Morgunblaðið - 05.03.1995, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 5. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
k
Morgunblaðið/Kristinn
CHRIS Heister
Evrópa bíður
ekki eftir okkur
Einn þeirra þingmanna, sem sóttu ísland heim í tilefni
af þingi Norðurlandaráðs, er Chris Heister þingmaður
sænska Hægriflokksins. Afskipti hennar af stjómmálum
hófust þegar hún stjómaði kosningabaráttu flokksins
1985. í stjómartíð flokksins 1991-1994 var hún ráð-
gjafí Carls Bildts leiðtoga flokksins, meðal annars um
norræn málefni. Sigrún Davíðsdóttir tók Heister tali
og leitaði eftir áliti hennar á starfí þingsins og aðstæð-
um í sænskum stjómmálum.
CHRIS Heister er ein þeirra hægri-
flokksmanna sem hleypt hafa
fjöri í flokksstarfið og sænska
stjórnmálaumræðu undanfarin
ár. Hún hefur setið á sænska
þinginu síðan 1991 og í Norður-
landaráði síðan á síðasta ári, en
vann í flokknum og var reyndar
einnig ritari norrænu íhaldsflokkanna í
Norðurlandaráði áður en hún settist á þing.
Heister stjómaði kosningabaráttu
flokksins 1985, sem þótti takast vel og
varð árið eftir aðstoðarmaður Carls Bildts
er hann tók við formennsku í flokknum
1986. Hún er því ein þeirra sem hafa sett
svip sinn á flokksstarfið undanfarin ár og
verið í þeim harða kjama, sem umkringir
flokksformanninn. Það er gjaman haft á
orði að konur séu ekki nægilega áberandi
innan flokksins, en Heister er á við margar
og er heldur ekki sátt við eitthvert kvóta-
kerfi í ráðningu kvenna.
Nauðsynlegt að ljúka við
skipulagsmálin
Rétt eins og fleiri íhaldsmenn í Norður-
landaráði er Chris Heister ekki með öllu
ánægð yfir að ekki náðist samstaða um
að ganga frá skipulagsmálum ráðsins nú
og treysta þar með grann hins pólitíska
samstarfs þess. Þó nú sé skýrt kveðið á
um þríþætt verkefni ráðsins, samstarf á
norrænu sviði, svo sem á sviði mennta og
menningar, samstarf við grannsvæðin og
Evrópusamstarf, bendir Heister á að for-
gangsröð verkefna og markmið samstarfs-
ins séu skilgreind svo almennt að hægt sé
að halda áfram eins og ekkert hafi í skor-
ist. „Vissulega hefði verið betra að leggja
nákvæman ramma á þinginu nú um hvern-
ig starfið verði skipulagt. Fyrst ekki var
gengið frá skipulagsmálum þingsins er
óhjákvæmilegt að við missum svolítið flug-
ið. Það er óneitanlega öfugsnúið að um
leið og Evrópa er sameinaðri en nokkra
sinni áður, skuli Norðurlöndin vera minna
samstiga en áður. Það skiptir ekki síst
máli fyrir Island og Noreg, löndin sem era
utan Evrópusambandsins, að þarna skapist
góð tengsl. Áframhaldandi glíma við skipu-
lagsmálin dregur kraft úr hinu pólitíska
stai’fí framkvæmdanefndarinnar. Þessi
staða leggur mikla ábyrgð á herðar forseta
ráðsins, sem bæði þarf að sinna skipulags-
málum og hinum pólitísku málum. Ég er
því feginn að í þann stól hefur valist jafn
atkvæðamikill stjómmálamaður og Geir
H. Haarde, því nú gildir að hinn pólitíski
kraftur ráðsins sé sem mestur.
Þó Evrópusamstarfíð sé eitt af burða-
rásunum í starfi ráðsins þá vantar enn að
ákveða hvemig samstarfínu við norrænu
þingmennina á Evrópuþinginu verði háttað.
Norðurlandaráð getur ekki setið þing eftir
þing og rætt skipulagsmál, sem aldrei eru
afgreidd. Evrópa bíður ekki eftir að við
komum okkur niður á þessi atriði.
Aflétta. þarf höftum af orkuiðnaði
Samstaða Norðurlanda skiptir miklu
máli innan ESB því þar getum við gegnt
lykilhlutverki, til dæmis varðandi útvíkkun
þess í austurátt og þá einkum aðild Eystra-
saltslandanna. Einnig er það stórt verkefni
að móta öryggissamstarf ESB og í því
sambandi er hugmynd Carls Bildts um
norræna friðargæSlusveit mjög áhugaverð.
Við getum einnig notað norrænt samstarf
til að ýta undir evrópska þróun, til dæmis
á sviði upplýsingatækni og orkumála.
Hér á ég við að afnám hafta hvað raf-
orkumarkaðnum viðvíkur stuðlar að sam-
eiginlegum norrænum raforkumarkaði.
Einnig eru uppi hugmyndir um að tengja
saman raforkumarkað í Eystrasaltslöndun-
um, Danmörku og Noregi. Á þennan hátt
mætti hugsanlega ná betri raforkunýtingu
og um leið yrði hún ódýrari, sem kemur
bæði einstaklingum og fyrirtækjum til góða
og gerir norræn fyrirtæki samkeppnishæf-
ari miðað við fyrirtæki í Suðaustur-Asíu.
Ýta ber undir þróun
upplýsingatækni
Sama má segja um afnám hafta hvað
símamarkaðnum viðvíkur til að ýta undir
notkun upplýsingatækni. Hér hafa Svíþjóð
og Finnland gengið á undan með góðu
fordæmi og losað um höft á þessu sviði
og sama gerist vonandi sem fyrst á hinum
Norðurlöndunum, því hver dagur í víglínu
þróunarinnar er mikilvægur. Á sviði upplýs-
ingatækni á sér stað gífurleg þróun, sem
hægt er að nýta. Hér er ég ekki aðeins
að tala um möguleika þeirra, sem sitja
beinlínis við tölvuna, tengdir við umheiminn
með mótaldi, heldur líka þau áhrif, sem
þróun upplýsingatækni hefur og á eftir að
hafa á líf okkar allra. Þessara áhrifa gæt-
ir víða, til dæmis á sviði umferðaröryggis
og heilsugæslu og nýrra möguleika innan
menntunar og kennslu. Upplýsingatækni
getur aukið öryggi fólks, bæði tölvunotenda
og hinna sem ekki sitja við skjáinn. Benda
má á notkun tölvu í sjúkrabílum, sem býð-
ur upp á aukna möguleika á að byrja strax
meðhöndlun í bílnum. í gegnum tölvu má
miðla upplýsingum, bæði til þeirra sem era
í sjúkrabílnum og eins að þeir miðli sjúkra-
húsinu upplýsingum, sem era þá til reiðu,
þegar sjúklingurinn kemur þangað.
Kröftug norræn samvinna getur ýtt
undir evrópska þróun
Með því að beita norrænni samvinnu á
þessum sviðum fengist vonandi sami kraft- !
ur í hana og var á þeim tíma þegar gerðir }
voru samningar um norræna vegabré- |
fasambandið og sameiginlegan vinnumark-
að fyrir Norðurlöndin. Það verður ekki
nógsamlega undirstrikað hve kröftug nor-
ræn samvinna getur í raun ýtt undir evr-
ópska þróun og skapað Norðurlöndunum
forskot og gert þau leiðandi á þeim sviðum,
þar sem möguleikar hennar eru vel nýttir."
Endurskoðun velferðarkerfisins
Svíar era neyddir til að endurskoða vel- j
ferðarkerfið frá grunni. Hver er boðskapur .
Hægriflokksins í þessum málum?
„Það sem okkur liggur þyngst á hjarta
er hve almenningur er háður hinu opinbera
vegna alls kyns bótagreiðslna og hvað hver
og einn hefur í raun lítið svigrúm til að
stjórna eigin lífi. Við vildum gjarnan búa
svo um hnútana að fólk geti lagt sig fram
og þá um leið uppskorið meira. Það skiptir
öllu máli að koma því svo fyrir að kerfíð (
standi undir sér, svo að böm og bamabörn
okkar verði ekki látin borga brúsann.
Okkur fínnst til dæmis koma vel til I
greina að bjóða upp á mismunandi sjúkra-
tryggingar, sem fólk geti valið um, eftir
því hvað henti þeim best. Það er ekki víst
að ungt fólk og gamalt hafí sömu þarfir
og óskir í þessum efnum. Það er eðlilegt
að fólk geti gengið að einhveiju grundvalla-
röryggi, en þess utan sé mögulegt að velja
um ólíkt fyrirkomulag. Víðast er það fyrsta
verkefni nýstofnaðrar fjölskyldu að eignast I
þak yfír höfuðið. Á þessu sviði þurfa að I
gildar fastar reglur, sem fólk á að geta }
gengið að vísum, svo það eigi ekki stöðugt
undir högg að sækja hjá duttlungafullum
stjórnmálamönnum.
Ég efast ekki um að það er vilji meðal
Svía á að finna nýjar leiðir. í stjómartíð
sinni beitti Hægriflokkurinn sér fyrir því
að auðveldara yrði að stofna einkaskóla
og þetta varð til þess að á þremur áram
voru stofnaðir 250 nýir skólar og nú liggja i
150 umsóknir um leyfí til að stofna skóla. |
Einnig beittum við okkur fyrir að foreldrar
gætu fengið framlag fyrir að gæta barn-
anna sjálfír í stað þess að senda þau í
gæslu. Þetta varð feikilega vinsælt og
margir nýttu sér það. Eftirspurn eftir þess-
um nýju tilboðum sýnir að fólk vill gjarnan
fara aðrar leiðir en áður var boðið upp á.
Sænskir jafnaðarmenn vilja hins vegar
halda í einkarétt hins opinbera en láta sér
nægja að skera aðeins niður millifærslur, ,
í stað þess að hugleiða innihald og fram-
boð kerfísins.
Svíar háðari kerfinu en fjölskyldunni
Ofuráhersla velferðarkerfísins á ein-
staklinginn í stað fjölskyldunnar hefur gert
það að verkum að Svíar eru miklu háðari
kerfínu en fjölskyldunni. Það hefur verið
bent á að Svíar búi nánast í erfðastéttaþjóð-
félagi líkt og Indveijar, þar sem einstakl-
ingar geti í raun ekki rifið sig upp úr þeirri
stétt sem þeir fæðist í, því valfrelsið sé lít- 1
ið og ýti undir ríka tilfinningu fyrir að j
ekki þýði að leggja sig fram og að það |
hafí ekkert upp á sig að mennta sig. Mér
er ógleymanlegt að í kosningabaráttunni
1991 fór ég á borgarafund í úthverfi Stokk-
hólms, þar sem mikið er um innflytjendur.
Þarna voru margir jafnaðarmenn, sem
gerðu harða orðahríð að okkur. Skammt
frá mér stóð maður nokkur, dökkur yfirlit-
um og virtist hlusta af athygli, en sagði
ekki orð. Eftir fundinn gekk hann til mín ,
og spurði hvort öruggt væri að Hægriflokk- j
urinn ætlaði að stuðla að því að hægt
væri að velja skólavist að vild, án tillits til
búsetu og þá jafnt hjá sveitafélaginu og í
einkaskóla. Ég kvað já við og honum var
greinilega létt, því hann sagðist vilja gefa
börnum sínum tækifæri til þess, sem hann
átti ekki kost á. Á margan hátt má segja
að ósveigjanlegt kerfi hafi hindrað foreldra
í að nýta sér rétt sinn sem foreldra til að
ráða yfir börnum sínum og að ríki og bæj-
arfélög hafi troðið sér í þeirra stað. Þessu
viljum við breyta."