Morgunblaðið - 11.03.1995, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
T 2 B LAUGARDAGUR 11. MARZ 1995
KOSNINGAR 8. APRIL
Glæpum fækkaði um
18% í Washington DC
Náttúrulagaflokkur Íslands býð-
ur fram í fyrsta sinn nú fyrir kom-
andi Alþingiskosningar. Þessi nýi
flokkur náttúrulögmálanna hefur
það á stefnuskrá sinni að næra
dýpstu rætur íslenskrar samvitund-
ar svo hægt verði að leysa hin
ýmsu vandamál sem veikja einstakl-
inga og þjóðfélagið í heild. Rúmlega
500 rannsóknir, sem margar hveij-
ar hafa birst í virtum vísindatímarit-
um, styðja leiðir Náttúrulagaflokks-
ins til að bæta líf og kjör íslenskra
þegna.
Ein þessara rannsókna var fram-
kvæmd sumarið 1993 í höfuðborg
Bandaríkjanna, Washington, D.C.
Tilgangur hennar var að sannprófa
hvort kenning Maharishi Mahesh
Yogi um tilvist samvitundar í sam-
félagi manna sé rétt og hvort hóp-
iðkun TM-Sidhi-kerfisins sé raun-
hæf leið til að losa um uppsafnaða
streitu í samfélaginu. TM stendur
fyrir Maharishi’s Transcendental
Meditation, á íslensku oft nefnd
Innhverf íhugun. TM-Sidhi-kerfíð
er framhaldstækni sem byggir á
TM og Yoga-sútrum Patanjalis. Á
5. tug rannsókna höfðu sýnt fram
á áhrifamátt hópiðkunarinnar og
gefíð íhugendum sjálfstraust til að
tjá sig um málið af bjartsýni. Fjöl-
miðlar og bandarísk yfirvöld fylgd-
ust með þessum atburði frá byijun
og fengin var nefnd óháðra vísinda-
manna til að meta niðurstöðurnar.
Mat nefndarinnar hefur nú verið
gert opinbert. Það þykir líklegra
nú en áður að myndaðir verði varan-
legir hópar iðkenda
TM-Sidhi-kerfísins
víða um heim.
Spáð fyrir um
árangur
Áður en þessi til-
raun hófst var gefín
út áætlun um fyrir-
hugaðan árangur.
Áætlunin, sem birtist
í fjölmiðlum víða um
heim, var tvíþætt.
1. Samkoman átti
að hafa merkjanleg
áhrif á heildarijölda
ofbeldisglæpa (þ.e.
morð, líkamsárásir,
nauðganir og vopnuð rán) í Was-
hington, D.C. Því var spáð að slík-
um glæpum myndi fækka um allt
að 20%. Margir lýstu yfír efasemd-
um um að svo góður árangur næðist
og sagði yfirlögreglustjóri borgar-
innar m.a. í sjónvarpsviðtali að það
eina sem gæti fækkað glæpum um
20% væri hnédjúpur jafnfallinn
snjór.
2. Ríkisstjóm Clintons Banda-
ríkjaforseta var spáð aukinni vel-
gengni og Clinton sjálfum auknum
vinsældum meðal almennings.
Samkoman
Samkoman, sem stóð frá 7. júní
til 31. júlí, var undirbúin mjög vand-
lega. Henni var valinn staður í
Washington, D.C., vegna hárrar
glæpatíðni þar í borg og út af
stjómunarhlutverki staðarins.
Stefnt var að því að
fá 7.000 iðkendur
TM-Sidhi-kerfisins til
hópíhugunar tvær síð-
ustu vikurnar í júlí.
Um 1.000 íhugendur
hófu tilraunina og fór
fjöldi þeirra vaxandi
eftir því sem leið á
samkomuna. Þann 5.
júlí var fjöldinn orðinn
um 2.500 manns og
um miðjan júlí urðu
þátttakendur alls tæp-
lega 4.000 talsins.
Hópnum var skipt nið-
ur á 9 mismunandi
staði víðs vegar um
borgina. Þess var vandlega gætt
að allir íhuguðu á sama tíma svo
áhrifín yrðu sem mest.
Nefnd óháðra vísindamanna
metur niðurstöður
27 manna nefnd óháðra vísinda-
manna hefur yfírfarið niðurstöður
rannsóknarinnar. Notuð var tíma-
runugreining (time series analysis)
til að spá fyrir um fjölda glæpa
þessa tvo mánuði á meðan á tilraun-
inni stóð. Nefndin óskaði eftir að
tekið yrði tillit til 10 annarra hugs-
anlegra áhrifaþátta á glæpatíðni
svo samanburðurinn yrði sem rétt-
mætastur. Þessir áhrifaþættir eru:
árstíðabundnar sveiflur; vikulegar
sveiflur; áhrif hitastigs; áhrif raka-
stigs og rigningar; fjöldi klukku-
stunda þegar dagsbirtu nýtur;
hegðun glæpatíðnirits fyrir Wash-
ington, D.C., áður en tilraunin
hófst; hegðun glæpatíðnirits fyrir
austurströndina og fyrir Bandaríkin
í heild; fjöldi lögreglumanna á vakt;
fjöldi sjálfboðaliða við löggæslu; og
breytingar á segulsviði jarðar. Upp-
lýsingar sem lágu greiningunni til
grundvallar voru fengnar frá lög-
reglunni í Washington, D.C., Alrík-
islögreglunni (FBI), Upplýsinga-
miðstöð veðurathugana í Bandaríkj-
unum (The National Climate Data
Center), Washington Post og Upp-
lýsingamiðstöð jarðeðlisfræðilegra
athugana í Golden, Colorado. Með
því að bera raunverulegan fjölda
saman við spár um fjölda ofbeldis-
glæpa með tímarunugreiningu
kemur í ljós að fækkunin nam 18%.
Einnig kom í ljós mikil fylgni á
milli stærðar íhugunarhópsins og
fækkunar glæpa í borginni (sjá
mynd).
Glæpum fækkaði um
18%, segir Örn Sig-
urðsson, sem hér fjallar
um TM-Sidhi-kerfið.
Hvað Clinton Bandaríkjaforseta
snertir sýna skoðanakannanir að
vinsældir hans meðal almennings í
Bandaríkjunum minnkuðu stöðugt
frá valdatöku hans í janúar 1993
þar til í byijun júní sama ár. Þá
snerust aðstæður honum í hag og
jukust vinsældir hans í kjölfarið
(Sjá mynd).
Ummæli vísindamanna
„Framkvæmd og hönnun rannsókn-
arinnar er óaðfínnanleg; greining
upplýsinga var í höndum mjög
hæfra einstaklinga; og niðurstöð-
umar eru sláandi." (John Davies,
Kvennabaráttan
og Kvennalistinn
II
í FYRRI grein minni fjallaði ég
um stöðu Kvennalistans og kosn-
ingamar framundan. Hér verður
vikið að hugmyndafræði Kvenna-
listans og kvennabaráttunnar.
Kvennabaráttan og
hugmyndafræðin
Feminismi er sú hugmyndafræði
sem Kvennalistinn hefur byggt á
frá upphafi. Innan hennar má
greina margs konar áherslur, enda
tíðkast nú að tala um kvenfrelsis-
stefnur eða „feminisma“ í fleirtölu.
Allar stefna þær að kvenfrelsi -
að gera konur efnahagslega sjálf-
stæðar og frjálsar; að gera störf
þeirra og reynslu sýnilegri og af-
nema alla mismunun á grundvelli
kynferðis. Áherslumun má merkja
um leiðir og rök til að ná settum
markmiðum. Þar sem konur koma
úr öllum stéttum og hafa mjög
mismunandi lífsskoðanir og að-
stæður eru til bæði hægrisinnaðar
og vinstrisinnaðar kvenfrelsiskon-
ur. Kvennalistinn vill vera málsvari
allra kvenna og hefur því ávallt
hafnað því að vera flokkaður til
hægri eða vinstri og kennt sig við
„þriðju víddina". Enn er stefnt að
kvenfrelsi allra kvenna og því að
grundvallarmannréttindi séu virt.
Sú kvenfrelsisstefna sem mest
var áberandi þegar fyrstu jafnrétt-
islögin voru sett árið _ 1975 var
frjálslyndur feminismi. Áhersla var
lögð á að konur ættu að fá aðgang
að öllu sem kariar hefðu aðgang
að. Jafnrétti á forsendum karla eða
þess þjóðfélags sem þeir höfðu
mótað. Með tilkomu Kvennafram-
boðsins árið 1982 og Kvennalistans
árið 1983 komu nýjar áherslur, sem
stundum eru kenndar
við menningarfemin-
isma. Áhersla var lögð
á að konur ættu sam-
eiginlega reynslu sem
gæfí þeim aðra sýn á
veruleikann sem koma
þyrfti fram í stjóm-
málum. Þetta birtist
ekki síst í aukinni
áherslu á að endur-
meta þurfi störf
kvenna og á að vinna
gegn öllu ofbeldi gagn-
vart konum og böm-
um. Þó að áherslan
hafí ávallt verið á sam-
eiginlega reynslu, en
ekki á sameiginlega
eiginleika kvenna, festust smám
saman ákveðnar klisjur við kvenna-
listakonur: Þær áttu helst allar að
vera -hagsýnar húsmæður“, „hlýj-
ar mæður“, „friðarsinnar“ og sú
gagnrýni var sett fram á prenti að
kvennalistakonur klæddu sig á
ákveðinn hátt! Það skal áréttað að
ekkert af þessu var nokkurn tímann
hluti af hugmyndafræði samtak-
anna. Á meðan sumar kvennalista-
konur virtust fyllilega sáttar við
þessar klisjur, þá særðu þær frelsis-
tilfínningu annarra, sem ekki vi]du
láta skilgreina sig út frá hefð-
bundnum kvenlegum dyggðum.
Slíkt væri of takmarkandi fyrir
kvenfrelsiskonur sem ávallt hafa
risið upp gegn ríkjandi hefðum,
krafíst frelsis í hegðun og útliti og
aðstöðu til að hafa áhrif á eigin líf
og samfélag.
Undanfarin ár hefur þess orðið
vart bæði innan Kvennalistans og
I erlendum kvenfrelsishreyfíngum
að konur leggja vaxandi áherslu á
að þrátt fyrir sameiginlega reynslu
sé ekki síður mikilvægt í allri
kvennabaráttu að taka
mið af margbreytileika
kvenna. Með því er átt
við að aðstæður
kvenna séu breytilegar
og þær sjálfar um leið
þar sem sjálfsmyndin
mótist af stöðu fólks
og aðstæðum frekar
en af meðfæddum eða
kynbundnum eigin-
leikum. Þetta þýðir
m.a. að það er fremur
staða kvenna í samfé-
laginu sem dregur úr
þeim kjark fremur en
einhveijir eiginleikar
sem einkenni þær sem
einstaklinga eða hóp.
Nægir að benda á misréttið í launa-
málum eða á fæð kvenna í valda-
stöðum til að sjá að mikið vantar
á að um jafna stöðu kynjanna sé
að ræða.
Þetta sýnir glöggt hversu mikil-
vægt það er að staða kvenna sé
ekki lakari en karla og um leið að
ekki er líklegt að karlar víki úr
valdastöðum fyrir konum. Konur
sem eru í kvennabaráttu eru sann-
færðar um að konur verða sjá|far
að breyta þessari stöðu, enginn
annar muni gera það. Einnig að
einstaklingsbarátta hverrar og
einnar er til lítils í kvennabarátt-
unni, nema hún nýtist öðrum kon-
um um leið.
Kvennabarátta
á hægri væng
Athygli vakti á nýliðnu ári þegar
ungar konur í Sjálfstæðisflokknum
héldu fundi um kvennabaráttu „til
hægri“. Þær raddir heyrðust að úr
því að Kvennalistinn hefði farið í
samstarf með félagshyggju-
flokkunum í Reykjavík, væri ljóst
Guðný
Guðbjörnsdóttir
að hann hefði skipað sér „til
vinstri“. Það virtist því mikilvægt
að sýna fram á að það væri engin
mótsögn í því að vera hægrimann-
eskja og að vera kvenfrelsiskona,
sem auðvitað er rétt. En þó að
Kvennalistinn hafi farið til sam-
starfs við aðra flokka í Reykjavík
er ekki þar með sagt að hann sé
vinstriflokkur. Ef svo væri, hlytu
allir íslenskir stjórnmálaflokkar að
teljast vinstriflokkar, samanber
samsteypustjórnir fyrr og síðar.
Það yrði mér mikið fagnaðarefni
ef kvenfrelsisbaráttan næði inn í
Sjálfstæðisflokkinnn, en furðu sæt-
ir að þessar ungu sjálfstæðu konur
skuli ekki hafa farið af stað fyrr
en eftir að flestir listar flokksins
höfðu verið ákveðnir. Hefði ekki
verið æskilegra að hefja starfið
fyrr svo að þær gætu sjálfar tekið
þátt í prófkjörum flokksins eða að
minnsta kosti stutt þær konur sem
buðu sig fram? Finnst þeim virki-
lega líklegt að þeir Davíð, Friðrík
eða Ólafur G. séu líklegir til að
setja kvenfrelsismálin á oddinn? Jú,
þær segja að það gangi upp af því
að kvennabarátta til hægri sé
kvennabarátta þar sem sjálfstæði
einstaklingsins er í fyrirrúmi. Þær
ætla sem sagt annaðhvort að fara
til baka til ársins 1975 og leggja
áherslu á að konur geti gert allt
það sama og karlar á forsendum
karla eða að þær ætla að beijast
ein og ein fyrir eigin frama en eru
ekkert að hugsa um aðrar konur.
Ef svo er getur það varla kallast
kvennabarátta. Vonandi sjá kjós-
endur í gegn um þessar blekkingar.
Kraftur samstöðunnar og
margbreytileikans
í Framtíðarsýn Kvennalistans
fyrir komandi kosningar er bæði
lögð áhersla á sameiginlega
reynslu kvenna og á margbreyti-
leika kvenna. Einnig að virða verði
rétt kvenna til að velja sér þann
lífsfarveg sem þær kjósa. Kvenna-
listinn hvetur konur til að vinna
sameiginlega að bættri stöðu allra
kvenna með áherslu á systrasam-
stöðu og ábyrgð en um leið er lögð
áhersla á að aðstæður kvenna eru
Ph.D., skipuleggjandi rannsókna í
félagsvísindadeild Marylandhá-
skóla.)
„Það er hægt að færa rök fyrir
því að félagsleg áhrif þessarar til-
raunar séu mun meiri en nokkurs
annars rannsóknarverkefnis á
þessu sviði félagsvísinda. Af þeirri
ástæðu einni, á þessi rannsókn, og
sú kenning sem liggur henni til
grundvallar, skilið að vera athuguð
gaumgæfílega af vísindamönnum.“
(David V. Edwards, Ph.D., kennari
í stjórnmálafræðum, Texasháskóla
í Austin)
„Ég vil lýsa yfír stuðningi mínum
við þessa rannsókn. Það sem hér
er á ferðinni er nýtt viðhorf til
glæpa og ofbeldis. Þetta nýja við-
horf fær mann til að skoða athafn-
ir einstaklingsins með tilliti til sam-
vitundar allra borgarbúa. Maður
veltur því jafnframt fyrir sér hvern-
ig hafa megi uppbyggileg áhrif á
samvitundina. 24 ár eru liðin síðan
ég hóf störf hjá Kólumbíuháskóla
hér í Washington, D.C. Á þessum
tíma hef ég unnið mikið að verkefn-
um tengdum félagslegum vanda-
málum hér í borg. Ég vil að þessi
rannsókn verði tekin mjög alvar-
lega. Ég mæli með því að rannsókn-
ir af þessu tagi verði endurteknar,
og að við förum að leiða hugann
að því hvemig hægt er að innleiða
þessa þekkingu meðal unglinga
miðbæjarins og starfsmanna borg-
arinnar sem þar búa.“ (Anne Hugh-
es, Ph.D., kennari í félags- og
stjórnmálafræðum, Kólumbíuhá-
skóla, Washington, D.C.)
Þessi rannsókn er sú 42. í röðinni
sem sýnir að áhrif hópiðkunar
TM-Sidhi-kerfisins eru raunveruleg
og mælanleg.
Höfundur er kerfísfræðingur og
2. maður&lista
Náttúrulagafíokksins í Reykjavík.
Hugmyndafræði
Kvennalistans
byggist á feminisma,
segir Guðný
Guðbjörnsdóttir,
kvenfrelsi og
mannréttindum.
breytilegar, t.d. eftir búsetu,
menntun, kynhneigð, aldri eða hjú-
skaparstöðu. Þetta kallar á að við
hlustum vel á allar mismunandi
raddir og virðum margbreytileik-
ann jafnt í skoðunum sem í hegðun
og útliti. Þó. að Kvennalistinn leggi
áherslu á málefnalega stjórnmála-
baráttu og á aukið aðhald og gott
siðferði í stjórnmálum, þá erum
við kvennabaráttukonur sem rís-
um gegn ríkjandi hefðum, viljum
áhrif og völd til að breyta okkar
aðstæðum. Aukið jafnrétti kynj-
anna mun koma allri fjölskyldunni
til góða, líka börnum og körlum.
Það er fagnaðarefni að æ fleiri
karlar eru að átta sig á að jafnrétt-
isbarátta kynjanna er mannrétt-
indabarátta fyrir alla. Feður vilja
í vaxandi mæli fá að sinna for-
eldrahlutverkinu til jafns við mæð-
ur og stuðla að réttlátara samfé-
lagi fyrir dætur sínar og syni.
Við kvennalistakonur viljum
bæði hugarfarsbyltingu og að-
gerðir til að vinna gegn launamis-
rétti, að úrbótum í atvinnumálum,
kjaramálum, efla menntun og
rannsóknir og til að halda áfram
baráttunni gegn ofbeldi innan
heimilis sem utan. Er ekki kominn
tími til að hleypa krafti samstöð-
unnar og margbreytileikans að við
stjórn landsmálanna, nýjum hug-
myndum og öðrum aðferðum?
Hefur þjóðin efni á að hafna þeirri
nýsköpun og því hreyfíafli sem
Kvennalistinn er í íslenskum
stjórnmálum? Svari hver fyrir sig.
Höfundur er dósent við Háskóla