Morgunblaðið - 29.01.1995, Blaðsíða 2

2 SUNNUDAGUR 29. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Betur gætt
að búnaði
hópferða-
bifreiða
Jóhanna Sigurðardóttir á stofnfundi Þjóðvaka
Tilbúin til forystu í
félagshyggjustj órn
LÖGREGLAN í Borgarnesi hefur
beint þeim tilmælum til Umferðar-
ráðs að fylgst verði betur með
hópferðabílum sem flytja skóla-
börn að vetrarlagi. Er það gert í
kjölfar óhapps í Norðurárdal síð-
astliðinn mánudag þegar rúta með
50 börnum í 6. bekk Varmárskóla
lenti út af veginum ofan í Bjarna-
dalsá, sem var ísi lögð. Þijú böm
slösuðust.
I hverri viku eru skólabörn af
höfuðborgarsvæðinu flutt til dvalar
í skólaseli í Hrútafírði og segir lög-
reglan í Borgamesi umhugsunar-
efni hvort hópferðabílar, sem notað-
ir em til þessara flutninga, séu
nægilega vel útbúnir til vetrarakst-
urs.
Til dæmis megi spyija hvort for-
svaranlegt sé að eins drifs bílar á
lítt eða ónegldum dekkjum séu not-
aðir til slíkra flutninga um fjallvegi
þegar allra veðra sé von og flestir
vöruflutningabflar séu með keðjur.
Spumingin sé hver eigi að fylgjast
með þessu, skólayfirvöld, foreldrar
eða lögregla.
Þarf að skoða vandlega
Lögreglumaður, sem kom á slys-
stað, sagði rétt að athygli skólayfir-
valda yrði vakin á þessu og hefði
hann haft samband við Umferðar-
ráð í þeim tilgangi. Sigurður Helga-
son upplýsingafulltrúi Umferðar-
ráðs sagði í samtali við Morgunblað-
ið að þetta þyrfti að skoða vand-
lega. „Til dæmis hvort tilboðin sem
gerð em í svona akstur séu það lág
að eitthvað skorti á að öryggi sé
framfylgt," sagði hann.
„Við munum ,án efa fjalla um
þetta í samráði við skóla, til dæmis
um það að gerð sé úttekt á bílunum
sem flutt er með. Ekki sé nóg að
nefna tölur um kostnað og lauslega
lýsingu á bílnum," sagði Sigurður.
Björgunaraðgerðir æfðar
Lögreglan í Borgamesi sagði
ennfremur að slysið í Norðurárdal
hefði orðið til þess að koma af stað
umræðu um nauðsyn á skipulagi
og æfíngum vegna hugsanlegra
slysa er tengdust fólksflutningum
um héraðið í stómm hópferðabflum.
Þama hefðu verið um 90 böm á
ferð og skipuleggja þyrfti hvemig
björgunaraðilar ættu að bregðast
við ef slys bæri að höndum, sérstak-
lega að vetrarlagi.
„KRAFTMIKIL sókn okkar nú í
komandi alþingiskosningum getur
ráðið úrslitum um félagshyggju-
stjórn á íslandi að loknum kosning-
um, sem við emm tilbúin að veita
forystu," sagði Jóhanna Sigurðar-
dóttir alþingismaður í ræðu sinni á
stofnfundi Þjóðvaka — hreyfingar
fólksins, á Hótel Sögu í gær, íaugar-
dag.
Jóhanna sagði að hið nýja stjóm-
málaafl væri stofnað til að svara
kalli fólksins um nýja tíma í stjóm-
málum og væri staðráðið í því að
„breyta íslenskum stjómmálum í
anda jöfnuðar, réttlætis og mann-
úðar“. Hún kynnti drög að stefnu-
skrá Þjóðvaka og sagði: „Megin-
markmið okkar verður öflug sókn
í atvinnumálum, ábyrg efnahags-
stefna, jafnrétti í eigna- og tekju-
skiptingunni, traust velferðarkerfí,
breytt skipan skattamála, mark-
vissar aðgerðir til að bæta skulda-
stöðu heimilanna og siðbót í stjórn-
mála- og atvinnulífi."
Jóhanna sagði að Þjóðvaki myndi
beita sér fyrir víðtækum aðgerðum
til að bæta stöðu fólks með lágar
og meðaltekjur. Vægi launa í láns-
kjaravísitölu yrði að minnka þannig
að skuldir hækkuðu ekki við launa-
hækkanir og samkomulag þyrfti að
gera um að fella allar launagreiðsl-
ur og önnur kjör inn í kjarasamn-
inga og launataxta til að uppræta
hið „tvöfalda launakerfi" sem væri
sífellt að breikka bilið milli stétta
og kynja á vinnumarkaði.
Vaxtabætur ætti að auka til lág-
launafólks og setja þyrfti lög um
greiðsluaðlögun handa heimilum
sem ættu í miklum vanskilum og
ekkert blasti við nema gjaldþrot.
Harðar aðgerðir gegn skattsvikum
þyrfti að taka upp til að ná inn 11
milljörðum sem skotið væri undan.
Veiðigjald í áföngum
Jóhanna sagði að fiskimiðin væru
sameign þjóðarinnar. Útgerðin ætti
að greiða fyrir afnot af auðlindinni
og koma ætti á hóflegu veiðigjaldi
í áföngum.
Setja þyrfti reglur um siðferði í
atvinnulífinu og opinberum rekstri,
þar á meðal um opinbera birtingu
á fjárreiðum stjórnmálaflokka.
Þjóðvaki legðist gegn setu þing-
manna í bankaráðum og
sjóðsstjórnum og bílahlunnindi ráð-
herra og bankastjóra ætti að af-
nema, svo og dagpeninga í núver-
andi mynd.
„Valdakerfin eru mörg sem
ganga þarf á hólm við, því ein-
kenni íslensks þjóðfélags er sóun
gífurlegra fjármuna í þágu sér-
hagsmuna fárra á kostnað heildar-
innar,“ sagði Jóhanna í ræðu sinni.
„Því munum við berjast gegn til
að treysta lífskjör og velferð þjóð-
arinnar og koma í veg fyrir að þjóð-
in leysist upp í stríðandi fylkingar
vegna gífurlegs aðstöðumunar og
misréttis í skiptingu á þjóðarauðn-
um.“
Stofnfundi Þjóðvaka lýkur í dag,
sunnudag, með samþykkt stefnu-
skrár og kosningu formanns, vara-
formanns og stjómar.
, Morgunblaðið/Kristinn
JOHANNA Sigurðardóttir flytur setningarræðu á fyrsta landsfundi Þjóðvaka í Súlnasal Hótels Sögu.
Tíðni dauðsfalla vegna slysa hefur lækkað um helming undanfarín 20 ár
Fjórðungiir
þióðarinnar
slasast árlega
ÁRLEGA slasast um 60 þúsund
manns hér á landi, eða tæpur fjórð-
ungur þjóðarinnar. Um 30 þúsund
slasaðir, þurfa á eftirmeðferð að
halda. Á höfuðborgarsvæðinu þarf
að leggja einn af hveijum 10 slösuð-
um á sjúkrahús. Tíðni dauðsfalla
vegna slysa hefur lækkað um helm-
ing á undanfömum 20 árum og hef-
ur náðst mun betri árangur hér en
á hinum Norðurlöndunum.
Þetta kom fram í erindi Brynjólfs
Mogensen, yfirlæknis á siysadeild
Borgarspítalans, á Heilbrigðisþingi.
Brynjólfur sagði að á fyrsta ári
væri burðarmálsdauði og afleiðingar
fæðingargalla algengasta dánaror-
sökin. Slys eru hins vegar algeng-
asta dánarorsökin hjá börnum 1-14
ára, en slys og sjálfsvíg frá 15-44
ára aldurs. Illkynja sjúkdómar em
algengasta dánarorsökin frá 45-64
ára aldri, en hjarta- og æðasjúkdóm-
ar frá 65 ára aldri.
Sjóslysum ekki fækkað
Brynjólfur sagði að þótt tekist
hefði að draga úr dauðsföllum af
vöidum slysa, hefði ekki gengið eins
vel á þýðingarmiklum sviðum. Látn-
um vegna sjóslysa og dmkknana
hefði ekki fækkað síðustu ár og tíðni
sjóslysa aukist miðað við þá sem
vinna í landi, þrátt fyrir að gert
hefði verið stórátak í fyrirbyggjandi
starfsemi.
Brynjólfur sagði að þegar á heild-
ina væri litið hefði náðst umtalsverð-
ur árangur í fækkun umferðarslysa
síðastliðin 20 ár, og sagði að frá
árinu 1980-1990 hefðu um 24 látist
í umferðinni á ári hveiju, en hins
vegar 21 árið 1992, 17 árið 1993
og 12 árið 1994.
Slysadauði barna er miklu algeng-
ari á íslandi en t.d. f Noregi og
Svíþjóð og nefndi Brynjólfur sem
dæmi að tíðni dauðaslysa barna hér
á landi á ámnum 1989-1990 hefði
verið helmingi hærri en hjá Svíum.
Mannlegi þátturinn ræður
mestu
Brynjólfur sagði að talið væri að
mannlegi þátturinn væri aðalorsökin
í um 75-95% tilvika allra umferðar-
slysa, mannvirkin í um 2-20% og
farartækið líklega í 3-5% tilvika.
„Fj'ármagni til þess að hindra um-
ferðarslys er hins vegar einna minnst
beint að mannlega þættinum," sagði
Brynjólfur.
Hann nefndi dæmi um áhrifaríkar
slysavarnir og sagði m.a., að ekkert
einstakt öryggistæki í bifreiðum
hefði fækkað dauðaslysum og alvar-
legum áverkum jafnmikið og þriggja
punkta öryggisbeltið. „Loftpúðar í
bifreiðum fækka dauðaslysum og
alvarlegum áverkum um a.m.k. 20%
til viðbótar," sagði hann og kvaðst
telja skynsamlegt að fella niður gjöld
af öiyggistækjum eins og öryggis-
beltum og loftpúðum.
Þá vék Brynjólfur að hjólreiða-
hjálmum. „Það má fækka dauðsfóll-
um og alvarlegum höfuðáverkum
vegna reiðhjólaslysa um 70-85% með
því að nota hjálm. Það hefur sýnt
sig að áróður ásamt lagasetningu um
notkun hjólreiðahjálma skilar bestum
árangri. Hvað tefur slík lög á íslandi?
Rannsóknamefnd umferðarslysa
tók til starfa fyrir nokkrum árum
en lognaðist fljótt út af vegna fjár-
skorts og skilningsleysis yfirvalda,
þrátt fyrir þá staðreynd að mun fleiri
látast eða slasast í umferðarslysum
en vegna sjó- eða flugslysa. Það eru
þó starfandi rannsóknarnefndir
vegna sjó- og flugslysa og er það
vel. Það er vonandi að yfirvöld sjái
að sér og setji lög um rannsóknar-
nefnd umferðarslysa og fjármagni
starfsemina, svo að fækka megi enn
frekar dauðaslysum og alvarlegum
áverkum og þar með lækka háan
kostnað vegna umferðarslysa,“
sagði Brynjólfur Mogensen, yfir-
læknir.
Gengu fjölmf ðlar of
langt?
►Menn eru ekki sammála um
hvemig fjölmiðlum tókst til varð-
andi fréttaflutning af hinum
hörmulegu atburðum í Súðavík og
víðar á Vestfjörðum nú nýverið./lO
Flotinn ósigrandi
►Tekist á um fiskveiðihagsmuni
innan Evrópusambandsins. /12
Eldhugi
►Robert von Bahr, eigandi
sænska fyrirtækisins BIS, sem
gefur út verk Jóns Leifs, segir ís-
lenskt listalíf ótrúlega fjölskrúð-
ugt./14
Bankamenn í sextíu ár
►Samband íslenskra bankamanna
verður sextíu ára á morgun. Á
þessum sex áratugum hefur sam-
bandið þróast úr laustengdu
bandalagi í stéttafélag allra starfs-
manna banka, sparisjóða og flestra
fjármálafyrirtækja landsins./18
Þurfum að endurmeta
allan reksturinn
►í Viðskiptum og atvinnulífi á
sunnudegi er rætt við Geir Magn-
ússon, forstjóra Olíufélagsins
h.f./20
B
► l-28
Leitin að misvægi ork-
unnar
►Þrátt fyrir alla þá tækni, sem
samtíminn býr yfir, eru sérfræð-
ingar komnir lítt áleiðis í rann-
sóknum á starfsemi og stjómun
mannslíkamans. Eitt af því sem
augu manna beinast að í æ ríkari
mæli eru hugsanleg áhrif raf segul-
sviðs á heilsu og vellíðan manna./l
Með annan fótinn í
veruleikanum
►Bókmenntir, mannréttindamál,
Grikkland, ferðalög, stjórnmál,
trúmál, konur og aðrar lífsnautnir
eru nokkrar helstu ástríður Sigurð-
ar A. Magnússonar. /12
Aftur á byrjunarreit
►Náttúrugripasafnið sækist eftir
að fá aftur inni í Safnahúsinu þar
sem því var ætlaður staður á bygg-
ingarteikningum 1906./14
BÍLAR_______________
►1-4
IMýtt umboð
►Hummer fjölnotajeppinn fluttur
inn./2
Reynsluakstur
►Chrysler Neon, kraftmikill og
ríkulega búinn./4
FASTIR ÞÆTTIR
Fréttir 1/2/4/6/bak
Leiðari 24
Helgispjall 24
Reykjavíkurbréf 24
Minningar 26
Myndasögur 34
Brids 34
Stjömuspá 34
Skák 34
Bréf til blaðsins 34
Velvakandi 36
Fólkífréttum 38
Bíó/dans 40
íþróttir 44
Utvarp/sjónvarp 45
Dagbók/veður 47
Mannlífsstr. 6b
Kvikmyndir 8b
Dægurtónlist 9b
INNLENDAR FRÉTTIR:
2-4-8-BAK
ERLENDAR FRÉTTIR-
1-4-6