Morgunblaðið - 04.03.1995, Blaðsíða 10

10 D LAUGARDAGUR 4. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
f
LISTIR
Morgunblaðið/Anna Ingólfsdóttir
SIGURÐUR Mar Halldórsson, fulltrúl
Mennlngarmálaráðs Egilsstaðabæjar.
Menningardagar
á Egilsstdðum
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
MYNDLIST
Mcnningarmiðstöðin
Gcrðubcrg
MYNDBAND OG
BLANDAÐ EFNI
Opið mánud. - fimmtud. kl. 12-19 og
föstud. - stmnud. kl. 13-16. Aðgangur
ókeypis
JESSIE KLEEMANN
Opiðtil 19. mars.
ALLT of oft er aðeins hugsað í
austurátt, til Skandinavíu, þegar litið
er til norrænnar samvinnu, en næstu
nágrannar gleymast. Tengsl íslend-
inga við Græniand í vestri hafa verið
vaxandi á síðustu árum og eiga vænt-
aniega eftir að aukast enn, og því
er full ástæða tii að við nýtum okkur
þau fáu tækifæri sem gefast til að
kynnast þeirri þjóðmenningu, sem
þar berst fyrir tilveru sinni, og þeim
leiðum, sem yngra listafólk hefur
leitað til að gefa henni nýtt líf.
Jessie Kleemann er fædd 1959,
og nam leiklist í Danmörku áður en
hún lærði á grafíkverkstæði í Nuuk
á Grænlandi. Hún hefur einnig farið
námsferðir til Kanada og Noregs,
þar sem hún dvaldi í báð-
um tiivikum meðal frum-
byggja. I starfi hefur hún
síðan unnið að skipulagn-
ingu og framkvæmd
ýmissa listviðburða og
hátíða, t.d. þar sem
Grænlendingar og Samar
skiptust á sínum þjóðlegu
listum.
Hér er á ferðinni afar
Qölhæf listakona, sem
hefur sýnt málverk og
grafík, stundað leiklist-
ina og skrifað ljóð og
greinar um menningar-
mál. Þeir miðlar sem
Jessie Kleemann hefur
þó einkum valið sér til
að vinna með eru gjörn-
ingurinn og skjálistin,
myndbandið. Sýningin hér byggir á
hvoru tveggja; við opnun fram-
kvæmdi listakonan gjörning, og nú
geta gestir staldrað við og skoðað
verk hennar á myndbandi.
í öllu því sem þar er að finna er
þungamiðjan sú áhersla sem lista-
konan leggur á að skapa myndir. í
gjömingum sínum leitar hún mjög
til þeirrar menningar sem hún er
sprottin úr, og reynir að vinna úr
þeim áhrifum með nýjum hætti, eins
og hún segir í sýningarskrá:
„Ég vildi skapa grímudans, sem
tekur mið af hefðbundnum austur-
grænlenskum grímudansi, en einnig
dansi, sem verður til af táknum og
hreyfingum, í öðru samhengi en því
sem menn tengja venjulega við
grímudans."
Þannig verður dansinn í senn röð
TONLIST
Ilallgrímskirkja
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Fiuttur var fiðlukonsert eftir Mozart
og Sögusinfónían eftir Jón Leifs.
Einleikari Isabelle van Keulen.
Stjómandi Osmo Vanska. Fimmtu-
dagur 2. mars 1995.
TÓNLEIKARNIR hófust á A-dúr
fiðlukonsertinum, K. 219, eftir Moz-
art, sem er einn af fegurstu konsert-
um Mozarts og markar að nokkru
tímamót varðandi formskipan og
nýjungar í tónstíl Mozarts. Einleikari
í konsertinum var ungur fiðlusnill-
ingur frá Hollandi, Isabelle van Keu-
len, og lék hún konsertinn af glæsi-
brag. Fagur og mjúklega mótaður
fiðlutónn hennar féll sérlega vel að
ljúfu tónmáli meistarans og tækni
hefur hún næga til halda uppi leiftr-
andi leik í tónlínum sem virðast eins
hafa fallið af himnum ofan. Menuett-
rondóið, lokaþátturinn, er sérkenni-
leg tónsmíð, er var mjög vel mótuð
hjá hljómsveitarstjóranum og and-
Þjód-
fræði og
ættfræði
ímynda sem eru þjóðfræðilegar í
eðli sínu („trúarleg iðkun ævafornra
helgisiða"), en verður um leið hluti
af leiktjáningu nútímans. Listakonan
hefur skapað nokkra gjörrtinga þar
sem þetta fer saman, en um einn
þeirra, „Spirit Hosts Join the Ele-
ments“, segir hún m.a. að þar séu
„grímudansarinn og hinar ýmsu
grímur/verur notuð sem táljji. Og
táknin tala sínu máli, eins og tromm-
an hefur sitt eigið tungumál og skýr-
an listrænan tilgang. Allt á þetta
rætur að rekja til þess sem ég vil
nefna sameiginlegt minni hins græn-
lenska lífs“.
Slík viðhorf eru góð og gild, en
kalla ósjálfrátt fram þá spumingu
sem alltaf hlýtur að koma upp varð-
andi hveija þá menningu, sem virðist
á undanhaldi fyrir flóðbylgju er-
lendra áhrifa og er minnst á í for-
mála sýningarskrár: Verður slík
menning lifandi sýningargripur, eða
aðeins tálbeita fyrir erlenda ferða-
menn?
Áhorfendur ættu að nálgast hið
líflega efni Jessie Kleemann með
þessa spurningu í huga - og snúa
henni síðan upp á okkar eigin þjóð.
„ÆTTFRÆÐINNAR
ÝMSU HLIÐAR“
Opið til sunnudagsins 5. mars.
ÞEIR sem koma í Gerðuberg þessa
dagana ættu ekki að láta framhjá
stæðumar sérlega vel útfærðar af
hinum frábæra einleikara Isabelle
van Keulen.
Seinna verk tónleikanna var Sin-
fónía nr. 1 op. 26, eftir Jón Leifs,
en hann gaf þessu verki undirtitilinn
„Sögusinfónían". Stofninn í þessu
fimm þátta stórverki, eru frægar
sögupersónur Islendingasagna.
Skapgerð og atburðir eru ofnar sam-
an og hefst verkið með skapgerðar-
lýsingu á Skarphéðni en seinni þáttur
þessa verks er táknrænn fyrir dauða
hans. Það kveður nokkuð við annan
tón í örðum þætti, sem er um Guð-
rúnu Ósvífursdóttur, kvenpersónu,
sem er bæði blíð og skaphörð og það
má vel tengja hin tónrænu átök því
er hún hvetur Bolla til að vega Kjart-
an. Sú aðför var öllum sársaukafull
og ekki síst Guðrúnu og Bolla.
Bjöm að baki Kára er eins konar
skersó en þó mgnað upp í miskunnar-
lausi baráttu. Einn sérkennilegasti
þáttur verksins er um Gretti og
Glám, og er bið Grettis undir nauts-
húðinni sérlega áhrifamikil og fyrir-
gangur Gláms sömuleiðis. Lokaþátt-
urinn er um Þormóð Kolbrúnarskáld
sér fara litla sýningu á annarri hæð,
sem Ættfræðifélagið hefur sett upp
í tilefni merkisafmælis félagsins. Þar
er viðfangsefnið skoðað frá ýmsum
hliðum, sem koma skemmtilega á
óvart, og ætti framsetningin sérstak-
lega að höfða til þeirra sem hingað
til hafa litið á þessi fræði hornauga
sem „grúsk hinna innvígðu" og af-
urðimar sem „stagl hinna rykföllnu".
Eftir þessari litlu sýningu að dæma
eru slík viðhorf langt frá markinu.
Eftir því sem næst verður komist er
þetta fyrsta eiginlega sýningin sem
haldin er í tengslum við ættfræði hér
á landi, og gefur þannig visst for-
dæmi. Hingað til hefur þessi grein
fyrst og fremst verið iðkuð með út-
gáfu bóka og rita, þar sem ættartölur
langsum og þversum hafa verið mest
áberandi, en slíkt efni er sjaldnast
mikill skemmtilestur fyrir þorra fólks.
Hér er ættfræðin skoðuð frá nokk-
uð öðrum sjónarhóli. Á spjöldum eru
raktar ættir ráðheira og forseta,
þannig að fram koma hinar ýmsu
greinar, sem standa að baki; á öðram
stað er rakin lína allra kynslóða sem
hafa byggt landið (aðeins þijátíu frá
landnámi); í enn öðru dæmi er rakin
ætt_L kvenlegg, sem hlýtur að vera
mun áreiðanlegri en hin almenna
aðferð! Loks má nefiia skemmtilegt
spjald með mynd af ungum manni,
sem reynist vera Reyk-
víkingur í ellefta ættlið;
það era því ekki allir höf-
uðborgarbúar ættaðir
utan af landi, eins og
stundum er haldið fram
í misjöfnun tilgangi.
Áhugaverðast þótti þó
undirrituðum að skoða á
hvem hátt svonefndir
ættargripir öðlast gildi
sitt. Hér er að finna ýmis
fróðleg dæmi um hluti
sem hafa gengið á milli
kynslóða mann fram af
manni, og þannig öðlast
bæði sögulegt og tilfinn-
ingalegt gildi fyrir þá sem
tengjastþeim. Slíkir gripir
eru m.a. sýndir í nokkrum
kössum, allt frá silfur-
skeiðum tii biblíuprentana. Slík fram-
setning er óvæntur hluti ættfræðinn-
ar, en á eflaust sinn þátt í að gera
hana að skemmtilegu áhugamáli fyrir
þá fjölmörgu, sem hana stunda.
Ættfræðifélagið er hálfrar aldar
gamalt á þessu ári, en í þessu áhuga-
félagi eru nú yfir sex hundruð
manns. Félagsmenn hafa sjálfir haft
allan veg og vanda af þessari sýn-
ingu, og hefur farist það verk vel
úr hendi. Hið eina sem hefur vantað
á er betri kynning til að fleiri vissu
af þessu framtaki, svo og lengri sýn-
ingartími, til að sem flestir þeirra
sem hafa áhuga hafi tækifæri til að
skoða hana, en sýningunni mun ljúka
á sunnudag; því er rétt að benda
fólki á að nýta tímann vel.
og þar er blásið til orrastu að Stikla-
stöðum með fomlúðrum, sem í efnis-
skrá era nefndir lúrur. Líklega mætti
allt eins hafa nafnið í kk., sem yrði
þá lúr (lúrinn), í flt. lúrar (lúramir).
Flutningur Sögusinfóníunnar er
að því leyti til merkileg tíðindi, að
það er nú fyrst, sem verkið er flutt
í fullri lengd. Þetta stórvirki Jóns var
að mörgu leyti mjög vel flutt og
vann Vánská þama stóran sigur,
með frábærri stjórn sinni á þessu
erfiða og stórbrotna listaverki. Það
er mikilvægt fyrir okkur íslendinga,
að hafa átt svo stórhuga listamann,
sem Jón var og nú þegar menn hafa
lært að hlusta á alls konar tónlist,
kemur í ljós, að það sem hratt mönn-
um frá fyrrum, er einmitt það sem
sérkennir með sérstökum hætti verk
þessa stórbrotna listamanns, og
tengir hann íslenskri sögu óijúfan-
legum böndum.
Flutningur Sögusinfóníunnar var
stórkostleg upplifun, sem mun trú-
lega búa með hlustendum, svo lengi
sem saga þjóðarinnar mun lifa.
Jón Ásgeirsson
DAGANA 3.-14. mars verða Menn-
ingardagar á Egilsstöðum í fjórða
sinn. Það er Menningarmálanefnd
Egilsstaðabæjar sem skipuleggur
dagana í samvinnu við félagasam-
tök á staðnum og listafólk úr röðum
heimamanna.
Meðal viðburða má nefna Skíða-
dag fjölskyldunnar í Fjarðarheiði,
sýningu á verkum félaga í Myndlist-
arfélagi Fljótsdalshéraðs og Feg-
urðarsamkeppni Austurlands sem
haldin verður í Hótel Valaskjáld.
Laugardaginn 11. mars frumsýnir
Norsk bokmennta-
kynning í
Norræna hösinu
NORSK bókmenntakynning verður
í Norræna húsinu í dag, laugardag,
kl. 16. Norski rithöfundurinn og
bókmenntagagnrýnandinn Oystein
Rottem mun kynna norskar bækur
gefnar út 1994. Oystein starfar sem
gagnrýnandi fyrir Dagbladet í Osló
og hefur skrifað ijölda greina í
ýmis tímarit og skrifað nokkrar
bækur, þ.á m. Norsk litteraturhi-
storie, Cappelen 1993.
Norsku rithöfundamir Torgeir
Schjerven og Inger Elsiabeth Han-
sen kynna verk sín og lesa upp.
Torgeir er menntaður listmálari,
en einnig hefur hann leikið í ýms-
um kvikmyndum. Síðasta skáld-
saga hans Krókaleið til Venusar
var tilnefnd til bókmenntaverð-
launa Norðurlandaráðs.
Inger Elisabeth Hansen er ljóð-
skáld og hafa komið út eftir hana
fimm ljóðabækur, en auk þess hef-
ur hún fengist við þýðingar á ljóð-
um, skrifað skáldsögu og barna-
bók. Síðasta ljóðasafn hennar I
rosen 1993, fékk Aschehoug-verð-
launin sama ár.
Allra síðustu sýn-
ingar á Kirsuberja-
garðinuui
NÚ ERU aðeins tvær sýningar
eftir á gamanleiknum Kirsubeija-
garðinum eftir Anton Tsjekhov,
sunnudaginn 5. mars kl. 15. og
sunnudaginn 12. mars kl. 20.
í kynningu segir: „Kirsubeija-
garðurinn er síðasta og mikilvæg-
asta leikrit Tsjekhovs, gamanleik-
úr sem nálgast farsann á köflum.
Okkur birtist fyndið fólk, sem seg-
ir eitt og gerir annað, sem reynir
að róa sjálft sig með því að tala
um nágrannana, um veikindi sín,
Leikfélag Fljótsdalshéraðs Dagbók
Önnu Frank undir leikstjóm Guð-
jóns Sigvaldasonar. Aðrir viðburðir
eru Listahátíð unglinganna í Fé-
lagsmiðstöðinni Nýjung, dorgdagur
á Lagarfljóti, handverkssýning í
Safnahúsi og til stendur að hesta-
mannafélagið Freyfaxi standi fyrir
ískappreiðum á Lagarfljóti.
Kvikmyndasýningar verða í
Valaskjálf og verður nýjasta kvik-
mynd Friðriks Þórs Friðrikssonar,
Á köldum klaka, sýnd á menningar-
dögunum.
um gamla daga og íjarlæg lönd -
og þráast við að opna augu sín
fyrir sannleikanum.“
Kristbjörg Kjeld leikur frú
Ranevskaju, aðalhlutverk leiksins.
Aðrir leikarar eru Jóna Guðrún
Jónsdóttir, Edda Heiðrún Back-
man, Þröstur Guðbjartsson, Ingvar
E. Sigurðsson, Steinn Ármann
Magnússon, Harpa Arnardóttir,
Kjartan Bjargmundsson, Eggert
Þorleifssón, Helga Braga Jónsdótt-
ir, Ámi Tryggvason og Valgeir
Skagfjörð. Leikstjóri er Guðjón
Pedersen og búninga annast Elín
Edda Ámadóttir. Lýsing er í hönd-
um Jóhanns Bjarna Pálmasonar.
Hljómsveitin „Skárri en ekkert"
tekur þátt í sýningunni.
SKÍFAN
Klassísk veisla
um helgina
Verdi listamaður
mánaðarins
í BYRJUN febrúar bryddaði Skíf-
an upp á þeirri nýjung að kynna
Listamann mánaðarins innan
klassískrar tónliistar. Fyrst í röð-
inni var ítalska óperusöngkonan
Cecilia Bartoli. Nú tekur tónskáld-
ið Guiseppe Verdi við nafnbótinni
enda vel við hæfi þar sem íslenska
óperan sýnir nú óperu hans La
Traviata og síðasta haust var Vald
örlaganna á fjölum Þjóðleikhúss-
ins. Út er kominn sérprentaður
kynningarpési um Verdi og í boði
er 20% kynningarafsláttur af plöt-
um með verkum hans.
Kynnlng á klassískum
plöturöðum
Um helgina verður einnig kynn-
ing á útgáfuröðum sem hafa að
geyma klassíska tónlist undir kjör-
orðinu Betri klassík - betra verð.
Kynntar verða útgáfuraðimar
Classic for Pleasure og Favorite
Classics frá EMI, Classicon og
Deutsche Grammophon og Belart
frá PolyGram.
Allir dagar eru langir í Skíf-
unni, Laugavegi 26, eða til kl. 22.
B<an4i> Il>»niWAirn«*i. tögzriiumoðw i Kíjlji'A
f. um IMO.öá XTlt.
H var f'Hðí Dhamdðnif
Þkwluf BnnétMn. lð»mtuni>Vi. i lb>l|tn u
4.1756
Kofu Kn vu l»ouwl.xt.>. dwiu
Ténutar RciyucúnuMvif. hórnij a Anuthfli
OAh) l'jkniviouu. IttmaOJdt ll
11 ÆTTLIÐIR
í 3QO ÁK
í reVkjaVík
Rjnmi-tj; (KkMénif. Suv
Ftriluf I Ijðmson. Madi RjotVarj
í. 1771
Kj»n»ci|t Ufikktkmif. hw.raéð« i Vvejméutm
f. 1*17
Mn Krénjinticn. vcrUmaAur Vc**m&um
t 1860
Ragojf baðvtkður IU> kjavik
r i*i2
Rcykjavik
llrfinn llikMftöónit. B A. Kcvkjavik
f. 1*66
Aöwn Mc horscimon.
LittlEtYhifrayr111-**
Morgunblaðið/Á. Sæberg
REYKVÍKINGUR í ellefta ættlið; yngsta kynslóöln
er líka áhugavert vlðfangsefnl ættf ræðinnar.
Eiríkur Þorláksson
Stórbrotin saga