Morgunblaðið - 12.02.1995, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 12. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
tók okkur einungis skamma stund
að reikna út laun og borga þau
út,“ segir hún.
Ráðherra kynnt hugmyndin
— Hefur fjöldi starfsmanna verið
áætlaður?
„Já, við höfum stillt upp dæmi,
en það fer auðvitað eftir ástandi
heimilisfólksins hver endanleg tala
verður. Við leggjum áherslu á að
hjúkrunarmat verði gert á vist-
mönnum til þess að áætla kostnað
með tilliti til fjölda starfsfólks. Við
höfum kynnt Sighvati Björgvins-
syni heilbrigðisráðherra hugmynd-
ina og er málið í athugun.
Um þessar mundir er verið að
gera könnun með þátttöku heil-
brigðisráðuneytis, þar sem meðal
annars verður athugað hver raun-
verulegur kostnaður við hjúkrun
aldraðra er. Það verða mjög gagn-
legar niðurstöður," segir Sigríður.
Eðlilegt er að hjúkrun þyngist
þegar heimilisfólk eldist og segir
Sigríður að þá verði að vera skiln-
ingur hjá ráðuneytinu á sveigjan-
leika í stöðugildum hjúkrunarfólks.
Hún bendir á að þetta sé vandamál
sem allar hjúkrunar- og öldrunar-
deildir standi nú frammi fyrir, þ.e.
að róðurinn þyngist en erfíðlega
gangi að fá aukningu á stöðugildum.
Kökulykt í húsið
Hugmynd undirbúningshópsins
er sú að matur verði aðsendur.
Telur hópurinn að með því náist
fram ávinningur því dýrt sé að reka
eldhús. „Aftur á móti sjáum við
fyrir okkur að hægt verði að baka
á staðnum þannig að kökulykt
kæmi í húsið. Á hvíldardeildinni
síðastliðið sumar bökuðum við
stundum vöfflur með kvöldkaffínu,
sem mæltist ve[ fyrir, svo og treíjja-
kökur.“
Sigríður leggur áherslu á að
mataræði skipti máli og að fylgst
sé með því að fólkið drekki nóg,
því tregar hægðir séu algengt
vandamál meðal eldra fólks. Þegar
einingin sé smá sé auðveldara að
fylgjast með hveijum og einum og
grípa fljótt og vel inn í. „Til dæmis
ef einhver vill ekki drekka reynir
maður að finna hvað hann vill. Sé
það einungis vatn með viskýbragði
þá er jafnvel hægt að koma til
móts við það!“
Hún telur algengt að öldruðum
líki illa að verða fjárhagslega ósjálf-
stæðir, enda hafi hugmyndin um
fjárhagslegt sjálfstæði komið frá
fulltrúum aldraðra. „Það er þessi
sérstaki íslenski hugsunarháttur að
vilja sjálfstæði fram í rauðan dauð-
ann, en það getur orðið kostnaðar-
samt að verða gamall. Þar er um-
önnunarþátturinn stærstur þegar
litið er til 24 tíma þjónustu.
Þeir sem hafa sæmileg eftirlaun
borga nú tæplega 80 þúsund krónur
fyrir sig á mánuði á elliheimili, en
það er ekki nema hluti af kostnaðin-
um. Dýrustu vistrýmin hér á landi
í tengslum við aldraða fara yfir 200
þúsund krónur á mánuði. Það er
þessi þróun sem verður að huga að.
I ljósi þess að hópur aldraðra stækk-
ar sífellt verður að huga að fleiri
möguleikum hvernig best og hag-
kvæmast má standa að vistunar-
málum aldraðra. Fjölbreytileiki
verður að vera til staðar.“
Vegalengdir séu stuttar
í undirbúningshópnum hafa auk
hjúkrunarfræðinganna verið arki-
tekt, bankastarfsmenn, bygginga-
verktaki, talsmaður aldraðra ásamt
fulltrúum frá Kjalarneshreppi. Er
hópurinn sammála um að mörgu
sé að hyggja við byggingu hús-
næðis sem þessa. Sigríður bendir
meðal annars á að langar vega-
lengdir innanhúss kalli á aukinn
fjölda starfsfólks auk þess sem aldr-
aðir séu duglegri að bjarga sér ef
vegalengdir séu viðráðanlegar.
Hún fullyrðir að íslendingar
hugsi mjög lítið um ellina og hafi
af henni litlar sem engar áhyggjur.
„Mér finnst sú hugsun algeng að
hlutirnir bjargist einhvern veginn.
Það muni einhver koma til aðstoðar
þegar á þurfi að halda. Mér finnst
nauðsynlegt að hér verði hugarfars-
breyting og fólk geri áætlanir um
hvernig það vilji eyða elliárunum.
OHÆTT er að segja að
hjúkrunarfræðingarnir
þær Sigríður Ólafsdóttir
og Hjördís Jóhannsdóttir
séu bæði frumlegar og framtaks-
samar. Undanfarin tvö sumur hafa
þær ásamt Ingibjörgu Einarsdóttur
hjúkrunarfræðingi rekið hvíldar-
deild fýrir aldraða á Landakotsspít-
ala þegar deildum þar var lokað
vegna sumarleyfa. Störfuðu þær
sem verktakar og sáu um allan
rekstur.
Enn á ný liggur nýstárleg hug-
mynd á borði þeirra og snýst hún
einnig um aldraða. „Við viljum láta
byggja lítið heimilislegt umönnun-
arheimili þar sem aðeins 12-15
manns búa, einstaklfngar og hjón.
Hugmyndin er að fólkið geti flutt
inn í sæmilega góðu andlegu og lík-
amlegu ástandi og þegar elli kerling
knýr dyra í auknum mæli geti það
samt dvalist á heimilinu þar til yfír
lýkur,“ sagði Sigríður Ólafsdóttir í
samtali við Morgunblaðið.
Annað sem kemur nýstárlega
fýrir sjónir þegar um umönnunar-
heimili er að ræða er sú hugmynd
að vistmenn kaupi sér herbergi, sem
verða í kringum 30 fm, og sameig-
inlega aðstöðu, þannig að samtals
verður eignin í kringum 60 fm.
Þegar einstaklingurinn deyr selja
erfíngjar hlut hans eins og hveija
aðra eign í fjölbýlishúsi. Sú kvöð
verður að sjálfsögðu að selt verði
til annars aldraðs.
Sigríður telur reyndar álitamál
hvort herbergin séu of stór, því
miklu máli skipti að ná verðinu eins
langt niður og hægt er.
Gert er ráð fyrir að íbúar eða
vistmenn borgi fyrir þrif, þvotta og
mat á sama hátt og þegar þeir
bjuggu í eigin íbúð úti í bæ en þeir
fengju hjúkrunarþáttinn greiddan
eins og þeir dveldust á öldrunar-
deild. „Á þennan hátt er hægt að
búa til mjög skemmtilega einingu
þar sem heimilismenn geta haft það
gott. Þegar sama starfsfólkið vinn-
ur hjá fólkinu verður tilveran ör-
uggari, allar breytingar sjást fyrr
og hægt er að grípa strax inn í
með úrbætur. Þá verður þetta eins
og ein væn fjölskylda," segir Sigríð-
ur og bendir jafnframt á að þegar
um eignaraðild sé að ræða hafi vist-
menn og aðstandendur þeirra meira
að segja um starfsemina og geti
gert meiri kröfur.
Af gjörgæslu yfir
á hjúkrunardeild
— Hvernig stóð á því að þið fór-
uð í upphafi að velta málum aldr-
aðra fyrir ykkur?
„Þegar við fórum að vinna á
hjúkrunardeild aldraðra á Landa-
kotsspítala var það nýtt fyrir okkur
sem höfðum unnið á gjörgæslu-
deild. Starfsemin á þessum tveimur
deildum er þó ekki ólík vegna þess
að í báðum tilvikum skiptir miklu
máli að passa upp á smáatriðin.
Það þarf ekki annað en að nýr
starfsmaður sem veit ekki um nið-
urröðun í borðsal komi inn á deild-
ina. Gamla fólkið veit jafnvel ekki
sjálft hvar sæti þess er í 60-80
manna borðsal og lendir því á röng-
um stað. Það getur kostað tveggja
til þriggja daga mótþróa ef einhver
hefur tekið sæti annars. Viðkom-
andi hótar jafnvel að borða ekki
framar, fer inn í rúm og liggur þar
úrillur og vansæll," segir Sigríður.
„Það er áríðandi að samfella sé
í hlutunum, þvi aðlögunarmöguleik-
ar aldraðra eru litlir. Miklu máli
skiptir að þeir sem hjúkra öldruðum
séu með það alveg á hreinu."
Hagkvæmni i rekstri
Með því að hafa litla einingu tel-
ur Sigríður hægt að ná hagkvæmni
í rekstri, því að sami starfsmaður
geti séð um ýmsa hluti eins og
ræstingu, þvotta og annað sem til
fellur hveiju sinni. „Við sjáum fyrir
okkur að með þvi að hafa 12-15
manna einingu geti hjúkrunarfræð-
ingur sem er á næturvakt einnig
stungið í þvottavél eða þvegið gólf,“
segir hún.
Hún bendir einnig á spamað sem
hljótist af því að 15 einstaklingar
búi á sama stað í stað þess að búa
víðs vegar um borgina og fá að-
keypta þjónustu, heimilishjálp og
HUGMYNDIN er að fólk kaupi sér herbergi í 12-15 manna heimili eða einingu. „Lítil eining býður upp
á heimilislegt andrúmsloft,“ segir Sigríður. Myndin er fengin úr myndasafni blaðsins.
Ein væn
fj ölskylda
Undirbúningrir fyrir
stofnun nýstárlegs
umönnunarheimilis hef-
ur staðið yfír í nokkurn
tíma. Hildur Fríðriks-
dóttir ræddi við Sigríði
Ólafsdóttur hjúkrunar-
fræðing sem segir að
meiningin sé að aldraðir
sjái sér sjálfir farborða
nema varðandi hjúkrun-
arþáttinn. Þeir geti búið
á heimilinu þar til yfir
lýkur, en þurfi ekki að
fara annað til að deyja.
heimahjúkrun. „Það eru til dæmis
ótrúlegar tölur nefndar í sambandi
við bílastyrki hjúkrunarfræðinga og
sjúkraliða, sem þurfa að ferðast um
bæinn þveran og endilangan til að
sinna sjúklingum, kannski 4-5 sinn-
um á sólarhring. Oft nemur bíla-
styrkurinn hærri upphæð en grunn-
launin eru,“ segir hún.
Hún nefnir einnig að forstöðu-
maður heimilisins verði að vera
.. Morgunblaðið/Emilía
HJÚKRUNARFRÆÐINGARNIR Sig’ríður Ólafsdóttir (t.h.) og
Hjördís Jóhannsdóttir meðal góðra vinkvenna sinna á hjúkrunar-
deild Landakotsspítala.
hjúkrunarfræðingur, því hjúkrun
verði alltaf stærsti hluti starfsem-
innar. „Það er mjög nauðsynlegt
að henni sé sinnt af fagfólki, því
einungis með því að huga með ná-
kvæmu eftirliti að smáatriðum er
hægt að koma með úrlausnir sem
leiða af sér aukna hagræðingu. Með
því til dæmis að setja bleyju rétt á
skjólstæðing er hægt að spara
mikla þvotta og aðra vinnu.“
Sigíður bendir jafnframt á, að
þegar einingin sé lítil geti forstöðu-
maður einnig sinnt öllum þeim þátt-
um sem lúta að stjórnun og rekstri.
Með góðu eftirliti og skýrslugerð
sé hægt að auka hagræðingu í
rekstri. „Ein hugmyndin varðandi
hagræðingu er að vera ekki með
vaktaálag heldur reikna upp jafnað-
artímakaup. Þetta gerðum við á
hvíldardeildinni ,og tókst vel. Það