Morgunblaðið - 17.02.1995, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1995 B 29
Lagnafréttir
Viltu fræóast um volrými?
KOSTA vatnsskaðar okkur 1 milljarð á ári?
Tjón af vatnsskaða í
húsum nemur 1 millj-
arði kr. á ári, segir
Signrður Grétar
Guðmundsson. Málið
er því ekkert einkamál
sérfræðinga. Það
kemur öllum við.
Hvað er votrými kann margur
að spyija. Það er þar sem
flestir vatnsskaðar verða í húsum,
en þó ekki allir. Votrými er eldhús,
bað, þvottahús. Þeir hlutar hússins
þar sem sýslað er
með heitt og kalt
vatn; þar sem öll
tækin eru sem
þurfa vatnsteng-
ingu. Það má
nefna baðker,
sturtuklefa, hand-
eftir Siguró Grétur laug, salerni, eld-
Guómundsson húsvask, upp-
þvottavél, þvottavél og fleira mætti
eflaust telja.
Fyrir stuttu kom út skýrsla frá
Rannsóknarstofnun byggingariðn-
aðarins um vatnsskaða í húsum.
Þar er áætlað að tjón af völdum
bilaðra vatnslagna sé um 1 millj-
arður króna á ári hérlendis.
Svo það er ærin ástæða til að
staldra við og skoða hvað sé hægt
að gera til bóta, ef það á annað
borð er hægt að bæta ástandið.
Ráðstefna í næstu viku
Lagnafélag íslands ætlar að efna
til ráðstefnu fímmtudaginn 23.
febrúar nk. í Skipholti 70 um vot-
rými í húsum og hefst hún kl. 13.
Það má kalla það þjófstart að fara
að ræða efnið áður en ráðstefnan
hefst. En hér í pistlunum hefur oft
verið rætt um þessi mál og önnur
þeim skyld; vatnsskaða, af hveiju
verða þeir, er eitthvað hægt að
gera til að koma í veg fyrir þá eða
að minnsta kosti fækka þeim stór-
lega?
Ef við höldum okkur við votrým-
ið eftir þeirri skilgreiningn, sem
fyrr var rakin, þá má ætla að helstu
orsakir vatnsskaða þar séu af
tvennum toga. Annars vegar tærð-
ar lagnir inni í veggjum og
sprungnar slöngur við tæki, svo
sem þvottavélar í þvottahúsum og
eldhúsum.
Á fyrmefndri ráðstefnu verða
margir vísir menn sem miðla af
þekkingu sinni. Það er þó ein spurn-
ing sem hér brennur, sem vonandi
fæst svar við.
Hvers vegna í ósköpunum er sí-
fellt verið að gera sömu heimskuna
í öllum byggingum, að troða öllum
lögnum inn í veggi og jafnvel gólf?
Hvað segir bygg-
ingareglugerðin?
í 8. kafla byggingareglugerðar,
grein 8.1.11, blaðsíðu 129, stendur
þetta:
Leiðslur og lagnir skulu þannig
hannaðar og fyrir komið að ekki
komi til ónauðsynlegrar orku-
eyðslu, en samt sé aðgangur til
hreinsunar og viðgerða án þess að
brjóta þurfi gólf eða veggi.
Er farið eftir þessu í dag?
Ekki aldeilis. Þess vegna hljóta
hönnuðir að fá þá spurningu á þess-
ari ráðstefnu hvers vegna þeir
hanna nánast allar lagnir þannig
að þeim sé troðið inn í einangrun
eða huldar á bak við viðamikla
múrveggi?
Byggingafulltrúar munu eflaust
fá þá spurningu hvers vegna þeir
samþykki slíka hönnun og stimpli
teikningar, sem mæla fyrir um að
byggingareglugerð sé brotin?
Hvað hafa iðnaðarmennirnir,
pípulagningamenn, gert til að fá
þessu breytt? Því er fljótsvarað;
ekki nokkurn skapaðan hlut.
Allt er þetta grafalvarlegt mál.
Líttu inn á bað
Hvað gerist ef það bilar vatns-
lögn inni á baði? Þú heyrir niðinn
og vatnið brýtur sér leið út úr
veggnum. Hvar á að loka fyrir? í
hitaklefanum niðri í kjallara, hend-
ast niður og loka. Það tekur þig
ekki nema korter að hreinsa allt
draslið út, sem þú hefur safnað í
tímans rás inn í klefann. Þama er
fullt af krönum, þú hefur ekki hug-
mynd um hveijum á að loka, best
að loka fyrir alla tíu, einhver þeirra
hlýtur að stöðva lekann.
Seinna hefst viðgerðin, út með
salerni og handlaug og síðan að
bijóta vegginn, því á bak við hann
eru lagnirnar. Eða voru þær á bak
við baðkerið? Þá út með það og
bijóta múrhúðun og rífa einangrun.
En það þarf fleiru að fóma; fallegu
flísamar, sem vom settar á veggi
fyrir tveimur árum, það verður að
fóma slatta af þeim.
Er ekki hér verið að mála skratt-
ann á vegginn? Því miður hefur
þessi skratti komið í heimsókn til
alltof margra húseigenda. Það er
sá ári sem er iðinn við að safna í
sjóðinn stóra, vatnskaðasjóðinn upp
á 1 milljarð árlega!
Þetta mál er ekki neitt einkamál
fræðinga. Þetta kemur öllum við.
Þess vegna ættu fleiri en útvald-
ir að fylgjast með hvort eitthvað
er til ráða og hvort það kemur fram
á ráðstefnunni, sem er í vændum.
Það verður að að lækka fórnar-
kostnaðinn.
Viöbyggingar
Skoóun á fasteign er
miid va I la ia triói
í fasteignalcaupum
VIÐBYGGINGAR em megin við-
fangsefni nýjasta tölublaðs tímarits-
ins Arkitektúr, verktækni ogskipu-
lag, sem komið er út fyrir skömmu.
í inngangsorði eftir Gest Ólafsson,
ritstjóra blaðsins, segir m. a. að
undanfarin ár hafi verið reistar færri
nýbyggingar hér á landi en oft áður.
Því er ekki nema von, að fólk hugi
að því, hvernig nýta megi betur
þann húsakost, sem fyrir er og jafn-
vel bæta hann verulega með því að
breyta og byggja við.
Fjöldi greina prýðir blaðið að
venju. Hjörleifur Stefánsson
arkitekt skrifar grein, sem nefnist
Hugleiðingar um byggingar og við-
byggingar. Síðan kemur grein eftir
Grím Jónsson byggingarverkfræðing
um viðbyggingar frá verkfræðilegum
sjónarhóli. Nikulás Úlfar Másson
arkitekt skrifar grein, sem ber heitið
Saumað við fortíð, hugieiðing frá
Árbæjarsafni, en síðan fjallar Halldór
Ásgrímsson myndlistarmaður um tvö
af verkum sínum.
Pétur H. Ármannsson arkitekt
skrifar um viðhorf til viðbygginga
og Manfreð Viðhjálmsson arkitekt
fjallar um Aðalstræti 2 og Vestur-
götu'l. Þá kemur grein um viðbygg-
ingar eftir Magnús Skúlason arki-
tekt, Guðni Guðmundsson rektor
skrifar um vanda skóla í þrengslum
og Pétur H. Ármannsson arkitekt
skrifar grein um tengibyggingu við
Ásmundarsafn, sem Manfreð Vil-
hjálmsson hefur hannað. Finnur
Birgisson fjallar um tillögu um við-
byggingu við Aðalstræti 44 á Akur-
eyri og Kolbrún Oddsdóttir lands-
lagsarkitekt um lóðina við Ásmund-
arsal.
Jón Sveinsson tæknifræðingur
skrifar grein, sem nefnist Tækniþró-
un á íslandi í 50 ár, en síðan er fjall-
að um norrænu blikkverðlaunin til
arkitekta 1944. Salvör Jónsdóttir
skipulagsfræðingur og Stefán Thors,
skipulagsstjóri ríkisins, skrifa um
landslagsskipulag og Hannes Sigga-
son skýrir frá félagsfundi hjá Tækni-
fræðingafélagi íslands í nóvember sl.
Sveinn Jónsson vélstjóri skrifar
um notkun ósoneyðandi kælimiðla,
Salvör Jónsdóttir skipulagsfræðing-
ur um mengunarbætur og Ólafur
Arnalds um kortlagningu á jarðvegs-
rofí. Síðan er grein um loftmyndir
eftir þá Þorvald Bragason og Magn-
ús Guðmundsson, en þá kemur grein
um brúna á Fnjóská hjá Skógum
eftir Ingólf Helgason arkitekt. Að
lokum er fjallað um hönnunarsam-
keppni IKEA.
Kaup á fasteign er oft ein af-
drifaríkasta ákvörðunin í lífí
fólks. Aleiga fólks er oftar en ekki
lögð undir við kaupin og allur fram-
tíðarsparnaður kann að verða bund-
inn í fasteigninni.
í ljósi þess er ein-
kennilegt til þess
að vita að ekki er
til heildar löggjöf
er tekur til fast-
eignaviðskipta. Til
er heildstæð lög-
gjöf um verðbréfa-
viðskipti og um
kaup á lausafé.
Löggjöf um fasteignakaup
Á ákveðnum sviðum fasteigna-
viðskipta hafa verið sett lög sem
einkum miða að því að tryggja rétt-
arstöðu kaupanda. í lögum um fast-
eigna- og skipasölu er að finna
ákvæði sem leggja all ríkar skyldur
á seljanda og löggiltan fasteigna-
sala um að upplýsa væntanlegan
kaupanda um öll þau atriði er kunna
að hafa áhrif á verðmætamat eign-
arinnar, þar á meðal um galla sem
kunna að vera á eigninni.
Skyldurnar snúa einkum að selj-
anda að upplýsa kaupanda um
ástand eignarinnar og löggiltum
fasteignasala um að koma þeim
upplýsingum á framfæri við kaup-
anda. Ekkert er fjallað um í lögun-
um um skyldur kaupanda í þessu
efni.
Skyldur kaupanda
Hvað ber kaupanda að gera áður
en hann gerir tilboð í fasteign? Er
honum skylt að skoða eignina?
Engin lagaákvæði leggja afdráttar-
lausa skyldu á kaupanda tii að
skoða fasteign. Kaupanda ber ekki
skylda til að skoða fasteign og hon-
um er því í sjálfsvald sett hvort
hann skoðar eignina eða ekki áður
Gaumgæfileg skoðun
skiptir einna mestu
máli, þegar hús er orðið
gamalt, ástand þess
lélegt eða það er með
steypuskemmdir,
segir Magnús I. Erl-
ingsson lögfræðingur.
Við þær aðstæður þurfa
kaupandi og seljandi
að vera sérstaklega
á varðbergi.
en hann festir kaup á henni. Fræði-
menn hafa hafnað því að nota orð-
ið skoðunarskylda gagnvart kaup-
anda og kosið að nefna ábyrgð
kaupanda í þessu efni varúðar- eða
aðgæzluskyldu.
Dómstólar hafa talið að í ákveðn-
um tilvikum hvíli á kaupanda skylda
til að skoða fasteignina betur hafi
hann á annað borð farið og skoðað
hana. í sumum tilvikum hafa dóm-
stólar fellt alla ábyrgð vegna galla
á kaupanda sem hefðu átt að koma
í ljós við nánari skoðun.
í dómi Hæstaréttar frá 1987 er
því hafnað, að kaupandi eigi ein-
hvern bótarétt á hendur seljanda,
enda þótt hús, sem hann keypti,
væri skemmt af alkalí. Hæstiréttur
taidi, að sérstök ástæða hefði verið
fyrir kaupanda að skoða húsið ræki-
lega að utanverðu vegna augljósrar
sprungu á gafli, sem gaf honum
tilefni til nánari skoðunar.
Réttarstaða kaupanda og selj-
anda er ávallt nokkurri óvissu háð
þegar upp koma gallar í fasteign.
Til að draga úr þessari óvissu hafa
sumir talið að kaupandi ætti ávallt
að tryggja sér skoðun fagmanna á
fasteigninni áður en hann gerir til-
boð í eignina. Slíkt myndi án efa
fækka gallamálum. Aðrir telja að
upplýsingar frá seljanda nægi til
þess að kaupandi geti gert sér grein
fyrir ástandi eignarinnar.
Áskorun seljanda
Því má velta fyrir sér hvort að
við ákveðnar aðstæður sé æskilegt
að seljandi skori á kaupanda að
láta fagmann skoða fasteignina.
Réttaráhrif slíkrar áskorunar um
nánari skoðun eru skýr í kaupalög-
um. í þeim segir að hafi kaupandi
látið farast fyrir án sennilegrar
ástæðu að rannsaka hlutinn þó að
seljandi skoraði á hann um það,
getur hann ekki borið fyrir sig neina
þá galla á söluhlutnum sem hann
hefði átt að sjá við þá rannsókn.
Slík áskorun frá seljanda er nú
tíðkuð í bílaviðskiptum. í þeim er
skorað á kaupanda að láta óháðan
aðila meta ástand bifreiðarinnar.
Þar sem ekki liggja fyrir laga-
ákvæði um fasteignakaup er ekki
_eins víst með réttaráhrif slíkrar
áskorunar í fasteignakaupum.
Mikilvægi gaumgæfile&rar skoð-
unar er einna ríkust þegar hús er
orðið gamalt, ástand þessa lélegt
eða þegar það er haldið steypu-
skemmdum. Við þær aðstæður
þurfa því bæði kaupandi og seljandi
að vera sérstaklega á varðbergi.
Seljandi þarf að kynna kaupanda
ástand eignarinnar. Kaupandi þarf
að vita hvers konar eign hann er
að kaupa með' hjálp rækilegrar
skoðunar á eign ef á þarf að halda.
Báðir þurfa því að gæta sín I fast-
eignakaupum ella er hætta á að
deilumál rísi á milli þeirra síðar.
eftir Mognús I.
Erlingsson