Morgunblaðið - 10.02.1995, Blaðsíða 24

NVioitnNistionv visniis)
MORGUNBLAÐIÐ
24 FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1995
Verðkönnun
kílóverð brauða.
Þú gerir
betri kaup
í Fjölskyldu-
brauói

LETTOC METT
KR./Kg
KR./Kg
Verðkönnun á brauði'
Brauðtegund Samsölu Myllu
Samlokubrauð, Samlokubrauð,
fínt fínt
Pakkning 570 g 770 g
Verð 174 kr. 177 kr.
Kílóverð 305 kr./kg 230 kr./kg
Verðmunur 33% dýrara
Nýbökuð Myllubrauð
eru ódýr, holl og bragðgóð
undirstaða á hverju heimili.
’Verðkönnun framkvæmd 7. fébrúar 1995 í
Kaupfélagi Ámesinga Selfossi og Hagkaupum.
Ofangreind verðdæmi gilda ekki um sérstök
verðtilboð. í prósentuútreikningi er miðað við
brauð í stærstu fáanlegri pakkningu.
AUTtfíTÍBiKAB

________AÐSENDAR GREINAR_____
Sykursýki og tilvísanir
FORMÆLENDUR
samtaka sykursjúkra
telja heilsu umbjóð-
enda sinna stefnt í
voða með tilkomu til-
vísana. Annað verður
ekki lesið út úr yfirlýs-
ingu, sem þeir hafa
sent nýlega frá sér.
Þar er gefið { skyn,
að alvarlegir fylgikvill-
ar sykursýki svo sem
blinda og útlimamissir
kunni að fylgja í kjöl-
far tilvísanakerfis.
Hér eru á ferðinni
grafalvarlegar fullyrð-
ingar, og því ástæða
til að staldra við.
Sykursýki er langvinnur sjúk-
dómur, sem bregður skugga á líf
allra þeirra, sem við hann fást. í
tímans rás geta komið fram fylgi-
kvillar þeir, sem áður eru nefndir.
Meðferð sykursýkinnar byggist í
höfuðdráttum á lífsstíl hins sykur-
sjúka svo sem mataræði og hreyf-
ingu og lyfjameðferð með spraut-
um og/eða töflum. Því er hinn
sykursjúki sjálfur langmikilvæg-
asti meðferðaraðilinn, og hann er
sérfræðingurinn í sínum sjúkdómi.
Hlutverk lækna og hjúkrunarfólks
er fyrst og fremst það að mæla
fyrir um ytri ramma meðferðar-
innar og upplýsa, mennta og
hvetja hinn sjúka í daglegri bar-
áttu hans við sjúkdóminn. Að vera
sykursjúkur hefur oft verið líkt
við línudans. Er það góð samlík-
ing. Enginn getur dansað eftir lín-
unni nema hinn sykursjúki sjálfur.
Eitt skilyrði þess, að læknir
gagnist sjúklingi sínum, er auðvit-
að það, að hann hafi bærilega
þekkingu á þeim sjúkdómum, sem
hann er að fást við. Annað er
það, að sjúklingurinn treysti lækn-
inum; þar sé fullur trúnaður í mill-
um. Við meðferð á sykursýki er
afskaplega mikilvægt, að læknir-
inn hafi jákvæð og
örvandi áhrif á sjúkl-
inginn og veki með
honum áhuga á að
kynnast sjúkdómnum
og eðli hans og opni
augu hans fyrir því,
hvernig daglegt líf
hefur svo mikil áhrif
á framvindu meðferð-
arinnar.
Þessar aðstæður
hafa skapast sem bet-
ur fer milli margra
sjúklinga og lækna
víða um land og eiga
þar margir heimilis-
læknar hlut að máli.
Heimilislæknar verða
víða að gegna mikilvægu hlutverki
í meðferð sykursjúkra, einkum
þeirra, sem eldri eru. Einnig er
oft enginn annar til staðar til að
leysa aðsteðjandi vanda þeirra,
sem eru á sprautum. Bæði á ég
þá við viðfangsefni hversdagsins
og alvarlegri áföll, sem þeir kunna
að verða fyrir. Sumir sjúklingar,
sem heimilislæknirinn greinir,
kjósa helst að vera í meðferð og
eftirliti hjá honum eða á sínum
heimaslóðum. Svo er alltaf eitt-
hvað um fólk, sem fallið hefur út
úr eftirliti, en heimilislæknirinn
slæðir upp og fær til að takast á
við sjúkdóm sinn að nýju. Byggist
þá árangurinn oftar en ekki á
tengslum læknis og sjúklings og
ekki augljóst, að það verði ætíð
sjúklingnum í hag að þau verði
rofin.
Það er engum vafa undirorpið,
að íslendingar hafa náð langt í
meðferð og eftirliti á sykursýki
og væri ástæða til að hrósa ýmsum
einstaklingum í því sambandi, þó
það verði ekki gert hér. Hin sér-
fræðilega læknisþjónusta hefur að
mestu verið veitt á göngudeildum,
bæði sykursjúkra á Landspítalan-
um og augndeild Landakotsspít-
Mér er hulin ráðgáta,
segir Sigurbjörn
Sveinsson, hvemig til-
vísanaker fíð geti spillt
heilsufari sykursjúkra.
ala. Eftirlit með börnum hefur að
miklu leyti verið í einkarekstri svo
og eftirlit með einhveijum fullorð-
inna. Eins og allir vita mun enga.
tilvísanir þurfa á göngudeildii
spítalanna. í hinu nýja tilvísank-
erfi mun engum verða meinað að
leita þeirrar þjónustu, sem hann
telur sig þurfa.
Við þær aðstæður og í ljósi þess,
sem að framan er sagt, er mér
hulin ráðgáta hvernig tilvísana-
kerfið geti spillt heilsufari sykur-
sjúkra svo sem í yfirlýsingu þeirra
er látið í veðri vaka.
Þvert á móti teldi ég ávinning
að því, að heimilislæknar hinna
sykursjúku fylgdust betur með
framvindu sjúkdóms þeirra, væru
betur upplýstir, ef sjúklingarnir
eru í eftirliti annars staðar og
gætu aðstoðað þá með inngripi og
hvatningu eftir því, sem tilefnin
gæfust. Það hlýtur að vera keppi-
kefli hinna sykursjúku, að öll ís-
lensk læknastétt sé áhugasöm og
vel að sér um sjúkdóm þeirra og
tilbúin að rétta þeim hjálparhönd,
þegar á þarf að halda.
Tilvísanakerfið mun áreiðan-
lega ekki spilla því. Tilvísanakerfi
gæti hins vegar bætt þjónustuna.
Ef vel fer, mun það hvetja alla
lækna til að vera enn betur undir
það búnir að leysa vanda skjól-
stæðinga sinna, hvort sem þeir
hafa sykursýki eða einhvern annan
kvilla, sem þjakar okkur mennina.
Höfundur er formaður Félags
íslenskra heimilislækna.
Sigurbjörn
Sveinsson
Hvað eiga kenn-
arar að bíða lengi?
Alda Áskelsdóttir Efemía Gísladóttir
í skýrslu mennta-
málaráðuneytis,
„Nefnd um mótun
menntastefnu“, kem-
ur fram nauðsyn þess
að kjarasamningar við
kennara verði endur-
skoðaðir frá grunni.
Hvers vegna þurfa
kennarar að þröngva
yfirvöldum þessa
lands til að framfylgja
sinni eigin stefnu?
Margt gott kemur
fram I þessari skýrslu
sem boðar heildstæða
menntastefnu fyrir
þessa þjóð. En ekkert
gerist í þessum málum. Biðlund
kennara er á þrotum. Þeir sjá ekki
aðra leið færa en að boða til verk-
falls til þess að fá yfirvöld til að
framfylgja sinni eigin mennta-
stefnu. í þessari áðumefndu
skýrslu kemur einnig fram að:
„Hlutverk kennarans hefur
breyst mjög á síðustu árum. Kenn-
arar eru farnir að sinna uppeldis-
hlutverkinu í víðari skilningi en
áður, taka þátt í samvinnu við
foreldra, veita foreldrum og sam-
kennurum margvíslega ráðgjöf,
vinna að skólanámsskrá og áætl-
anagerð, viðhalda starfshæfni
sinni og temja sér nýjungar á sviði
náms 0g kennslu, sinna ýmsum
stjómunarstörfum í skólum, vinna
að þróunarstörfum í tengslum við
kennslu og hafa umsjón með kenn-
aranemum. Mikilvægt er að starfs-
aðstæður og launakjör taki mið
af breyttu hlutverki kennara."
(sbr. bls. 103 í skýrslu: Nefnd um
mótun menntastefnu.)
Af þessu má sjá að stjórnvöld
þessa lands eru meðvituð um þær
breytingar sem hafa átt sér stað
á undanfömum ámm á kennara-
hlutverkinu. Hversu lengi eiga
kennarar að bíða eftir að fögur
fyrirheit verði framkvæmd? Sú
aukna vinna sem lögð hefur verið
á kennara hefur í engu verið met-
in til launa. En fyrir utan þetta,
hvers vegna skyldu kennarar vera
óánægðir með laun sín?
Sporslur/stílapeningar
Kennari sem er að hefja starfs-
feril sinn að loknu þriggja ára
háskólanámi fær 68.543 { laun á
mánuði fyrir fullt starf. En svo
eru það þessar sporslur sem allir
em að tala um og fólk heldur að
séu stór hluti kennaralauna. Þann-
ig er það nú bara ekki. Hinn marg-
umtalaði meðalkennari kennir t.d.
19 nemendum í bakk, 23 kennslu-
stundir. Fyrir þessar stundir fær
hann greidda svokallaða stílapen-
inga. Fyrir afganginn af kennsl-
unni fær hann ekki greidda stíla-
peninga. Enda miðast þeir við viss-
ar námsgreinar. Sporslur kennar-
ans eru 3,5% af launum. Þetta er
Sú aukna vinna sem
lögð hefur verið á
kennara, segja Alda
— - ■ _
Askelsdóttir og
Efemía Gísladóttir,
hefur í engu verið
metin til launa.
einfalt reikningsdæmi, 2.400 kr.
legjast ofan á 68.543 sem gerir
þá 70.943 kr. á mánuði fyrir fullt
starf. Við getum haldið áfram að
skoða tölur. Eftir tveggja ára
kennslu hefur kennari 71.970 +
3,5% = 74.489 og eftir 18 ára
starfsreynslu 84.195 + 3,5% =
87.142. Mestu hugsanlegu laun
kennara eftir 18 ára starfsferil og
mikla endurmenntun eru svo
94.762 + 3,5% = 98.079.
Geta þessar tölur talist eðlilegar
þegar um er að ræða jafn ábyrgð-
armikið starf og kennsla er? Yfir-
völd, sýnið samningslipurð og sýn-
ið í verki að þið viljið meta starf
kennara að verðleikum, látið ykkar
eigin menntastefnu verða að raun-
vemleika.
Höfundar eru kennarar og sitja i
stjóm Kennarafélags Reykjaness.
h
Í
l
i
D
I

l
f
>
I
i
I