Morgunblaðið - 02.03.1995, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 2. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Breytingar hjá varnarliðinu á Keflavíkurflugvelli
85. aðgerðasveitin tekur við
af 57. flugsveitinni
Sveitin hefur verið á íslandi frá því í nóvember 1954
F-15C 80-038 Eagle frá 57. flugsveit.
F-15C Eagle frá 94. flugsveit.
F-15C-vél. Myndin er tekin þegar síðustu
vélarnar fóru frá Keflavík.
57. FLUGSVEIT bandaríska flug-
hersins verður lögð niður á Keflavík-
urflugvelli í dag, 2. mars. í stað
hennar var sett á fót sveit sem ber
nafnið 85. aðgerðasveitin eða „85th
Operations Squadron". Þetta virðist
í sjálfu sér ekki vera merkilegur
atburður, en þegar nánar er að gáð
er hér um að ræða all mikla breyt-
ingu á samsetningu og
vígskipan flughersins á
Keflavíkurflugvelli.
Þessi framkvæmd er
í framhaldi af sam-
komulaginu um vamar-
samstarfið frá 4. janúar
1994, þar sem gert var
ráð fyrir að fjórar orr-
ustuþotur yrðu stað-
settar á Keflavíkurflug-
velli og aðstæðum öll-
um haidið við þannig
að hægt yrði með mjög
litlum fyrirvara að auka
fjölda flugvéla hér upp
í það sem naúðsynlegt
er á hveijum tíma.
57. flugsveitin hefur
verið staðsett á Keflavíkurflugvelli
allt síðan í nóvember 1954. Sveitin
sú hefur gengið undir nafninu
„Svörtu riddaramir frá Keflavík". í
stað hennar kemur nú 85. sveit sem
hefur umsjón með flugflota Banda-
ríkjaflughers á íslandi, en hann sam-
anstendur auk orrustuvélanna, af
einni björgunarflugsveit með fjórum
HH-60G-þyrlum, sveit eldsneytis-
véla (ein til tvær KC-135-Stratot-
anker) og ein björgunarflugvél af
HC-130-Herkúlesgerð. Af þessum
flota er björgunarsveitin nú sú eina
sem staðsett er hér að staðaldri með
allan sinn búnað.
Hinar deildimar koma hingað með
flugvélar sínar og áhafnir og dvelja
mismunandi langan tíma. Flugvél-
amar og áhafnimar koma úr hinum
ýmsu sveitum bandaríska flughers-
ins.
Það sem er alveg nýtt er að nokkr-
ar sveitir búnar F-15-flugvélum
munu skiptast á um að halda hér
úti a.m.k. fjórum F-15-vélum og
fljúga þeim á æfingum hér. Flugvél-
amar sjálfar munu vera hér í u.þ.b.
þijá mánuði, en áhafnir munu dvelja
styttra, 3-5 vikur, þar eð nægileg
íjölbreytni næst ekki við þjálfun
flugmanna með svo fáum flugvélum.
Þetta er svipað fyrirkomulag og allt-
af hefur verið hjá kafbátaleitarflug-
sveitum flotans og eldsneytis- og
ratsjárflugvélum flughersins.
Hvað vinnst með þessu?
í fyrstu virðist sem ekkert vinn-
ist, heldur sé eingöngu um að ræða
slíka fækkun í flugvélakosti varnar-
liðsins að það komi ekki að neinu
gagni eftir breytinguna. Hér er nú
einungis þriðjungur þeirra véla sem
fæst var hér á árabilinu 1954-1994.
Einnig eru áhafnirnar ekki eins van-
ar íslenskum aðstæðum og áður,
þegar flugmenn dvöldu hér í eitt eða
tvö ár.
Til þess að fínna ávinning verður
að líta til breytinganna sem orðið
hafa á samsetningu bandaríska flug-
hersins síðustu tvö ár.
Aður var sveitum skipt niður eftir
því hvaða hlutverk þeim var falið,
eða öllu heldur hverskonar flugvélar
Flugvélategundirnar á Kefla-
víkurflugvelli Fremst t.v.
McDonnell Douglas F-15C
Eagle frá 57. flugsveit. Aftar
t.v. Boeing KC-135R Stratot-
anker eldsneytisvél. Aftast
t.h. Lockheed HC-130P
Hercules björgunar- og elds-
neytisvél. Fremst t.h. Sikor-
sky HH-60G, Pave Hawk frá
56. björgunarsveit
þær höfðu innanborðs. Þannig voru
til orrustudeildir, sprengjudeildir,
flutningadeildir, ratsjárdeildir
o.s.frv. Hver flugdeild hafði á að
skipa nokkmm flugsveitum, oftast
þrem, sem allar voru búnar sömu
flugvélartegund. Þetta skipulag fékk
sína eldskírn í síðari heimsstyijöld-
inni og þótti gefast vel þá.
Nú er sveitum hins-
vegar skipað niður í
deildir þannig að deild-
irnar geta verið sjálfum
sér nógar um flest. Yfír-
stjómin heitir „Air
Combat Command“ eða
flugorrustjóm og undir
henni em síðan deildir
sem hafa á að skipa
ormstusveitum, flutn-
ingasveitum og
sprengjusveitum. Aliar
þessar sveitir em búnar
þannig að þær eiga að
geta farið hvert á land
sem er í heiminum með
nánast engum fyrir-
Nokkrar sveitir búnar
F-15-flugvélum munu
skiptast á um að halda
hér úti a.m.k. fjórum
F-15-vélum, að því er
fram kemur í grein
Baldurs Sveinssonar.
Þetta fyrirkomulag er
svipað og verið hefur
hjá kafbátaleitarflug-
sveitum flotans og elds-
neytis- og ratsjárflug-
vélum flughersins.
vara. Þetta sást vel síðastliðið haust
þegar mikill liðsafli var fluttur til
Persaflóasvæðisins með eins dags
fyrirvara. Þar á meðal vom F-15C-
vélamar frá First Wing en fimm vél-
ar þeirrar deildar em nú staðsettar
hér.
Æfingar þessara sveita ganga út
á að þær séu ávallt tilbúnar að svara
ógnun hvaðan sem hún stafar með
viðeigandi afli og litlum fyrirvara.
Heimadeildimar em þannig tilbúnar
að svara kalli um liðsauka hingað til
lands og koma ör skipti flugáhafna,
sem áður em nefnd, að því leyti að
gagni við eflingu staðþekkingar
þeirra á íslandi. Þess skal getið að
vitaskuld er ekki hægt að kalla vél-
amar héðan til aðgerða í öðmm hlut-
um heimsins nema að fenginni heim-
ild íslenskra stjómvalda og komi þá
aðrar vélar í staðinn.
Áður á íslandi
Áhafnimar og flugvélarnar sem
hér em staðsettar nú em hluti af
einni elstu og virðulegustu deild
bandaríska flughersins, eða fyrstu
deild, „First Fighter Wing“ eða bara
„First Wing“ eins og deildin heitir
nú. Þessi deild hefur fast aðsetur á
Langley-flugvelli í Virginu, skammt
frá Norfolk. í deildinni eru þijár
sveitir, 27., 71. og 94. flugsveit og
em flugvélarnar og áhafnirnar hér
nú úr öllum sveitunum þrem.
27. flugsveit er ekki alveg ókunn
íslandi, þó flestir meðlimir hennar
nú geri sér líklega ekki grein fyrir
því. Flugsveitin kom hér við á leið
til Evrópu sumarið 1942. Hún dvaldi
á Reykjavíkurflugvelli frá 6. júlí til
28. ágúst 1942. Einn meðlimur
sveitarinnar, Lt. Elza T. Shahan,
varð ásamt öðrum til að skjóta niður
Focke Wulf FW-200 Kondor-könn-
unarflugvél yfír Faxaflóa þann 14.
ágúst 1942. Þetta var fyrsta þýska
flugvélin sem herafli Bandaríkjanna
grandaði í Evrópu í síðari heims-
styijöldinni.
Allar vélar 57. sveitar farnar
Ýmsir hafa talið að strax eftir
samkomulagið frá janúar 1994 hafí
allar F-15-vélarnar nema flórar ver-
ið fluttar brott, en það var ekki fyrr
en seint á árinu 1994 að flugvélunum
tók að fækka úr tólf. Síðustu tveim
F-15-véium Svörtu riddaranna var
flogið til Bandaríkjanna sunnudag-
inn 26. febrúar kl. 12. Lauk þar
með flugi 57. flugsveitar frá íslandi
en það hafði staðið óslitið allt frá
því 12. nóvember 1954. Þann dag
komu fyrstu F-89C Scorpion-vélarn-
ar til Keflavíkur frá Presque Isle-
flugvelli í Maine-fylki. Síðan hefur
flugsveitin notað F-89D Scorpion frá
1955-1962, F-102A Delta Dagger
frá 1962-1973, F-4C Phantom frá
1973-1977, F-4E Phantom frá
1977-1985 og að síðustu F-15C
Eagle frá 1985-1995.
Fimm fyrstu flugvélarnar frá
fyrstu deild lentu á Keflavíkurflug-
velli 17. janúar 1995. Því má vænta
skipta á flugvélum um miðjan apríl.
Sjáanlegur munur á fyrrverandi
flota og núverandj flugvélum er í
raun tvennskonar. í fyrsta lagi hefur
fyrsta deild einkennisstafina FF
(Fyrst Fighter) á stélinu og litaða
rönd efst á stélinu, en Svörtu ridd-
aramir notuðu stafina IS (fyrir ís-
land) og köflótta rönd efst á stélinu.
Ennfremur er munur á útliti vegna
fyrirkomulags aukaeldsneytisgeyma.
57. flugsveit var eina F-15C-sveitin
sem notaði svonefnda utanáliggjandi
aukatanka (CFT eða Conformal Fuel
Tanks) en það eru tankar sem liggja
utan á skrokk vélanna og falla mjög
vel að skrokklagi þeirra. Þessi tankar
hafa nánast engin áhrif á hraðflugs-
eiginleika vélanna, en gera þær vita-
skuld þyngri en hinar. Að auki er
ekki hægt að sleppa þeim á flugi
eins og hinum þrem aukatönkum sem
núverandi vélar bera undir skrokk
og vængjum.
Höfundur er verslunar-
skólakennari ogáhugamaður um
vamir íslands og flugm&I.
Baldur Sveinsson
Morgunblaðið/Baldur Sveinsson.