Morgunblaðið - 17.02.1995, Side 4

4 D FÖSTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1995 D 5
DAGLEGT LÍF
Lítió hef ur
borið á rödd
karlmannsins
í jafnréttis-
umræöunni
KARLAR hafa á síðustu árum staðið á ákveðnum krossgötum og í
raun ekki vitað í hvorn fótinn ætti að stíga af ótta við samfélags-
lega ímynd. Einu sinni áttu karlar að vera harðir, síðan mjúkir og
nú vita þeir vart sitt rjúkandi ráð. Margir kenna kvennabaráttunni
um þá upplausn, sem nú er í hugarheimi karla, enda hafa karlar í
vaxandi mæli kosið að skriða inn í skel þagnarinnar þegar jafnrétti
kynjanna ber á góma í stað þess að leggja þeirri baráttu liðsinni. Á
meðan hafa margar konur verið í uppreisnarhug með misjöfnum
árangri þó og eiga enn langt í land með að ná fram brýnum jafn-
réttismálum þrátt fyrir rúmlega tveggja áratuga baráttu.
Jafnréttisbaráttan var „fundin upp“ af konum og lengi vel hafa
karlar litið svo á að hún væri ekki þeirra mál enda hafa þeir ekki
í sama mæli og konur litið á óréttlæti eða misrétti sem kyn-
bundið.
Haustið 1991 skipaði félagsmálaráðherra nefnd, sem
hafði það verkefni að fjalla sérstaklega um stöðu
karla í breyttu samfélagi og leiðir til að auka fjöl-
skylduábyrgð þeirra. í kjölfar skýrslugerðar var
skipaður ráðgjafarhópur, sem hefur það verkefni
að auka þátt karla í umræðunni um jafnrétti kyiy-
anna. Þessi hópur gengur undir heitinu „karlanefnd"
og heyrir undir Jafnréttisráð. Áhersla er einkum á
samspili fjölskyldu- og atvinnulífs svo og félagslegum
og tilfinningalegum vandamálum drengja og karla.
Þá ætla jafnréttisráðherrar Norðurlandanna að
standa fyrir ráðstefnu í Stokkhólmi 27. og
28. april nk. sem er öllum áhugamönn-
um opin, en megintilgangurinn er að
efla umræður um hlutverk og ímynd
karla í breyttu samfélagi.
Daglegt líf skyggndist um í hugar-
heimi þriggja karlmanna, sem allir
hafa velt karlmennskunni og kvenna-
baráttunni fyrir sér á einn eða annan
hátt. ®
Jóhanna Ingvarsdóttir
Askell Örn Kárasson
Leysa þarf
hin jákvæðu öfl
úr læðingi
Snorri S. Konráðsson
Borið hefur á
blæ óvildar í
garð karlmanna
KARLMENNSKA er að
mínu mati jákvætt hug-
tak, einskonar samsafn
eiginleika, sem prýða sannan
karlmann — heilsteypta mann-
eskju. Nefna má styrk, hreysti,
kjark og æðruleysi þó karl-
mennskan eigi líka sínar
skuggahliðar, einskonar afsk-
ræmingu, sem birtist m.a. í
grimmd, drottnunargimi, of-
beldishneigð og valdafíkn,“ seg-
ir Áskell Örn Kárason, sálfræð-
ingur og forstöðumaður Með-
ferðarstöðvar ríkisins fyrir
unglinga.
Hann segir það vera eðlilegt
að hver og einn sjái karlmennsk-
una sínum augum. „Ekki er allt-
af nauðsynlegt að vera sterkur,
hraustur og áræðinn. Styrkleiki
hins sanna karlmanns felst líka
í því að horfast í augu við veik-
leika sína og bregðast við and-
streymi af heiðarleika. Sannur
karlmaður misnotar ekki styrk
sinn og hreysti, það afl og þá
hæfileika sem hann hefur feng-
ið í vöggugjöf eða áunnið sér.
Það er ekki karlmannlegt að
nota styrk til að kúga, heldur
til að gera heiminn betri, bæði
með beinum aðgerðum og með
því að sýna gott fordæmi."
Samkeppnisþjóðfélagið laðar
ekki síst fram skuggahliðar
karlmennskunnar, að mati sál-
fræðingsins. Glansmyndakarl-
mennsku sé ákaft hampað, t.d.
í f|'ölmiðlum, þar sem að sigrar
og afrek eru í valdi sýndar-
mennsku. „Ég sé fyrir mér upp-
blásna karlmenn, sem hafa lít-
inn raunverulegan styrk, en
vaða áfram sjálfum sér og öðr-
um til ógagns. Eiginleikar á
borð við heiðarleika, hógværð
og sanngimi láta í minni pokann
fyrir valdastreitu og gróðafíkn.
Nú til dags stendur hið sögu-
lega hlutverk karlmannsins ni
karlmaður nýtur ekki sömu að-
dáunar og áður. Hinn föðurlegi
húsbóndi er gamaldags fyrir-
bæri. Föður- og móðurhlutverk
eru að renna saman í eitt, feður
skortir skýrar fyrirmyndir og
þeim, sem leggja áherslu á trú-
verðugleika, er gjarnan ýtt til
hliðar í þessum skrýtna heimi.
Þeir, sem týna karlmennskunni,
hneigjast til öfga, annars vegar
með því að sýna öðrum drottn-
unargirni, yfírgang og lítilsvirð-
ingu og hins vegar með bleyði-
skap, ásökunum og ósjálf-
stagði.“
Áskell Örn segir að kvenna-
baráttan hafi
ögrað karlmönn-
um, m.a. með því
að vega að rótum
hefðbundinna
kynhlutverka. Sú
staðreynd, að
hlutverkin séu nú
í nokkurri upp-
lausn geri báðum
kynjum erfítt fyr-
ir. Um leið sé
þetta frjótt
ástand, sem gefi
þeim svigrúm
sem vilji endur-
meta kynhlut-
verkin. „Mér sýn-
ist konur hafa fetað torsótta
leið, en barátta þeirra hlýtur að
hafa komið til vegna þess að
þær sættu sig ekki við ríkjandi
ástand. Ekkert í þessu ferli hef-
ur gerst af tilviljun og þótt sum-
ar áherslur kunni nú að virðast
rangar eða hjákátlegar hljóta
þær að hafa verið knýjandi á
sínum tíma.
í upphafí snerist barátta
kvenna um aðgang að karla-
heiminum, þeim völdum og
gæðum sem þeim fannst karlar
sitja einir að. Síðan hefur smám
saman verið að renna upp fyrir
þeim það ljós, að konur verða
aldrei karlar og að sá
heimur, sem þær sótt-
ust eftir, er ekki eins
eftirsóknarverður og
af var látið. En kven-
réttindabaráttan
snýst líka um uppgjör við móð-
urhlutverkið og mig grunar að
sú glíma brenni hvað mest á
konum um þessar mundir.
Hvort sem þeim líkar betur eða
verr fá engar félagslegar hrær-
ingar losað konur undan þessu
frumhlutverki. Föðurhlutverkið,
þótt mikilvægt sé, er annars
eðlis, félagslegt fremur en líf-
fræðilegt. Núorðið
tel ég að kvennabar-
áttan sé að verða
meira innhverf og sé
farin að snúast í
auknum mæli um
það hvað konur vilja
sem manneskjur.
Konur eru famar að
skilgreina sig út frá
eigin forsendum í
stað þess að streða
við að bera sig saman
við karla eða aðra
hópa.“
Persónulega seg-
ist Áskell Öm hafa
takmarkaðan áhuga
á hefðbundinni jafnréttisum-
ræðu enda finnist honum hún
oft og tíðum bæði geld og leiðin-
leg. Sem stendur hafi hann
mestan áhuga á að ræða um
karlmannshlutverkið við kyn-
bræður sína því nauðsynlegt sé
að leysa hin jákvæðu öfl karl-
mennskunnar úr læðingi.
„Helsta verkefni kynjanna nú
er að fóta sig í breyttum heimi
við breytt kynjahlutverk. Konur
eru að leita að einhveiju, sem
þæi; týndu þegar þær köstuðu
gömlu kvenímyndinni fyrir róða,
og karlar hafa of lengi látið
konur einar um að skilgreina
hlutverk kynjanna,
þ.ám. karlmennsk-
una. Mjúki maðurinn
er orðinn hallærisleg-
ur, en við eigum að
fara okkur hægt í að
farga honum alveg. Við þurfum
að sameina mjúka manninn og
hinn harða, efla karlmennsku
okkar en halda i mennskuna.
Við þurfum að glíma við valdið
og valdafíknina í okkur sjálfum,
takast á við óttann og veikleik-
ana og læra að nota styrkinn
og áræðið, sannri karlmennsku
til góðs.“
KARLAR eru ekki í kreppu
og konur ekki heldur.
Samfélagið er hinsvegar í
krappri stöðu. Það hefur ekki
myndast rúm fyrir fjölskylduna
til að vera saman. Skólakerfið er
rekið á 60% afköstum. Karlar eru
hverfandi fáir í uppeldisstörfum.
Fólk hafnar í starfí, en velur það
ekki, og vinnur myrkranna á
milli án þess að færast nær lífs-
gæðunum, sem það leitar eftir.
Veruleikinn, sem börn og ungl-
ingar alast upp í, er ekki sá, sem
við viljum að verði þeim fyr-
irmynd," segir Snorri S. Konráðs-
son, framkvæmdastjóri Menning-
ar- og fræðslusambands alþýðu.
Snorri segir að viðhorf hans
til karlmennsku hafi breyst í ár-
anna rás. „Með augum barnsins
var sá maður hlaðinn karl-
mennsku er var stór, sterkur og
vann á skurðgröfu eða jarðýtu.
Augu unglingsins sáu ímynd
karlmennskunnar í vöðvastæltum
fijálsíþróttamanni og það
skemmdi ekki að hann æki um á
amerískri drossíu. Nú hefur þetta
stjörnublik æskuáranna dofnað.
Karlmennskan birtist nú orðið í
líffræðilegum mun karla og
kvenna. Þessi viðhorfsbreyting
hefur engum sárindum valdið.
Persónuleikinn og hæfni í sam-
skiptum er höfuðatriðið. Mikil-
fengi persónu ræðst hvorki af
vöðvum og dirfsku karlmanns né
ásýnd og kvenleika konu, heldur
af því hve gefandi og þroskandi
hún er í samskiptum og sam-
vinnu.“
Að mati Snorra hafa konur
hingað til ekki verið á neinni
braut jafnréttis, heldur tekið þátt
í tilfínngaþrunginni kvennabar-
áttu, sem einkum hefur verið háð
af vel menntuðum konum með
gott sjálfstraust og lögheimili í
Reykjavík og allt of oft hafí hún
haft á sér blæ óvildar í garð karla.
Ekkert jafnrétti fáist með því að
níða einstaklinga eða hópa niður.
Beiskar raddir séu ekki baráttu-
raddir. „í ljósi langrar reynslu
minnar af fræðslustarfi meðal
launafólks um land allt hef ég
öðlast þá skoðun að máli almenns
launafólks hefur alls ekki verið
talað af þessum málsvörum
kvennabaráttunnar í Reykjavík.
Hvenær hefur t.d. krafa verið
reist um gagnkvæman rétt sjó-
manna og barna þeirra til að
umgangast í Iengri tíma í senn
en sólarhring á eins til tveggja
vikna fresti? Hvenær hefur sú
krafa hljómað að sjómannskonan
og bamið þurfi ekki að skilja
þegar það kemur í 8. bekk grunn-
r
skólans? Hvenær
hefur verið tekið á
þeim vanda að börn
verkafólks ná lakari
námsárangri en böm
háskólamenntaðra?
Hvað hefur kvenna-
baráttan sagt um að
40% af hveijum ár-
gangi lýkur engu
formlegu námi á
framhaldsskóla-
stigi? Kvennabar-
áttan hefur um of
snúist um starfs-
frama þeirra, sem
hana hafa háð, en
ekki jöfnuð í samfé-
lagi.“
Snorri segir að ójöfnuður sam-
félagsins felist fyrst og fremst í
búsetu og möguleikum íbúanna
til náms. Karlar hafi víðast kom-
ið við sögu þar sem jafnréttisbar-
átta hafi verið háð, en lítið skipt
sér af kvennabaráttunni enda
ekki skilgreint hana sem jafnrétt-
isbaráttu. Þar sem best hafi tek-
ist til hafí bæði kynin komið að
verki. Þetta viti karlar og því
þegi þeir þunnu hljóði þegar kon-
ur þjóta fram undir merkjum
kynferðis. „Menntun og þekking
er undirstaða sjálfstrausts. Sá,
sem ekki trúir á sjálfan sig og
hefur óljósa mynd af því hver
hann er, áttar sig ekki
á hæfileikum sínum og
verður utanveltu í sam-
félaginu. Jafnrétti, að
mínum dómi, er að fá
að þroskast, mennta
sig, öðlast sjálfstraust og eiga
þannig möguleika á að velja sér
hlutskipti í samfélaginu fremur
en að hafna í hlutverki."
Karlar þurfa ekki síst að setja
sér markmið í jafnréttisumræð-
unni, að sögn Snorra. „Þeir mega
ekki falla í gryfju eins og rauð-
sokkahreyfingin og setja af stað
minni útgáfu af kínverskri menn-
ingarbyltingu, leysa
samfélagið upp með
því að ala á misklíð
og senda einstakl-
inga og hópa í fé-
lagslega útlegð.
Karlar þurfa að
svara því hvemig
þeir geti þroskað
sig og menntað sem
fjölskyldu- og fé-
lagsverur, sem for-
eldrar og vinnandi
menn. Þeir þurfa að
skilgreina óskir sín-
ar varðandi þá
sjálfa, maka og
böm og kannski
ekki síst er brýnt
fyrir karlmenn að fara að ræða
hvernig þeir geti losnað úr viðjum
vinnunnar eða þeirri aðstöðu, sem
þeir lentu í, meðvitað eða ómeð-
vitað, 16 ára gamlir. Það getur
verið erfitt fyrir mann á miðjum
aldri að standa allt í einu and-
spænis ónógri heilsu og þurfa að
hrekjast í starf, sem gefur litla
sem enga lífsfyllingu þar sem
sjálfsmyndin verður oft eftir á
þeim vinnustað, þar sem menn
kvöddu heilsu sína.“
Að lokum leggur Snorri á það
áherslu að ekki megi gleyma því
að fjölskyldan þurfi að vera sterk-
asta stoð sérhvers manns. í því
sambandi sé brýnasta
jafnréttið fólgið í góðri
grunnmenntun, sí-
felldri endurmenntun
ogjákvæðum viðfangs-
efnum í frístundum svo
að einstaklingurinn geti þroskað
með sér góða sjálfsmynd og
sjálfstraust.„Þá vegur ekki minna
að hafa tækifæri til að geta þeg-
ið og gefíð innan fjölskyldunnar,
en vinnutími í hófí og trygg fjár-
hagsleg afkoma er undirstaðan í
þeim efnum. Búseta fólks má þá
ekki ráða ein um það hvers það
fær notið af því sem samfélagið
veitir."
Áskell Örn Kárason
Karlmennsk-
an á líka sínar
skuggahliðar
Snorri S. Konráðsson
Beisk rödd
er ekki
barátturödd
DAGLEGT LÍF
*
EG LEGG mikið upp úr því að
vera sannur karlmaður og fyr-
ir mig þýðir það að vera í sam-
ræmi við sitt innsta eðli. Það felur
í sér að til að geta uppfyllt skyldur
sínar við samfélagið og sjálfan sig
verður maður að hafa tilfínningu
fyrir því sem býr að baki. Karl-
mennska er að mínu mati tengd
háleitum hugsjónum, þess vegna
trú. Maður má ekki sífellt miða
karlmennsku út frá eigin sjálfí. Við
karlar þurfum að lifa lífi í innra
samræmi við okkur sjálfa, fjölskyld-
una og sköpunina alla. Þetta krefst
ákveðinnar vitundar um það hver
ég er. Fyrir mér er það ákveðinn
byrjunarreitur á því að skilja karl-
mennsku,“ segir Bragi Skúlason,
sjúkrahúsprestur.
Málefni karla hafa verið meðal
áhugamála Braga í seinni tíð og í
kringum hann hefur safnast saman
hópur karla, sem saman ætla að
stefna að því að vera meðvitaðir
um sína eigin karlmennsku og
skoða það sem býr innra með þeim.
„Við erum bara rétt að byija og
enn að móta okkur stefnu, en til-
gangurinn er auðvitað fyrst og
fremst sá að skoða það hvernig við
skynjum okkur sem karla. Ég fékk
áhuga á því að skoða karlmennsk-
una sérstaklega sem svo aftur
tengdist tilteknum þætti í sorgar-
vinnunni. Til að hægt sé að hjálpa
körlum í sorg verður skilgreining
karlmennskunnar að liggja fyrir.“
Bragi segir að karlmennskan sé
að einum hluta til meðfædd og að
öðrum hluta til lærð út frá vænting-
um samfélagsins. Hlutverk karla
hafi verið mjög fastmótað um aldir,
en stóra breytingin hafí orðið með
vaxandi einstaklingshyggju á 19.
öld. „Sjálfsagðar skyldur karl-
mannsins hættu að vera sjálfsagðar
og menn fóru í vaxandi mæli að
lifa skv. eigin löngunum og þrám.
Karlar sem uppfylltu skyldur sínar,
voru áður fyrr eftirsóknarverðir og
fyrirmyndir annarra, en nú er ekki
sjálfgefið að karlar líti til hefða
þjóðfélagsins þegar kemur að því
að leggja sitt fram. Þetta hefur leitt
til ákveðins ruglings og óljósra skila
á milli strákmennsku og karl-
miennsku. Vandinn er sá að sumir
karlar hafa haldið áfram að vera
strákar langt fram eftir ævi og því
spyr ég mig að því hvort aðrir karl-
menn eigi einhveijum skyldum að
gegna gagnvart þessum „strákum"
í því að leiðbeina þeim eða gera
kröfur til þeirra. Þegar fullorðnir
karlar finna ekki karlmannlegt
hlutverk fyrir sig í samfélaginu, er
ekkert um annað að velja en að
halda áfram í strákmennskunni og
það er sömuleiðis ekki hægt að
ganga inn í hlutverk án skilgreindra
væntinga eða fyrirmynda. Þá vant-
ar kannski þessa manndómsvígslu,
sem einu sinni var tengd ferming-
unni, en er það ekki lengur. Á þessu
ætti skólakerfað taka. Orðatiltækið
„strákar verða alltaf strákar“ felur
í sér ákveðin óáreiðanleika; þeim
sé ekki treystandi og að þeir beri
ekki ábyrgð á gjörðum sínum frá
degi til dags. Karlmennskan er á
hinn bóginn ábyrg fyrir morgun-
Bragi Skúlason
Karlmennskan
er ábyrg fyrir
morgundeginum
deginum. Okkur leyfist
ekki að lifa eins og
strákar, þó að við eig-
um okkar glettnu
stundir við og við.“
Ein af stóru breyt-
ingunum, sem samfé-
lagið hefur nú lagt á
karla tekur til tilfinn-
ingaþáttarins. Það
dugar ekki lengur að
vera góður skaffari;
nútíma karlar verða að
gefa af sér tilfinninga-
lega og vera þátttak-
endur í uppeldi barna
sinna allt frá fæðingu,
að sögn Braga. „En nú
leita karlar logandi ljósi að fyrir-
myndum og þá helst hjá jafnöldrum
sínum þó margir álíti enn að eina
leiðin til að finna sig sem karlar
sé að afla tekna. Og það veganesti
er ekki farsælt þegar margir berj-
ast nú við atvinnuleysisvofuna. At-
vinnulausum körlum finnst að karl-
mennsku sinni vegið, bæði gagn-
vart samfélaginu og fjölskyldum
sínum. í Bretlandi, þar sem atvinnu-
leysi hefur verið landlægt í tvær til
þijár kynslóðir, horfa synir upp á
feður án atvinnu og það er sú fyrir-
mynd, sem þeir taka með sér út í
lífíð. í raun eru ofboðslegir erfíð-
leikar hjá þessum sonum þegar
þeir sjá engan tilgang með lífinu í
sjálfu sér.“
Bragi segir að þó nokkur hópur
karla sé reiður út í kvennahreyfing-
una; þeir sem séu sífellt í vörn og
líði ekki vel með það. Þeir hafi kos-
ið þögnina þegar að jafnrétti kynja
hefur komið, enda sé enn mikið
rými í þjóðfélaginu fyrir hinn þögla
karlmann. „Með því að þegja þarftu
ekki að leggja neitt af
mörkum. Þú ert stikkfrí.
Þögnin ein og sér er
ákveðin leið, en ekki
lausn. Hvati þess að karl-
menn opnist hlýtur að
verða að koma innan frá. Þetta má
ekki verða eins og árás utan frá.
Við verðum að fá að opnast að eig-
in frumkvæði og á okkar eigin for-
sendum og það á ekki aðeins við
um tilfinningalífið heldur alla upp-
lifunina af því að vera karl í nútíma-
samfélagi. Því er mikilvægt að
stofna til lokaðra umræðuhópa svo
að karlmenn fái öruggan vettvang
til að tjá sig og koma fram upp á
eigin býti. Það gera þeir best með
öðrum karlmönnum."
Bragi hefur fjallað um vináttu
karlmanna á opinberum vettvangi
og hann segir fráleitt að vináttu-
sambönd þeirra hangi
á fótbolta einum sam-
an, eins og margir virð-
ist álíta. Þegar karlar
hafi gengið í gegnum
það ferli að treysta
hvorir öðrum, geti þeir
nálgast hvað sem er
og það sé ekkert víst
að þeir geri það ná-
kvæmlega eins og kon-
ur. Mjög oft dugi þeim
aðeins þögnin. „ Maður
þarf að treysta vel
þeim karlmanni, sem
maður getur þagað
með. Ég held að maður
myndi ekki ætla það
nema þeim sem maður er mjög
nákomin. Að geta þagað með vini
sínum er hin hliðin á þögn karl-
mannsins."
Bragi segir að konur hafí unnið
út frá eigin forsendum í jafnréttis-
baráttu en fái litlu sem engu breytt
nema að fá forsendur karla með í
umræðuna. Jafnréttisbaráttan sé
síður en svo einhliða. Hin gullna
regla sé að mætast á miðri leið og
að mati Braga er grasrótin mun
ákjósanlegri til þess en samnings-
borðið. „Eg tel að karlar hafí verið
mjög fúsir að hlusta á hvað konur
höfðu fram að færa á sínum tíma,
en að sama skapi gleymdu þeir sín-
um eigin upplifunum. Þeir þurftu
að aðlagast nýjum hlutverkum, sem
tengjast sjálfsímynd og hættan hef-
ur verið sú að við höfum ekki talað
af nægilegri virðingu hvort um ann-
að. Það leiðir til togstreitu og árás-
argirni. Samskipti kynjanna snúast
þá upp í vörn, ásakanir og sam-
keppni í stað trausts. Við verðum
að geta sigrað saman.“
Jafnrétti skilgreinir
Bragi sem jafna réttar-
stöðu kynjanna og hins-
vegar talar hann um líð-
an fólks. Hann lítur svo
á að það ætti ekki að
vera svo ýkja flókið að ná fram
sjálfsögðum réttlætiskröfum eins
og sömu launum fyrir sömu vinnu
og sömu bótakröfum í dómskerfínu
burtséð frá því hvort kynið á í hlut.
Hinn hlutinn, sem snýr að líðan
fólks, sé að mörgu leyti vandasam-
ari, þ.e. hvernig fólki líður í návist
hvors annars. „Jöfn staða á þeim
vettvangi kallar á virðingu. Sam-
skiptin eiga að vera þannig að ekki
sé traðkað á neinum. Við verðum
öll að fá að koma inn á okkar eigin
forsendum í stað þess að vera í ein-
hveijum hlutverkaleikjum," segir
Bragi að lokum.
Bragi Skúlason
Óljós skil eru
milli strák- og
karlmennsku
ACIDOPHILUS FYRIR MELTINGUNA
Er meltingin i
ACIDO
PHILUS
Margt getur truflað eðlilega starfcemi meltingarfæranna, t.d.
langvarandi óheppilegt mataræði. Algengast er þó að neysla
fúkkalyfja setji meltlnguna úr jafnvægi vegna þess að lyfin eyða þvi
miður ekki einungis sjúkdómsvaldandi sýklum, heldur rústa þau
jafnframt nauðsynlegum gerlagróðri meltingarfæranna.
Til að koma starfsemi þeirra aftur í eðlilegt horf
eru notaðir ACIDOPHILUS gerlar.
ACIDOPHILUS töflur, þægilegar f inntöku,
koma jafnvægi á meltinguna.
Guli miðinn tryggir gæðin.
I'aisl í heilsubúðum, lyfjabúðtint
og heilsuhillum matvöruverslana.
Éh
eilsuhúsið
Kringlan sími 689266 Skólavörðustíg sími 22966