Morgunblaðið - 07.03.1995, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
MINIMINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 7. MARZ 1995 45
SKARPHÉÐINN
NJÁLSSON
+ Skarphéðinn Njálsson var
fæddur 29. mars 1899 í
Kjós í Árneshreppi í Stranda-
sýslu. Hann lést á þjónustu-
deild Hlífar, íbúðum aldraðra
á ísafirði, 3. febrúar síðastlið-
inn. Útför Skarphéðins var
gerð frá ísafjarðarkapellu 11.
febrúar sl.
„Móðurjörð, hvar maður fæðist,
mun hún eigi flestum kær...“?
ÞESSAR ljóðlínur Sigurðar
Breiðfjörð finnst mér eiga við þeg-
ar ég minnist látins vinar og forvea
hér á Krossnesi, Skarphéðins
Njálssonar, hafandi í huga tryggð
hans og áhuga á þessu býli, öðrum
fremur, þótt víðar hafi vegir og
áfangastaðir legið á lífsleið hans.
Foreldrar hans, hjónin Njáll Guð-
mundsson, Pálssonar í Kjós og
Súsanna Margrét Þorleifsdóttir frá
Egilsstöðum á Vatnsnesi fluttu
hingað á Krossnes aldamótaárið
1900 og bjuggu hér í 13 ár en
stofnuðu þá nýbýlið Njálsstaði í
Norðurfirði og áttu þar heima til
æviloka. Byggði Njáll þar allt frá
grunni steinsteypt íbúðarhús (sem
stendur enn) og öll útihús. Njáll
var rómaður röskleikamaður,
smiður að mennt og eftirsóttur til
þeirra starfa. Býlið bauð ekki upp
á mikla möguleika til búskapar
og munu smíðar og önnur störf
utan heimilis hafa átt stærri þátt
í afkomu heimilisins þótt greiðsla
hafi sjálfsagt ekki alltaf verið sam-
kvæmt fagmannstaxta né daglaun
innheimt að kveldi. Munu ófá býli
í hreppnum hafa notið verka hans
í nýbyggingu íbúðar- og penings-
húsa, auk þess að búa látnum
samsveitungum hinsta beð með
líkkistusmíði en þá iðju stundaði
hann meðan starfskraftar leyfðu.
Synir Njáls (Gunnar og Skarp-
héðinn) munu snemma hafa tekið
þátt í störfum föður síns og voru
báðir eftirsóttir sem smiðir þótt
ekki hefðu þeir fagpróf í iðninni.
Erfðu þeir í ríkum mæli verklagni
hans og atorku.
Býlið Njálsstaðir var byggt úr
landi Norðurfjarðar og því í ná-
býli við bemskuheimili mitt. Eldri
systkin mín og Njálsstaðabörn
voru því leikfélagar og nánast
uppeldissystkin. Aldursmunur
okkar Skarphéðins var 15 ár og
hann því nær fulltíða maður er ég
man hann fyrst. En þær umsagnir
sem ég fyrst heyrði um hann voru
á þá lund að hann væri röskur til
vinnu og auk þess hagur vel, mik-
ill bókaormur og meðal annars læs
á danskt mál af eigin rammleik.
Mun hann hafa verið vel heima í
fornbókmenntum okkar og raunar
alæta á þessu sviði. Að ganga
menntabraut var á þessum árum
ekki fært öðrum en þeim sem áttu
fjársterka að, foreldra eða frænd-
ur, en fullvíst tel ég að ef leið
hans hefði legið á þær slóðir hefði
hann orðið þar vel liðtækur. Ekki
bar hann það þó á torg allajafna
að hann væri öðrum fróðari af
bókfýsn sinni, enda ekki þeirrar
gerðar að miklast af sjálfum sér,
en fáum mun þó hafa dulist er
kynntust honum nánar að margt
var honum tiltækt í þessum efnum.
Sveitin okkar bauð ekki upp á
mikla möguleika í atvinnumálum
og því fangráð flestra ungra
manna að leita á önnur mið, og
þá einkum á vertíðir (vestur eða
suður). Þangað lá leið Skarphéðins
og þá oftast við vélgæslu á vertíð-
arbátum. Ekki var hann þó mennt-
aður á því sviði en meðfædd eðlis-
greind gerði hann öðrum færari
að umgangast vélar og tæki. Mun
hann fyrstur manna hér í hreppi
hafa aflað sér réttinda í bifreiða-
akstri.
Þótt víða lægju vegir átti hann
heimilisfestu á Njálsstöðum og
stundaði vinnu á heimaslóð eftir
því sem til féll, uns hann settist
að á Djúpuvík, 1934, og vann við
byggingu síldarverksmiðjunnr þar
og síðar við smíðar og fleiri störf
tengd rekstri hennar. Byggði hann
sér þar íbúðarhús í sambýli við
systur sína og mág (Jósefínu og
Guðmund Þórðarson) árið 1939
en það ár gekk hann í hjónaband
með unnustu sinni, Steinvöru
Gísladóttur frá Norðurfírði. Höfðu
þau þá eignast tvö böm, það fyrra
fætt andvana. Atvinna á Djúpuvík
fór minnkandi upp úr 1940 með
breyttum síldargöngum og brá
hann því á það ráð að festa kaup
á Krossnesi (sem þá losnaði úr
ábúð) í félagi við tengdaforeldra
sína (Gísla Þorleifsson og Jónínu
Jónsdóttur). Bjuggu þau svo þar
til ársins 1955 er þau fluttu að
Kirkjubóli í Skutulsfirði og ráku
þar búskap í 9 ár, en á því býli
hafði hann áður verið ráðsmaður
í tvö áí (1930-31). Næst lá leiðin
til ísafjarðar og vinna stunduð við
smíðar fullan vinnudag til 75 ára
aldurs, en hægði þá á sér en mun
þó ekki hafa setið auðum höndum
meðan stafskraftar leyfðu. Árið
1988 fluttust þau hjón svo í þjón- -
ustuíbúð á dvalarheimilinu Hlíð á
ísafírði og þar átti hann heimili
til æviloka.
Skarphéðinn átti því láni að
fagna að vera heilsuhraustur um
dagana. Háan aldur bar hann vel
og hélt ótrúlegum léttleika og
þreki líkamlega og andlega til
æviloka. Á Djúpuvíkurárum sínum
varð hann fyrir því slysi, í vélsög,
að missa vel hálfan þumalfíngur
og allan vísifíngur hægri handar.
Samlagaðist hann þessari fötlun
ótrúlega fljótt og ekki sýnilegt að
hún skerti starfsgetu hans til
muna.
Steinvör kona hans lést um ald-
ur fram árið 1989. Hafði hún ekki
gengið heil til skógar síðustu
æviárin þótt hún bæri það lítt á
torg en hélt sinni léttu lund og
dró hvergi af sér til síðasta dags.
Hafði hún þá loki ærnu starfí.
Búið manni og börnum heimili sem
rómað var fyrir gestrisni og
greiðasemi. Lundin ætíð létt og
þrátt fyrir annir á stóru heimili
var hún jafnan boðin og búin að
leysa annarra vanda ef tök voru
á. Þótt aldursmunur þeirra hjóna
væri vel 20 ár sannaði sambúð
þeirra máltækið um „að karl gam-
all og kvinna rjóð, kærleik trúi ég
geymi“.
Þau hjón eignuðust 9 börn og
eru 8 þeirra á lífi (3 dætur og 5
synir), allt dugnaðar- og atgervis-
fólk sem getið hefur sér góðan
orðstír í hinum ýmsu störfum í
þjóðfélaginu, til sjós og lands, og
sama gegnir um þau barnaböm
sem komin eru á starfsaldur. Má
því segja með sanni að arfur for-
feðranna hafí komið vel til skila í
afkomendunum en þeir munu nú
vera um 51 á lífi en 3 látin ung.
Þó dvalarstaður Skarphéðins
hafí verið, eins og áður er sagt,
að Hlíf síðustu 7 árin, var hann í
nánu sambandi við afkomendur
sína og dvaldi jafnan í návist þeirra
um helgar. Oftast þó hjá elstu
dóttur sinni, Soffíu, og hennar
manni (Gísla Jónssyni frá Sléttu
í Sléttuhreppi). Höfðu þau hjón
búið í sambýli við foreldra hennar
á Kirkjubóli síðustu 2 búskaparár
þeirra þar og bjuggu þar áfram
nokkur ár eftir að gömlu hjónin
hættu búskap. Voru sérlega náin
tengsl milli þeirra Skarphéðins og
Gísla.
I upphafí þessa greinarkorns
gat ég um hin sterku tengsl Skarp-
héðins við býlið Krossnes. Hér
hafði hann átt heimili í vel íjórð-
ung ævinnar (25 ár), þar af
bemskuárin 13. En það aldurs-
skeið mun oftast það tímabil sem
lifír ljósast í endurminningunni og
þá skýrast er aldur færist yfir.
Hér vom honum öll örnefni kunn
og sögur þeim tengdar. Þennan
hug sýndi hann á ýmsan hátt,
meðal annars með nær árvissum
heimsóknum eftir að annir bú-
skaparáranna vom að baki. Voru
mér og mínu fólki þessar heim-
sóknir þeirra hjóna, og hans eftir
hennar dag, einkar kærar og
ánægjulegt að fínna þann hug sem
þar lá að baki. Þetta hugarfar virð-
ist svo hafa gengið í erfðir til bam-
anna, og eðlilega mest til þeirra
sem áttu hér sín æskuár, og em
þau öll kærir heimilisvinir okkar.
Þau Soffía og Gísli hafa nú innsigl-
að þetta með byggingu sumarbú-
staðár hér á Krossneslandi.
Við andlát Skarphéðins er lokið
æviferli mæts manns sem gat á
ævikvöldi litið til baka með rósöm-
um huga yfír óvenju langan og
starfsaman vinnudag og virt upp-
skeru hans fyrir sér með velþókn- <
un.
Enga óvini mun hann hafa átt
um dagana, enda óáleitinn í ann-
arra garð, en þeir sem kynntust
honum og áttu með honum sam-
starf munu minnast hans með hlýj-
um huga og þökk fyrir samfylgd-
ina og á þann veg er hugsun mín
til hans að leiðarlokum.
Börnum og öðrum aðstandend-
um sendi ég hugheilar samúðar-
kveðjur.
Eyjólfur Valgeirsson,
Heilsuhælinu, Hveragerði. .
STEINGRÍMUR
JÓNSSON
Steingrímur
Jónsson var
fæddur í Reykjavík
6, janúar 19ÍY.
Hann lést í Reykja-
vík 15. febrúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru þau hjón-
in Arnfríður Árna-
dóttir, ættuð úr
Dölunum, og Jón
Jónsson, ættaður
frá Hvoli í Ölfusi.
Steingrímur átti
einn bróður, Fertr-
am að nafni, en
hann lést á unga
aldri. Þá átti hann eina systur
sem Sólveig hét.
Steingrímur kvæntist árið
1938 Ragnheiði Ingibergsdótt-
ur, ættaðri úr Vestur-Skafta-
fellssýslu. Þau hjónin eignuðust
þrjá syni. Þeir eru: Ellert, f.
árið 1943, kona hans var Guð-
laug Steingrímsdóttir; Árni, f.
árið 1946, kvæntur Steinunni
Sigurðardóttur; og Jón, f. 1948,
en kona hans er Kristín Sigurð-
ardóttir. Þess má geta, að þær
svilkonur, Steinunn og Kristín,
eru systur. Barnabörn Stein-
gríms eru tíu talsins og lang-
afabörnin níu.
ÞEGAR við fréttum um andlát
Steingríms Jónssonar rifjuðust upp
ýmsar gamlar, góðar endurminn-
ingar. Steingrímur starfaði hjá Ell-
ingsen hf. í 45 ár en hafði áður
verið á fraktskipum frá 16 ára
aldri. Hann var ákaflega dagfars-
prúður maður, traustur og mikið
snyrtimenni.
Steingrímur var bílstjóri hjá fyr-
irtækinu í rúm 30 ár en varð þá
afgreiðslumaður og
hóf skömmu seinna
einnig að stilla út í
glugga og naut fyrir-
tækið þar snyrti-
mennsku og smekkvísi
hans.
Þeir sem unnu með
honum fundu að þar
fór maður með miklá
kímnigáfu og á góðum
stundum var hann
glettinn og gaman-
samur. Steingrímur
átti mörg áhugamál
svo sem við tafl, spil,
ljósmyndun, silungs-
veiði og naut þess mjög að ferðast
um landið.
Steingrímur var vel hagmæltur
enda hafði faðir hans, Jón frá Ölf-
usi, gefíð út ljóðabók sem orðin er
ófáanleg.
Steingrímur hóf búskap með
konu sinni Ragnheiði Ingibergs-
dóttur í Selásnum og byggði þar
hús af miklum dugnaði. Þá var lít-
ið um byggingarefni eins og marg-
ir þurftu að reyna, á skömmtun-
arárunum.
Þau hjónin eignuðust þrjá syni
sem allir eru miklir atorkumenn.
Þau slitu samvistir og seinna hóf
hann búskap með Maríu Guð-
mundsdóttur en þau slitu einnig
samvistir.
Við sem unnum með Steingrími
minnumst góðs manns og vinar
sem ávallt var reiðubúinn að rétta
hjálparhönd ef þörf krafði. Við^.
þökkum honum fyrir samstarfið og
biðum honum Guðs blessunar. Við
vottum ættingjum hans og öðrum
aðstandendum innilega samúð.
Samstarfsmenn hjá
Ellingsen hf.
skólar/námskeið
tölvur
■ Tölvuskóli í fararbroddi
öll hagnýt tölvunámskeið.
Fáðu senda námsskrána.
myndmennt |
■ Lærið vélritun
Vélritun er undirstaða tölvuvinnslu.
Kennum blindskrift og almennar uppsetn-
ingar. Ný námskeið byrja 13. mars.
Innritun í símum 28040 og 36112.
Vélritunarskólinn, .
Ánanaustum 15.
■ Myndmótun - málun - skúlptúr
Nýtt námskeið að byrja, 4-6 vikna
námskeið.
Ríkey Ingimundar,
myndhöggvari, vs. 5523218 frá
kl. 13-18 og símsvari 623218.
■ Keramiknámskeið
Ný námskeið í keramik fyrir byrjendur
eru að hefjast á Hulduhólum,
Mosfellsbæ.
Upplýsingar í síma 666194.
Steinunn Marteinsdóttir.
ýmlslegt
■ Barnfóstrunámskeið
1995
1. 8., 9., 13. og 14. mars.
2. 15., 16., 20. og 21. mars.
3. 22., 23., 27. og 28. mars.
4. 29., 30. mars og 3. og 4. apríl.
5. 24., 25., 26. og 27. apríl.
6. 3., 4., 8. og 9. maí.
7. 29., 30., 31. maí og 1. júm'.
8. 7., 8., 12. og 13. júní.
Kennsluefni: Umönnun ungbama
og skyndihjálp.
Upplýsingar/skráning:
Si'mi 688188 kl. 8-16.
Reykjavíkurdeild RKÍ.
Fræðslumiðstöð NLFÍ,
símar:
551 4742 og 552 8191.
■ Maturinn okkar
Ódýrt matreiðslunámskeið þar sem fjall-
að er um hráefnisval út frá verði og
hollustu. Sýning í gerð nokkurra hvers-
dagsrétta sem nýta hráefnið sem um er
fjallað. Námskeiðið verður haldið í mat-
reiðsluskólanum OKKAR 13. og 14.
mars frá kl. 18.00 til 21.00 og kostar
3.000 kr. Skráning og frekari upplýs-
ingar fást í stmum 551 4742 og
552 8191 eða á skrifstofu Náttúrulækn-
ingafélagsins á Laugavegi 20b.
■ Námsaðstoð
fyrir nemendur í grunnskólum
í íslensku, stærðfræði, ensku og dönsku.
Reyndur kennari sem býr í Garðabænum.
Hafið samband í sfma 5658135.
handavlnna
■ Ódýr saumanámskeið
Samvinna við Burda. Sparið og saumið
fötin sjálf. Mest 4 nemendur í hóp.
Faglærður kennari.
Upplýsingar í síma 17356.
tungumál
■ Enskunám í Englandi
Við bjóðum enskunám við einn virtasta
málaskóla Englands.
Skólinn sér þér fyrir fæði og húsnæði
hjá enskri fjölskyldu.
Um er að ræða:
Alhliða ensku, 18 ára og eldri, 2ja til
11 vikna annir.
Unglingaskóla, júlí og ágúst, 13-17 ára,
4ra vikna annir.
Viðskiptaensku, 2ja og 4ra vikna annir.
Allar nánari upplýsingar gefa:
ENSKUSKÓLINN
Túngötu 5.
*
Hin vinsælu 7 og 10 vikna ensku-
námskeið eru að hefjast.
★ Áhersla á talmál.
★ 10 nemendur hámark í bekk.
★ 10 kunnáttustig.
Einnig er í boði:
Viðskiptaenska, rituð enska, umræðu-
hópar, TOEFL-undirbúningur, stuðn-
ingskennsla fyrir unglinga og enska fyr-
ir börn 4-12 ára.
★ Enskir, sérmenntaðir kennarar.
★ Markviss kennsla í vinalegu
umhverfi.
Hafðu samband og fáðu frekari
upplýsingar í síma 25900.
■ Bútasaumur
Ódýr bútasaumsnámskeið fyrir byrjendur.
Allt, Fellagörðum,
sími 78255.
Jóna María Júlíusdóttir og
Helgi Þórsson, Núpasfðu 10F,
603 AkUreyri, í síma 96-23625,
frá kl. 18.00.