Morgunblaðið - 04.03.1995, Blaðsíða 4

4 D LAUGARDAGUR 4. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Þórnýju Jóhannsdóttur
MARGIR tengja íslensk ein-
söngslög líklega við þjóð-
skáld á borð við Tómas Guð-
mundsson, Davíð Stefánsson eða
Jónas Hallgrímsson og nöfn tón-
skálda einsog Páll ísólfsson og
Sigvaldi Kaldlóns koma uppí hug-
ann. En í dag munu ljóð úr sam-
tímanum, við lög okkar fremstu
tónskálda, hljóma í Fella- og Hóla-
kirkju. Þau IngveldurYr Jónsdótt-
ir messósópran, Rannveig Fríða
Bragadótttir messósópran, Signý
Sæmundsdóttir sópran og Sverrir
Guðjónsson kontratenór, Jónas
Ingimundarson píanóleikari,
frumflytja lög við ljóð höfunda
einsog t.d. Geirlaug Magnússon,
Magneu Matthíasdóttur og Gyrði
Elíasson. Jónas Ingimundarson
segir að nú séum við að horfa inn
í framtíð íslenska einsöngslagsins.
- Það telst alltaf til tíðinda
þegar frumflutningur íslenskra
tónverka stendur fyrir dyrum, en
má ekki telja frumflutning ís-
lenskra einsöngslaga til nokkurra
stórtíðinda?
„Jú, ég held að það megi segja
það,“ svarar Jónas, „á fyrri helm-
ing aldarinnar var mjög mikið
skrifað af íslenskum einsöngslög-
um. Með breyttum aðstæðum t.d.
með tilkomu Sinfóníuhljómsveitar
Islands einbeittu mörg tónskálda
okkar sér að stærri verkum fyrir
hljómsveitir og þannig varð ein-
söngslagagerð svolítið útundan,
þó vitanlega hafi tónskáldin alltaf
samið sönglög sum mörg, önnur
færri eins og gengur og gerist,
og það má alls ekki vanmeta."
- En hver er forsaga þessara
tónleika nú?
„Ljóðatónleikar Gerðubergs er
röð tónleika sem hefur verið fast-
ur liður í starfí Gerðubergs um
skeið. Fyrir u.þ.b. ári þegar und-
irbúningur ljóðatónleikanna var í
fullum gangi varpaði ég fram
þeirri hugmynd að hafa eingöngu
íslenskt efni á tónleikum vetrarins
og hugsanlega mætti hengja
nokkrar myndir upp. Þetta vatt
smám saman uppá sig og varð
liður í afmælishaldi borgarinnar,
nú má segja að við séum að binda
endahnútinn á þetta „íslenska ein-
söngsljóðaævintýri“ sem hófst 18.
ágúst síðastliðinn með tónleikun-
um í Borgarleikhúsinu. Þá fylltum
við húsið þrisvar."
Við undirbúning tónleikanna í
Borgarleikhúsinu voru öll lögin
hljóðrituð og kom afrakstur þeirr-
FRUMFLUTNIIMGUR
29 ISLEIMSKRA
EIIMSOIMGSLAGA
ar vinnu út á geisladisknum Fag-
urt syngur svanurinn sem inni-
heldur sextíu einsöngslög. En þar
var ekki látið staðar numið.
„Nei, á liðnu hausti var efnt til
yfirlitssýningar um tónskáld og
flytjendur íslenskra einsöngslaga.
Við tókum okkur þá til og völdum
eitthvað um þrjátíu íslensk ljóð.
Ljóðin settum við svo í pott, tvö
í hvert umslag, eitt í glettnari
kantinum og annað ljóðrænna.
Við opnun yfirlitssýningarinnar
drógu þau tónskáld, sem viðstödd
voru, sér svo umslag, og afrakst-
urinn ber að líta hér í dag.“
- En hver var eiginlega hug-
myndin að þessum Ijóðapotti?
„Það er nú þannig að þegar
maður hittir tónskáld spyr maður
þau gjarnan afhveiju þau séu
ekki að skrifa sönglög. Tónskáldin
svara því oft til að það vanti texta
sem hvetji þau til að skrifa. Og
það er oft einsog það þurfi bara
þennan hvata.“
- Var ekki erfitt að velja Ijóðin?
„Jú, það er í raun ábyrgðar-
hluti að velja ljóð sem á svo að
semja við það tónverk. Og ef
maður stendur fyrir framan tíu
bókahillur, fullar af ljóðabókum,
hvar á maður þá að byrja? Nú,
við Trausti Jónsson veðurfræðing-
ur tókum bók sem þegar var búið
að velja ljóð í, „'I gegnum ljóðmúr-
inn“ er úrval íslenskra samtíma-
ljóða og okkur þótti það tilvalið
efni. Síðan völdum við þau ljóð
sem okkur þóttu gefa svigrúm til
tóna.“
- Og voru viðtökurnar góðar?
„Já svona líka, ég átti ekki von
á svona mikilli þátttöku.“
- Hvaða þýðingu helduðu að
þetta hafi fyrir flytjendur, tón-
skáld og ljóðskáld?
„Ja, ég vona að þetta sé hvetj-
andi fyrir alla þá sem málinu
tengjast. Að þetta sýni að við eig-
um bæðí góða söngvara og tón-
skáld og svo fullt af ljóðum sem
gefa svigrúm fyrir tónlist. Við eig-
um mjög hæfíleikaríka söngvara
sem eru stöðugt að leita að efni
til flutnings."
Auk þeirra laga sem samin
voru í framhaldj af Ijóðapotti
þeirra Jónasar og Trausta verður
einnig frumfluttur á tónleikunum
einn lagaflokkur eftir Pál P. Páls-
son við ljóð Þorsteins frá Hamri,
og annar eftir tónskáldin Atla
Heimi Sveinsson við ljóð Else
Lasker Schuler í þýðingu Hannes-
ar Péturssonar og lög Gunnars
Reynis Sveinssonar við ljóð Hann-
esar Péturssonar og Sveinbjörns
Beinteinssonar. „Þessi lög hafa
aidrei áður verið flutt en tónskáld-
in áttu þau til, þau falla vel inn
í efnisskrána og það á vel við að
frumflytja þau við þetta tæki-
færi.“
Dagskrána segir Jónas vera
æði ijölbreytta, enda er um gjör-
ólík tón- og ljóðskáld að ræða.
„Þetta er svona sitt af hverju
tæi. Vitanlega er ekki hægt að
segja að það sé mikið samhengi
í verkum svo ólíkra listamanna.
En þetta eru eiginlega alíslenskir
samtímatónleikar og fjölbreyti-
leikinn gerir þá skemmtilega. Ég
lít svo á að yfirlitssýningin í haust
hafi verið fortíð íslenska einsöng-
slagsins, dagskráin í vetur var
nútíðin en nú á laugardaginn gefst
okkur kostur á að skyggnast inn
í framtíð þess.“
Með þessum frumflutningi á
28 nýjum íslenskum einsöngslög-
um eftir 14 íslensk tónskáld sam-
in við ljóð 17 íslenskra ljóðskálda,
er tónleikaröðinni íslenska ein-
söngslagið í Gerðubergi lokið.
Tónleikarnir í Fella- og Hólakirkju
eru í dag, laugardaginn 4. mars,
og hefjast kl. 17. Tónskáldin sem
eiga Iög á efnisskránni eru Atli
Heimir Sveinsson, Fjölnir Stefáns-
son, Gunnar Reynir Sveinsson,
Hildigunnur Rúnarsdóttur,
Hjálmar H. Ragnarsson, John A.
Speight, Jón Ásgeirssón, Jón
Hlöðver Áskelsson, Jón Þórarins-
son, Jónas Tómasson, Oliver
Kentish, Páll P. Pálsson, Tryggvi
Baldvinsson og Þorkell Sigur-
björnsson,
Lögín eru samin við ljóð eftir
Else Laske Schuler, Geirlaug
Magnússon, Gyrði Elíasson, Hall-
dór Laxness, Hannes Pétursson,
Jón frá Pálmholti, Kristínu Óm-
arsdóttur, Magneu Matthíasdótt-
ur, Ólaf Hauk Símonarson, Stefán
Hörð Grímsson, Steingerði Guð-
mundsdóttur, Sveinbjörn I. Bald-
vinsson, Sveinbjöm Beinteinsson,
Vilborgu Dagbjartsdóttur, Þor-
stein frá Hamri, Þóru Jónsdóttur
og Þuríði Guðmundsdóttur.
Höfundur hefur BA-prófí
mannfræði og bókmcnntum og
starfar við blaðamennsku.
Leyfi fólki
að hlæia að
sjðlfa sér
Norski leikarinn Henning Famer sýnir um
þessar mundir einleik á líkama í Möguleik-
húsinu og víðar. Súsanna Svavarsdóttir
ræðir við hann um verkið og á hvem hátt
það tengist Evrópskri leikhúshefð.
ÞAÐ MÁ segja að lífið í Mögu-
leikhúsinu sé litríkt og Tjöl-
skrúðugt um þessar mundir. Nor-
ræna menningarhátíðin setur svip
sinn á starfsemina, því hugað hef-
ur verið að bömum og unglingum
í skipulagi hátíðarinnar. Og hvaða
staður er betur til þess fallinn að
koma leiksýningum fyrir áhorfend-
ur í yngri kantinum á framfæri
en leikhús barnanna.
Sýningarnar sem komið hafa
hingað frá Norðurlöndunum eru
ólíkar en eiga það allar sameigin-
legt að vera athyglisverðar og gefa
börnum og unglingum gott sýnis-
horn af þeim möguleikum sem leik-
húsið hefur yfir að ráða; hvernig
nálgast má viðfangsefni eftir ólík-
um aðferðum.
Henning Farner kemur með ein-
leik frá Noregi, einleik án texta,
þar sem hann vinnur aðeins með
líkamann og tjáir með honum heila
sögu. En hvers vegna líkamsleik-
hús?
„Ég kom hingað fyrir 11-12
árum með leikhópi sem hét Symre.
Þetta var tónlistarleikhús og við
áttum það öll sameiginlegt að vilja
vinna í leikhúsi. Hins vegar höfðum
við ólíkar væntingar til leiklistar-
innar. Við vorum sífellt að spyrja;
hvað er leikari og hver eru verk-
færi hans?
Á árunum sem ég vann með
Symre sótti ég nokkrum sinnum
um inngöngu í leiklistarskóla í
Osló en komst aldrei inn. Nú er
ég, hins vegar, farinn að sjá visst
mynstur í þeirri leið sem ég nálgað-
ist leiklistina. Ég hef séð að texti,
orð og það að tjá tilfinningar með
röddinni, er ekki mín leið.
Oystein
Rottem
Torgelr
Schjerven
Inger Elisabeth
Hansen
Venus og um-
heimurinn
NORSK bókmenntakynning
verður í Norræna húsinu í
dag kl. 16. Norski rithöfundurinn
og bókmenntagagnrýnandinn 0y-
stein Rottem (f.
1946) mun
kynna norskar
bækur gefnar út
1994 og rithöfundarnir Torgeir
Schjerven (f. 1954) og Inger Elisa-
beth Hansen (f.1950) kynna verk
sín og lesa upp.
Oystein Rottem
Oystein Rottem hefur verið lekt-
or við háskólana í Tromsö og Kaup-
mannahöfn og gestaprófessor við
háskólana í Madison (Wisconsin)
og Vínarborg. Rottem hefur skrif-
að fjölda greina í ýmis tímarit og
gefið út sex bækur um norskar
bókmenntir.
Þeirra á meðal
eru tvær bækur
um Knut Hams-
un, bók um Sigurd Hoel og Norsk
bókmenntasaga (1993). Rottem
starfar nú sem gagnrýnandi við
Dagbladet í Ósló og vinnur að
þriggja binda verki um norskar
bókmenntir eftirstríðsáranna.
Torgeir Schjerven
Torgeir Schjerven nam málara-
IMORSK BOK-
MEIMIMTAKYIMIMIIMG