Morgunblaðið - 26.02.1995, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
MANNLÍFSSTRAUMAR
UMHVERFISMÁL///‘i;í7r///V var íslenskt umhverfi í
augum útlendra feröamanna upp úr aldamótum?
r
Engström á Islandi
ÚTLENDINGAR gerðu ekki tíð-
reist til íslands fyrr á tímum og
allt fram á þessa öld töldust þær
ferðir hálfgert glæfraspil. Þeir sem
lögðu í slík ævintýri skrifuðu oft
bækur um reynslu sína þegar heim
kom, oftast í þurrum sagnfræði-
stíl um furðuleg náttúrufyrirbæri,
þjóðhætti sem þóttu frumstæðir
og menningu í skötulíki. Þó kvað
við annan tón þegar sænski rithöf-
undurinn, myndlistamaðurinn og
„lífskúnstnerinn“ Albert Eng-
ström kom til íslands árið 1911
og ferðaðist um landið í fylgd
tveggja vina sinna og skrifaði
ferðasöguna þegar heim kom.
Bókin hét Til Heklu enda var
gönguferð á Heklu hápunktur
ferðarinnar. Þar var enginn um-
vöndunartónn í frásögninni. Þar
var glettni og góðlátleg kímni í
fyrirrúmi, bæði að því er varðar
landsmenn og höfundinn sjálfan.
En það sem einkennir ferðasöguna
fyrst og fremst er hinn fölskva-
lausi hlýhugur og aðdáun höfund-
ar á dugnaði og greind þjóðar sem
kann að laga sig að erfiðum að-
stæðum.
Engström var þekktur í heima-
landi sínu fyrir teikningar í
skopblaðið Strix en naut líka virð-
ingar fyrir margskonar framlag
til menningar og lista. Hann hafði
kynnt sér sögu
íslendinga og ís-
lenskar bók-
menntir áður en
hingað kom og
þekkti þann auð-
uga menningar-
arf. Hér fóru þeir
félagar um landið
með góðum
fylgdarmönnum á hestum og
kynntust allnáið landi og þjóð.
Margt kom Engström undarlega
fyrir sjónir en honum var jafnan
lagið að draga fram hinar jákvæðu
hliðar. Og upphafin lýsing hans á
náttúrufegurð landsins og fyrirhe-
it um bjarta framtíð þjóðarinnar
hafði varla áður birst i ferðabók-
um.
Þeir félagar fara ríðandi bæði
norðanlands og sunnan. Engström
skopast að sjálfum sér þegar hann
lendir í brösum við reiðskjótann í
upphafí ferðar en hann lærir að
meta íslenska hestinn að verðleik-
um þegar fram í sækir. Úr ferðun-
um nefnir hann ýmislegt smálegt
sem vekur athygli hans - dún-
sængurnar þykku sem ferðamönn-
um er gert að sofa við og eru
hann hreint að kæfa - hann fær
að vita allt um álagabletti í túnum
og samneyti við huldufólk og álfa.
Hann kynnist daglegum störfum
til sjávar og sveita, fer í ádrátt í
laxveiðiá með bónda í Fljótum,
kynnist íslensku mataræði en
fínnst hreinlætismál ekki með öllu
í góðu lagi. Honum verður star-
sýnt á hve mjúklega menn beita
ljánum þegar þeir krúnuraka þúf-
urnar og verður hugfanginn af
þeim nánu tengslum sem hvar-
vetna birtast milli manns og nátt-
úru.
Náttúrufegurðin er honum kær-
komið umfjöllunarefni - ekki síst
fuglarnir sem gefa ágætt tilefni
til heimspekilegra hugleiðinga.
Heimilishald æðarfuglsins í fjör-
unni við Akureyrarhöfn til dæmis.
Hann staldrar þar við, virðir fyrir
sér æðarkollurnar með ungana
snertispöl frá umstangi hafnar-
starfseminnar. Ungarnir eru eins
og litlir hnoðrar sem veltast um í
þanginu. Friður og ró yfir. Koll-
umar snyrta fjaðrirnar, gá til veð-
urs og rökræða um pólitík og kosn-
ingarétt. Allt í einu er einn unginn
gripinn ævintýraþrá og leggur til
sunds í áttina að bryggjunum. Þá
verður uppi fótur og fit. Móðirin
á eftir og stuggar honum með
pústmm og ýtingum upp í öryggi
fjörunnar og gpirgar hátt honum
til áminningar. Svo ríkir friður á
ný í þessu litla samfélagi fjömnnar.
Leið þeirra félaga liggur í Mý-
vatnssveit. Þar verður höfundi aft-
ur starsýnt á fuglamergðina við
Laxá. Hann dáist að því hvað áin
hefur valið sér fallega leið í mjúk-
um bugðum milli grasigróinna
bakka - eins og vel skipulögð
skemmtigönguleið fyrir fugla.
Hann situr í grasinu á árbakkan-
um við hlið bóndans af næsta bæ.
Fuglar fljúga í flokkum yfir höfði
þeirra. Hann man eftir byssunni í
farteskinu og spyr bónda hvort
ekki megi skjóta fugla. Nei, ekki
nema í ýtmstu neyð. Við hlúum
hér að fuglum - skjótum þá ekki,
segir hann. Engström fínnst
spurning sín nánast helgispjöll.
Þegar til Suðurlands kemur
liggur leiðin m.a. til Geysis um
Brekkuskóg og Miðhúsaskóg. Á
íslandi, segir hann, líta menn nið-
ur fyrir fætur sér til að skoða
skóginn. Samt er birkiilmurinn
höfgari hér en í stórvöxnum birki-
skógum Svíþjóðar. Honum finnst
undarlegt að ekki skuli minnst á
Geysi í íslendingasögunum, en
bætir við að þar segi ekkert um
umhverfi eða náttúm. En við Geysi
eigi að taka allar mikilvægar
ákvarðanir fyrir þjóðina og þar
ætti að reisa trúarlegt lærdóms-
setur þar sem nándin er svo mikil
við hin tvískiptu öfl - hið efra og
hið neðra.
Straumhvörf verða í lífi hans
daginn sem hann gengur á Heklu.
Dagsferðin tók 15 klukkustundir
en þeir félagar sækja einarðir á
brattann með þunga bakpokana.
Ógleymanleg stund bíður þeirra á
tindinum þar sem þeir dvelja góða
stund og njóta útsýnisins. Þegar
í náttstað er komið lætur hann
hugann reika: Bráðum verð ég
gamall og nenni ekki að stunda
fjallgöngur. Böm framtíðarinnar
munu fljúga yfír þar sem við vor-
um að klöngrast. En sálir þeirra
fara ekki hærra en okkar sálir
gerðu, þótt engin væri flugvélin.
Lokaorðin eru eitthvað á þessa
leið: Þessi íslandsferð er eina af-
rekið mitt um dagana og mín feg-
ursta lífsreynsla. Það er gott að
ég var ekki orðinn of gamall til
að meðtaka þá ómælisvídd nátt-
úrufegurðar sem birtist mér á Is-
landi eins og nýútsprungin rós. -
Fagurlitur regnboginn í óbrotnum
hálfhring með sólina í baksýn og
sjálfan mig í miðpunkti - grænt
grasið - grænna en allt grænt -
sólin sem skín á beran skallann
og yljar í bakið - suðið í eyrunum
- eitthvað hvítt framundan um-
vafíð sólargeislum og eitthvað sem
tekur sér bólfestu í sálartetrinu
og til verður nýr veruleiki. Mér
er orða vant, segir hann, en ég
er að reyna að lýsa þakklæti mínu
fyrir að þetta land skuli vera til á
plánetunni okkar.
A
WAISNER
Rafmagns
sprautukönnur
• Fyrir lakk, málningu og viðarvörn
• Afar einfaldar í notkun
• Gefa góða áferð
• Auðveldar að hreinsa
• Málningarsprautur fyrir
iðnaðarmenn
Umboðsmenn um allt land
SINDRA
búðin
BORGARTÚNI 31 • SÍMI 562 7222
SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR1995 B 13
2,. crans montana • crans montana • crans mont^
to' _ #_____J.5I ______________%>
Skíðaferð til Sviss
B 10 daga páskaferð til Crans Montana
7. til 16. apríl.
Flogið verður til Zurich og ekið þaðan á eitt
besta skíðasvæði Alpanna, Crans Montana
Verö á Grand Hotel du Parc
meö morgunveröi og kvöldveröi
106.590 kr.
Verð á Hótel Regina
meö morgunverði
fré 78.390 kr.
Innifalið í verði er flug, akstur milli flugvallar og
Crans Montana, gisting í tveggja manna herbergjum,
íslensk fararstjórn og flugvallarskattur
Leitiö nánari upplýslnga
Ferðaskrifstofa
GUDMUNDAR JÓNASSONAR HF.
Borgartúni 34, sími 683222
GJ
^UOLUSUBJO • EUB}UOUJ SUBJO • BUBIUOIU SUEJO • ^
Auglýsing frá
nafnlausa bakaríinu,
Grensásvegi 26, Suðurlandsbraut 32 og Hlemmtorgi.
RJÓMABOLLUR
RJÓMABOLLUR
Samkv. verðkönnun DV á bolluverði sem birtist
föstudaginn 24. febrúar sl. reyndist hæsta verð í
könnuninni 70% hærra en okkar verð.
Við verðum með óbreytt verð um bolluhelgina.
flTH! NOTUM AÐ6INS €KTfl RJÓMfl í FRAM16IÐSIUNA.
Verdœmi:
Rjómabolla m/flórsykri_______________kr. 79
Rjómabolla m/súkkulaði____________kr. 79
Punzhbollur__________________________kr. 79
Berlínarbollur_______________________kr. 51
Rúsínubollur_____________________ _ kr. 49
Krembollur___________________________kr. 49
Ailar bökunarvörur eru án 25% - 30% álagningar.
Kaffistofon í bakanmu
Suðurlandsbraut 32
býður viðskiptovinum uppó
ókeypis koffi og kokó m/rjómo
v um hclgino og ó bolludoginn.
Bakaríið Grensásvegi 26 — opið til kl. 17.00 um helgar.
Bakaríið Suðurlandsbraut 32 — opið til kl. 16.00 um helgar.
Bakaríið Hlemmtorgi — lokað um helgar.
Skýring á nafnleysinu:
Vegna margitrekaðra tilrauna hrings, sem heitir Landsamband
Bakarameistara, sem virðist hafa það að leiðarljósi að berjast gegn
lágu vöruverði, hefur Samkeppnisráð nú bannað okkur gegn 50.000 kr.
dagsektum að nota firmaskráð nafn okkar í auglýsingum.
• crans montana • crans montana • crans montana • crans moniana • crans monia^