Morgunblaðið - 02.03.1995, Blaðsíða 25
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREINAR
„Að kasta krónunni“
í tilefni forystugreinar
FIMMTUDAGINN 23. febrúar sl.
birtist í Morgunblaðinu forystugrein
undir þessari fyrirsögn. Þar er verið
að mótmæla niðurskurði á fjárfram-
lögum til Landspítala, sem hefur það
í för með sér að flytja verður böm,
sem þurfa á hjartaað-
gerðum að halda, til
Englands, en þar er
beinn kostnaður við að-
gerðimar allt að helm-
ingi meiri en hér innan-
lands. Þar við bætist svo
álag á sjúklinga og að-
standendur vegna
langra ferðalaga og
ýmiss aukakostnaður
því samfara.
Leiðarahöfundur tel-
ur að hér sé um að ræða
vanhugsaða ráðstöfun
sem muni leiða af sér
„stóraukin útgjöld ríkis-
sjóðs“ og er það auðvit-
að hárrétt. Við bætist
svo sú staðreynd að
Ólafur Örn
Arnarson
árangur sambærilegra aðgerða sem
gerðar hafa verið á Landspítala und-
anfarin ár er betri en var meðan að-
gerðimar vom gerðar erlendis. Tilefni
þessara skrifa er hinsvegar sú stað-
reynd að leiðarahöfundur og þá sjálf-
sagt margir fleiri, átta sig ekki á því
af hveiju þetta gerist.
Hver er orsökin?
Astæðan er sú að fjármögnunar-
leiðir í íslensku heilbrigðiskerfi em
úreltar. Rekstur sjúkrahúsa er fjár-
magnaður með föstum fjárlögum
sem ákveðin em af Alþingi. Mjög
óljóst samband er á milli ákvarðana
um fjárveitingar og þess sem gert
er á umræddum sjúkrahúsum.
Heillavænlegast til að
fá fjárveitingar er að
eiga góða þingmenn að,
sem geta talað máli
stofnunarinnar innan
ráðuneyta eða fjárlaga-
nefndar, að ekki sé tal-
að um ef einhver stofn-
un er svo heppin að ráð-
herrar séu úr því kjör-
dæmi sem hún er stað-
sett í. Rekstur Trygg-
ingastofnunar ríkisins
er fjármagnaður sér-
staklega í íjárlögum.
Verði niðurstaðan um
hjartaaðgerðir á börn-
um sú sem að ofan
greinir munu mál þeirra
koma til kasta TR og
falla undir ákvæði laga um almanna-
tryggingar varðandi sjúklinga, sem
ekki geta fengið nauðsynlega læknis-
þjónustu hérlendis. Þar er starfandi
nefnd undir forsæti tryggingayfír-
læknis, sem er kölluð Siglinganefnd
og er stofnuninni til ráðgjafar um
ákvörðun í tilvikum sem þessum.
Undirritaður hefur átt sæti í þessari
nefnd sl. 15 ár. TR kannar rækilega
hvar hægt er að komast að bestum
kjörum um þessa þjónustu. Sam-
Um allan hinn vestræna
heim hafa menn horfíð
frá föstum fjárlögum,
segir Ólafur Örn Arn-
arson , sem leið til fjár-
mögnunar á starfsemi
sjúkrahúsa.
kvæmt lögunum getur TR átt þessi
viðskipti við hvaða sjúkrahús sem er
í veröldinni, nema sjúkrahús staðsett
á Islandi!
Þó svo að TR vildi kaupa þessa
þjónustu af Landspítala og spara þar
með verulega íjármuni fyrir ríkis-
sjóð, sem greiðir í báðum tilvikum,
er það ekki hægt.
Þjónusta við sjúklinga
utan sjúkrahúsa
Annað dæmi um úreltar fjármögn-
unarleiðir er þjónusta við sjúklinga
sem ýmist er annast um innan eða
utan sjúkrahúsa. Hér er oft um sömu
sjúklinga að ræða. Leggist sjúkling-
urinn inn á sjúkrahúsið og dveljist
þar einhvern tíma er greitt fyrir hann
af föstum fjárlögum að fullu. Á heil-
brigðisþingi nýlega kom fram að
hlutfall sjúklinga sem lagðir eru inn
á sjúkrahús er óvíða hærra en hér á
landi. Þróunin hefur hinsvegar orðið
sú að vegna breytinga á tækni við
lækningaaðgerðir og rannsóknir er
Skuldir heimilanna hækk-
aðar um 150 milljónir
Holræsagjaldið hækkar
framfærsluvísitölu, seg-
ir Gunnar Jóhann
Birgisson, og þar með
verðtryggðar skuldir
landsmanna.
EINS og margoft
hefur komið fram í fjöl-
miðlum hækkaði R-list-
inn í borgarstjórn fast-
eignagjöld að meðaltali
um 26% með álagningu
svokallaðs holræsa-
gjalds. í upphafí var því
haldið fram að gjald
þetta ætti að standa
undir kostnaði við hol-
ræsaframkvæmdir. Við
gerð fjárhagsáætlunar
kom hins vegar berlega
í ljós að kostnaður við
holræsaframkvæmdir
er mun lægri en þær
tekjur sem borgin hefur
af holræsagjaldinu.
Gunnar Jóhann
Birgisson
Þess vegna er eðlilegast að álykta
sem svo að þessi nýi skattur eigi
fyrst og fremst að standa undir
auknum útgjöldum borgarinnar sem
rekja má til óraunhæfs loforðalista
vinstriflokkanna í borgarstjórn. En
hvaða áhrif hefur þessi skattur önn-
ur en þau að hækka fasteignagjöld
að meðaltali um 26%?
Framfærsluvísitalan
hækkar
Þessi hækkun á fasteignagjöldum
rýrir ekki aðeins ráðstöfunartekjur
íbúðareigenda í Reykjavík. Þessi illa
ígrundaða skattahækkun eykur
skuldabyrði heimilanna á öllu landinu
um tugi milljóna. Fasteignagjalda-
hækkunin hefur áhrif á húsnæðis-
þátt framfærsluvísitölunnar. Láns-
kjaravísitalan byggist að einum
þriðja á vísitölu framfærslukostnað-
ar. Þannig hefur hækkun fram-
færsluvísitölunnar áhrif á lánskjara-
vísitölu og hækkar þar af leiðandi
verðtryggð lán allra landsmanna.
Nú hefur ríkisstjórnin í tengslum
við kjarasamninga ákveðið að taka
upp nýja vísitölu, neysluvísitölu, sem
á að koma í stað framfærsluvísi-
tölunnar og í framtíðinni á verð-
trygging lána að miðast við þá vísi-
tölu. Ef þessi ákvörðun hefði verið
tekin fyrr hefðu áhrif fasteigna-
gjaldahækkunarinnar í Reykjavík
orðið mun meiri og aukið greiðslu-
byrði landsmanna enn meir en raun
ber vitni.
Greiðslubyrði
heimilanna eykst
Samkvæmt frétta-
bréfí Hagstofu íslands
hafði álagning sérstaks
holræsagjalds í Reykja-
vík þau áhrif að vísitala
framfærslukostnaðar
hækkaði um 0,23% frá
desember 1994 til jan-
úar 1995. Þessi hækkun
þýðir um 2,7% umreikn-
að til árshækkunar.
Verðtryggðar skuldir
landsmanna aukast því
um 400 til 500 milljónir
króna vegna þessarar
hækkunar. Þar af auk-
ast skuldir heimilanna
milljónir vegna þessarar
um 150
ótímabæru skattahækkunar.
R-listinn boðaði breytingar fyrir
síðustu kosningar. Sagðist setja fólk-
ið í öndvegi en ekki flokkinn og lapti
þar upp kosningaloforð Clintons
Bandaríkjaforseta sem beitti slagorð-
unum: „Putting people fírst“ og
„time for changes". Ifyrir kosningar
gátu vinstriflokkamir hins vegar
ekki svarað því hveiju átti að breyta.
Nú vitum við í hveiju breytingarnar
eru fólgnar. Auknar álögur á fólkið
í borginni og aukin útgjöld em breyt-
ingamar sem við höfum beðið eftir.
Þannig er fólkið sett í fyrirrúmið.
Eigum við ekki bara að þakka fyrir
og halda áfram að borga reikningana
okkar?
Höfundur er borgarfulltrúi.
mögulegt að veita ýmsa þjónustu án
innlagnar á sjúkrahús og spara þann-
ig verulega. Vegna þess að tækni-
búnað sjúkrahúsanna þarf til em
dagdeildir innan þeirra nauðsynleg-
ar. En fjármögnun þessa þáttar kem-
ur eftir annarri leið, þ.e. í gegnum
TR. Nú er greitt fyrir unnin verk
samkvæmt samningi við læknafélög-
in og þær tekjur sem sjúkrahúsið fær
af þessari starfsemi kemur til frá-
dráttar á föstum fjárlögum. Allt aðr-
ar reglur gilda um greiðsluhlut sjúkl-
inga fyrir þessa þjónustu. Þannig er
mögulegt að tveir sjúklingar sem
liggja hlið við hlið og fara í sambæri-
legar aðgerðir verði fyrir mjög mis-
munandi útgjöldum allt eftir því und-
ir hvorri fjármögnunarleiðinni sjúkl-
ingamir eru læknaðir! Af ýmsum
samverkandi ástæðum, m.a. launa-
kerfí lækna, hafa sjúkrahús á íslandi
orðið verulega á eftir hvað þessa
þjónustu varðar. Má segja að ein-
göngu Landakotsspítali hafí sinnt
henni að ráði, reyndar við lítinn skiln-
ing ráðamanna á því að hér er um
mjög verulega hagræðingu fyrir heil-
brigðisþjónustuna að ræða.
Hvað er til ráða?
Um allan hinn vestræna heim
hafa menn horfíð frá föstum fjárlög-
um sem leið til fjármögnunar á
starfsemi sjúkrahúsa. Alls staðar
hefur þjónusta við sjúklinga verið
verðlögð og greitt samkvæmt því.
Svokallað DRG (Diagnosis related
groups) greiðslukerfí sem upprunnið
er frá Yale í Bandaríkjunum hefur
verið lagað að þörfum heilbrigði-
skerfa hinna ýmsu landa. í Svíþjóð
hafa menn endurskoðað þetta kerfi
og verið að laga það að sænskum
aðstæðum og kallast það þar AP-
DRG kerfíð. Grundvallaratriðið er
alls staðar það sama, þjónustan er
verðlögð og peningarnir fara þangað
sem þjónustan er veitt. í kerfi þar
sem sífelldar breytingar eru vegna
framfara í tækni og þekkingu er í
raun engin önnur leið til. Þetta leiddi
það af sér að einn aðili, t.d. Trygg-
ingastofnun ríkisins, tæki að sér
fyrir hönd þeirra sem tryggðir eru,
að kaupa þjónustu af þeim aðilum,
innlendum og erlendum, sjúkrahús-
um og öðrum, sem geta veitt hana
á sem hagkvæmastan hátt í hveiju
tilviki fyrir sig með eða án innlagn-
ar á sjúkrahús.
Væri slíkt kerfi notað til fjármögn-
unar í heilbrigðiskerfí okkar í dag
hefði þessi undarlega uppákoma með
hjartveiku börnin aldrei komið til.
Ef slíkt kerfí væri við lýði hér í
dag hefði sú fáránlega deila um til-
vísanakerfí, sem nú er uppi, heldur
ekki komið til. Menn mundu einfald-
lega átta sig á samhenginu milli þjón-
ustu við sjúklinga innan og utan
spítala og sjá að það er sparnaður
fyrir kerfið í heild að styrkja utan-
spítalaþjónustu sérfræðinga jafn-
hliða heilsugæslunni og þjóna sem
flestum sjúklingum utan sjúkrahúsa
eða á dagdeild þeirra.
Þá væri verið að spara krónuna.
Höfundur er yfirlæknir og fram-
kvæmdastjóri þróunar- oggæða-
mála við Sjúkrahús Reykjavíkur.
FIMMTUDAGUR 2. MARZ 1995 25
—É._________É—
OSO hitakútar
úr ryðfríu stáli
30 ára frábær reynsla á þúsundum
íslenskra heimila sannar gæðin!
• Byggðir samkvæmt ISO 9002 gæðastaðli.
• Öryggis- og aftöppunarloki.
• Blöndunarloki, sem blandar 38°-90° heitt vatni út í kerfið.
• Stærðir: 30/50/100/120/200 eða 300 lítra.
• Tæringaröryggi gegn saltmenguðu vatni.
• Notar allt að 20% minni orku.
• HAGSTÆTT VERÐ.
///•
Einar
Farestveit & Co. hff.
562290I og 5622900
EVROPUVERÐ
EVRÓPUVERÐ
☆ *
Mínútugrill
EVRÓPUVERÐ
☆ *☆
11.990,-tY
Steinasteik
Hraðsuðukönnur
EVRÓPUVERÐ
LiS£ð ölln -ír * ☆
☆
r3.890,-^
☆
Matvinnsluvél
EVRÓPUVERÐ
☆ ☆ ☆
☆ ☆ Einanguí.
☆2.590,-
Brauðrist
Kaffíkanna
SOLUAÐILIAR
Akranes Sigurdór Jóhannsson S: 12156
Akureyri Ljósgjafinn S:27788
Radiovinnustofan S: 22817
Borgarnes Kaupfélag Borgfírðinga S: 71200
Egilsstaðir Sveinn Guðmundsson S:11438
Grundarfjördur Guðni Hallgrímsson S: 86722
Hafnarfjörður Rafbúðin Alfskeiði S: 53020
Húsavík Öryggi sf. S: 41600
Hvolsvöllur Kaupfélag Rangæinga S:78121
Höfn Lónið S: 82125
ísafjörður Straumur hf. S: 3321
Keflavik Reynir Ólafsson hf. S:13337
Kópavogur Tónaborg S: 45777
Neskaupstaður Verslunin Vik S: 71900
Ólafsfjörður Valberg hf. S: 62255
Patreksfjörður JónasÞór S: 1295
Reykjavík Borgarljós hf. S: 812660
Glóey hf. S: 681620
Hagkaup S: 685666
Húsgagnahöllin S:622322
Sauðárkrókur Rafsjá hf. S: 35481
Selfoss Árvirkinn hf. S: 23460
Vestmannaeyjar Neisti - Raftækjaversl. S:11218
Vopnafjörður Kaupfelag Vopnfirðinga S: 31203
Þórshöfn Kaupfélag Langnesinga S: 81205
EVROPUVERÐ