Morgunblaðið - 12.03.1995, Blaðsíða 24
24 SUNNUDAGUR 12. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
KVIKMYNDIR/Háskólabíó hefur tekið til sýninga myndina „Nobody’s Foola.
Paul Newman er tilnefndur til Oskarsverðlauna fyrir aðalhlutverkið en aðrír
helstu leikarar eru Jessica heitin Tandy, Bruce Willis og Melanie Griffith.
Aldrei
of seint
NOBODY’S
Fool“ fjall-
ar um Sully,
Donald Sullivan
(Paul New-
man). Hann býr
í smábænum
North Bath í
New York-fylki,
er sextugur
byggingaverka-
maður sem hef-
ur yfirleitt lítið
að gera annað
en það að láta
dagana líða í
félagsskap
manna sem Iíkt
og hann sjálfur
hafa að litlu að hverfa og
eiga hvorki fé né íjölskyldu.
Aðal Sullys er kaldhæðnis-
legur húmor sem hefur gert
honum kleift að fara hlæj-
andi í gegnum sextíu ára
tilgangsleysi. En það er tíð-
inda að vænta í lífí Sullys
því að hann stendur frammi
fyrir því að taka sér tak,
hætta að velja auðveldustu
leiðimar og leggja sitt af
mörkum til að bæta tilveru
íjölskyldunnar sem hann
yfirgaf þegar sonur hans
var ungbarn endur fyrir
MELANIE
Griffith.
löngu. Nú er
sonurinn upp-
kominn og
faðir bama-
barna Sullys
og ástandið á
þeim bænum
gæti verið
betra. Sully
ákveður að
breyta til,
horfast í augu
við sjálfan sig
og bæta fyrr
vanrækslu-
syndimar.
Þetta þykja
tíðindi í North
Bath en sér-
vitringamir þar í sveit gefa
ekki mikið fyrir tilraunir
Sullys tii að bæta sjálfan
sig og líf fólks í kringum
hann. Jafnt þorpsfíflin, sem
em nánustu vinir og félagar
Sullys, Carl Roebuck (Bmce
Willis), maðurinn sem hann
vinnur stundum fyrir og eig-
inkona hans, hin fagra og
h'fsleiða Toby (Melanie Grif-
fíth), gefa lítið fyrir mögu-
leika hans á að bæta sig.
Það er aðeins gamla
kennslukonan hans (Jessica
heitin Tandy), sem er nú
„NOBODY’S Fool“ var síðasta mynd Jessicu Tandy, sem hér er ásamt Paul Newman.
Bláeygur
• X • ••
íðnjoíur
PAUL Newman varð
sjötugur í síðasta
mánuði! Þessi síungi, blá-
eygi, hiédrægi stórleikari,
hjartaknúsari og mannvin-
ur, sem lék í mörgum af
þekktustu og eftirminni-
legustu kvikmyndum sjö-
unda og áttunda áratugar-
ins er orðinn löggiltur elli-
lífeyrisþegi. Paul Newman
er óvenjulegur maður, og
telur í fyllstu einlægni að
öll sú velgengni sem hann
hefur notið i lifinu hafi
verið næsta óverðskulduð;
hafi lítið haft með leik-
hæfileika hans að gera og
sé líklega engu að þakka
fremur en augunum skær-
bláu sem skaparinn gaf
honum í fæðingargjöf. Það
er (jóst af öllu því sem
Paul Newman hefur látið
hafa eftir sér að þetta seg-
ir hann ekki af neinni yfir-
borðshlédrægni sem hann
vonast til að viðmælendur
hans mótmæli heidur af
hjartans sannfæringu. Það
er fleira en hógværðin sem
gerir Newman óvenjuleg-
an meðal fremstu kvik-
myndaleikara.
Hann hefur látið stjórn-
mál og mannúðarmál mik-
ið til sín taka og ekki notað
frægð sína til að auglýsa
sjálfan sig heldur til að
afla fjár fyrir þá sem und-
ir högg eiga að sækja.
Newman er iðnjöfur
eins og sjá má úti í næsta
stórmarkaði þar sem and-
lit hans prýðir sósukrukk-
ur og poppkornspakka og
undanfarin ár hefur hann
hagnast um fjóra milljarða
íslenskra króna á þeirri
starfsemi. Ekki ein einasta
króna hefur þó runnið í
hans eigin vasa.
Paul Newman fæddist í
Cleveland í Ohio árið 1925
og fór ungur að leika með
hópi barna og unglinga i
heimaborginni. A átjánda
afmælisdaginn sinn gekk
hann í bandaríska flotann
og varði næstu þremur
árum ævi sinnar um borð
í tundurspillum á Kyrra-
hafinu í návigi við jap-
anska óvini.
Heimkominn settist
hann á skólabekk, lauk
háskólaprófi árið 1949 og
fór þá til Yale, þar sem
hann nam leiklist, giftur
maður og þriggja barna
faðir. Þaðan lá leiðin til
New York þar sem New-
man stóðst í fyrstu atrennu
inntökupróf í hið rómaða
Actors’ Studio þar sem
margir fremstu leikarar
hans kynslóðar urðu fulln-
uma i listinni. Meðal
„bekkjarsystkina“ New-
mans í Actors' Studio voru
EIi Wallach, Rod Steiger
og Geraldine Page. í New
York kynntist Newman og
féll fyrir leikkonunni Jo-
anne Woodward. Hann
skildi við konuna sína og
gekk að eiga Woodward.
Saman eiga þau Woodw-
leigusali Sullys sem gefur
honum minnstu von um að
enn sé að fínna í honum
ærlegan þráð sem spinna
megi eitthvað nýtilegt úr.
Það eru stórstjörnur í
hveiju hlutverki í „Nobody’s
Fool“. Auk Pauls Newmans,
sem nú er orðinn sjötugur,
og er óumdeilanlega einhver
mesta kvikmyndastjama
sem Hollywood hefur getið
af sér, em í aðalhlutverkum
hasarmyndahetjan Bmce
Willis, sem síðast sló í gegn
í „Pulp Fiction", Melanie
Griffíth, sem best er þekkt
fyrir „Working Girl“ og
hjónaband hennar og Dons
Johnsona. Síðast en ekki
ard þrjár dætur og hjóna-
band þeirra hefur enst til
þessa dags, í ein 37 ár, sem
telst til tíðinda þegar kvik-
myndastjömur em annars
vegar. Saman hafa þau
hjónin leikið í einum tíu
kvikmyndum, síðast í
myndinni Mr. and Mrs.
Bridge.
Paul Newman fór
snemma að láta þjóðfélags-
mál til sín taka og hefur
þótt vinstri sinnaður í
Bandaríkjunum. Hann var
virkur baráttumaður í
mannréttindahreyfing-
unni sem var upp á sitt
besta í Bandaríkjunum á
sjöunda áratugnum og síð-
ar harður baráttumaður
fyrir afvopnun meðan
kalda striðið stóð sem
hæst. Hann sótti landsþing
Demókrataflokksins og
var sendimaður þjóðar
sinnar á ráðstefnu Samein-
uðu þjóðanna um afvopn-
un.
Með baráttu sinni og
frjálslyndum viðhorfum
aflaði Newman sér óvina
og í dag heldur hann því
hátt á Iofti að sér hafi
hlotnast sá heiður að vera
í nítjánda sæti á alræmdum
lista yfir þá sem Richard
Nixon taldi hættulegustu
síst er meðal leikara breska
leikkonan Jessica Tandy, en
hún lést nú um áramótin.
Jessica Tandy átti að baki
glæsilegan feril sem sviðs-,
sjónvarps- og kvikmynda-
leikkona, sem hlaut Óskars-
verðlaunin fyrir leik sinn í
myndinni „Driving Miss
Daisy“ en er best þekkt í
Bandaríkjunum fyrir sjón-
varpsþætti sem hún gerði
ásamt eiginmanni sínum,
Hume Cronyn.
Leikstjóri „Nobody’s Fo-
ol“ og jafnframt höfundur
handrits er Robert Benton;
óskarsverðlaunahafi sem
leikstjóri fyrir „Kramer vs.
Kramer“ og sem höfundur
PAUL Newman er
SuIIy í Nobody’s Fool.
óvini sína.
Upphafið að rekstri fyr-
irtækisins sem kennt er við
Paul Newman og framleið-
ir örbylgjupoppkorn og
spaghettísósur má rekja til
þess að einkasonur hans
frá fyrra hjónabandi, Scott
að nafni, lést á sviplegan
hátt af ofneyslu lyfja og
áfengisárið 1978. New-
man segist aldrei munu ná
sér af því áfalli og hann
brást við með þvi að gerast
ötulli en nokkru sinni fyrr
í baráttunni fyrir bættu
mannlífi.
Hann einbeitti sér í
fyrstu að baráttunni gegn
eiturlyfjaneyslu ung-
menna en færði út kvíarn-
ar og hefur siðari ár látið
málefni krabbameins-
handrits fyrir „Places in the
Heart“. Benton hefur verið
á sveimi í kvikmyndaheim-
inum í um þrjátíu ár og
vann sig upp sem handrits-
höfundur. Hin sögufræga
mynd „Bonny and Clyde“
með Warren Beatty og Faye
Dunaway var gerð eftir
handriti hans og einnig „Su-
perman“ með Christopher
Reeve og Marlon Brando en
þeirri mynd leikstýrði hann
jafnframt. Aðrar þekktustu
myndir hans eru „Stiil of the
Night" (þar sem Jessica
Tandy var meðal leikenda),
„Bad Company" með Jeff
Bridges og „Billy Bathgate“
með Dustin Hoffman (og
sjúkra barna sérstaklega
til sín taka. Til þeirra renn-
ur hagnaður af iðnaðar-
framleiðslunni og sjúkum
börnum stendur til boða
að eyða sumarleyfi sínu í
frægum sumarbúðum, The
Hole in the Wall Gang, sem
Newman hefur komið á fót
með aðstoð vina sinna til
að létta sjúkum börnum
lífið. Alls hafa um fjórir
milljarðar króna, 56 millj-
•ónir dollara, runnið úr
vasa Newmans til góðgerð-
armála undanfarin ár.
Paul Newman hefur nú
átta sinnum verið tilnefnd-
ur til óskarsverðlauna sem
besti leikari, auk þess sem
mynd sem hann gerði sem
leikstjóri, Rachel Rachel,
var tilnefnd sem besta
mynd ársins 1968.
Fyrstu verðlaun sín
hlaut hann þó ekki fyrr en
árið 1986 fyrir The Color
of Money, framhald mynd-
arinnar The Hustler, billj-
ardmyndarinnar, sem gert
hafði hann heimsfrægan
25 árum áður. Fyrir leik í
henni hlaut Newman til-
nefningu í annað skipti, en
þá fyrstu hlaut hann fyrir
leik á móti Elizabeth Tayl-
or í myndinni Cat on a Hot
Tin Roof (gerð eftir leik-
riti Tennessee Williams)
árið 1958.
Newman var einnig til-
nefndur til óskarsverð-
launa fyrir Hud (1963),
Cool Hand Luke (1967),
Absence of Malice (1981)
og The Verdict (1982). Auk
þess hlaut hann sérstök
óskarsverðlaun fyrir ævi-
starf sitt árið 1985 og aftur
fyrir framlag til mannúð-
Bruce Willis).
Eftir að framleiðandinn
Scott Rubin tiyggði sér
kvikmyndaréttinn að skáld-
sögu Richards Russos um
Sully sneri hann sér rakleið-
is til Bentons sem hófst
strax handa við að skrifa
handrit að myndinni og
gekk út frá því frá upphafí
að Paul Newman fengist til
að leika Sully. „Stundum
skrifar maður handrit með
einhvem ákveðinn leikara í
huga en síðan er sá ekki til
taks. Ég veit ekki hvað ég
hefði gert ef Paul hefði neit-
að. Hann var fyrirmyndin
frá upphafi."
En af hveiju tók Paul
Newman að sér hlutverkið
og hvað er það við söguna
af Sully sem hann býst við
að höfði til fólks? „Ég vona
að fólk skynji þessa mynd
sem huggulega mynd af
veruleikanum. Kannist við
smábæjarstemmninguna og
verði þakklát fyrir að í þess-
ari mynd er réttlæti og karl-
mennska ekki skilgreint út
frá því hveijum tekst að
skjóta flesta. Og ekki út frá
því hvað margar konur mað-
ur kemst yfir. Ég vona að
fólk skynji að andrúmsloft
myndarinnar er mannlegt,
vingjamlegt og þægilegt."
„Nobody’s Fool“ hefur
fengið afar vinsamlegar við-
tökur. Þetta reyndist vera
síðasta kvikmyndin sem
Jessica Tandy lék í því hún
lést háöldruð nokkm eftir
frumsýningu. Athyglin hef-
ur þó öðm fremur beinst
að Paul Newman sem
uppskar fyrir leik sinn í
myndinni áttundu óskars-
verðlaunatilnefningu sína.
armála árið 1994.
Meðal annarra helstu
mynda Paul Newmans eru
Butch Cassidy and The
Sundance Kid (1969), The
Sting (1973), Fort Apache
The Bronx (1981), Harry
and Son (1984), The Glass
Menagerie (1987), John
Huston (1988), Blaze (1989)
og síðast mynd Cen-
bræðra, Hudsucker Proxy
(1994).
Það er ekki hægt að
skilja svo við Paul New-
man að minnast ekki á
kappakstur, sem hefur
verið ein helst ástríða
hans. „Ég náði aldrei valdi
á golfi, tennis eða slíkum
íþróttum. Það eina sem ég
gerði vel var að keyra,“
sagði Newman, aðspurður
um hvemig hann hefði lað-
ast að hættum kappakst-
ursbrautarinnar. Þar hef-
ur hann átt velgengni að
fagna, náði einu sinni 2.
sæti í hinum fræga Le-
Mans-kappakstri.
Eftir því sem árin hafa
færst yfír hefur hins vegar
dregið úr athafnasemi
Newmans á kappaksturs-
brautinni. Árið 1993 tók
hann sex sinnum þátt í
keppni og varð að hætta í
fimm skipti eftir árekst-
ur.„„Eftir því sem árin
færast yfir missir.maður
snerpu í hreyfingum og
sjón. Ég reyndi að bæta
mér það upp með því að
auka hraðann,” sagði
kappinn krafinn skýringa
á stöðugum útafakstri. I
fyrra lét hann sér nægja
að taka þátt í einni keppni,
komst í mark og var sáttur
við árangurinn.