Morgunblaðið - 04.03.1995, Blaðsíða 12

12 D LAUGARDAGUR 4. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
HÚSVÖRÐUR
hittir tríð
Spuninn í kringum lát-
bragösleikinn er mikill,
og það gefur manni frelsi
í túlkun.“
ÞEIR eru tveir, dönsku leikar-
amir sem sýna bamaleikritið
„Karlinn í tunnunni“. Þeir ætla að
sýna okkur hvernig tveir heimar
skarast. „Ævintýraheimurinn“
sem stundum brýst um inní okkur
og „alvöruheimurinn“ sem leikar-
arnir Finn Rye og Torkild Lindebj-
erg líkja við heima skipulagsleysis
og skipulags. I Möguleikhúsið við
Hlemm í dag klukkan 14 og 16
kemur trúður. Trúðurinn hristir
upp í litlum heimi húsvarðar, sem
á sér drauma en þorir ekki að láta
þá rætast af hættu við að mistak-
ast og að þá verði gert gys að
honum. Þetta er látbragðsleikhús,
sem er bæði fullt af gríni og gamni,
en þar er líka alvarlegur undirtónn
mannlegra tilfinninga.
- En hvað er það sem gerir lát-
bragðsleik svona skemmtilegan?
„Óll áherslan er á líkamann og
svipbrigðin,“ segja Finn og Tork-
ild, „þú þarft ekki að nota orðin
til að miðla eða skilja. Tjáningin
verður ennþá persónulegri þegar
maður er ekki bundinn af þeim.
Spuninn í kringum látbragðsleik-
inn er mikill, og það gefur manni
frelsi í túlkun.“
- En er þetta þá alveg orðalaus
sýning?
„Nei ekki alveg, það er sungi,ð
svolítið, meira að segja á ítölsku.
En það eru ekki orðin sem skipta
máli heldur kannski meira hljómur
þeirra, hvað þau standa fyrir á
táknrænan hátt og það sem hægt
er að skynja á ljóðrænan máta.“
- Og skilja börnin þetta?
„Börn þurfa alltaf að vera að
hlusta, það er alltaf verið að tala,
tala og tala. En næmni þeirra og
skynjun er opin á miklu fleiri
um. í látbragðsleikhúsi reynir
meira á þessa skynjun og börnin
kunna að njóta hennar. Fullorðið
fólk er oft alltof upptekið af orðun-
um.“
- Afhveiju eigum við að fara
með bömunum okkar í leikhús?
„I nútímasamfélagi erum við svo
dugleg við að setja fólk inn í hólf,
bæði eftir stéttum og aldri. Leik-
húsið brýtur þetta upp. Gott bama-
leikhús höfðar til allra. Þar getur
fólk tengst í einhveiju sammann-
legu.“
Þeir félagar segja þetta sam-
BARIMALEIKRITIÐ „KARLIIMIM I TUIMNUNIMT
mannlega í „karlinum í tunnunni“
vera hræðsluna sem býr í öllum
við að takast á við sjálfan sig,
„það á jafnt við um fullorðna og
börn. Flest okkar langar til að
gera svo margt, t.d. að fara í ferða-
lag til ókunnugs lands eða skipta
um vinnu, en við þorum það ekki.
I „alvöruheiminum" er skipulagið
svo mikið en í ævintýraheiminum
eru langanir okkar og vonir, á
milli þessara heima verður að vera
jafnvægi. Ef þú vilt gera eitthvað
þá verður þú að takast á við það,“
• segja Torkild Lindebjerg og Finn
Rye að lokum.
Sýningarnar í dag em liður í
Sólstöfum og eru þær síðustu sem
danski leikhópurinn „Badtheatret"
flytur á leikferð sinni hér á landi.
Höfundur verksins auk leikaranna
er Jacques Matthiesseu. Sýningin
hentar fyrir böm frá sex ára aldri
og alla fullorðna.
Þ.J.
DANSKT látbragðs-
lelkhús í Mögulelk-
húsinu. Torklld
Llndebjerg og Finn
Rye sýna okkur í tvo
heima ævintýrs og
alvöru.
Morgunblaðið/Sverrir
FRÁ ATHÖFN í Þjóðlelkhúslnu 28. febrúar. Einar Már Guðmundsson
rithöfundur tekur við Bókmenntaverðlaunum Norðurlandaráðs úr hendi
Gelrs H. Haarde, forseta ráðsins.
ERU verðlaun til lista fyrst og
fremst tilbúningur, læti, há-
vaði og áróður?
Þessu viljum við ekki trúa og
svörum þess vegna neitandi, en
engu að síður hvarflar slíkt stund-
um að manni.
í kringum íslensku bókmennta-
verðlaunin til dæmis er töluverð
sýndarmennska sem bókaútgef-
endur réttlæta með því að þeir séu
að vekja áhuga á bókum og bók-
lestri og auka umijöllun um bæk-
ur. Það má að nokkru til sanns
vegar færa.
Áróðursbragð
Kunnustu bókmenntaverðlaun
Finnlands, Finlandia-verðlaunin,
munu vera fyrirmynd Islensku
bókmenntaverðlaunanna. Um Fin-
landia-verðlaunin er eitt kunnasta
skáld Finna, Paavo Haavikko,
ómyrkur í máli. í blaðaviðtali ný-
lega komst hann svo að orði um
bókmenntaverðlaun, meðal þeirra
Finlandia-verðlaunin, að þau væru
áróðursbragð og hefðu aðeins gildi
fyrir þá sem úthlutuðu þeim.
„Þau hafa ekkert að gera með
listræn gæði og menningu heldur
er hlutverk þeirra að efna til
skrautsýningar,“ sagði Haavikko.
„Ég hef hafnað því að bækur mín-
ar séu sendar í slíka keppni. Það
voru forlagsmistök að bók eftir
mig var tilnefnd til fyrstu Finlan-
dia-verðlaunanna,“ bætti hann við.
Til að skýra betur afstöðu sína
hélt hann áfram: „Það er vissulega
erfitt að standa til hliðar, en ég
tel það sjálfsagt mál. Þessi sam-
keppni bókmenntanna er ákaflega
barnaleg og frumstæð og í anda
keppnisíþrótta."
„Elnu menningarverölaunln"
Menningarverðlaun DV ber ekki
að lasta^eflaust er tilgangur þeirra
góður og göfugur. En þegar einn
af forgöngumönnum og aðstand-
endum verðlaunanna hefur það
eftir ónefndum rithöfundi að verð-
launin séu einu menningarverð-
launin sem jistamenn treysti kárn-
ar gamanið. Stundum virðist verð-
launaveiting blaðsins snúast eink-
um um það að borða góðan mat
og drekka ljúffeng vín meðan lofs-
yrðin hljóma sætlega. Einna glað-
astir eru þeir sem veita verðlaunin
og sannast þar orð finnska skálds-
ins um mikilvægi verðlauna fyrir
þá sem eru í því hlutverki.
Norden er I orden
í hátíðarræðu við afhendingu
Bókmenntaverðlauna Norður-
landaráðs í Þjóðleikhúsinu 28.
febrúar sl. vitnaði verðlaunahafinn
Einar Már Guðmundsson í ljóð eft-
ir sjálfan sig. Þetta var við hæfí og
í anda skáldskaparins:
Þú sem átt heima
með eyju í hjartanu
og víðáttur geimsins
sem 'stétt undir iljunum:
Réttu mér norðurljósin!
Ég ætla að dansa við unglinginn
sem heldur á stjömunum.
Við roðflettum myrkrið
og afhausum eymdina.
Einar Már lagði áherslu á auk-
inn áhuga umheimsins á íslenskri
menningu. Þetta má til sanns veg-
ar færa. Finnskur menningarrit-
stjóri og bókmenntagagnrýnandi
undraðist í samtali við undirritaðan
nýlega hve íslendingar, ekki stærri
þjóð, ættu marga góða rithöfunda.
Sama gerði sænskur blaðamaður
sem kom hingað gagngert til að
skrá viðtal við Einar Má Guð-
mundsson og notaði tækifærið í
leiðinni til að kynna sér það helsta
í bókmenntaumræðunni.
Norden er i orden voru lokaorð
ræðu Einars Más um leið og hann
þakkaði fyrir sig. Áður hafði hann
komið eftirfarandi ádrepu á fram-
færi: „Menn tala um að Norðurlönd
standi á tímamótum, að vegir land-
anna liggi í ólíkar áttir. Stundum
finnst mér einsog menn haldi að
Evrópa sé aðeins einn viðskipta-
samningur. Ég held að sú miðalda-
sagnalist sem sköpuð var af munk-
um uppi á íslandi standi kjarna
evrópskrar menningar nær en toll-
múrarómantík og glerhúsafundir.
Mér finnst skrýtið að sjá fisk-
tonnum og grænmeti velt eftir
samningaborðum og þjóðum raðað
upp í hagtöflur einsog dægurlögum
á vinsældalista.“
Svona orð úr skrýddu musterinu
við Hverfisgötu réttlæta hátíðleik-
ann og jafnvel sellófanið utan um
orðin.
Jóhann Hjálmarsson.