Morgunblaðið - 02.03.1995, Blaðsíða 24

AÐSENDAR GREINAR
24 FIMMTUDAGUR 2. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Maðkur
í mysunni
- Um öryggismál sjómanna -
EIN athyglisverðasta frétt árs-
ins í augum þeirra sem láta sig
öryggismál sjómanna varða eru
upplýsingamar sem fram komu á
Alþingi hjá Þorsteini Pálssyni,
dómsmálaráðherra, um skyndi-
skoðanir Landhelgisgæslunnar á
öryggisbúnaði báta og skipa. Upp-
lýsingamar eru slæmur vitnis-
burður um skilning útgerðar-
manna og sjómanna á
öryggismálum. Og
ættu einar og sér að
kalla fram sérstaka
rannsókn á stöðu ör-
yggismála um borð í
íslenskum skipum.
Það var Guðmund-
ur Hallvarðsson, al-
þingismaður og fýrr-
verandi formaður Sjó-
mannafélags Reykja-
víkur, sem bar upp
fyrirspurnina. Batn-
andi mönnum er best
að lifa. Eftir áratuga
formennsku í félaginu
og varaformennsku í
Sjómannasambandinu
er ánægjulegt að vita að alþingis-
maðurinn tekur upp öryggismál á
Alþingi i formi fyrirspurnar. Oft
hefur hann og aðrir lagst gegn
tillögum um öryggismál frá undir-
rituðum, eða að minnsta kosti
reynt að gera lítið úr tillögum og
vandamálinu á vettvangi Sjó-
mannafélagsins, en nú virðist
landið vera heldur að rísa og skipt-
ir þá ekki máli þótt frumkvæðið
komi nú nokkrum mánuðum fyrir
kosningar.
Gúmmíbátar
Gúmmíbátar eru eitt helsta ör-
yggistæki sjómanna og hafa marg-
sinnis sannað gildi sitt á ísland-
smiðum og víðar. Enginn lætur sér
hins vegar koma til hugar að þeir
séu framleiddir til að endast til ei-
lífðar. Þeir þurfa viðhald, það þarf
að endumýja þá, og umfram allt
þarf að fylgjast með ástandi þeirra.
Engar reglur gilda hins vegar um
endumýjun gúmmíbáta. í þeim efn-
um er stuðst við yfirlýsingar fram-
leiðenda sjálfra, sem geta þess
vegna haldið því fram, að gúmmí-
bátar endist í tuttugu ár, fimmtán,
eða tíu ár. Hér þyrfti samgöngu-
málaráðuneytið, eða samgönguráð-
herra, en undir hann og það ráðu-
neyti heyra öryggismálin, að setja
fastmótaðar reglur og ráðherra
ætti raunar þegar að hafa sett regl-
ur á þessu sviði.
Eftirlit gúmmíbáta
Fyrir rúmu ári hélt undirritaður
því fram að dæmi væru um ónýta
gúmmíbáta um borð í fullgildum
skipum og bátum. Fullyrðingin
kallaði fram mikinn reiðilestur
talsmanns Siglingamálastofnunar,
en deildarstjóri hjá Siglingamála-
stofnun ríkisins, Páll Guðmunds-
son, sakaði undirritaðan um van-
þekkingu á öryggismálum sjó-
manna og fór fram á að þeir sem
tækju til máls undir þeim lið töluðu
af meiri þekkingu og raunsæi en
ég átti að hafa gert. Páll gaf í
skyn að undirritaður drægi upp
neikvæða mynd af góðum búnaði,
eins og hann orðaði það, en ég
hafði vakið athygli á því að
gúmmíbátar væru forgengilegir,
eins og önnur mannanna verk.
Þeir gætu til dæmis morknað og
orðið ónýtir.
Orðhengilsháttur deildarstjór-
ans dæmir sig sjálfur, en til upp-
lýsingar er rétt að greina frá, að
nú er einmitt verið að rannsaka
einn gúmmíbát, sem er 12 ára
gamall að sögn eiganda hans.
Rannsóknin fer fram á vegum Sjó-
slysanefndar, en um leið og undir-
ritaður skýrði framkvæmdastjóra
hennar, Kristjáni Guðmundssyni,
og formanni nefndarinnar, Ragn-
hildi Hjaltadóttur, frá þeim mögu-
leika að bátamir gætu morknað
og væru ef til vill ekki
í öllum tilvikum það
björgunartæki sem
menn héldu þá,
bmgðust þau skjótt
við og gengust fyrir
rannsókn á bátnum
sem ég lagði fram
máli mínu til stuðn-
ings. Viðbrögð þeirra
vour öll önnur en
deildarstjórans, en á
ári umburðarlyndisins
hef ég ekki fleiri orð
um framgöngu hans.
Það er afar mikil-
vægt að stjórnvöld og
sjómenn átti sig á því
að það getur verið
lífsspursmál að báturinn sé í lagi
þegar þarf að grípa til hans, sem
vonandi verður í sem fæstum til-
vikum.
Reglur
Þorsteinn Pálsson, dómsmála-
ráðherra, virtist taka niðurstöð-
umar úr skyndiskoðun Landhelg-
isgæslunnar mjög alvarlega, og
Gúmmíbátar eru helzta
öryggistæki sjómanna.
Jóhann Páll Símonar-
son segir þá margsinnis
hafa sannað gildi sitt.
nú er að sjá hvort Halldór Blön-
dal, samgönguráðherra, sem fer
með öryggismál sjómanna, tekur
við sér og setur harðari reglur um
gúmmíbáta, endumýjun þeirra og
herðir eftirlit með öryggismálum
sjómanna og lætur fylgja eftir
þeim reglum sem þegar hafa verið
settar.
Það er í raun og vem umhugs-
unarefni fyrir sjómenn að það
þurfi yfirleitt reglur á reglur ofan
til að reyna að tryggja að lág-
marksöryggisbúnaður skuli vera
til staðar og í lagi um borð í öllum
skipum og bátum svo sjálfsagt sem
þetta ætti að vera.
Á sama hátt er einkennilegt að
smábátar skuli samkvæmt-þessum
reglum vera undanskildir þeirri
kvöð að vera með björgunarbáta
um borð, eða til dæmis að hafa
sjálfvirkan neyðarsendi um borð í
gúmmíbátum, ekki síst vegna þess
að á undanfömum árum hafa kom-
ið upp dæmi þar sem skipbrots-
manna af smábátum hefur verið
leitað lengur en eðlilegt getur tal-
ist miðað við þann öryggisbúnað
sem til er á markaðnum.
Getur verið að forsvarsmenn
Félags smábátaeigenda leggist
gegn því að félagsmennimir séu
skyldaðir til að búa smábáta sína
gúmmíbátum og neyðarsendum?
Gilda aðrar reglur um smábáta
sem sækja stíft og langt út? í ör-
yggismálum sjómanna er beðið
eftir frumkvæði samgönguráð-
herra, Halldórs Blöndals, það er
nefnilega víða maðkur í mysunni.
Höfundur er í trúnaðarráði
Sjómannafélags Reykjavíkur.
Jóhann Páll
Símonarson
Ekki sú kjarajöfn-
un sem af er látið
KJARASAMNING-
UNUM sem aðilar á
almennum vinnumark-
aði og ríkisstjóm
gengu frá 21. febrúar
sl. hefur verið hampað
sem kjarajöfnun. Þeg-
ar þessir samningar
em skoðaðir í sam-
hengi kemur hins veg-
ar annað í ljós. Þessir
samningar auka enn á
kjaramuninn í landinu.
Þeir em ekki sú kjara-
jöfnun sem af er látið.
Samningur aðila
vinnumarkaðarins leið-
ir vissulega til ákveð-
innar kjarajöfnunar
enda gengið þar út frá krónutölu-
hækkun á laun, auk þess sem krón-
urnar era fleiri hjá þeim sem em á
Iægstu töxtunum en öðmm. Krönu-
töluhækkunin er bara alltof lítil því
hún kemur þeim sem em á lægstu
töxtunum ekki yfír nauðþurftar-
mörkin. Sá smánarblettur, sem ver-
ið hefur á íslensku þjóðfélagi, að
fullfrískt fólk í fullri vinnu séu ekki
matvinnungar, er því enn til staðar.
Hæpin vinnubrögð
Sé litið til aðgerða ríkisstjómar-
innar í tengslum við samningana
blasir við að þær gagnast þeim
tekjuhæstu mun betur en öðmm.
Þegar aðgerðir ríkisstjómarinnar
og kjarasamningamir em tekin
saman kemur í ljós að 185 þúsund
króna maðurinn ber jafn mikið úr
býtum í krónum talið og þeir sem
era á lægstu töxtunum og 400 þús-
und króna maðurinn helmingi
meira. Það er ekki kjarajöfnun.
BSRB lýsti yfír vilja til að ræða
við ríkisstjómina um ýmsar sameig-
inlegar kröfur aðildarfélaga banda-
lagsins. Ríkisstjómin kaus að
hleypa engum öðrum en atvinnu-
rekendum og Alþýðusambandinu
að viðræðum um hvemig stjórnvöld
gætu liðkað fyrir samningum. Verð-
ur að telja það afar hæpin vinnu-
brögð þegar opinberir starfsmenn
em með lausa samninga og kennar-
ar í verkfalli. Ákvarðanir stjórn-
valda snerta alla launamenn í land-
inu og til að slíkar aðgerðir skapi
frið á vinnumarkaðinum þarf að
ríkja samstaða um þær. Því er ekki
að heilsa nú. BSRB hefði kosið að
gripið hefði verið til aðgerða sem
hefðu áhrif til kjarajöfnunar en
Ögmundur
Jónasson
ekki til aukins ójafnað-
ar eins og raun er á nú.
Skólabókardæmi
um yfirgang
Vinnubrögð ríkis-
stjómarinnar í þessu
máli em skólabókar-
dæmi um yfirgang. Til
að standa við loforð sín
em frumvörp um
breytingar á skattalög-
um keyrð í gegnum
þingið á síðustu dögum
þess. Frumvörp sem
kosta ríkissjóð 3 millj-
arða á ári eftir að áhrif
breytinganna era að
fullu komin fram. Hér
er því ekki um neinar smá fjárhæð-
ir að ræða og hefur oft þótt tilefni
til að ræða í þaula fjárveitingar sem
em bara brotabrot af þessari upp-
hæð. Hér virðist því gilda hið forn-
kveðna: að spara eyrinn en henda
krónunni.
Þetta virðist ríkisstjórnin geta
leyft sér í krafti þess að nýir menn
verði að leysa útgjaldalið ríkissjóðs
vegna þessara aðgerða. í yfirlýs-
ingu ríkisstjórnarinnar með kjara-
samningunum stendur nefnilega að
„þessu verður að mæta með aukn-
um tekjum og/eða niðurskurði út-
gjalda“.
Sé litið til aðgerða ríkis-
stjómarinnar í tengslum
við samningana, segir
—„------------------—
Ogmundur Jónasson,
blasir við að þær gagn-
ast þeim tekjuhæstu
mun betur en öðmm.
Hér er því verið að koma því
yfir á næstu ríkisstjórn að leysa
greiðsluvanda ríkissjóðs vegna
kjarasamninganna.
Það ber allt að sama bmnni. Rík-
isstjóm Sjálfstæðisflokks og Al-
þýðuflokks endar feril sinn á sömu
nótum og aJlt stjórnarsamstarfið
hefur verið. I tíð hennar hefur átt
sér stað mesta eignatilfærsla síðari
ára. Launabilið hefur aukist jafnt
og þétt og vegið hefur verið að
rótum velferðarkerfísins. Það þarf
því ekki að koma á óvart að síðasta
verk ríkisstjórnarinnar sé að ávísa
á næstu ríkisstjórn enn frekari fjár-
munum til að auka enn á launabilið
í landinu.
Höfundur er formaður BRSB.
Hækkun ráðstöfunartekna á mánuði vegna
kjarasamnings og aðgerða ríkisstjórnar
Laun fyrir samninga
; BHækkunráteU.v.samn. ■ Hækkun v. Ilísj. frádr □ Haokkun alls I
Línuritín sýna glögglega hvernig aðgerðir ríkisstjórnarinnar auka
tekjumuninn í landinu. Þannig fær 400 þúsund króna maðurinn
helmingi meira en þeir sem eru á lægstu töxtunum.
Misskilningur leiðréttur
I MORGUNBLAÐ-
INU 25. febrúar skorar
Kristján Þórarinsson,
stofnvistfræðingur
LÍÚ, á mig að segja
afdráttarlaust hvernig
skilja beri ummæli mín
í Morgunblaðinu 22.
febrúar sl. um álitsgerð
Hafrannsóknastofnun-
arinnar frá því í nóvem-
ber um að auka heimil-
aðan afla á úthafsrækju
í 60 þús. tonn á yfír-
standandi fískveiðiári.
Ég vil fyrst taka það
fram að greinin var
skrifuð til að sýna sam-
anteknar niðurstöður úr stofnmæl-
ingu úthafsrækju. í henni vom einn-
ig vangaveltur um útlitið í úthafs-
rækjustofninum fyrir norðan og
austan land. Auk þess var reynt að
sýna fram á að óheppilegt væri að
gera endurúttekt á stofninum of
snemma, þ.e. í nóvember á nýhöfnu
fískveiðiári. Þá vildi ég í grein minni
vara við allt of mikilli bjartsýni í
framtíðinni vegna þess að sam-
kvæmt minni reynslu
koma áhrif af of mikilli
aflaaukningu oft ekki í
ljós fyrr en eftir á.
Kristján Þórarinsson
hefur misskilið grein
mína mjög ef hann get-
ur lesið út úr henni að
ég vilji kasta rýrð á
mína kollega sem hjálp-
uðu til við úttektina í
nóvember. Því fer
fjarri. Sá skilningur að
þessi háa viðbót á til-
lögum Hafrannsókna-
stofnunarinnar úr 45
þús. tonnum í 60 þús.
tonn hafi komið sam-
kvæmt pöntun frá hagsmunaaðilum
er varla svara verður. Hagsmuna-
aðilar báðu að vísu um endurmat á
ástandi úthafsrækjustofnsins en þeir
höfðu að sjálfsögðu engin áhrif á
niðurstöðuna. Hún fékkst á Haf-
rannsóknastofnun þegar fyrir lá ný
úttekt á úthafsrækjunni þar sem
notuð vom gögn sem ekki vom til-
tæk fyrr á árinu. Einnig var litið til
þess að visst jafnvægi var í hlutfalli
Unnur Skúladóttír
Kristján Þórarinsson
hefur misskilið grein
mína, segir Unnur
Skúladóttir, sem hér
skrifar um úthafsrækju.
kvendýra síðustu 4 árin og_ meðal-
stærð rækju síðustu 3 árin. Eg stend
því fyllilega við þessa tillögu Stofn-
unarinnar um endurskoðað aflamark
fyrir kvótaárið 1994/95.
Rétt er að geta þess að Hafrann-
sóknastofnunin hefur lagt til að í
framtíðinni verði lagðar fram tillögur
í maí hvert ár um byrjunarrækjuafla
á komandi fískveiðiári sem endur-
skoðast í janúar, að fengnum nýjustu
upplýsingum um afla, afla á togtíma
og nýliðun svo eitthvað sé nefnt.
Upphlaup af því tagi sem hér um
ræðir ættu því að heyra sögunni til.
Höfundur er fiskifræðingur þjá
Hafrannsóknastofnun.