Morgunblaðið - 02.02.1995, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hlutafélög stofnuð uin skipakaup til að sveitarfélög geti ekki nýtt forkaupsrétt
Sigurborg til Hvammstanga
MENN gefa orðið skít í löggjafann og labba bara út með forkaupsréttinn eins og ekkert
sé, um hábjartan daginn...
Þrjú systkini höfða mál á hendur föður sínum
Krefjast bóta vegna
ofbeldis og vanrækslu
ÞRJÚ systkini, 14-20 ára, hafa höfð-
að mál gegn föður sínum, Lambert
G. Samson, 41 árs gömlum manni
frá Filipseyjum. Krefst hvert um sig
einnar milljónar króna í bætur. Þau
hafi um langan tíma mátt búa við
andlegt og líkamlegt ofbeldi af hálfu
föðurins auk þess sem hann hafí
vanrækt með öllu uppeldis- og fram-
færsluskyldur sínar gagnvart þeim
og öðrum meðlimum fjölskyldunnar
og þannig valdið þeim varanlegum
andlegum skaða.
Farinn úr landi
Faðirinn var í nóvember 1993
dæmdur í 12 mánaða fangelsi fyrir
að hafa um árabil, í allt að 15 ár,
misboðið konu sinni, sem lést árið
1992 eftir erfíð veikindi, og börnum
með langvarandi misþyrmingum og
andlegri kúgun og fyrir að brjóta
gegn foreldraskyldum sínum og búa
bömum sínum ekki þann aðbúnað
sem bamavemdarlöggjöf býður.
Hann er farinn úr landi, án þess að
hafa tekið út refsinguna, og er talinn
með óþekktan dvalarstað á Filipps-
eyjum. Þess vegna er honum birt
stefna í málinu í nýjasta tölublaði
Lögbirtingablaðsins.
Barsmíðar á hveijum deg-i
í stefnunni er rakið að allt frá
unga aldri og þar til maðurinn hvarf
af heimilinu árið 1991 hafí bömin
nánast á hveijum degi og ætíð af
litlu sem engu tilefni mátt búa við
líkamlegt harðræði, barsmíðar og
spörk og andlega kúgun af grófasta
tagi auk þess að horfa upp á alvarleg-
ar andlegar og líkamlegar misþyrm-
ingar föður þeirra gagnvart eigin-
konu sinni, móður barnanna.
Fyrir hafí komið að maðurinn hélt
vísvitandi mat frá fjölskyldu sinni
og hafí í engu sinnt framfærsluskyld-
um sínum gagnvart fjölskyldunni og
hafí síðustu 1-2 árin enga fjármuni
lagt til reksturs heimilisins. A stund-
um hafí fjárhagur heimilisins verið
svo bágborinn að móðir bamanna
varð að hafa mat heim með sér af
vinnustað sínum svo bömin fengju
mat.
Yfirfærði telqur til Filippseyja
Á meðan á þessu gekk hafí mað-
urinn hins vegar í heimildarleysi og
án vitneskju eiginkonu sinnar yfír-
fært megnið af tekjum sínum til
Filippseyja, en þar hafí verið um
verulegar fjárhæðir að ræða.
Þá er rakið að síðustu mánuðina
fyrir andlát sitt hafí kona mannsins
og móðir barnanna þurft að dveljast
langdvölum á sjúkrahúsi og þá feng-
ið systurdóttur sína til að halda heim-
ili fyrir sig og börnin á sameiginlegu
heimili fjölskyldunnar í Reykjavík.
Þessi frænka bamanna hafi auk
þess haldið bömunum heimili á sama
stað eftir andlát móður þeirra og
hafí fjölskylda móðurinnar kostað
framfærslu þeirra meðan móðirin var
veik og eftir andlát hennar en maður-
inn hafi látið sig framfærslu og vel-
ferð bamanna engu skipta eins og
hafí verið staðfest í dómsmáli þar
sem leyfí hans til setu í óskiptu búi
eftir konuna var fellt niður.
Krafðist útburðar
Skömmu eftir andlát konunnar
hafí maðurinn hins vegar krafíst
þess að frænka barnanna yrði borin
út úr húsinu og að hann fengi sjálf-
ur umráð þess. Þetta hafí jafngilt
kröfu um að börnin yrðu sjálf borin
út og svipt heimili sínu enda hafi
bamavemdamefnd á þessum tíma
falið frænkunni umsjá bamanna þar
sem það gæti beinlínis verið bömun-
um skaðlegt að lúta forsjá föður síns
og búa hjá honum. Maðurinn fé!I síð-
an frá þeirri kröfu.
Þá er rakið að lögregla hafi rann-
sakað meðferð mannsins á fjölskyldu
sinni og síðan hafi ríkissaksóknari
ákært manninn og hann verið dæmd-
ur í Héraðsdómi Reykjavíkur. Upp-
haf lögreglumálsins hafí verið bréf
sem starfsfólk bama- og unglinga-
geðdeildar Landspítala, þar sem dótt-
ir mannsins var til meðferðar, sendi
RLR sumarið 1992 með kæru á hend-
ur manninum vegna alvarlegra mis-
þyrminga og andlegrar kúgunar
gagnvart bömum sínum.
Braut disk á höfði
dóttur sinnar
Móðir bamanna var þá mjög hald-
in af krabbameini. Tekin var lög-
regluskýrsla af henni vegna málsins
10 dögum áður en hún lést og þar
lýsti hún ofbeldi sem maðurinn hefði
beitt hana og börn þeirra á um 15
ára tímabili, í eitt skipti m.a. slegið
höfði hennar í gólf og stappað á
bijósti hennar og höfði. Þá hafi hann
frá bamsaldri lamið börnin með hnef-
um, leðurbelti, brauðbretti, herðatré
og eitt sinn brotið disk á höfði ann-
arrar dóttur sinnar. Fjölskyldan hafi
vegna blygðunar hvorki kært árás-
irnar né leitað læknis þótt oft hefðu
gefíst tilefni til þess vegna áverka.
í dóminum kemur einnig fram að
börnin hafí í mikilli geðshræringu
lýst ofbeldisverkum föður síns fyrir
dómi. Málin hafí aldrei verið rædd
en alltaf beitt ofbeldi þegar hann
taldi að einhver á heimilinu, kona
eða böm, hefði gert eitthvað rangt.
Maðurinn flutti út af heimili sínu
árið 1991 en skömmu áður hafði
hann í síðasta skipti ráðist að syni
sínum sem hafði lagt stund á sjálf-
svarnaríþróttir til að veijast föður
sínum og gat með því að beita þeirri
þjálfun varist honum.
Þá var rakinn framburður sér-
fræðinga, sem höfðu meðhöndlað það
bamanna sem var til meðferðar á
bama- og unglingageðdeild, að bam-
ið væri illa farið tilfínningalega, þurfi
stofnanavistunar við og eigi faðir
hennar sök á mörgum þeim þáttum
sem finnist í fari hennar.
Eins og fyrr sagði var maðurinn
dæmdur í 12 mánaða fangelsi vegna
málsins í Héraðsdómi en er farinn
úr landi án þess að hafa afplánað
dóminn og er talinn dveljast á
Filippseyjum. Bótamál barnanna,
sem nú hefur verið höfðað verður
tekið fyrir í Héraðsdómi í mars.
Sérfræðingur í barnagjörgæslu
Erfitt að ákveða
hversu langt
á að ganga
ÞÓRÐUR Þórkels-
son hefur verið í
framhaldsnámi í
gjörgæslulækningum
bama í Bandaríkjunum
síðastliðin átta ár og í
Kanada síðastliðið ár.
Starfar hann á The
Hospital for Sick Children
í Toronto en þar var gerð
aðgerð 24. janúar síðast-
liðinn þar sem pakistansk-
ir síamstvíburar, sam-
vaxnir á höfðinu, voru
aðskildir. Heita stúlkum-
ar Nida og Hira Jamal.
- Tókst þú þátt í að-
gerðinni?
Nei, ég er gjörgæslu-
læknir og einn af þeim
sem tóku við telpunum að
henni lokinni. Aðgerðin
sjálf tók um 17 klukku-
stundir og það vora 30
læknar og hjúkrunarfræðingar
sem framkvæmdu hana. Þær lifðu
hana báðar en mesta hættan var
sú að þær myndu ekki lifa hana
af. Þótt slíkar aðgerðir hafi verið
gerðar áður deyja sjúklingarnir í
um % tilfella."
- Hvað er hættulegast?
„Það er aðallega blæðing sem
getur valdið dauða. Blóðmissir
var mikill í aðgerðinni en reiknað
hafði verið með átta einingum
af blóði í stað 30 sem nota þurfti.
Hver eining er um 450 millilítr-
ar. Þær voru fastar saman á
höfðinu og vandasamast að skilja
sundur æðarnar. Nokkrum vik-
um fyrir aðgerðina var reynt að
loka æðunum til að minnka blæð-
ingarhættu en það var gert með
því að setja efni inn í þær sem
stíflar. Það gekk að hluta til en
farið var inn í æðar í náranum
og þrætt upp í heila. Þar sem
blóðrás þeirra var samtengd hef-
ur hluti heila annarrar stúlkunn-
ar, sem heitir Nida, verið nærður
af æðum frá systur hennar, Hiru.
Sem þýðir að þegar æðunum var
lokað varð hluti heila hennar fyr-
ir súrefnisskorti. Á þessu stigi
er ekki hægt að segja fyrir um
afleiðingarnar en óttast er að hún
verði eitthvað skert.“
- Hvernig heilsast þeim að svo
stöddu?
„Þær era báðar úr lífshættu.
Hira var tekin úr öndunarvél fyr-
ir nokkram dögum og virðist vera
alveg eðlileg að því
undanskildu að vera
máttlítil í vinstri hand-
legg, sem orsakast af
smávægilegri blæð-
ingu sem varð í heilan-
um. Nida er enn með-
vitundarlaus en opnar augun öðra
hveiju. Við vonum það besta og
þetta skýrist á næstu dögum.“
- Hvemig var aðskilnaðurinn
framkvæmdur?
„Eg var ekki viðstaddur en
framkvæmdin er þannig að höf-
uðkúpan er söguð í sundur. Fyrst
er byijað á því að rista höfuðleðr-
ið, það voru lýtalæknar sem tóku
þátt í því, og síðan var reynt að
skipta þessum sameiginlega heila
milli þeirra tveggja. Það vanda-
samasta var að loka æðunum án
þess að yrði stórfelld blæðing.
Eftir aðgerðina þurfti að setja
beinflísar til þess að mynda nýja
höfuðkúpu úr þeirri sem fyrir var
en það sem þurfti líka að gera
var að fá húðina til að hylja allt
höfuðið á eftir. Settir voru sílí-
kon-púðar undir húðina og í
Þórður Þórkelsson
► ÞÓRÐUR Þórkelsson fædd-
ist á Selfossi 3. nóvember 1954.
Að loknu læknisnámi fór hann
til Bandaríkjanna árið 1986
ásamt fjölskyldu. Hann er
kvæntur Lilju Hjartardóttur
stjórnmálafræðingi sem einnig
hefur stundað framhaldsnám
ytra. Þau eiga tvö börn, Eddu
Björk og Þórkel.
Enginn sér-
fræðingur í
barnagjör-
gæslu hér
nokkrar vikur var sprautað vökva
í púðana til þess að teygja á
húðinni. Annað vandamál, sem
leyst var í nóvember síðastliðn-
um, var það að Hira var með tvö
nýru og Nida nýrnalaus. Ekki var
hægt að aðskilja þær fyrr en
búið var að sjá Nidu fyrir nýra.
Lengi vel áttum við í vandræðum
með að fá það í gang en það
starfar eðlilega nú.“
- Hvað veldur því að þú ert á
leiðinni heim?
„Mér hefur boðist staða á
Landspítalanum og því mjög
heppilegt fyrir mig að fara heim
núna. Að vísu hef ég fengið at-
vinnutilboð en stóð frammi fyrir
þeirri ákvörðun hvort ég ætti að
vera hér til frambúðar eða ekki.
Ég ákvað að taka tillit til fjöl-
skyldunnar."
- Sérðu fram á að nýta námið
hérna heima?
„Það er enginn sérfræðingur í
bamagjörgæslu á íslandi en ég
held að það sé mjög mikill skiln-
ingur fyrir því að veita þurfi börn-
um frekari möguleika
á gjörgæslu."
- Eru gjörgæslu-
sjúklingar ekki mikið
veikari nú en áður?
„Jú, það er alveg
' rétt. Það skýrir aukn-
ingu í heilbrigðiskostnaði því
margir þeirra sjúklinga sem við
náum að bjarga í dag og náum
að halda á lífi hefðu dáið fyrir tíu
áram. Þeir eru miklu veikari en
sem betur fer hefur tækninni
fleygt það mikið fram að hægt
er að gera mikið meira. Sem ger-
ir erfíðara að ákveða hversu Iangt
við eigum að ganga.“
- Kemur þú ti7 með að sinna
svipuðum tilfellum hér heima og
þú hefur gert þarna?
„Margar hátækniaðgerðir sem
gerðar eru hér koma ekki til með
að verða gerðar heima en það
breytir því ekki að oft og tíðum
eru mjög veik börn á spítulunum
þótt aðgerðirnar séu öðruvísi.
Aðgerð á borð við þessa sem gerð
var á síamstvíburanum heyrir til
algerra undantekninga.“