Morgunblaðið - 10.03.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 10. MARZ 1995 D 3
ins. Við í Piparmeyjafélaginu erum
jafn ólíkar og við erum margar.
Engin okkar hefur staðfastlega
ákveðið að ganga aldrei að eilífu í
hjónaband, tilboðin hafa einfaldlega
ekki verið ýkja freistandi og við
fylgjumst ekkert með þeim körlum,
sem koma á „markaðinn“.“
Hjónabandið
tímaskekkja?
Þegar Hjördís er spurð hvort
hjónabandið sé tímaskekkja, kemur
félagsráðgjafinn upp í henni og
orðalagið verður eftir því. Hún seg-
ir hjónabandið félagslegt fyrir-
brigði; fjárhagsaðgerð og tryggingu
gegn einsemd. Allir hafi félagsþörf,
en ekki hjónabandsþörf. „Hjóna-
bandið er ekki tímaskekkja, ef fólk
getur haldið áfram að vera sjálf-
stæðir einstaklingar; týnir ekki
sjálfu sér í samheitinu „við“. Flest-
ir ganga í hjónaband með ákveðna
drauma og væntingar sem oft
bregðast eins og dæmin sanna.
Skilnaður er alltaf skipbrot, a.m.k.
fyrir annan aðilann og allt tal um
hamingjusamlega skilnaði eru al-
gjört kjaftæði."
- Eru konur ofurseldar kröfum
samfélagsins um hjónaband og
barneignir?
„íslendingar eru alveg sér á báti
varðandi bameignir. Ef fólk á ekki
og ætlar sér ekki að eiga böm er
það álitið eitthvað skrýtið og því
er sýnd mikil ónærgætni. Allir verða
uppnumdir þegar barn fæðist, en
samt er lítið gert til að létta undir
með barnafólki. Viðhorf til kvenna,
sem kjósa að búa einar, hafa örlítið
breyst og fáar konur fyrirverða sig
fyrir að eiga ekki eiginmann. Það
er helst að gamla fólkið verði sam-
úðarfullt þegar þannig háttar. Vin-
kona mín, sem er einhleyp og vinn-
ur á elliheimili, hafði gaman af
þegar öldruð kona spurði hana um
eiginmanninn. Þegar sú gamla
heyrði að hann væri ekki til, þótti
henni illt í efni og sagði eftir langa
umhugsun: „Gætir þú ekki bara,
góða mín, tekið að þér einhvern
aumingja, ef þú færð engan al-
mennilegan?““
- Er nútímapiparmeyjalíf eitt-
hvað í líkingu við líf glaumgosans;
piparsveinsins?
„Eg held að ímynd piparsveinsins
sé orðum aukin og endist ekki leng-
ur en til fimmtugs. Fráskildir karlar
eru skammlífasta fólkið. Þeim er
hvorki lagið að skapa sér notaleg
heimili né fæða sig og klæða sóma-
samlega. Aftur á móti eru konur
meira sjálfum sér nógar, þeim finnst
gaman að eiga falleg heimili, una
sér við eitt og annað inni á heimilum
sínum, fara út að skemmta sér og
rækta vinatengslin."
Hjördís segir mesta vandamál
Piparmeyjafélagsins að finna tíma
til að halda fundi. Piparmeyjar séu
öllum stundum önnum kafnar í leik
og starfi og fjarri því að einsemdin
hijái þær. „Piparmeyjar eru mjög
vinsælar út á við, miklir gleðigjafar
og hvarvetna til prýði.“ ■
vþj
ars er hættara við að hann falli og
blandist kaffinu, en vel lagað Irish
coffee er í tveimur lögum, dökku
og Jjósu.
Agætt er að hita glösin með því
að láta sjóðandi heitt vatn standa
í þeim. Venjulega eru notuð glös á
fæti og víða eru fáanleg sérstök
Irish coffe-glös, sem sum hafa
áletraða vísbendingu um rétt hlut-
föll af kaffi og áfengi.
Viskí- og sykurblanda er sett í
glas, kaffi hellt út í og hrært sam-
an. Þá er ijómi látinn varlega ofan
á, sem er auðveldara ef notuð er
skeið. Eftir þetta á ekki að hræra
í drykknum, því nautnin við að
drekka írskt kaffi felst í að drekka
bæði kaffí og viskí í gegnum þeytt-
an ijómann.
Aðrir kaffidrykkir
Sumir rugla saman Irish coffee
og keltnesku kaffi, eða Gaelic
coffee. í það síðarnefnda er yfirleitt
DAGLEGT LIF
Ólíkar leiðir heilans
til einnar og sömu niðurstöðu
HUGSUN kvenna og karla er ólík
sagði í erlendum stórblöðum nýlega
og Morgunblaðið byggði sína frétt
þann 17. febrúar á frásögn San
Francisco Chronicle. Það blað auk
annarra á borð við Herald Tribune
birtu nefnilega greinar um óvæntar
niðurstöður rannsóknar banda-
rískra vísindamanna, Sally og Ben-
nett Shaywitz. í ljós kom við leit
að orsökum lestruflana að karlar
notuðu aðeins lítið svæði í vinstra
heilahveli við lestur en konur stöðv-
ar í báðum hvelum. Daglegt líf leit-
aði álits íslensks sérfræðings á
þessum tíðindum.
Doktor Þuríður Jónsdóttir tauga-
sálfræðingur á Kleppsspítala sagði
rannsóknir af ýmsu tagi hafa verið
starfi kynjanna. Vitað væri að
hormónastarfsemi og taugaboð
væru ólík hjá körlum og konum og
ljóst væri líka að taugaboð væru
mismunandi í hægra og vinstra
heilahveli og margar leiðir væru
færar að sömu niðurstöðu. Ef eitt
kerfi brygðist í hugsun væri annað
reynt.
Tvenns konar hátækniaðferðir
eru nú að sögn Þuríðar helst notað-
ar til að mæla virkni og vefræn
einkenni heilans. „Þær heita PET
og MRI,“ segir hún, „en ekki kom
fram í fréttum hvor þeirra hefði
verið notuð í bandarísku rannsókn-
inni. Á íslandi er til afbrigði PET-
kerfisins, svokallað SPECT-tæki,
sem aðallega er notað til mælinga
á blóðflæði í heila sjúklinga. Hér
er líka til sá hluti MRI eða seguló-
munarbúnaðar, sem mælir vefræn
einkenni, en ekki þau starfrænu
atriði sem fram koma á lesprófum.
Mér vitanlega hafa engar sam-
bærilegar rannsóknir við þá banda-
rísku verið gerðar hér á landi og
ég kannast heldur ekki við að hér
hafi verið athugaður mismunur
kynja hvað varðar heilastarf al-
mennt.“
Þuríður segir að hingað til hafi
verið talið að flestir, karlar og kon-
ur, notuðu bæði heilahvel við lest-
ur. Hið vinstra til dæmis þegar
málhljóð væri tengt við staf í upp-
hafi lestrarnáms og orð lesið tákn
frá tákni og seinna hægra hvel
þegar lögun orðsins eða útlit væri
orðið kunnuglegt. Hægra hvelið
nýttist í sjónrænni heildarskynjun,
en vinstra hvel við rökræna úr-
vinnslu (á ensku er hægra hvel oft
kallað wholistic en vinstra analytic-
al).
Rannsóknir bentu til að karlar
ættu auðveldara en konur með að
þekkja orð af útlínum þess, þeir
væru yfirleitt betri í formrænni
úrvinnslu og rúmvíddarskynjun.
„Þessi munur kynjanna bendir eig-
inlega til öfugrar niðurstöðu við
nýju rannsóknina," segir Þuríður,
„maður hefði haldið að karlar not-
uðu einmitt hægra hvelið við lestur
ennþá frekar en konur. Annars er
hugsanlegt að karlar séu betri í
rúmskynjun vegna þess að þeir
hafi hægra hvel óskipt í henni með-
an konur nota svæði þar við lestur
og máltúlkun.
Meiri sveigjanleiki kvenna en
karla er annað áhugavert atriði í
fréttum af þessari nýju athugun.
Vitað er að stúlkur eru oftast fljót-
ari að vinna bug á lesblindu og
konur ná sér fyrr eftir áfall á vinstra
heilahveli. Einfalt próf sem felst í
að slá takka eins og oft og mögu-
legt er á tíu sekúndum sýnir minni
mun á getu hægri og vinstri handar
hjá konum heldur en körlum. Og
mælingar sýna að taugaboð berast
hraðar milli hvela hjá konum en
körlum. En bein áhrif þessa eru
óljós, heilinn er gríðarlega flókinn
og enn hefur ekki tekist að meta
hvað er meðfætt og hvað lært í
hæfni hans. Mér sýnist nýja rann-
sóknin á léstrarörðugleikum ekki
sýna það frekar en fyrri athuganir.
Það verður þó fróðlegt að sjá meira
um hana í vísindaritinu Nature á
næstunni.“ ■
Þ.Þ.
Segðu það
með rósum
FLESTIR kunna að meta þegar
þeim eru gefnar rósir, hvað þá ef
tilefnið er ekki sjáanlegt og blómin
koma á óvart.
Um árin hafa komið fram ýmsar
kenningar um það hvað gefendum-
ir eru að tjá með rósunum, hvað
litir þeirra og samsetning tákna.
Nýlega rákumst við á slíka grein í
bandaríska tímaritinu First.
Þar segir að þegar karlmaður
gefi konu rauðar rósir sé hann ótví-
rætt að tjá henni ást sína. Þetta á
líka við þegar kona gefur manni
rauðar rósir. Það er ekkert annað
en ástaijátning.
Séu gefnar skærbleikar rósir
tákna þær tígulleika og ljúf-
mennsku.
Ljósbleikar rósir benda til að
gefandinn sé einlægur aðdáandi.
Rauðbleikar rósir merkja þakk-
læti.
Gular rósir eru tákn gleði og
ánægju.
Að gefa eina rós segir viðkom-
andi að hann sé enn elskaður eða
einhveijum þyki enn mjög vænt um
hann.
Vöndur af rósum bætir við sak-
leysi og fegurð.
Rós án þyrna merkir ást við
fyrstu sýn.
Litlar rósir í búnti segja: Ég
gleymi þér aldrei. ■
notað skoskt viskí, sem er best eitt
og sér, en nýtur sín engan veginn
með kaffi, púðursykri og ijóma.
Calypso coffee er annar vinsæll
kaffidrykkur, mun ljúffengari en
sá keltneski. í Calypso coffee er
notaður líkjörinn Tia Maria sem er
mjög sætur og því óráðlegt að
bæta sykri í drykkinn.
Fyrir nokkru kom á markað ít-
alski líkjörinn Galliano sem notaður
er í kaffidrykkinn Galliano hot shot,
en hann hefur öðlast miklar vin-
sældir beggja vegna Atlantshafsins.
Líkjörinn er ljós að lit og dísætur,
kryddaður með ýmsum fjallajurt-
um. Galliano hot shot er drukkinn
úr staupum. Hæfílegu magni af lí-
kjör er komið fyrir í botni staups-
ins, rótsterku kaffi hellt yfir og að
síðustu léttþeyttum ijóma. Drukkið
er úr staupinu í einum teyg og
þykir drykkurinn kæta menn mjög,
ef drukkinn í hófi. g
Brynja Tomer
lykillinn að eilífri œsku
Eitt hæsta hlutfall Q-10 í firumum líkamans er í hjartanu.
Upp úr miðjum aldri minnkar framleiðslu á því og getur
það leitt til minni mótstöðukrafts, skerts starfsþreks og
^ ótímabærrar öldrunar. Hlutverk Coensims Q-lö er að
Wk breyta næringarefnum í orku í sérhverri ffumu líkamans
þegar fæðan
er brotin niður. Auk þess hefur það
sterk andoxandi áhrif. Þá sem skortir Q-10 geta
fundið greinilegan mun eftir neyslu þess í nokkum
tíma, i auknu þreki og betri líðan, en jafhframt er
stuðlað að heilbrigðari effi áram.
l€il5uhúsið