Morgunblaðið - 02.02.1995, Blaðsíða 10

▼
=j
10 FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1995 MORGUNBLAÐIÐ
KRÖFUR ASÍ GAGNVART STJÓRIMVÖLDUM
Tillögfur ASÍ um greiðsluvanda heimila
Bankalán lengd í
20 ár og hús-
bréfalán í 40 ár
^ Morgunblaðið/Sverrir
FORYSTUMENN ASI hitta þingflokka á Alþingi til að kynna þeim kröfugerðina. Benedikt Davíðs-
son forseti ASÍ sést hér á fundi í gær hjá þingflokki sjálfstæðismanna. Honum við hlið eru Þor-
steinn Pálsson sjávarútvegsráðherra og Guðjón Guðmundsson alþingismaður.
Forsætisráðherra eftir að hafa fengið tiilögur ASÍ
Bendir til að undirbúning-
ur samninga sé á lokastigi
MEÐAL tillagna formanna lands-
og svæðasambanda ASÍ gagnvart
stjórnvöldum um húsnæðismál og
greiðsluerfiðleika íbúðareigenda er
tillaga um að allir aðilar sem veitt
hafa lán til heimilanna endurskoði
lánskjör sín og lengi lán. „Til að
hjálpa fólki úr greiðsluerfiðleikum
verður að lengja lán, s.s að banka-
lán verði til 20 ára, lífeyrissjóðalán
til 25 ára og húsbréfalán til 40
ára,“ segir í tillögngerðinni.
Formennimir vilja m.a. að könn-
uð verði samsetning skulda,
greiðslukjör og greiðslubyrði heim-
ildanna og veittar verði upplýsingar
um aldur viðkomandi, tekjur og
eignir í því sambandi.
Lagt er til að íjölskyldum og ein-
staklingum verði veitt ráðgjöf og
aðstoð við að greiða úr greiðsluerf-
iðleikum sínum og allar lánastofn-
anir verði að gera greiðslumat á
lántakendum með svipuðum hætti
og Húsnæðisstofnun geri.
Þrengri reglur um hámark
greiðslubyrði
Formennimir vilja að lánastofn-
anir hafi frumkvæði að því að bjóða
fólki sem hefur meiri greiðsluþunga
en 20% af brúttólaunum aðstoð og
settar verði reglur um frumkvæði
lánastofnana um ráðgjöf og aðstoð
vegna vanskila eða greiðsluerfið-
leika. Fólk á í greiðsluerfiðleikum
sem er með 6 mánaða vanskil eða
meira að mati formannanna og eiga
lánastofnanir að gera því tilboð um
aðstoð án tafar. Einnig vilja þeir
að lánastofnanir geri fólki sem er
í 3-6 mánaða vanskilum tilboð um
aðstoð á næstunni. Núverandi regl-
um og samkomulagi lánastofnana
verði breytt til samræmis við
þrengri vinnureglur um hámark
greiðslubyrði.
Þá vilja þeir að ef þessar ráðstaf-
anir nægja ekki geti viðkomandi
fengið aðstoð frá lánastofnunum,
sveitarfélögum, ríki og fleiri aðilum
til að skuldbreyta og fella niður lán
að hluta. Tryggt verði fjármagn til
þessa.
Þá er þess krafist að 4,9% vextir
í félagslega kerfinu verði lækkaðir
í 1% þegar laun viðkomandi fara
niður fyrir viðmiðunarmörk og af-
skriftir í félagslega kerfinu verði
minnkaðar. Vaxtabætur verði
greiddar út mánaðarlega eða árs-
fjórðungslega og vaxtabætur komi
beint til frádráttar á greiðslum til
Húsnæðisstofnunar.
Formennimir vilja að framlag til
félagslegra íbúða verði aukið á
þessu ári, heimilaður verði sami
fjöldi nýrra félagslegra íbúða í ár
og á seinasta ári og sérstakt átak
verði gert til fjölgunar félagslegra
leiguíbúða. Þá vilja þeir að opnaðir
verði möguleikar til lækkunar vaxta
á húsbréfum.
FORYSTA Alþýðusambands íslands
gekk á fund Davíðs Oddssonar for-
sætisráðherra í gær og afhenti hon-
um sameiginlegar kröfur formanna
lands- og svæðasambanda innan ASÍ
gagnvart stjórnvöldum í tengslum
við gerð nýrra kjarasamninga. Til-
lögumar snúast um aðgerðir í
skattamálum, húsnæðismálum og
um breytingu á lánskjaravísitölunni
og eru í 11 liðum. ASÍ telur að kostn-
aðurinn við að hrinda tillögunum í
framkvæmd yrði líklega á bilinu
2,5-3 milljarðar kr.
Davíð sagði að tillögurnar væru
umfangsmeiri en hann hefði átt von
á og ljóst væri að þær myndu kosta
ríkissjóð háar fjárhæðir ef að þeim
yrði gengið. Þá væri gert ráð fyrir
breytingu á lánskjaravísitölunni og
sagði forsætisráðherra að það væri
mjög vandmeðfarið og varhugavert
að hringla með breytingar á vísi-
tölunni.
Ekki skoðað ef gera á
skammtímasamning
„Ég lét það koma fram í viðræðum
mínum við þessa forráðamenn Al-
þýðusambandsins að ef menn væru
að velta fyrir sér gerð skammtíma-
samnings, þá gæfi augaleið að það
væru ekki efni til þess að ríkisvaldið
legði í það vinnu að fara yfír þennan
pakka, sem hér var lagður fram. Þá
yrði meðhöndlun á slíkum pakka að
bíða þess að komin væri ný ríkis-
stjórn með nýtt umboð. Ef menn
væru hins vegar að skoða samninga
til lengri tíma, þá teldi ég skylt að
ríkisvaldið færi mjög nákvæmlega
ofan í þessi atriði og svaraði þeim
lið fyrir lið og gerði Alþýðusamband-
inu ljóst, þegar það óskaði eftir því,
hvað ríkið teldi að það hefði svigrúm
til að gera,“ sagði Davíð.
„Þeir segja að vinnan miði enn
að því að ná samningum til lengri
tíma,“ sagði Davíð ennfremur og
kvaðst hann líta svo á að fyrst for-
ysta Alþýðusambandsins hefði
ákveðið að knýja dyra í Stjórnarráð-
inu benti það til þess að þeir teldu
að undirbúningsvinna að gerð kjara-
samninga væri á lokastigi.
Fyrirhugaður er annar fundur
með forystumönnum ASI í næstu
viku en kl. 10 í dag mun forsætisráð-
herra eiga fund með forystumönnum
Flóabandalagsins svokallaða.
Undirtektir ráða miklu lim
hvort samningar nást
Bendikt Davíðsson, forseti ASÍ,
sagði að full samstaða hefði verið
með formönnum lands- og svæða-
sambandanna um þessar tillögur
sem samþykktar voru sl. þriðjudag.
Hann sagði að tillögunum væri ekki
raðað upp í forgangsröð en það skipti
miklu máli hvort þær fengju jákvæð-
ar undirtektir hjá stjómvöldum um
það hvort tækist að gera nýja kjara-
samninga. „Það er mjög þýðingar-
mikið ef hægt er að færa kjarabæt-
ur til fólks í gegnum svona aðgerðir
sem ekki em verðbólguskapandi, því
kjarabætur sem færðar eru í gegn-
um beinar launahækkanir hafa þá
eiginleika að vera fremur verðbólgu-
skapandi," sagði hann.
Benedikt sagðist vonast til að við-
ræður um þessi mál fæm fram sam-
hliða samningaviðræðunum út á al-
menna vinnumarkaðinum. Aðspurð-
ur hvort hugmyndir væm uppi um
gerð skammtímasamnings sagði
Benedikt að þessi vinna byggðist á
því að gerður yrði samningur til
lengri tíma.
Framfærsluvísitala komi í stað lánskj aravísitölu
HÉR birtist í heild kröfugerð formanna
lands- og svæðasambanda ASÍ um aðgerðir
ríkisvaldsins vegna komandi kjarasamn-
inga, sem kynnt var stjórnvöldum í gær:
• 1. Lánskjaravísitala: Samsetningu lán-
skjaravísitölunnar verði breytt með nýrri
reglugerð. Markmiðið er að draga úr sjálf-
virkum áhrifum launabreytinga á vísi-
töluna. Framvegis verði framfærsluvisital-
an látin gilda sem grunnur fyrir lánskjara-
vísitölunni, enda byggir þessi vísitala alfar-
ið á beinum verðkönnunum á markaðinum.
Með því móti verður tryggð meiri sátt um
grundvöllinn að verðtryggingu langtíma
fjárskuldbindinga. Huga verði að breytingu
á lögum/reglum um skilyrði fyrir verð-
tryggingu lánsfjár, t.d. með því að lengja
lánstímann úr þremur í fjögur til fimm ár
að lágmarki. (Þessari aðgerð fylgir enginn
kostnaður fyrir ríkissjóð.)
• 2. Breyting á lögum um tekjuskatt:
a. Hækkun skattleysismarka með afnámi
tvísköttunar Iífeyrisgreiðslna: í stað þess
að hækka persónuafslátt eða lækka tekju-
skattsprósentuna verði launafólki heimilt
að draga 4% framlag í lífeyrissjóð frá tekj-
um við álagningu skatta, þannig að þetta
taki gpldi í tveimur áföngum. Við þetta
myndu skattleysismörk hækka í um 59.500
kr. á þessu ári og í 60.700 kr. á næsta ári.
(Aætlaður kostnaður á þessu ári er 1.000
millj. kr.)
b. Aðstoð við foreldra 16-19 ára ungl-
inga í framhaldsnámi: Barnabætur og
barnabótaauki verði framlengdur til allt
að 19 ára aldurs ef viðkomandi unglingur
er í fullu námi. Aðstoðin reiknist hlutfalls-
lega m.v. námsframvindu eða námssókn.
(M.v. fjölda unglinga í námi og meðaltekjur
foreldra þeirra má ætla að þetta kosti ríkis-
sjóð um 500 millj. kr. á ári.)
c. Almenn hækkun á barnabótum og
barnabótaauka: Grunnfjárhæðir barnabóta
hækki um 5% og barnabótaauka um 10%
frá því sem nú er. (Þetta kostar ríkissjóð
um 400 mill. kr. á árí.)
d. Full nýting persónuafsláttar maka:
Heimiiað verði að miliifæra ónýttan per-
sónuafslátt maka að fullu. (Þetta kostar
ríkissjóð um 600 mill. kr. á árí.)
e. Hert skattaeftirlit: Haustið 1993 skil-
aði nefnd um leiðir til að draga úr skattsvik-
um áliti þar sem bent var á ýmsar leiðir
til þess að ná þessu markmiði. Samkvæmt
mati nefndarinnar er talið að skattsvik
nemi 11-15 milljörðum króna árlega. Því
má með stórauknu eftirliti og hertum viður-
lögum auka skattinnheimtu um a.m.k. 10%,
eða sem nemur 1-1,5 milljörðum króna
þegar á fyrsta ári og jafnvel enn meira á
öðru ári. Eftir það má reikna með að dragi
úr viðbótarárangri.
f. Skattlagning aksturs til og frá vinnu:
Gerð verði breyting á lögum um tekju- og
eignaskatt þannig að fallið verði frá skatt-
lagningu aksturs til og frá vinnu. Ljóst er
að breytt túlkun ríkisskattstjóra á skatt-
mati hamlar verulega hagræði af stækkun
atvinnusvæða og sameiningu fyrirtækja.
(Kostnaður ríkissjóðs af þessu er óveruleg-
ur.)
g. Skattaleg meðferð ferðadagpeninga
(30 daga regla): Gera verður breytingu á
mati skattstjóra á kostnaði vegna ferða og
heimila að fullu frádrátt vegna þeirra ferða
sem farnar eru á vegum atvinnurekenda,
án tillits til fjölda ferða á ári. (Kostnaður
ríkissjóðs af þessu er óverulegur.)
• 3. Jöfnun húshitunar- og heilbrigðis-
kostnaðar og vöruverðs: Aukið verði við
niðurgreiðslu ríkissjóðs á húshitunarkostn-
aði. Utfært með svipuðum hætti og áður
hefur verið gert. Endurskoðuð verði reglu-
gerð um endurgreiðslur á kostnaði vegna
ferða- og dvalarkostnaðar vegna sérfræði-
heimsókna og innlagna á sjúkrahús. Leitað
verði leiða til að lækka vöruverð á lands-
byggðinni. (Óljóst hver kostnaður ríkissjóðs
yrði.)
• 4. Boðið verði upp á nýjar verk- og
starfsmenntabrautir á framhaldsskólastigi
þegar næsta haust og fjármagn tryggt til
reksturs þessara brauta: A sama tíma og
almennt er viðurkennt að leggja beri stór-
aukna áherslu á menntun, einkum starfs-
og tæknimenntun, er nemendum vísað frá
verkmenntaskólum vegna fjárskorts. Þá á
vaxandi hópur þeirra sem hefja nám í vanda
við að ljúka því vegna aðstöðuleysis. (Óljóst
er hver kostnaður ríkissjóðs yrði.)
• 5. Húsnæðismál: Fjölmargir íbúðareig-
endur hafa lent í umtalsverðum greiðslu-
erfiðleikum að undanförnu vegna tekjus-
amdráttar og atvinnuleysis. Brýnt er að
stjómvöld komi til móts við þarfir þessa
fólks og hefur starfshópur á vegum ASÍ
unnið að tillögum um húsnæðismál og
greiðsluerfiðleika sem fylgja i sérstakri
greinargerð.
• 6. Hækkun elli- og örorkulífeyris og/eða
frítekjumark vegna greiðslu úr lífeyrissjóð-
um: í stað 15% frádráttar á greiðslum úr
lífeyrissjóðum sem heimilaður var um sl.
áramót verði fjárhæð sem nemur 300 mill.
kr. á ári varið til hækkunar grunnlífeyris
og/eða frítekjumarks. (Þessi fjárhæð er nú
þegar á fjárlögum.)
• 7. Virkar vinnumarkaðsaðgerðir með
framboði á menntun fyrir launafólk: Unnið
verði að róttækum úrbótum á málum fólks
í atvinnuleit með virkum aðgerðum á sviði
verkmenntunar og starfsþjálfunar. Þá
verði sköpuð skilyrði til að auka réttindi
og möguleika fólks með litla formlega
menntun til starfsmenntunar í atvinnulífinu
og treysta með þeim hætti stöðu þess á
vinnumarkaðinum. Auka verður fjármagn
til þessarar starfsemi og það notað með
markvissarí hættí.
• 8. Málefni atvinnuleysistryggingasjóðs:
Endurskoða verður áform um fækkun út-
hlutunarnefnda með tillití til staðhátta og
lækkun greiðslu kostnaðar vegna vinnu
stéttarfélaga við útreikning og úthlutun
bóta. Felldur verði niður 16 vikna biðtími
í atvinnuleysi.
• 9. Gerviverktakastarfsemi: Takmarka
verður gerviverktöku svo sem kostur er
með lagasetningu, m.a. með hliðsjón af
reglum um stofnun fyrirtækja, kröfur um
vinnu- og heilsuvernd svo og öryggismál.
• 10. Tekjustofnar Vinnueftírlits ríkisins
verði tryggðir: Fallið verði frá því að
skerða tekjustofna Vinnueftirlits ríkisins,
enda mörg brýn verkefni á sviði vinnuum-
hverfis- og öryggismála sem biða úrlausn-
ar.
• 11. Launajöfnun: ítrekaðar kannanir
sýna að bilið milli launa karla og kvenna
er óásættanlegt, bil sem í mörgum tilfellum
verður aðeins skýrt með kynferði. í ljósi
þessa er brýnt að unnið verði markvisst
að þvi að jafna launabilið milli karla og
kvenna í nánu samstarfi jafnréttisyfirvalda
og aðila vinnumarkaðarins. ASÍ krefst þess
að stjórnvöld tryggi framhald á því fjár-
magni sem runnið hefur til jafnlaunaverk-
efnisins þannig að fyrrgreindir aðilar geti
unnið sameiginlega að útfærslu raunhæfra
tillagna.