Morgunblaðið - 16.02.1995, Blaðsíða 2

2 D FIMMTUDAGUR 16. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ÍÞRÓTTIR
Miklar umræður um íþróttir barna og unglinga í kjölfar norrænnar ráðstefnu og viðamikillar
Ahersla á félags-
skapinn hjá krökkum
frekar en sigurinn
Gildi íþrótta er ótvírætt og ástundun mikil en
forystumenn hafa áhyggjur af gangi mála hjá
börnum og unglingum. Steinþór Guðbjartsson
kannaði stöðuna í kjölfar norrænnar ráðstefnu og
könnunar um brottfall stúlkna úr íþróttum.
Undanfarin misseri hefur um-
ræða um íþróttir bama og
unglinga verið áberandi og sér-
staklega eftir að Rannsóknastofn-
un uppeldis- og menntamála gaf
út bókina Um gildi íþrótta fyrir
íslensk ungmenni þar sem greint
er frá niðurstöðum viðamestu
rannsóknar sem um getur hér á
landi á þessu sviði. Bama- og ungl-
inganefnd íþróttasambands Is-
lands boðaði til fundar um helgina
um málefni bama og unglinga í
íþróttum og tóku um 30 manns frá
sérsamböndunum þátt í átakinu.
Flutt vora erindi og að loknum
umræðum fór fram hópvinna en
sameiginlegar niðurstöður voru
síðan kynntar.
Breyta áherslum
Láras Loftsson, formaður
Bama- og unglinganefndar ÍSÍ,
sagði við Morgunblaðið að norræn
ráðstefna um þátttöku barna og
unglinga í keppnisíþróttum, sem
var haldin í Danmörku um miðjan
október s.l., hefði verið kveikjan
að fundi helgarinnar. „Við fómm
nokkur héðan saman á þessa ráð-
stefnu og hún opnaði augu okkar
en niðurstaða ráðstefnunnar var
að keppni yrði að vera til staðar
en breyta þyrfti áherslum í keppn-
isíþróttum yngri iðkenda. Hver
þjálfari verður að líta í eigin barm
og ég get sagt sem knattspyrnu-
þjálfari til margra ára að maður
hefur alltaf verið að velja suma
og hafna öðmm í stað þess að
gefa öllum tækifæri.
Þjálfarar virðast hafa tilhneig-
ingu til að líta á íþróttir bamanna
út frá hugmyndum hinna fullorðnu
en það gengur ekki. Við eigum
ekki að hafna 10 ára krökkum
vegna þess að þeir komast ekki í
Iið heldur hjálpa þeim að komast
áfram.
Á ráðstefnunni í Danmörku kom
skýrt fram að krakkamir em í
íþróttum fyrst og fremst vegna
félagslega þáttarins en ekki til að
vera númer eitt. Þegar valið er í
lið sigra þeir bestu alltaf en
ákveðnir krakkar lenda alltaf í því
að tapa. Það leiðir til þess að áhugi
þeirra á íþróttum minnkar en koma
má í veg fyrir þetta með því að
koma til móts við þessa krakka,
til dæmis með því að fara í leik
sem þeir em bestir í svo þeir kynn-
ist líka tilfinningunni að sigra. Það
þarf að leiðbeina krökkum á þess-
um aldri og í stað þess að einblína
á eina íþróttagrein er mikilvægt
að aðstoða krakkana við að finna
íþrótt við hæfí með því að auka
fjölbreytnina og láta þá taka þátt
í sem flestum greinum.“
Allir með
Á fundinum um helgina sagði
Ragnheiður Karlsdóttir frá ráð-
stefnunni í Danmörku, Janus Guð-
laugsson ræddi um markmið og
stefnu í íþróttum bama og ungl-
inga, Björn M. Björgvinsson
greindi frá stöðu mála innan
Körfuknattleikssambandsins og
Sigríður Jónsdóttir tók fyrir sam-
bærilega þætti innan badminton-
hreyfíngarinnar en Anton Bjama-
son fór í hreyfíþörf og skipulag
við þjálfun barna og unglinga.
„Niðurstöðurnar vom mjög á
einn veg,“ sagði Láms. „Þegar um
10 ára krakka og yngri er að ræða
á ekki að velja bestu lið, ekki að
keppa til sigurs og ekki að skipta
keppendum í deildir. Það eiga
hvorki að vera sigurvegarar né
taparar heldur á markmiðið að
vera að allir séu með.“
Láms sagði að fundur helgar-
innar hefði verið til að láta boltann
rúlla en næsta skref væri að koma
hugmyndunum til grasrótarinnar í
gegnum sérsamböndin í þeimi von
að áherslunum yrði breytt. „í þess-
um málum þurfum við að móta
ákveðna stefnu til leiðbeiningar
fyrir sérsamböndin sem koma
henni síðan áfram til félaganna, í
grasrótina. Rauði þráðurinn í þessu
er að ekki má hugsa um sérhæf-
ingu og séræfingar fyrir börnin
heldur taka mið af þörfum krakk-
anna. Félagslegi þátturinn er mik-
ið atriði hjá þeim og það á að efla
stoðirnar undir félagsskapinn sem
þeir njóta alla ævi.“
Uppbygging á
sál og líkama
INNLENDAR og erlendar kann-
anlr sýna að börn og unglingar
í íþróttum sækjast ekkl eftlr
slgrum heldur fyrst og fremst
félagsskapnum, ánægjunnl
sem því fylglr að vera í íþrótt-
um og byggja slg upp líkamlega
burtséð frá árangri í keppni.
Að sögn Lárusar Loftssonar er
vllji til að breyta áherslum í
íþróttum barna og ungllnga.
„Þegar um 10 ára krakka og
yngrl er að ræða á ekki að velja
bestu llð, ekkl að keppa til sig-
urs og ekki að sklpta keppend-
um í deildir. Það eiga hvorki
að vera slgurvegarar né tapar-
ar heldur á markmiðlð að vera
að allir séu með.“ Hann sagði
einnig að mikllvægt væri að
aðstoða börnin við að finna
íþrótt við hæfi og þjálfarar yrðu
að gæta þess að láta krakkana
fara í leiki þar sem allir gætu
kynnst tilfinningunni að sigra.
Ástæður fyrir hvarfi frá íþróttum
Niðurstöður körmunar RUM í 8. bekk grunnskóla
50
%
40
30
20
10
Skipt eftir
kynjum
Piltar
17,0
16.0
8,2
6.4
n, 3
12,5
38,7
43,3
Stúlkur
7,4
5,9
15.4
16,0
01 mikil Þjálfarinn Lítil Félags- Ytri Aðrar
áhersla á eða eigin skapur aðstæður ástæður
æfingar einhæfar geta (Vinirnir
og keppni æfingar hætta)
Hvað skiptir mestu máli í íþróttum
Niðurstöður könnunar RUM í 8. bekk grunnskóla
50
%
40
30
20
10
Að vera Að vera Að sigra Að bæla Að vera
í góðu leikinn í eða vera sig frá því með
formi íþróttinni betri síöast vinunum
I íþróttum

41,6
Skipt eftir

I
kynjum
Stúlkur
14.8
Piltar
9,3
1,2
25,0
29,7
21,5
Stúlkur fá minni hvatn-
ingu og hætta frekar
Stúlkur fá minni hvatningu en
piltar til að taka þátt í íþrótt-
um með íþróttafélagi samkvæmt
niðurstöðum könnunar um brottfall
stúlkna úr íþróttum sem Umbóta-
nefnd ÍSÍ fékk Rannsóknarstofnun
uppeldis- og menntamála til að
framkvæma. „í ljós kom að foreldr-
ar, afí og amma, vinir og íþrótta-
kennarar hvetja stúlkur að jafnaði
minna en pilta til íþróttaþátttöku
með íþróttafélögum. Hvatning allra
þessara hefur sterka fylgni við
íþróttaiðkun og þátttöku í iþrótt-
afélögum nemenda og hefur þessi
hvatning mun meiri áhrif á stúlkur
en pilta,“ segir m.a. í niðurstöðun-
um. „Líklega er hér að fínna veru-
legan þátt í ástæðu brottfalls
stúlkna úr íþróttum."
Víötæk könnun
Könnunin fór fram í apríl á síð-
asta ári en 841 nemandi, 425 piltar
og 416 stúlkur, í 8. bekk gmnn-
skóla fjögurra sveitarfélaga tók
þátt í rannsókninni. 77 spurningar
vom lagðar fyrir krakkana og var
m.a. spurt um bakgrunn þeirra,
íþróttaástundun, stuðning vina og
ættingja við íþróttaiðkun,
íþróttaaðstöðu og um ástæður þess
að þeir æfðu eða æfðu ekki með
íþróttafélagi.
Fram kom að stúlkur stunda síð-
ur íþróttir en strákar og þær taka
síður þátt í íþróttum félaga. Ástæð-
an er fyrst og fremst sú að þær
hafa hætt þátttöku og eins byija
þær síðar að æfa með íþróttafélög-
um. Nemendur sem höfðu hætt að
æfa með íþróttafélögum höfðu
fyrst og fremst gert það vegna
þess að vinur eða vinkona hafði
hætt, þ.e. félagsskapurinn skipti
mestu máli.
Unglingar eru líklegri til að
stunda íþróttir ef foreldrarnir eða
eldri systkini gera það og eru
tengslin meiri hjá stúlkum. Þegar
spurt var um hvað skipti mestu
máli í íþróttum nefndu stúlkur frek-
ar en strákar þætti sem snúa að
þeim sjálfum eins og að vera í
góðu formi eða bæta við sig en
strákar nefndu frekar en stelpur
þætti sem snúa út á við eins og
að vera leikinn og vinna aðra.
Helsta ástæðan fyrir þátttöku hjá
strákum og stelpum var hvað
skemmtilegt er í íþróttum.
Snúa vörn í sókn
„Niðurstöðurnar um brottfall
stúlkna koma ekki á óvart en at-
hygli vekur að þær fá minni hvatn-
ingu en strákar," sagði Unnur Stef-
ánsdóttir, formaður Umbótanefnd-
ar, aðspurð um könnunina. Hún
sagði að niðurstöðurnar staðfestu
grun fólks en nefndin hefði áhuga
á að fylgja könnuninni eftir með
því að kynna niðurstöðurnar og
reyna að snúa vörn í sókn í sam-
vinnu við þá sem málið varðar á
hverjum stað, s.s. íþróttafélög og
fleiri.
„Ýmsar hugmyndir um úrbætur
hafa komið fram í kjölfar könn-
unarinnar,“ sagði Unnur. „Stúlkur
á þessum aldri eru í íþróttum til
að byggja sig upp og fara frekar
á líkamsræktarstöðvar. Þar er betri
aðstaða fyrir þær til að snyrta sig
og ein hugmyndin til að auka þátt-
töku stúlkna í íþróttum hjá íþrótta-
félögum er að íþróttafélög breikki
svið sitt og bjóði upp á til dæmis
líkamsrækt og jassballett. Könnun-
in undirstrikar mikilvægi félags-
lega þáttarins og ljóst er að honum
þarf að sinna betur. Einnig er mikil-
vægt að vekja athygli foreldranna
á þátttöku unglinganna í íþróttum,
sérstaklega stúlknanna með hvatn-
inguna í huga. Síðast en ekki sfst
þurfum við að dreifa upplýsingum
um könnunina og koma á sam-
starfi við íþróttafélögin um átak
til batnaðar en hugmyndin er að
kanna stöðu sömu unglinga á
næsta ári.“