma að syngja
byrji líka fljótt að tala.
Helga segist hafa prófað þessa
aðferð á níu mánaða gamalli dóttur
sinni og talar um að þessar sam-
verastundir þeirra hafí virkað mjög
vel á hana. „Þegar hún hefur verið
óróleg hef ég notað
sönginn og hún
róast við að heyra
hann. Þar að auki
hefur hún líka
gaman af leikj-
unum, skemmtir
sér konunglega
þegar ég fer með
þulur og leik við
hana í leiðinni."
■
grg
V axandi fjöldi manna
hefur fundasókn að fullu starfi
Jgj FUNDAFÍKN er eitt aðalein-
kenni atvinnulífs okkar tíma og
einkennir einkum stjómendur
og valdamenn. Fundir em taldir
** vera uppspretta valds og sá
Q staður þar sem ákvarðanir em
Z teknar. Þannig gerast valda-
S9 fíklar fundafíklar.
ifa Ef til vill er sóun vinnutíma
og fjármuna ekki alvarlegasta afleið-
ing fundafíknar. Versta afleiðing
fundafíknar er sú ranghugmynd að
raunvemlegur árangur sé af funda-
setu. Fundafíklar hafa á tilfinning-
unni að þegar málið hefur verið rætt
á fundi, niðurstaða fengist og skýrsla
skrifuð, þá-sé málinu lokið. Fundaset-
ur og skýrslugerðir verða markmið í
sjálfu sér, en raunveruleikinn verður
út undan.
Þetta segir Einar Stefánsson augn-
læknir sem gerði fundafíkn að um-
talsefni í nýjasta tölublaði Lækna-
blaðsins. Þar segir m.a. að óhætt sé
að fullyrða að fundasókn sé sá angi
íslensks atvinnulífs, sem hraðast hafi
vaxið og dafnað á síðari ámm. Lækn-
irinn byggir umfjöllun sína á grein
eftir Abraham G. Bergman, sem ný-
lega birtist í bandaríska læknatíma-
ritinu, og íjallar um fundafíkn þar í
landi. Þar gerir Bergman að umræðu-
efni að samtímis því að spamaðar
sé leitað víða í heilbrigðiskerfinu og
þjónusta skorin niður við sjúklinga
fari sífellt meiri vinnutími starfs-
manna í „ófrjóar" fundasetur.
Nefndir og starfshópar em notaðir
af háttsettum stjórnendum til að
komast undan ábyrgð, sem fylgir
ákvarðanatöku, segir Einar. „Þeir,
sem era beðnir um að sitja í nefnd-
inni, era svo upp með sér af því einu
að það líða oft margir mánuðir og
tugir funda áður en þeir fara að velta -
fyrir sér hvort nefndarstarfið skili
einhveijum raunverulegum árangri.
Ein gmndvallarregla í nefndarstörf-
um er að það hefur alltaf verið nefnd
eða starfshópur, sem áður hefur skil-
að skýrslu um sama mál, en þær
skýrslur em alltaf læstar ofan í
skúffu og gleymdar. Fundir em oft
notaðir til þess að skapa þá ímynd
að samráð sé haft og ákvarðanir
teknar í sameiningu. Þetta á þó ekki
við ákvarðanir, sem skipta máli.“
Meðhöndlun fundafíknar
Læknirinn segir að skynsemis- og
sparnaðarsjónarmið' mæli með
krossferð gegn fundum, ráðstefnum
og nefndarsetum. Fundafíkn eigi að
meðhöndla eins og hveija aðra fíkn
og byija á algjöru bindindi. Síðan
ætti að verðlauna stjórnendur sér-
staklega fyrir að vera í vinnunni.
Eftir um mánaðar langt fundabind-
indi mætti koma á fáeinum vel undir-
búnum fundum, sem takmörkuðust
við ákvarðanatöku annars vegar og
það að tryggja tengsl samstarfs-
manna hinsvegar. Mikilvægt sé að
gera sér það ljóst að fundir eru yfir-
leitt ekki góð leið til að dreifa upplýs-
ingum. Tjáskipti og upplýsingamiðl-
un ætti því ekki að vera ástæða fyr-
ir fundi. Bréf, minnismiðar og tölvu-
póstur væri mun áhrifameiri og ein-
faldari leið til að koma upplýsingum
' á milli manna.
„Enginn fundur skyldi haldinn án
skriflegrar dagskrár, sem lýsi hvaða
árangri fundurinn á að ná. Ef
ákvarðanataka liggur fyrir, þarf að
Lífsbarátta
og föðurlandsást í
bundnu máli í tveimur bókum
STRÍÐ og friður; frelsi, jafn-
JJJ rétti, bræðralag. I þessum orð-
um má segja að rúmist efni
jj bókarinnar Maístjaman. Þetta
JJ er safn ljóða sem Gylfi Gröndal
® valdi og eiga það sammerkt að
— ^ fialla um verkalýðsbaráttu á
* Islandi. Segir Gylfi í eftirmála
2 að efnið gæti jafnvel rúmast í
orðunum, hugsjón og vemleika.
n Öll ljóðin munu vera ort á
þessari öld, en alls em ljóðin
72 og eftir 52 höfunda. Nokkur hafa
verið stytt, einkum þau sem ort vom
á 4. áratugnum, þegar ljóð urðu að
rímuðum ræðum eða hugleiðingum.
Ljóðum Maístjörnunnar er skipt í
fimm hluta eftir efni. Sá fyrsti grein-
ir frá orsök og aðdraganda þess að
alþýðan reis upp og krafð- ist réttar
síns. í næsta hluta er verkalýðsbar-
áttan hafin og þá ýta kreppa og at-
vinnuleysi undir baráttu kúgaðs og
réttlauss almúgans. Steinn Steinarr
lýsir vemleika alþýðumannsins t.d. í
Oreiga-æsku, þar sem fram kemur
nauðsyn þess að hann beijist fyrir
rétti sínum, hvað sem það kostar.
Örelga-æska
Ég heilsa þér, öreiga-æska
í árroða vordrauma þinna.
Þitt verk er að efla þinn eigin hag
og allan heiminn að vinna.
Þitt verk er að beijast um brauðið,
að bijóta af þér kúgarans hlekki,
og leggja í sölumar líf þitt og blóð,
já, líf þitt og blóð, annars tekst þér það ekki.
Þriðji hlutinn er helgaður hugleið-
ingum um stríð, enda endurspeglar
hann seinni heimsstyijöldina. Þar er
reyndar líka bmgðið upp myndum
af kalda stríðinu, uppreisninni í Ung-
veijalandi og hörmungum Víetnam-
stríðsins, ásamt myndum frá N-
írlandi, Króatíu og Bosníu-Herzegó-
vínu. Bág kjör kvenna og frelsisbar-
átta þeirra er meginþema 4. kaflans
og í þeim síðasta eru ljóð um rússn-
esku byltinguna, auk þess sem birt
eru viðbrögð yngstu skáldanna við
verkalýðsbaráttu í velferðarþjóðfé-
laginu, íslandi.nú. Það örlar á kald-
hæðni í slíku ljóði eftir Anton Helga
Jónsson, Allir út að ýta:
Allir út að ýta
Allir út að ýta
allir út að ýta, stétt með stétt.
Allir út að ýta
nema Geiri, hann stýrir.
Allir út að ýta
nema Ragga, hún er pilsklædd.
Allir út að ýta
nema Berti, hann á pening.
Allir út að ýta
nema verkalýðsforinginn
hann ýtti síðast.
Verkamanninn út að ýta
verkamanninn út að ýta
stétt með stétt.
Maístjaman er í litlu broti, 128
bls. og er í flauelsbandi eins og fyrri
ljóðasöfn Forlagsins.
Ættjarðarljóð
Hörpuútgáfan hefur gefið út úrval
ættjarðarljóða, sem Páll Bjamason
tók saman. í inngangi segir hann
m.a.: „Ættjarðarljóð em oftar en
ekki tækifærisljóð, ort á tímamótum
og hátíðarstundum. Yfir þeim hvílir
því oft sérstakur hátíðarblær."
Sterkasti þáttur ættjarðarljóða er
líklega tignun landsins. ísland ögrum
skorið eftir Eggert Ólafsson, eitt
ljóðanna er dæmi um það, en
upphafsmaður ættjarðarljóða í
þessum skilningi var einmitt Eggert.
I ljóðinu er landið fjallkona,
fósturmóðir okkar og hefur sú
persónugerving fylgt okkur síðan.
Páll minnir á það í inngangi að
ættjarðarljóð hafi styrkt sjálfsímynd
þjóðarinnar og verið hvatning í
þjóðfrelsisbaráttunni. Einnig bentu
skáld á að auðveldara getur verið
að glata frelsi en öðlast það. Ýmsir
höfðu áhyggjur af því þegar herstöð
Bandaríkjanna reis hér. Spumingar
Guðmundar Böðvarssonar em
áleitnar í ljóðinu 1953, þar sem segir:
Manst ekki þú, ó, þjóð sem engu gleymir,
hve þras og sundrung bjó þér örlög köld,
rann ekki nóg þitt blóð í stríðum straumi
á Sturlunganna öld?
Vilt þú nú, stödd í vanda, láta slökkva
þann varðeld sem í myrkri þínu brann
og vilt þú stunginn vita af leigðri hendi
þinn vökumann?
BT
FUNDIR eru oft notaðir til þess að skapa þá ímynd að samráð
sé haft og ákvarðanir teknar í sameiningu. Þetta á þó ekki við
ákvarðanir, sem skipta máli.
lýsa valkostum og hvernig ákvörðun
verður tekin, t.d. með atkvæða-
greiðslu. Lýsa þarf sérstaklega
hvaða hlutverki hver og einn fundar-
maður gegnir. Ef viðkomandi er
ekki nauðsynlegur til ákvarðana-
töku, er óþarfi-að hann sitji fundinn.
Ef enga ákvörðun á að taka er óþarfi
að halda fund. Enginn fundur skyldi
standa lengur en 50 mínútur og
fundarstjóri skal koma í veg fyrir
kjaftæði og umræður utan málefna
fundarins," segir Einar. •
Jí